장음표시 사용
71쪽
dis ratio habenda,ut istae sint cogitationes: affectiones,secundo verδhabenta est ratio oris Se vetborum , in quibus facillime homo labitur. Cumque di scilbiiccavere nequis in verbis peccetis quis enim, inquit: ἰ Iacob i. Iacobus in verbonopra: kndithic persecteta est vir monet saltem cauenidum ne quis peruersalo iii inrti detractoria, Maescilicet alios la dant sint nox la, itialia longe abe se debere a sapimul ra docet dum dici ci. Re moueate&longh siritate .sigruficans ab illis vaHe abstinendum esse. taccisco, Quam noxium enisti detrahere indieat Ecclesiastes: Si mordeat serpens in silentio,nihil eoin lanus habet uo ulte detrahit. Quod virium. LPetr. i. cum sit valde commune peculiariter manet Petrus, fella ponamus detractiones Habent audem Hebraea ad vecturhisic: Auserate contorti
nem oris,dc peruersitatem Jabicita mesoagaci te .la quibus verbis videri etiam posset Sapiens metaphori e desit nare quid in ore lit obseruadum, loquendo sit similitudine deformitatis, quam aliqui exhibent contor quendo os suum tibia, ut sit senses: gemadmodum cura hominibus .est ne cum soris prodeunt,ostia vitia labia contorta sed ea debite Scrite componunt,ita intra k quendum cauendi est ne praua Scindecentia dicantur,nam id perinde essetae contorto ore incedere. Et Gii habent. rRoλioy riae axilloc estio obliquum S tortuosium.
Oculi tui recta videantore palpebrae tuapraecedanigressu tuos. Ertium praeceptum oculos concernens, quod Hebraea sic habent:
l Oculi tui in directram vel in id quod e regione est respiciat&palpebrae tuae esst, sint vel incedant ante te.Instar enim corpore
rum oculorum,monet habendos oculos cordis. Quemadmodiri enim
oportet incedentem non pasiim vagari ocillis, sed recta intueri in id ad quod tendit,ita monet Sapiens oculos metis intentos esse in id quod propositum est ut sectemur,id semper preticulis habendum , atque ad illud semper nitendiim omnesque nostras actiones eo dirigendas, quae ab hoc sunt aliena,non esse a nopere consideranda nec curanda, iuxta quod Paulus dicit: Ad ea quae sunt priora meipsium extendens, ad destinatum Philip persequor,ad bravium supernae vocationis Dei. Itaque quo illinc genuinum sensum nostra habeat lectio,di stio recta,cum dicitur,reicta videant, non est accipienda visit nomen quasi sit sensius, oculi tui videant, quae rei lassint iusta Sc bona,sed adverbialiter,quomodo dicitur recta asipicere, pro in directu videre, obli tui aspicere, pro oblique videre, de recta incedere,proiecti incedere via. Sicq; recta videre,ide est cum eo quod in se cudo ebro dicitur,Palpebrae praecedant gressus tuos. Palpebras enim gressu pr cedere no est aliud quὶm oculos mentis,qui per palpebras etiasynecdochice igni fac tur intendere in illud quo eundia est 5 in id quod agendum est inletos habere oculos. Quaqua subtiliori sensu etia per hoc intelligi potest significari opia . quod agedum est,sedula cogitatione prae- .veniendum est meditando praeuidendum an sit secundum Deum. Aut t
72쪽
Autyt etiam vult Deda,consilia aliqua bona praeuidenda & praecogitanda,priusquam quod agendum est auspicemur. Qui duo sensus insensu luedo, imod genuino satis includuntur,vel ex eo consequuntur. Si enim oculi sic prxcedere debeatu gressus hominis, ut non in latera resipician inunc huc, mrnc illic hoc est,ad nulla quae eius instituto int aliena , seqsemper videat homo in dilectum quo tendat, debet ante omnia praeuidere,quod ei est faciendum, quemadmodum iraeuidere item consilia ac media,quibus ad optatum finem perueniatur.
Diri semitas pedibus uisis omnes viae tuae lentur. Varxum praeceptum pedes concernens,quod Hebraeo etiam sic
veri potest,Pondera semitam pedis tui. Quibus verbis si similia tudine itinerantis,qui diligenter examinat viam qua sit eundum, monet ut quis stitera sapientiae ponderet, hoc est, expendat mores Mactus suos,ut reiectis nisi is,bonos eligat. Aut potius significat, ut quis veluti in bilance expendat quod agendum est,num ad amussim cum ipsa aequitate ac legis rectitudine conueniat,an potius ast ectus,vel in unam partem,vel in alteram a lege declinet. A quo diuersum non est quod habet nostra liter , 'irige semitas pedibus tuis, hoc est, fac pedibus tuis rectas semitas,facit recte incedas, aut ut assectus tui recta ambulet viam. Nam per pedes saepe affectus significantur,quibus huc Sc illuc trahimur. Hos ergo asse eius si quis direxerit,hoc est,recta incedere secerit, omnes viae eius,hoc est,actiones eius omnes stabiles erunt Irmae, hoc est,non erunt Vagae,in vitiorum varietate errates, sed firmae in bono: aequitate, nec velut inutiles id malae reiicientur, sed coram Deo suam obtinebunt firmitatem.Conuenit hoc praeceptum ei quod praecursis domini clamat in deserto:Dirigite via domini, rectas facite semitas Dei nostri. Augusti Ioanu oco de quo infra legit iuxta ro. Rectos curis fac pedibus tuis 'Iuvias tuas dirige. I si de ines ad dexteram,nes ad irim, eraepede Iuua malo. D tum occurrit circa hanc sententiam, propterea trod sequatur,
vias enim quae a dextris simi nouit dominus perueris vero sint,
quae 3 sinistris sunt. Si enim vias quet a dextris int,nouit dominus, hoc est,approbat,quomodo hic prohibet declinare ad dexteram D. Au Augustinus hunc locum tractans quaestione 3. stuper Deuteron. rursum
prolixius epistola r. ad Valentinum, quae est in numero epistolarum p. intelligit non prohiberi hic ne quis ambulet viam dexteram, sed ne quis in ea declinet. Indicta enim epistola proponit sibi quaestionem dicens: Cur dixit, Ne declines in dexteram neque in sinistram , cum potius dicere debuisse videatur: Tene dexteram Mne declines in sinistra , si bonae sunt viae quae a dextris sunt'Cur putamus, nisi quia ita viae sunt bonae clita, dextris int, i in dexteram tamen declinare non sit bonum Dei Ira clinare
73쪽
Hirare quippe ille est intelligendus in dexteram qui bona ipsa opera quae
vias dexteras pertinent,sibi vult assignare non Deo.Et post pauca.Sed rursus illi qui putant bonam vitam esse deserendam, quando audiunt sie Dei gratiam praedicari, ut credatur Mintelligatur voluntates hominum ipsas ex malis bonas facere,ipsas etia quas secerit custodire, & propte ea dicunt: Faciamus mala, veniant bona,in sinistram de linant. Haec ilSimile habet lib. a.de peccatorum meritis: remissione cap. 37. In dexteram,inquit,declinare,est seipsum decipere dicendo se esse sine peccato. In sinistram autem,per nescio quam peruersam atque prauam securitatem, se tanqu.am impune dare peccatis. Verum sciendum est Hebraea n6n habere duas illas qua sequuntur in fine capitis sentetias. Est autem in scripturis frequens haec loquendi phrasis, qua vetatur declinare ad dexteram vel adfiiistram, Ignificatur ea phrasi incedendum esse rectat regia
via,atque ab ea non deflectendum,nec in unam nec in alteram partem. Deuter.s. Sic in Deuterono.dicitur: Facite ea quae praecepit dominus Deus vobis,
non declinabitis,neque ad dexteram , neque ad sinistram , sed per viam Pue e. i . qua praecepit vobis dominus Deus vester ambulabitis. Et poste, Seque ris sententiam eorum, Non declinabis ad dexteram neque ad sinistram: Esa io Et in Esaia: Haec est via ambulate in ea, non declinetis neque ad dex-D-Hiςro teram,iaeque ad sinistram. Quem locum enarrans D. Hieronymus dicit: In utraque parte quicquid siupra modum est , in vitio est. Et de dextris partibus dicitur: Ne sis iustus multum. De sinistris autem quod in haedorum pereuntium parte ponuntur,nulla dubitatio est. Itaq; nihil aliud hoc loquendi modo significatur quam a recto non disicedendum neq; per
excessum neque per defeetum,neque in prosperis,neque in aduersis Aut neque studio amicorum, neque odio inimicorum. Est enim virtus in medio inter excessiim Fc defectum,quorum utrumque vitandum est. De clinatur in dextera quando peccatur uno modo,declinatur in sinistram, quando contrario modo peccatur. Aut declinatur in dexteram itando per excessum peccatur,in sinistram quando per desectum. Declinatur in
dexteram quado quis in prosperis insolestit, aut sibi iustitiam vel sapientiam immodice edicat. Declinatur in sinistram, cum quis aduersis frangitur,aut nimia pusillanimitate deijcitur Phrasim explicat siecunda sententiae pars Auerte pedem tuum malo, hoc est, enim non declinare ad dexteram vel sinistram ab omni malo auertere pedem situm, hoc est,an fietus,aut potius actiones. Itaque hqc sententia explicat id quodsiperioribus duabus sententijs est insinuatum. Nam oculos recta intueri,& dirigere semitas,vel ut habent Hebraea ponderare semita,non est aliud quam non declinare ad dexteram neque ad sinistram.
VLu enim quae a dextrispunt ouit dominus, Uruers vero Antiqua sint Irissum. Ipse autem rectos siciet cursus tuos, itinera aurem sua in tacetroducet. Hosae
74쪽
HOs duos versus etsi non habeant Hebraea,quemadmodum lcitra
annotat,habent tamen Graeca, ex quorum antiqua transtatione,
qua utitur D. Augultinus, relicti sunt in hac nostra transatione. Ex Crscis autem constat legendum esse. Ipse autem,non ipse enim,quorum utrunque in Latinis inuenitur codicibus. Sedo Augustinus legit. Ipse autem. Facile autem D. Augustinus hunc versum, Vias enim quae a dextris sint, coniungit cum sententia mperiore, quia iuxta ro. legit: Auerte autem pedem tuum avia mala. Et exponit viam malam , viam sinistram. Itaque intelligit non prohiberi nequis eat in via dextera , sed tantum nidi in eam declinet quis,prohiberi verbie quis incedat in via sinistra Ad quod probandum bene sequitur Vias enim quae a dextris etc. Verum cum haec tractatio sit coactionaliter dicendum quodli csententia non sit contraria superiori sentetiae. Nam quod hic dicitur de dexteris& sinistris impertinens est ad dexteram sinistram, de quibus in superiori sentetia.Ibi enim de dextera sinistra hominis est sermo Est enim sensus: Ne declines ad dexteram tuam,neque ad sinistram tuam. Hic vero sermo est de dextris & sinistris Dei.Sicut enim statuet dominus iustos a dextris,impios ver, sinistris,itati viae virtutis sunt illi a dextris viae
autem impietatis a linistris. Aut viae a dextris dicuntur, quae sunt de numero rerum dextrarum, viae asinistris quae sunt de numero rerum sinistrarum,hoc est, vix dextrae & sinistrae Graecis enim est ex dextrisac ex sinistris Dextrum autem & siniitium nonnunquam ponuntur pro eo
quod probandum est loquod reprobandum est, quomodo in Ecclesiaste dicitur: Cor sapietuis in dextera illius. cor stulti in sinistra illius, hoc rectiles
est,cor sapientis dexterum est,cor stulti sinistrum, reprobum& malum. Docet ergo pedem auertendum a malo,quia vias quae meretur dici dexterae,eas tanquam rectas nouit dominus, hoc est,approbat, quomodo Psal. i.dicitur: Nouit dominus viam iustorii . Paulo aliter D. Aut ustinus Psalm.t.
dicto loco. At quae ex sinistris int, hoc est,quae sinistrae fiant, huiusmodi sitiat perueris' tortuose,proinde illas non nouit dominus,nec dignatureas aspicere. Ne autem vel desperet quis, d timeat ne quod praeceptum est,praestare non positi de dirigendis semitis, vel se iis viribus id post epraestimat,recte subiicit: Ipse autem rectos faciet curis tuos, ut quisque intelligat cuius gratia id possit quod praeceptum est,s proinde eius gratiam implorandam esse. Et itinera tua in pace producet, hoc est, sic diriget actiones tuas,ut nihil sit quod pacem mentis interturbet, nihil quod tuum bonum remoretur& impediat. Itaque, ut bene annotauit D. Au-nistinus sic hic statuitur liberum arbitrium hominis,cum dicitur: Dirige semitas pedibus tuis, ut gratiae simul necessitas insinuetur, cum dicitur: ipse autem rectos faciet cursiis tuos. Vnde Sc Psalaucta precatiu : Dirige salin. s. in conspectu tuo viam meam .
75쪽
aurem tuam ut cui odia cogitationes, . disci inam labia tua
Ostquam superiori capite dehortatus est a sectanda via impiorum sceleratorum laominum ioc capite suum illiu peculiariter dehortatur Sapiens a consortio impudicarum mulie rum, quibus iuuentuti magnu et periculum, ideoque prolixe hanc admonitionem prosequitur, rursum in principio inuitans ad auscultanduin dque ad cui odiam cogitatio lanna imprimis,d deinde locutionis,5 verborum . Prima enim cura esse debet,ut quis custodiat cogitationes suas a malo,ne scilicet quid mali concipiat aut proponat,neq; eas pollui sinat per inspectionem aut auditum rerum vanarum Deinde ver,etiam curandum est,ut labia conseruent disciplinam,& ut habent Hebraea,scientiam, hoc est,ut labia non loquantur aliterquam scientia requirit, sed scico loquantur,sc iuxta quod sapientia doce : Labia enim hontinis probe etiam munita esse necesse est,contra labia, lux impia suggerunt,de quibus mox subditur.
Ne intenderis fulguriae mulPeris. Dum enim didimns labia ne retricis,es nitissim Heo Ρttur eius, es ima cute illius atmara qua iabsinthium,et lingua eius acuta quasi gladius biceps Peris eius δε-
scedunt ad mortem, et adinseros gressus impenetrant Persemitam vitae non ambulat, et assi nigressus eius in inuectigabiles. P Rima illa pars, ne intenderis fallaciae mulieris, in Hebraeis non est,
quemadmodum intranus annotat, qui in libris correctis eam asserit non inueniri. Est autem ex Graecis assumpta. Quoniam eium sequebatur,tauus enim distillans, cum nihil praecesserit cuius ratio dari videtur, ideo aliquid supplendum videbatur interpretibus Septuaginta. Non habent tamen fallaciae mulieris,sed μου meimo φαύλη vvωκt,hoc est,ne attende improbae mulieri .Cum ergo dicitur in nostra litera, Ne intenderis fallaciae mulieris, sensius est, Ne ausculies nec attendas ad fallacia Inulieris verba.Nam,inquit,labia meretricis sunt quasi auus distillans,
hoc est,fluens. Diffundunt enim instar faui dulcia verba, quae prima facie Stata fiunt&iucunda. Et suttur eius iridius est oleo , hoc est, excellie
76쪽
oleum in mollitie lenitate, lubricitate. Hebretis enim est leuius vel in
gis lubricum oleo. Nam oleum non commendatur nitores, sed lenitate. significatur ergo verba eius quae per guttur proloquitur instar olei mollia esse Sole ilia atque hac ratione grata esse. At equens sentetia non tantum initia sed etiam exitus monet consideram qui longe diuersi sunt ab eo quod primo apparet. Nouissima autem, inquit illius, hoc est, ea quae posteavi tandem alteri,sunt amara quasi absynthium, quod in amaritudine valde excedens melli recte opponitur. Et lingua eius acuta est quasi
gladius utraque parte scindens,qui recte opponitur oleo placido,mollia lubrico,quod nullo modo laedit,sed lenitvi mitigat. Si enim quis sequatur verba meretricis, eaque velut metet, oleum imat auide, postea Scmagnam sentiet amaritudinem, vermem scilicet conscientiq,quo uisa synthio acerbiorem,de grauem denique laesionem incurret, mortem scialicet animae,e inique cruentam dilacerationem, post hanc vitam aeternae mortis amaritudinem . Notandum autem illas dictiones lingua eius,. . t non sunt in Hebraeis aut Graecis,ita nec apud Bedam necapud Lirarinum,proinde intomittendae, ut in quibusdam manu scriptis exemplaribus omit Iasinueni. Itaque adiectivum acuta est plurale, sicut adiecti uum amara. Quod dixit,clarius sequenti veri exprimit Pedes eius desecendunt in mortem,atque ad eam actiones eius tendunt,d proinde quicum ea ambulari eligunt, simul etiam cum ea in mortem descedent Persemitam enim quae ducit ad vita non ambulat,quae est via reista sibi sem- perconitins . Quam quia non curat ambulare, ade vagi sunt Scin stabiles gresstis tactus eius, nunc huc, nunc illuc tendentes, Ut pervestigari nequeant. Instabiles enim sunt libidinis aestu ut qui ad diuersa impelliat, nec unquam saciantur, semper aliud Maliud desiderantes, unde postea
meretricis instabilitas eleganter exprimitur cum dicitur , non Valens in domo consistere pedibus suirinunc foris, nunc in plateis, nunc iuxta angulos insidians. Caeteri r quae ad literam hic peculiariter dicta sunt de
impudica muliere,extensive accommodari polsunt ad carnem, quae instar meretricis a vera sua sponsa,nempe sapientia,homine abstrahit, Qtiae iucunda suggeritvi dulcia, sed talia tamen,ut si ea sequamur, amaritudinem conscientiae,& laesionem animaevi mortem denique aeternam sint allatura. Si enim,inquit Paulus,secundum carnem vixeritis moriemini. Roni t.
Iuxta m stic si te sensium,quemadmodum supra capite r.est indicatur meretrix haec idololatria est: haeresis,quae sere dulcia pro rut d grata hominibus quibus eos ad se pelliciat. Sed quae tandem exitium adserunt. Huius gressus admodum sunt instabiles, quia haeresis sibi non constat,sed in varios scinditur errores,sibi etiam ex diametro contrarios,ut nostri seculi miseria nimis aperi docet.
2d erysis audi me, onerecedas a verbis oris mei, longe
77쪽
' se ab ea viam tuam, et ne appropinques foribi domus im, des
abeam honorem tuum,et annos tuos crudeli Ne forte impleatur extranei viribus tuis,et bores tui sint in domo aliena, et gemas in nouissimis , quando consumpseris carnes tua et corpus tuum, et dicas: Cur deleuatus sum disciplinam et increpationibus no acquieuit cor meum,nec audivi vocem docentium me, et magistris non inclinaui
Emonstrato malo periculo quod ab impudica imminet mulie- re,quae eo magis noxia est,quod dulcedine & blanditiae decipiat,&in grauem inducat calamitate, oportune subinfert adhortationem ad auscultandum sibi,&recipiendum consilium contra huiusmodi malum ne possit nocere.Quod consilium est, Longe fac ab ea viam tuam. Oportunissimum enim consilium, ne quis capiatur blanditij mulierum est,quam alienissimum esse ab earum cosortio&colloquiis illas nequaquam adire,sed longe vitare, non confidere sibi quod etiamsi talium as. pectu fruaturdi colloqui; non facilὲ decipi possit. Vnde in Ecclesidici
accli tur: Ne respicias mulierem multivolam,ne sorte incidas in laqueos illius, auerte faciem tuam a muliere compta, Sone circunspicias speciem alienam,propter speciem mulieris multi perierunt, ex hac concupiscentia quasi ignis exardestit.Cum aliena muliere non sedeas omnino, nec accumbas cum ea super cubitum,&non alterceris cum illa in vino,ne sorte declinet cor tuum in illam, sanguine tuo labaris in perditione. Hoc autem consilium elongandi se a tali muliere,quo magis istipiatur,subij-cit: Ne des alienis honorem tuum. Non enim haec sententia a superiori diuisa est, ut eam quidam accipiunt intelligentes praeceptiue dici, ne des alienis honorem tuum, sed cum superiori iungitur, ut des sit subiunctivi modi, sit sensus, ne appropinques foribus domus eius, ne forte des alienis honorem tuum. Hunc enim esse sensum manifeste patet ex Hebraeis,quae habent,ne sorte des, sicut postea,ne forte impleatur extranei Significat ergo euenturum ex consbrtio huiusmodi mulieris, ut uniuersia bona sit homo non solum perdat sibi, sedi tradat extraneis, quibus non debentur,im quod peius est,etiam crudelibus,qui no Blum nulla assiciuntur beneuolentia, sed crudeliter saluti eius nocet,bonis eius inhiant,&erga iam miserum factum nulla mouentur commiseratione, quales sinat fornicariae mulieres,earum lenones Sc complices. inter bona autem ista quae sic pereunt aliis traduntur, primum memorat hono-yioue ι , rem hominis,hoe est,uel bonam eius famam M nomen intiod ut est in Prouerb. melius est quam diuitiae multae: vel dignitatem quam habet homo ex eo quod creatus est ad imaginem Dei, aut alias aliquas dotes con
secutus. Hunc enim honorem commacula adhaerendo meretrici, eique
cui adhaeret tradit,cum iii eius gratiam illum amittit. Et sit in eo quod
78쪽
PROVERBAA SALOMONIS . Cap. s. ω
dicit Psalmista: Homo cum in honore esset, non intellexit, comparatus sal. 48. est iumentis insipientibus,d similis factus ellillis Secundum bonum dicit annos,hoc ell,vitam tuana S tempus vitae tuae. Iraduntur enim anni hominis crudeli,cum vitam iam Sc tempus impendit homo meretricibus,vitam si atravi tempus crura illis inutiliter transigendo,Vitamq; suam immodica libidine abbreuiado. Iertium bonum dicit vires hominis, quae immoderato Veneris vi exhauriuntur naultum S debilitantur, quibus extranei implentur cum per eas impudicarum mulierum fatis fit desiderio,quas conseruare oportuisset in procreationem prolium te timarum ex legitimo Sc moderato uxoris usu.Quartum bonum,tabo. es hominis, hoc est,eaquq homo suis coparauit laboribus facultates scilicet Mopes, quam qua inas intelligere licet per vires hominis,de quibus tertio loco, nam per facultates mas fortis est homo & munitus, iuxta illud Prouerb.Substantia diuitis, urbs fortitudinis eius. His consimile est quod est pro to. in Ecclesi ubi similis est dehortatio a mulierum consortio, ne des fomi Esciis cariis animam tua in ullo ne perdas te Sohaereditatem tuam. Non blum autem tam multiplicis boni amissionem, & traditionem in manus alienorum ac hostium secuturam significat, sedi grauissimum dolorem, quem ex praedictis necesse est postremis temporibus consequi, quem duplici nomine significat fore magnum,nempe quia serio tandem homo sentiet se vires suas ac valetudinem laesisse,consumptis scilicet per immodicam libidinem & intemperatiam carne: corpore, et quia memor erit bonorum consiliorum per quae mala illa omnia euadere potuint. Hoc enim magis dolebit,quod etia praemonitus acquiescere noluerit, quodq; non ignorantiae suae aut aliorum prauitati deputare lapsum suum valeat. Itaque tunc seipsum arguet,et sero sapiet, qui prius aliorum sapientiae et correptioni auscultare noluit. Et hoc est quod dicit: Et gemas in nouissimis tuis. Quod autem sequitur in verbis sero poenitentis, Pene sui in omni malo in medio Ecclesiae et synagogae, dupliciter accipi potest,Primum
ut sit sensius propemodum incidi in omne vitiorum genus, cum conuersarer in coetu impiorum et carnalium hominum, ut per Ecclesiam et synagogam intelligatur coetus malorum. Neque enim vocabula illa hic accipi inatur vidistinguuntur aliquando , sed significant ex sua natura coetum,qui Ecclesia dicitur quasi conuocatio, et synagoga quasi congregatio. Hoc enim ea nomina significant, et nonnunquam pro malorii coetu accipiuntur, ut ibi:Odiui Ecclesiam malignantium:et, Exarsit ignis in J Psal. γnagoga eorum. Itaque secundiana hunc sensum Verba haec sunt poenitentis et sero agnoscetis vitia in quae prolapsius est, exemplis et societate corniptae multitiidinis. Aliter sensus est: Pene omnia mala,hoc est calamita tes omnes me ob meriat, prope modii inscelicissimus factus sum omnium
hominum . Idque in conspectu totius multitudinis, hoc enim aggravat instelicitatem hominis,quod ea conspicua sit multitudini, et pauperem R. a dei,
79쪽
debilem et in o Hum respublica videat,quem prius viderat diuitem, a.
num et boni nominis ac famae Caeterum literati sensi habito, sicile elliuxta mysticum sensium totum hunc locum accommodare, siue ad carnis suggestiones,siue ad idololatriae aut haeretis deprauationes, monemur enim ab his quam longissime velut a pestibus quibusdam declinares, ne animae bona,dotes scilicet, vitam spiritus, et vires bene agendi, diabolo crudelissimo nostro hosti tradamus,eique obsequendo pereamuς,et cumsilio prodigo paternam iubilantiam dissipemus vivendo luxuriose , aut bona quq in Ecclesia consecuti sumus hereticis c damus illis adhqrendo, et postea siue in hac vita, siue in futura deploremus nostra, tu miseriam, Gregorius tum insipientiam D.Gregor.in tertia parte curae pastoralis admonit. 13. pulchre sequitur sensu mysticia,quo hic loc ad diabolu accomodatur.
Bibe aquam de cinerna tua,es fluenta putei tui Deriuentur son- res tuisoraου, septites aquas tu.et diuit,habeto insolus,nec sint alieni participes tui. Locus hic dupliciter intelligitur. sunt enim qui cotra id quod cauet
dum docuiti ne quis facultates suas traderet alienis , intelligunt sapientem hic monere, ut quisque iis bonis ipsemet fruatur, sic tamen ut ea etiam pauperibus communicet,reseruando semper sibi dominium,ita ut eorum alienos non faciat dominos Per primam enim sententiam Bibe aquam de cisterna tua,etc.intelligunt significari metaphorice bonis proprijs utendum,aliena non appetenda, sed ex suis quod necessitati satis est sumendum esse. Per secundam deriventur fontes tui s ras,etc. intelligunt significari ex propriis bonis, unde quis sibi necessaria sumit,communicandum esse pauperibu egenis, qui in plateis vagantur,ne sibi soli bibendam esse putet aquam de puteo sivo,nec sint facultates eius sicut aquae stagnates,sed fiant sicut fontes proiiandete aquas suas in plateas .Per tertiam sententia,habeto eas solus, volunt significari non est e communicandasvi spargendas facultates , ut earum dominium deueniat in manus illorum alienorum Sc crudeliti, de quibus prius dietum fuit,sed retinendum earum dominium apud se, ut semper ex illis reficiet
reficere pauperes liceat. Hunc sensum secutiro. Videntur,qui habent, εστο σοι iaduci, παρ dec . sint tibi soli facultates. Alij ver,melius,ut exsequentibus patebit, intelligunt hic post dehortationem a conirtio impudicae mulieris remedium dari contra vagam illam inhonesta damnosam libidinem adhortando ad legitimum propriae coiugis sum,quem honestissimis verbis & iucundis metaphoris circunscribit,indicans longe maiorem esse voluptatem, eamque honestate coniunctam in eius usi. Iraque quod dicit, bibe aquam de cisterna tuaru fluenta putei tui, etc. Hunc habet sensum libidinis sitim extingue, non abusu alienae, sed Vis propria uxoris,quemadmoduli omnino conuenit, ut quis puteum ha-
80쪽
bens ex eo bibat,non ex alieno. Quod autem sequitur,deriventur sontes tui soras,docetvi quid coniugalibus amplexibus quaeri debeat,in quis ex eis fructus sequatur. Cum enim ex vaga libidine, nec quaeratur prolis bonism,nec inde sequatur, legitimum coniugii usum ad hoc seri de bere docet,l hunc eius esse fruinum,ut hinc natae proles in plateis conspiciantur ciuitatis,ex quibus et ciuitati ornamentum et parentibus vo luptas accedat. Qtioniam autem et ex cocubinis et meretricibus et adulteris contingit proles siuscipere, ad differentiam harum et earum quae ex legitimo coniugio procreatur,dicat: Habetoea solus,nec simi alieni participes tui ioc est,tales stude habere proles,quas velut aquas tuas in pla ite is diuidas de qui biis certus sis et securus quod non sint sipunae,sed quod tu solus in eas ius habes et nyalij,quod expectare potes ex legit irrio conubio, non ex vaga aut adulterina libidine, ex qua procreatae proles, incerium saepe habent patre. Haec expositio comode se habet. Iuxt quam legitima uxorcillernae recretiti sitimq; sedanti, et proles fontibus, comparantur.Nec est quod quisqua hunc sensium indignia tanto viro ipsaq; sapientia reputet,et ob id hoc sensu reiecto alium sublimiorem tanquam proprii, primu requirat. Qia aqua enim euangelio doctrina perfectior i. gorin 7 conueniat,qua continentia sistititur,& bonum dicitur homini, muliere non tangere, veteri tametestamento,in quo sterilitas in maledictionem deputatur,optime conuenit haec adhortatio ad coniugi debitumisiim. Deinde qua sit coniugiiremediu,iuuenibus maxime,quos hic potissimuinstituit Sapies, ut in plurimum&necessaritimi consulendii docet ipsa experientia,& subindicat Paulus qui in remedium indebitae libidinis,di v. b. ii.
cit: Honorabile conubium Sc thorus immaculatus,sornicatores enim dc 1. Corino adulteros iudicabit Deus. Et Propter sornicationem unusquisqi orem suam habeatri unaquaeq; virum suum.Sicut autem ex his Pauli verbis concludi non potest matrimoni ii omnibus esse praeceptu, ita nec ex hoc
sapietis loco, Nam sicut Paulus coiugatis loquitur, quod dicit,nsi secundu imperiti sed secundum indulgentiam dicit,ita Sapiens hic con-hagatos alloquitur,ut patet cum dicit de cisterna tua, laetare cum muliere adolestentiae citae,5 consiliu dat quo liber esse possit homo a scortationibus,ut omittamus quod veteri populo loquitur, literam cui sterilitas opprobriu erat.Sic tamen mirabili spiritus, sancti prudentia hic doctrina est temperata,vtia imperfectis conueniatiuXtaliteralem sensum, iuxta sublimiore sensum etia his quadret qui ad persectionem conantur euangelicam Mystice enim bibimus aquam de nostro puteo, quando ex doistrina ecclesiastica salutarem haurimus animae nostrae potum&bibere detrectamus de carnalibus illecebris Sc lacunis haereticorum. Ipsa enim Dei sapientia, quam ut in amicam nobis assumamus postea monet,puteus noster est,ex quo in Ecclesia Dei,potum,sitim nostram sedantem petere debemus,ne contra nos dicatur illud Hierem.derelique