장음표시 사용
501쪽
I Riorem partem ' habent Hebria, Cognosteres cies non e st
, num,idem scilicet, quod supra habituni est cap. et .vbi nos e tu .i g; uicere personam in iudicio non est bonum. Nam iri hi locutationibusti ire personam dieas,sive iaciem ossim recidit e est neci ,
H roseadu dictibIve dictum est in cap. 4 aeter uni&Jnio addituron iudicio eumn sit in Hebrai, quia potissumum in tuis fio Creusi flet ioc acceptio perisnarii. Quauis et ea quaeris extra iudiciuili fore ila in aliis.rebus in quibus iustitiati causae merita attia debent,nosi fit ille peruersa iudicio,' quis in pratiam alicuitis se ita irata utiis. Potro talia arale seta at acceptor istoriatuna, o litat cuin Iste de pro buccella panis deserit veritatem. Perbuethliani iam phr. isi
nus alioqui in se non paruum, in comparatione veritatis & iustitiae quae
longe deberet et se nobis chariorti preciosior. Graviter ergo peccI, ut pro 'quatris temporali , 5 pro re aliquando minimi momenticles ieveritatem&rusta tram rem praeclarissimam,quam omnibus' pi sei rege-bere dc piciossicio suo tueri sitie testis sit: siue tu significa alite sententia quam potens sit auaritia ni alunt in multis iudicibus it qui cuni
fere potentes sine&dmireς, nec inultum egeant, tam En aliquando ob minimum aliquod commodum peruertunti; dicium.
peruen et ei. Varii conditiones duas lite pulchriae pingit. Itera est quam gemox prius posuit,quod prae nimia diuitiarum auiditate se stinat di- /, Ποθ' iniustiti eiust tecte inlinuatur, cito ditari sine iniuit tiano facile cocingat. Altera est , quia festinat ditari,ideo alii, inuider quiano patitur alio secutuor facere,alioruq: lucrum sini dant i te putar S de illidet alioru lucra anteuertere iraeripere. De tali apte dici tuo quod egesta stiperueniet ei. inii nimcualior uni saepe egestate diuitias sibi congrega 5 qua alijs inii et divitias,velle tacite potius alios estere ut ipsi solus diues et pollic meretur sane Hegestas ei inexpectata superueniat,' iuste ei subtrahatur, quod iniuste & avide nimis eoile mitidemq; ipse patiatur,quod alis optauit. Et aecidit quide id etia ἔ li
ter in hac ita frequcter, semper aute talis meretur, ut ita ei eveniat,&quod meretur hic ei non retribuatur, insutura vita copiosius, terse citus sentiet, quando omnibu bonis suis exutus, egestatem summam pati cogetur. Huiusmodi egestatem siue temporalem sitie aeternam, recte cicit eun ignorare, nempe quia excaecat cor eis auaritia&lnuidia atque hinc etiam in coacervadis diuiti j finem non facit.
502쪽
Onet haec sententia, non abstine lutum a correptione, etiamsi ea non mox grata sit correpto qui frequenter accidit, ut quae prius displicet postea corripien em magis commendet quanibi indus secinoadplantem, potissimum apud sapientes, aut non plane stupido , aut impim. Hi enim cum id cor. recitant, aduertunt,lce meliore inctu prodire correptio nam, quam blandam approbationem, Scillam sibi utilem ella ranc vero noxiam ieriticio m. Maxime verbbeneficium corripientis agnoscitur, cum per mali ex Perientiam deprelienditus ipsum bene monuisse,adulantem vero decepi lis,atque id videtur voluisse lignificare cum dicit Polle inueniet gratiam, cum scilicersenserit klla,se per ingua blandimentideceptum peccatum particeps homicida est. Tallis sententia contra vitium pueris id iuuenibus ninus familia
i re qui putant se non peccare,du surripiunt parentum bona, Fasi illa ipsorum essent,quhd post mortem sant ipsorum futura Dur. tamen interpres hoc vitium exaggerauit dum vertit,Particeps homicidae est. Nam pro dilatione,homicidae, eadem est quae supra cap. lis vociii. Vbi noster vertit, Bona sua dissipantis. Qtii mollis eis inquis,&dissolutus in opere suo,stater est sua opera dissipantis. Quomodo lic verii conueniebativi hic dicatur cius dissipatoris sicut ibi frater dissipatoris. Qui enim parentum bona Blsuratur,idque sine delicti agnitione socius eth dissipatoris, quia tali se coniungit, docum tali etiam ipse impae
paterna bona Solent enim iuuenes ad hoc patentum bona suffurari, ut dilapideiir,5c dissipatoribus se coniungant. Et sere tales fiunt postea e pregii dis lipatores,ia homines perditi: cum brantur,etiam fi non ἴ- iungant se dissipatoribus, non minus tamen eos peccare sapiens sisnifica quam dissipatores,cum inique boni paternis abutaritus. Sic erSeptuaginta tali tum habent: Socius est ανδρος α ζοῖe iii est, viri impat. Potest etiam dictio hebraeaaeeipi simpliciter pro homine perdito, ut agnifice: ur suffuratores paternorum bonorum sitis coi scientiae scrupulo,esse socios perditorum,de quorum resipiscenti parua est spes Nostra le- et quae asperi u ,sbnat non de quibustibet paternorum bonoriam suse ratoribus est intelligenda sed de his qui ita sipoliant parentes, ut ad inopiam eos redigant, quae non m mus quam mors affligit 3 enecar, unde recte tales homicidarum,imo Sciaricidarum socii esse dicuntur. Hebr aenim non habent simpliciteri Qui subtrahi tali aind. Sed, qui spoliat deprae latur patrem suum aut matrem Aut intelligi potest talem,dici socium homicidae, quia grauissime peccet, dignusque sit qui si resipiscere
nolit& agnoscere peccaelum,iuxta praeceptum domini, Deuter 2 i. cum
dissipatoribus paternorum bonorum,lapidibus obruatur a populo. Aut quod
503쪽
tale sere ex uitismodi suriis ad maiora peruenialit furta Sc homicidia, ut experientia requens demonstrat.Nec mirandueit D. Hieronymum vertisse, Homicidae. Dictio enim Hebria proprie significat corru-pentem& perdentem. Vnde eando ravertit, intersectore .Esaiae Ego creata interfectorem ad disperdendam. Nomen autem particeps, posuit
pro socio,quemadmodum cibi: Particeps ego sum omnium tintilium xRhoccst,socius sum illoriam,S illorum onsortioraudeo. Iys
Ebra haben Latus animo excitabit litem,ti sperans super dominum, impinguabitur. Et potest latus animo intelligi vir mul- tum auarus, quique utras desideriis aestuat nec facile expletur. Inde Septuaginta verterunt ἄπλκος α ρ,hoc est,uir inexplebilis. lis ob summam cupiditatem saepe multa concitat iurgia, idque eo magis, quia cum multos assiciat iniuria,multos etiam contra se prouocat. Quivod non in diintiles, sed in domino spem suam collocat, huic honestus victus non deerit facile,im impinguabitur,d abundantia perfruetur si non corporali, saltem spirituali, pinguedine scilicet ea de qua dicit Psal: Sicut adipes pinguedine repleatur anima mea. Potest tamen secundum Ps. l.ci. alios latus animo etiam intelligi superbus. Nam per superbiam animus hominis dilataturo extenditur supra se ad honores huius mundi.Quod secutus noster interpres vertit Qui se iactatvi dilatat se, hoc est,qui immodicus est sui laudatorianimum suum expandens ad honore alis iurgia concitat,quia non patitur aliquem sibi praeserri, aut aequar indign*tur commouetur,cum non aurcitur desiderato honor aliosique coq-tra se excitat,qui indignantur,quod tantopere se extollat. Qui vero nori extollitur in seipso,sed humiliter se Deo subiicit spem omnem suam eouin ipsium talis impingua itur, hoc est, proiperabitur in omnibus Deo ipsi fauenteit anquillitate mentis perstuetur,&, nos legimus, saluabitur ab omnibus malis,aut ut potius legendiim est,quemadmodii habent codices emendatiores,sianabitur. Ex videri posset legendum, Latiabitur vel saginabitur, si sic aliqui libri haberent, quia id conueniret cum verbo impinguabitur. Verum est verisimile nostrum interpretem,hic ve alias secutum Graeca,quae habent ἐν irris in i is m, hoc est, in cura
vel curabitur. Itaque vertit sanabitur, significana eum Deo curante
sanum fore, liberum ab omnibus perturbationibus. Non multum dis- 'milis huis,est sententia qua sequitur.
ipse Labnum Λη Ale habent plerique libri, Laudabitur,cum legendum sit,ut habent ali; libri Saluabitur.Nam haec lectio cosentit cum Hebraica dictione ec
504쪽
consilijs cogitationibus costas sui ta ut ea sequatur in omnibus actionibus suis nullius quaerena iudicium sed suo innixus iudicio,talis stultus est,ic per suam stultitiam in multati. cidet pericula is ala. Qui autem graditur1apient r,ita ut non suum cor, sed sanentianv liabeat duce sua in actionum, ratis saluabitu ita at vel non incidat in mala vel si inciis dat liberetur ab eisper suam sapientiam Semei gratiam. bis penuriam. En sum pul Hire expressit interpres cum Hebrea habeant: Eiqiii dat pauperi non erit delectus, d apscbndenti oculos suos, multitudo erit maledii a talusi. Isettim abscondit oculos suos a patipere,qiat eum a scere hon vult aut dedignatur,quod ei despice te deprecante. Alioqui sententia clara est commendans nobis in pauperes beneficentiam, dc ab inhumanitate deterrens,qubd per illam fiat diuino munere, ut quisno' facile inopiam patiatur per hac verbitat diuino iudicio, ut quis inopiam quam in dilici noluit subleuare,pariatur inieipi, idque frequenter etiamC1prian'. ieculossemper autem in futuro, t patuit in diuite epulone. D. Cy, .: primus libro tertio ad Quirinum citat lianc sententiam, hoc modo, cundum Septuaginta scilicet, xii dat pauper nunquam indiget, qui autem auertit oculum suum in multa penuria erita Cum surrexerim. ',ab misina homno,cum Sperierunt m plicauis tiri,m Ur urit impiscuti domitritum obtinent, si in sublimitatis aliquem adum si ibleuantiis. Tune sine abstonduntur homines, maximEiusti,tum quia in carcerem coni ciunturabimpijs regnantibus,tum quia ultro si dant in vilium , blumque patrium vertunt, ut impiorum iurorem ophist ira neni det linent, uni quia etiam triplaria ni melites is colitiitenti 'io se sita inque sententiam nequiquam ten ierὰ pro dentes nec se in coiispeeti ira ¬itiam principum interentes. Contra cum ii pii perieritis: in eo nam locum pii surrexerint, iusti multi .iplicatit ir tini quia stili prius iusti eranti latebant, palam ibique se non verantur exhibere iusti iri aeqrum exemplo S doctrina, multi ad iustitiam amplexandani excitantur. Docet haec sententia suetantiam in tersit qui praesint. Cuius veritatem demori mantidi et q. testamen exemplati noui.Nam ii, veterlibri metri re fiant Ahsόb cum sti, se-zabel. absconditisunt prophetae Domini in s tui eis ipsis vero perdi is tenipore Iehu,multiplicitis sitiit iustr. in hoc strati tempore persecutione tyrannorum fruiente in Christianos,latibula quς fierunt Christian qui sublatis turanis multiplicati fiant. Sed: nostra tepora demostrata.
quomodo silere, latere: iugere piis necesi sit ubi regnant haeretici. i. CAPUT
505쪽
Iro vi corripientem dura ceruice contemmi, repenIintra ei
supermente interlim, eum sanit. non sequetur. Ensium non verba,vi: alias sere, reddit interpres: Nam Hebraea etiam hic int breuiora: Vir
correptionum indurans ceruicem, ibito frangetur sine sanitate, hoc est, Vir qui correptiones meretur si obduret ceruicem, subito confringetur insanabiliter. Vbi vis& elegantia cosistit inter illa opposita,indurare ceruicenavi frangi, ut significetur, quia hic fragere seipsum noluit,
sed ceruicem sua obdurauit, subito a Deo con fringetur. Hoc tamen quod est subito confringi, non est aliud quam repentinum superuenire interitum, per quem durities hominis frangitur, ut tunc cogatur agnoscere quod prius confiteri recusabat. Caeterum perduram ceruicem S hoc loco: alijs multis significatur metaphorice obstinatus in malo animus, quod qui eo sunt animo praediti, ceruicem erectam: inflexam exhibere solent,sicut contra qui admoniti se humiliant,ceruicem fleetunt. Docet ergo sententia quantum malum sit nolle
correptionibus,siue humanis,sive diuinis acquiescere, t quod puniendum sit,ac inexpectato atque repentino immedicabili atque in curabili interitu. Viro inqiiit qui siue hominem siue Deum,tum verbi ,tum flagellis corripientem, obstinato animo contemnit, supei ueniet interitus obitinatum eius animum coterens, repentinus,l talis quem non sequitur sanitas, hoc est , qui nunquam curabitur. Accidit id& in hoc mundo frequenter homini obstinato,cum diuina xltione inuoluitur alicui malo, unde nulla se ratione extricare potest,clumque subito iriter opinionem , morte corporali praeoccupatur, a qua non est recuperatio: Sed terrib. lius& persectius id impletur, cum aeterna damnationis interitus ei in expectatus adest, a quo nulla se ratione eximere unquam poterit. Et merito illum excipit interitus, quem sanitas non sequitur . Ad hoc enim correptus est,ut interitum imminetem praeuideret,sicq eum effugeret,& a suo malo curaretur. Quia ergo praeuidere noluit: essu gere interitu, merito ei in expectatus superuenit & quia cum lanari posset medicinam salutarem non recepit,cum sanari volet, sanitatem non consequetur. Caterum qui adhuc medicinam admittit: moneri se patitur quoniam de eo adhuc mulium est spei Dei benignitate expectatur
506쪽
adicerilientiani, nec ei interim superueniet repentinus.Notandum autem quod cum nos habemus,et eum ianitas no sequetur,relativum eum,
potest referri vel ad interitum,ut significetur interitum illum esse insatiabilem ut supra expostum est,uel ad hominem obstinatum ut innificetur hominem illum esse insanabilem . Quod dupliciter accipi potest, videlicet, vel significetur eum non sanandum a suo interitu, vel significetur eum qui contemnit correptiones, nunquam iacile sanandum se cundum animum a suis vitiis, ut qui non admittat medicinam, et peccet uilisi ii in Spiritum sanctum,in quem qui peccat non consequetur remissionem nec in hoc seculo, nec in futuro,iuxta Verbum Domini.
In multiplicatione iuHorum Halitur populi, cum impiisum e- rint principatum, me populin.
Similis est sententia cum aliquot praecedentibus, maxime,n praece lenti capite,Docens item quanti referat, qui in republica praesinta Siquidem in multiplicatione iustorum, hoc est, cum iusti multipli
cantur quod iuxta praecedentes sententias non fit nisi piis regnantibus tunc laetabitur populus jubd per iustitiam et pietatem regnantium in multa vivat pace et securitate,liber ab iniustis oneribus Cotra cum impi sumpserint principatum, gemet populus, nimirum quod opprimatur iniquis legibus, exactionibus grauibus, multitudine iniquorum ubique impune laedentium. Et bene dicit gemet quasi insinuet, eum nec audere contra mutiret palam murmurare , nec habere ad quem possit consu-sere M suas quq rimonias deponere,aut opem implorare. Ex his tamen quae his nostris teporib experimur fieri in multis loci videri posset haec Sapientis sententia non esse vera. Videmus enim in multis locis Resipti licas ex magna parte gaudere in principibus suis impiis, qui catholicam sidem impugnant,& auitas patrum traditiones abolant, catholicos pios persequentes, & dolent quod Catholici praesint, per quos iusti multiplicantur.Sed haec sententia , non tam quid semper fiat,quam quid meritδ sieri deberet, semper ostendit Deinde loquitur Sapiens de populo bene instituto, et rationis ductum sequente,nec erroribus a veritate abducto, qui necdum sensi ita destitutus est, ut malum suum no sentiat. Nam qui gaudent cum impij regnant,ita in excaecati, ut quae pia sunt, im-ia. pi ducant,& contra Vocent impietatem, pietatem, ponentes lucem tenebras,t tenebras lucem.
Vir qui amat sapientiam laeti carpatre uum qui autem nutiis
scorta letae βbs antiam. MVulti libri habent,scortum, sed praeiereda est lectio pluralis, quae est in correctioribus,qubsco sentiat ea cum Graecis SI Hebrae ita Quo numero bene significatur libidinem vaga esse: inexplebilem.
507쪽
bile. Pro nutrit etia verti potest qii amictis est scortorii Nadictio Hebraicati amicum significat: pallorem. Et est elegantior: clarior oppositio inter amantem sapientiam dc amantem scorta Duo enim insinuantur amores,alter spiritualis, quo quis sapientiam sibi velut in sponsam deligit,iuxta illud quod supra dixit capite 7. Dic sapietiae soror mea es trudentiam voca amicam tuam, Ut custodiat te a muliere extranea etc. Alter carnalis quo quis scortis adhaeret. Dicit ergo: Vir qui pro amica sua habet sapientiam,quoniam per eam non nisi quae sunt honesta amabit te faciet, Non tantum ibi bene facit, sed laetitia etiam assicit patrem dum, qui gaudet se non frustra laborassevi habere cui labores si os& bona bene dispensanda relinquat Contra qui alit scorta,ea amans,eis addictus, perdet substatiam suam lona quae a patre accepit.Non enim mediocri sumptu aluntur scorta,sed oportet multum habere Thaydem,
unde de filio prodigo dictum est in Evangelio, quod coimpsit omnem substantiam suam, vivendo cum meretricibus luxuriose. Iueis. ex is Im erigit terram. vir auam deseruit eam. MVltis sententiis Reges Principes commonefacit iustiri exercendae Scauaritiae cauendae,qubd ab his pendeat latus Reipublicae. Rex iustus,inquit,erigit,per iustitiam scilicet terram, hoc est ditionem suam dc regionem , etiamsi prius collapsi fuerit in bonum ac firmum constituet statum, constituendo scilicet bonas leges, iuste iudicando, R iustitiam exercendo contra malos ad defensionem iustorum. Contra vir auarus qui munera diligit Z opes quaerit, regione etiam optime constitutam lorentem destruit, dum propter munera peruerse iudicat,iniquas leges condit, bonos opprimit opprimi sinit. Est enim Hebraeis pro,vir auarus, i munerum, hoc est,qui munera dilidit, in iudicio peruerse iudicat. Persectὶ autem haec generalis sententia, thristo eis sq; aduersario Sathanae accommodabitur. Ille enim rex regum iustis. simus uniuersam terram peccato Adae caeterorumque hominum mire desolatam: collapsam egregie erexit,regnum suum in iustitia stabilien do bi terra,quam auarus ille leo qui semper circumit,quaerens quem deuoret Sc nunquam satiatur destruxit, Temper destruere conatur corrumpendo homines ε iustitiae regnum,quantum in se est.
Hum qui blandissim L ermonibi loquitur amicoso rete em pandit regib rim. Vicam libri habρt, gressibus suis, quidam gressibus elus et utruq;
verti potest ex Hebraeo. Et si quidem legatur gressibus suis, significatur hominem qui alium bladitiis capere conatur, sibimet rete quo inuoluatur parare,iuxta illud: Incidet infoueam quam secit. Qitem sensum secuti sunt Septuaginta,sicut o Leda meminit. Sic enim est Crae pal. r. Rr a cis, Qui
508쪽
cis, i parat in faciem amici sui rete,circuridat illud pedibus suis . Si v ro legatur gressibus eius, Ut magis legendum est, quomodo de ali omnes vertunt, ligni ucatur hominem qui blandis sermonibus ficto animo loquitur amico vel proximo suo, perinde facere ac si rete expanderet fressibus eius,quia scilicet studet illis vobis eum decipere, deceptum perdere. Deinde insinuatur quam noxii sint tales la omines, sequam iit a talibus unicuique cauendum, ut qui tales se praebeant erga amicos
suos θ proximos, quales se praebent aucupes erga aues ac venatores erga seras. Quali dicati. Cum te blande quis aggreditur, ne latim ei credas, time subesse fraudem, ac quasi rete expansium esse gressibus tuis, hoc est,id agi ut decipiaris,cadasvi in potestatem alterius incidas Accommodari hoc potest Sathan. x, qui cum blandis suis suggestionibus homini loquitur tanquam amico suo, nihil aliud secit quam mi od rete expandit gressibus eius,cupies impedire progressum eius in virtutibus, te in iam
redactum potestatem,pertrahere secum in damnationem. Idem in omnes adulatores ministros diaboli competit, qui dum laudant hominem in viiij suis, non secus quam si reti inuoluerent eius pedes, sicque impedirent gressus eius,ital ipsi impediunt quominus progrediatur 5 am- Romo bulet in via virtutis. Et de haereticis dicit Paulus: Per dulae sermones tabe nedictiones seducunt corda innocentium.
es riti libri male habent laudabitur, cum certum sit legenduna
esse laudabit.Sie enim Hebraea habent,& correctiores libri,ic sielegisse Bedam constat ex commentario: Gaudentibus, inquit, iustis Sc rectum conditoris iudicium laudantibus. Priorem partem eleganter vertit interpres cum ad verbum habeant Hebraea, In peccato viri est malus laqueus, vel in peccato viri iniqui est laqueus , hoc est, petpeccatum viri iniqui incidit ipse in laqueum, pro quo bene versum est, Peccantem virum iniquum inuoluet laqueus. Quod potest intelligi vel de laqueo quem vir iniquus parauit alteri cui positi inlidias studens illum decipere, ut cum superiori versu cohaereat,i significetur eum qui rete expandit alterius gressibus inuoluendum laqueo que alteri struxir, iuxta illud Psal. In laqueo isto quem absconderunt, compraehensiis est peceorum. Iuxta quem sensum quod sequitur, R iustus laudabit mai debit, sic consequenter intelligitur . Iustus videns se Dei gratia liberatum a malo tibi parato, in quod impius inuolutus est, laudabit Deum gaudebit, duplici nomine, nempe 5 propter suam liberationem, Τί propter iustam impii vitionem. Iuxta illud Lxtabitur iustus cum viderit vindictam. Potest: aliter intelligi generaliter de laqueo, quem in
509쪽
quus suis sibi struit peccatis,iuxta illud sit pra cap. s. Iniquitates sue capi ut impium, Turnibus peccatoriana suorum constringitur, Ut per laqueum significentur mala quae obueniunt impio eumque sic inuoluunt, ut se eximere non valeat, tum hi tum pol hanc vitam clam quod sequitur de laudet gaudio iusti,accipiendum est illum laudaturum Deum lcgauisurum,tum quod Dei gratia non inciderit in ea mala quae meretur impius, tum quod econtra per Dei gratiam multa consecutus sat bona. Itaque quod dicere vult tale est. Peccatorem ob peccata iacinueniunt mala,s ideo gemet, iustus autem a malis liber mei beneficijs don
tus laudabit Deum: gaudebiti eoi mam causampauperum m Ius ignorat sciensiam. NON de quavis causa vel de quouis negocio pauperii hic est se
mosed de causa controuersa quam habent in iudicio contra oppressores pauperum,ut patet ex dictione Hebraea, quae litem dc iudicium vel controuersiam significat. Horum causam conquaeritur dominus negligi a quibusdam iudicibus,d cens Pupillo no iudicant de cau Isai tis viduae non ingreditur ad eos. Vnde in Psalmo praecipit Iudicare ege r δ' no&pupillo humilem dc paliperem iustificate. Quamuis enim pricipiat L μ' in Leuitico,ut in iudicando non consideretur persona pauperis, hoc est, ut ne intuitu paupertatis aliter iudicetur quam res postulat, vult tamen. Vt ne,quoniam munera dare non possunt, eo rium causa negligatur,postponatur indiscussa, post discussionem non iudicata remaneat, sed propter eorum paupertatem diligens habeatur cura causa eorum , ut scilicet ea bene intelligatur, eaque intellecta , iusta pro eis proferatui: sententia, atque ab iniuria liberentur. In horum enim causa licitum esse declarat iudicis aequitatem cum in diuitum causa esse ilicitum sulpitionem praebere possit expectati lucri muneris. Dicit ergo iustum sic nosse causam pauperum curam scilicet eius habendo. Qiiod non istum ad iustum pertinet iudicem sed Mad iremuis alium iustum cui curae est nosse causam pauperum, ut eam vel suo consilio vel patrocinio promoueatvi adiuuet.Sic se fecisse Iob testatur Pater,inquit,eram pati Ioh. 9.perum i causam quam nesciebam diligentissime inuestigabam Impius autem qui munera tantum sectatur, qui ii nulla erga pauperes pietate mouetur, ignorat hanc scientiam causae pauperum, hoc est,non curat habere cognitionem causae eorum, nihil pensi habet, quo in statu se&quomodo se habeat causa pauperum, magis occupatur in causa diu
mmines pectilentes di pant ciuitatem, apsente vero austr-
510쪽
IUO pestile lues hic rursum Hebraeis est ea dictio,quae proprie signia
ticat derisores, sed quam interprea. nonnunquam vertit pestilentes.
Et prodissipant, vel bum Hebraicum vertunt alij, illaqueabunt, ut signi licetur homines derisores, hoc eii, qui pietatem ac salutaria monita rident et contemnunt,ciuitatem saepe inuoluere multis malis. Interpres alteram verbi significationem est secutus, qua signi Mat, fare, & sensus eodem redit Sunt enim omnes derisores homines pestilentes omnesque perniciosi. Hi ergo distipant ciuitate,quia euertunt et dissoluunt bonum reipublica lutum pacem et religionem,faciuntque ut vel principii suorum vel Dei ultione grauiter puniantur, idque vel si is prauis consiliistiuae suggerunt ciuitati, vel seditionibus quas in ea excitant, vel noxiis suis exemplis, quibus multos corrumpunt, Vel denique praua et pestilenti sua doctrina quam in illa disseminant. Contra,Sapientes auertunt ac ciuitate surorem,tum Dei,tum principia, qua sua capietia et bonis exemplis sic instituunt ciuitatem, ut non si cur Deus aut principes illam grauiter puniant, suaque prudenti satisfactione et precibus offensum Deum aut principem placant. Docet ergo et hac sententia Sapiens,quantum incommodi nequitia, quantum commodi sapientia ciuitatibus adserat. Reg. Exe inpia habet vetus tella mentum plurima. Nam Seba filius Bochri sua seditione si aque superbia subiecit ciuitatem Abel a magno subuersionis periculo quam mulier quaedam sapiens liberauit ab obsidione , compes icendo, rorem Ioab voletis ciuitatem demoliri Moyses item dc Aaron saepe auerterunt iram Dei a populo. Sic et Phinees auertit furorem Do-
μm i inini a fili; Israel contra quos homines quidam pestiletes Deum ad iram
sapiens si cum siusto contenderit, tu irasiatur, e rideatinon
inueniet requiem. R O si cum stulto contenderit, Hebrais est, iudicatus cum viro stulto, hoc est,qui in iudicio cum illo litigal,quanquam . qui extra iudicium forense de aliqua re cum alio disceptat, etiam cum illo iudicatur,proinde bene vertit interpres generaliter,Si contenderi cum stulto. Si ergo sapientem,siue in iudicio, siue extra iudicium disceptare contigerit cultro stulto,hoc est, homine improbo, siue irascaturis sue rideat, hoc est siue serio asar,sue ioco sue seriis vel bis iussam sua indignatione ostendat,sive ridendo declaret se contemnere illius improbitatem, siue
dure cum illo agat,sive blande lenigne, non inueniet requiem,id est, non facile ab illo liberabitur,non facile illi fatisfaciet, ut ab illius impetitione sit habiturus quietem . Proverbium docet stultum de improbii esse implacabilem & incorrigibilem. Proinde insinuat sapientibus caute declinandum esse a contentionibus cum stultis. Declaratu est istud in Pharisaeis, cum quibus Dominus contundens, nunquam potuit quietem ab eis o