장음표시 사용
201쪽
es, natatur fides.Vbi & nota q, fides ut dicitur ad Ephes. 1.
donum dei est, & non creaturae: quo ad ipsam voluntatem credendi ipsumq; credere in deum. Verum quo ad explicationem horum credibilium determinate, fides est exauditu. audiendo siquidem doctrinam euangelicam,discimus quae sunt nobis determinate credenda. Unde & Cornelius Centurio dono fidei iam credens in deum, misit pro Petro,& ab eo didicit quae sibi erant determinate credenda: vi patet in Actibus Apost.& sic est de in autemper verium Christi. pro, dei. Auditus
populi derivatur a verbo dei reuelato prophetis atq; apostolis: ut de pri mo ad ultimum fides ex verbo dei non hominum inici
ligatur procedere quo ad determinationem credendorum. Ita quod fides utrinque est a deo. unde nulla hominum authoritate possunt credenda noua introduci: sed ea tantum explicari quae per verbum dei reuelata sunt apostolis Sc prophetis. Sed Leo. nunquid non audierunt Ne excusatio afferretur dicendo verbum fidei non esse prope omnes, adiungit auditum praedicationis apostoli et extensum esse ad uniuersum orbem. Et ad hoc utitur verbis Psal ini,subiungendo, Et quidem in omnem terram eximis
ninsesrisu ,σ tu fines orbis terra verba eorum. Quod dicit in omnem terram, in omnem plasam terrae intellige:nec oportet asectare hune textum ad singulas terras. Et similiter quod dicit in fines orbis terrae, intellige de finibus habitabilis terrae nostrae chartae: lato vocabulo per fines intelligendo extremas regiones. et Et hoc dixerim utendo hac autboritate ad tempus Pauli.quod tamen non oportet: sed sufficit sie esse in decursu tem toris .nam se sufficit intelligere prope quemlibet esse verbum deliquod intedit Paulus. et Nee obstat authoritas Psalmi, quoniam ad literam no loquitur de apostolorum praedicaraone,sed de eorporeis coelis. nec in Hebraeo habetur sonus, sed filum seu Iinea. Verum quia apostoli coeli sunt spirituales,mystico sensu usus Paulus applieauit hoe ad apostolos, usus eommuni apud
Graeeos textu.& propterea dixit sonus eorum. Sed dico nunquid Israel non eo uiuit Postquam tractauit plene verba Deutero. ad declarandum rationem casus Iudaeorum ,redit modo ad proseis quendum inexcusabilitatem casus.Dixerat enim quod ignoranter ceciderunt.ne autem ignorantia excusans intelligeret, Hib- iungit modo ipsam ignoratiam non excusare, quia habuerunt in promptu unde cognoscerent.habuerunt enim verba prophetarum ex quibus potuerunt cognoscere eusgelietata ab apost
202쪽
lis ese vera Quum itaque dicit:nunquid Israel non eognouit.
et et hoc est,non cognostere potuit Primus Moses dicit. Primus tembra Pore inter scriptores sacrae scripturae. primus authoritate interites. Prophetas. iuxta illud Deuter.vit.& non surrexit propheta ultra in Israel sicut Moyses,&e. Ego ad aemulationem vos adtaeam. pro. R Prouocabo .in nongente. O, in non gente. rba haec ex Deute. ra 31.sumpta sunt: ubi nos habemus:ego prouocabo eos in eo quis il non est populus,& in gente stulta irritabo illos. Et insensus omitra tantum boni cosera ego deus non genti, hoc est Gentilibus, meis prouocabo Israelitas ad inuidiam. Et similiter quod sequitur,
idi Tngentem insipientem in iram vos mittam. pro,& in gente insipien- ,. la te irritabo vos. Ex inuidia siquidem nascitur ira:& propterea itur subiungitur,eommouebo vos ad iram ob magnitudinem bonii ii quod conferam genti insipienti.Gentiles siquidem appellantur is tum non gens,lum gens insipiens: pro quanto sine lege diuina a vivebant: hinc enim & peruersum iudicium de iis quae secun- ια' dum deum sunt quod insipientia est incurrersit, & dignitatem
generis humani secundum rectae rationis usum perdiderunt: M. Propter quod dicuntur non gens.es Dicitur autem deus prouo , care ad inuidiam,& comouere ad iram,non excitando ad preter catum, sed largiendo Gentilibus bona unde occasionem inui- diae&irae ludaei accipere possunt. Per hanc enim authoritatemi, i intendit Paulus praedicta esse duo a Moyse:& exaltationem g tium,& casum Iudaeorum.Quorum utrunque quu viderent I i ii, dari adimpletu,cognoscere poterant adimpletam prophetiam. Esaia autem aiaet e tritaeap.sexagesimoquarto.hoe est aude
ii, ter dicit in persona dei.InuentuUom a non quarentib- me. Salus Gentilium praedicitur, δc gentes non quaerentes deum cultu Ac. appellanturiad dis rentiam Iudaeorum diuino cultu de rustitia legis quaerentium deum. lam apparui. pro manifestus, La 'us sunt, ητ me non interro iant. Magnitudinem gratiaei' collatae Gentilibus destribit inuentionem a non quaerentibus, manifestationem non interrogantibus,ut totum diuine gratiae ., asscribatur,& status gentium ante susceptam fidem Christi de . . Ha retur diuersimode a Moyse, & Esaia. Israriaute dicis.ce.cQuod dicit ad Israel,quantu ad sensum verborum ad,procontra sumitur: aduersus enim Israel haee quς subiunguntur dicit. Quauis directio sermonis ad increpatione Iseaelis sit. Tota die . a Verba sunt dei apud Esaia:& tota die,id est toto tepore. Expadimunia meari coserendo beneficia toti tanta, & talia. Ad populum
203쪽
muere ὀentem. ad populum incredulu.Appellatur populus Israel.
oopulus incredulus: ut experientia testatur. sed. pro,&, eontradicentem mihi.Superfluit mihi.Non solii Israel incredulus est MeGsiae, sed contradicit, impugnat quantum potest veritatem diui nam de Iesu Chrasto misso ad salutem in udi .Per has scripturas intendit Paulus patefaceres Iudas potuerunt cognoscere tam salutem gentiu quam ruinam propriam quam vident subsecutam in aduentu Iesu Christi,prophetata esse in sacris prophetis. Ita quod praeter euangelicam praedicationem habent scripturas testes, unde ignorantia eorum redditur non excusans eos.
CAPUT XI. DD. πο.Prosequitur casum Israel ex parte dei. Postquam
enim descripsit ipsum ex parte ipsorum Iudaeorum,modo prosequitur eundem ex parte dei: declarando ex diuina grati non esse repulsum totum populum Israel. Et hoc per modum quaestionis introducit subiungendo..Nunquid dein repulit p -- lumsuMm Supple totum. Abssit. Responsio est horrentis. Nan O ego.Tripliciterprobat responsionem. primo ex seipso non re-vullo. Israelita μm. genere. Ex semine Abraham. Hoc addidit ad explicandum quod est Israelita non tanquam proselytus, aeqnaturali genere. 'De trib. Beniamin . ad magis certincandum
suum genus. Non repulit deus plebem suam quam praesciuit.prO,praecognouit. N e obiiceretur 9, una hirundo non facit ver: probat seeudo ratione, scilicet quia deus praecognouit populum suum Israel Vbi clare vides Paulum uti cognitionis nomine pro notitia approbationis. nam sensus est quod ideo non repulit deus Populum,quia praecognouit notitia approbationis, qua semes approba uit illum,ideo non repulit ipsum ex integro. An nesi i in Eva quid dicitscriptura. Probat tertio ab exemplo multitudinis afferendo historiam scriptam terti j Regum decimonono
satis claram . si emadmodum interpellat. pro,colloquitur seu postulat. Deum aduersos Israel Domine prophetis tuos occiderunt, altaria tuas fodernuta. Cr ego ritu, sum solus in quarui anima meam.
Sed quid dicit illi liniu-m restonsum' Superfluit diuinum. Et responsum interpretatum clarius esset oraculum. Reliqui mihi ipsi
septem milia virorum qui no curua erui genua, pro genu nte Baal. Sic ergo in hoc tempore reliqWia secundum elemonemgratiae de
salua factasunt. Superfluunt duae dictiones, dei salua . ita quod litera est,reliquiae secundum electionem gratiae facti sunt sed interpres ad claritatem sensus addidit duas illas dictiones. Pau-
204쪽
Ius tamen absque illis docet quod in hac conditione temporis. reliquiar,hoe est pauci Iudaeorum velut reliquiae , factae sunt secundum electione gra tiae: hoc est factae sunt conssirmes electioiani gratuitae, factae sunt prout diuina electio gratuita disposuit
eas esse. Si autem gratia. Et est casus ablativi gratia: signifieae si aute ex gratia Iam non ex operibm. Et est sermo de proprio effectu gratiae . lioquin gratia non iam est gratia. sed merces seu
praemium. Et deest in Latino textu integra una sententia .ssauiatem ex opiribus,non iam est gratia: alioquin opus non iam es opsu.
E regione siquidem distinguit opus & gratiam:& quod datur
gratuito ad id quod datur ex opere. nam quod datur ex opere merces proprie est: iuxta illud, voca operarios, & redde illis mercedem. Quod autem datur gratuito, liberaliter datur, &non ex debito. Quod si hcc confundimus, gratia non est gratia, ct opus non est opus. perdunt enim rationes proprias. Quo sum autem haec adiecerit Paulus eclarat quaerendo. Quid ergo. hine dicitur3 Et statim subiungit responsionem. Quod quaerebat. pro inquirit.hrael, in non est consecutin. Recole superius dictum in fine capituli noni,quod Ista et sectando legem iustitiae quae-Yit salutem . ad illud enim respiciunt haec verba, quod inquirit Israel hoc non est consecutus. Inquirit enim quasi ex opetibus legis: ut ibidem dicit. de propterea hoc non est consecutus: quia assecutio ista est ex gratia & non ex operibus.EActio autem consecuta est.Contra inquisitionem per opera, opponit electionem ex gratia. Et propterea dicit quod electio reliquiarum consecuta est salutem. Caeteri verαnon electi. caecatisunt.Ecce poena excaecationis internae,qua non viderunt iustitiam dei factam per Christum.ocutscriptum est. Esaiae vigesimo nono. Dedit illu deus stiritum compunctiouu . ubi litera nostra habet, miscuit vobis dominus spiritum soporis. Nec diuersus est sensus prophetae de Pauli. nam copunctio sumitur hic pro percussione, sicut etiata Euangelio dicitur quod unus militum latus C Eristi lancea pupugit.& in Apoca.videbunt eum qui eum pupugerunt. Et propterea in idem redit spiritus soporis S spiritus compunctionis. spiritus siquidem soporis est spiritus hominis tanquam sopore affecti: & similiter spiritus compunctionis est spiritus hominis tanquam percussi. Commune siquidem est utrisque sellicet soporatis S percussis tanquam extra se esse & fere exanimes. Hunc autem esse literalem sensum, sequentia & hie de apud prophetam testantur.nam tanqua priuatio sensus conco-
205쪽
inItans subiungitur,oculos ut non videant, aures ut non audianta Haec sumpta sunt ex .cap.Esaiae:conflauit enim Paulus ex utroque loco lententiam unam. Ad stiritum siquidem similem pes custis, consequitur habere oculos & non videre,aures & non audire: ut experientia testatur in corpore. Et proportionaliter describit statum interiorem animi,quod velut percussi,sunt L
piti ita ut nec oculis mentis nee auribus mentis utantur ad videndum & audiedum mysteria Messiae. Asscribitur autem deo infligere haec omnia, quia haec omnia facit negative: non tribuendo scilicet eis gratiam. VRue in hediereum diem. Verba sunt Pauli: quia experientia teste perseuerare videbat velut sopitum genus Iudaeorum erga mysteria Messiae.Et 'Dauid dicit. psalmos'. Fiat mensa eorum coram ipsis. Superfluit coram ipsis. quanuis in textu Psalmi habeatur. In laqueum G in eaptionem. yro, vena tionem. Haec quae hic dicuntur optatiue,in He braeo babetur in futuro indicatiui: sed Paulus usus videtur interpretatione communi .Et est sensus,fiet mensa,fidei Iudaeorum nocest sacra scriptura, quae est mensa credulitatis eorum illis in laqueum. O do praeposterus. fiet illis in venationem, & deinde in laqueum. Et instandalum.hoc est ossendiculum ad impingendum .Et in ratributionem illis,hoc est iuste prout exigunt eorum merita. Sacra enim scriptura quae data est Iudaeis ad fomentum fidei, ad illuminandum eos circa credenda, versa est pruter peccatum I datoru illis in laqueum,ligantem eos ne credant Messiae,& similiter in venationem velut persequente eos ad idem,& similiter in ossendiculum. Et ratio lubditur, Obscurentur oculi eorum ne v deaut. hoc est,quia obscurabuntur interni oculi eoru ne videant, ne perspiciant in sacris literis iam verificata mysteria Messiae. Et dorsum eorumsemper incurua. Hoc est etiam imperativum in Hebraeo.Vbi habetur,dc lumbos eorum continue fac labi. In
quo significantur Iudaei quasi pondus serentes,& pressi pondere,continue labentes. Et vere premuntur continue maiori pondere peccatorum. ac per hoc semper incuruantur.Ticovo,rim
quid sis enderunt ut eaderent Superfluit sic. Et finis,ut caderent exprimitur,tum ad excludendum utilitatem, tum ad excludendum reparationem. Ita quod sensus est,nun auid impegerunt ut eaderent absque utilitate & similiter ut caderent absque reparatione 3 Iuxta utrunque siquidem sensum Paulus respondet. absti Horrentis est responsio iuxta vimque sensum. G Aduer
te quod a tempore Christi duo extrema & 'num mediu disti
206쪽
puenda sunt. Alterum extremum est delictum Iudaeorum incipiens a persecutione & occisione Christi: alterum est plena conuersio Iudaeorum ad Christum qu erit in sine mundi. medium vero conuersio aliquorum ex Iudaeis ad fidem Christi. Paulus
itaque ex extremis conditionibus intendit procedere,& declarare ex utilitate extremorum utilitatem etiam medii. Et aptimi extremi utilitate inchoat dices, ditara delicto.simul virus sensum tractat,quia verificatio utilitatis inseri veram quoque esse reparationem,ut patebit. Describit itaq; utilitatem tu gentium,tum Iudaeorum concomitantem casum Iudaeorum. Et vialitas quidem gentium significatur subiungendo, Sali gentibuου. Vbi expresse dicitur 9, Iudaeorum delicto latus gentibus: sed noexplicatur verbum,puta est,aut fit. Et potest intelligi verbum substantivum,referendo ad delictum quo occidet ut Christume ex illo enim delicto salus gentium est,occasionaliter. Nec illud delictum est extra rationem casus Iudaeotu, quoniam illud fuit meritorium ruinae Iudaeorum. Et potest intelligi verbum seruatur: quoniam ex delicto perseuerantis pertinaciae Iudaeorum seruatur salus gentium .nam sicut diuina prouidentia propter salutem gentiu dispersit Israel per uniuersum mundum multis antea secutis,ut quum prςdicaretur Messias per apostolos alios
Christi distipulos, testes essent Iudaei ipsi dispersi, promissus
est Messias eorum patribus,&c. ita ordinat obstinationem Iudaeorum ad seruandam fidem gentium. Duas siquide maximas utilitates ex illorum obstinatione percipimus:altera est fides libroru sacrorii: altera est promissio Messiae. Si enim omnes Iudaei uersi essent ad Christu, putaret ia mundus ad inuetione Iudaeoru fuisse approbare istos quos habemus libros veteris testamenti:& similiter crederetur humanam fuisse adinventionems fuerit promistus Messias.Sed ubi inimici Christi Iudan perseuerant & testantur nullos alios apud patres fuisse libros canonice sacros nisi istos,& usque hodie expectat Messia, tollitur onis nis humana suspicio φ Christiani cofinxerint authoritate sacraescripturae,aut promissione Messi : tollitur & ois obliuiois ccca -sio cuicunq; posteritati de crucifixo Christo,& aliis limoi: quos si memoria periculo obliuionis subiaceret,nisi Iudaeoru obstinata natio inimica Christo perseueraret. Ex illor uitaq; delicto salus
sentiu & est & seruatur: occasionaliter tame . Vt illos aemulentur. cce utilitas Iudaeoru .Si verbii verbo reddendum est,tegendum
est ad aemulari ipsos. Et pronome ipsos nocogruit secundu gra-
207쪽
maticam cum romine gentibus:quonia neutri generis est apud Graecos,& ipsos masculini: unde Iudaeos demonstrare videtur. qui demostrati fuerat pronomine illorum. Perinde ac si dictum Dillet: ad hoc ut Iudaei aemulentur,proculdubio gentes. Haec siquidem est utilitas Iudaeorum concomitans eoru casum. Que- admodum enim casum Iudaeorum diuina prouidentia ordinatin salutem gentium utilitatibus dictis,ita etiam ordinat salute gentium in salutem ipsorum Iudaeorum,ut aemulatione gentia excitentur ad salutem:tum aliqui particulares interim, tum d mum omnes .Haec more suo Paulus proponit:& postea singula
declarat,incipiens ab ultimo, scilicet utilitate aemulantium Iudaeorum. or autem deli sum illorum, diuitiae sunt mutuli. Dicendo
mundi,monstrat quod de delicto Iudaeorum utili uniuerso mundo loquitur:& non solum de delicto Iudaeorum utili gentibus. Constat autem delictum I udaeorum ditans mundum esse occasionem Christi. Et diminutio eorum diuitiagentium.Dimirratio Iudaeoru intelligitur vel poena qua obstinati Iudaei diminuti sunt a vera cognitione scripturae,vel pars minima Iudiorum conuersa ad Christum. Iuxta utrunque siquidem intellectu verificatur quod diminutio Iudaeorum liunt diuitiae gelium. Et iuxta primu quidem iam declaratum est iuxta secundu vero clare patet : quia Apostoli & primi ecclesiae patres pars minima Iudaeorum, ditarunt gentes diuitiis spiritualibus. Quanto magis plenituilo eorum
Quu duo prcmisistet scilicet de delicto & dediminutione nota
tamen dicit quanto magis non delictum seu innocentia seu iustitia,contra delictum: quia sine morte Christi patrata delicto Iudaeorum careret mundus diuitiis spiritus:sed latum modo diacit quanto magis plenitudo,contra diminutionem. Et argum tum est formale quod si diminuta pars ditat gentes,quanto magis integrum genus Iudaeorum ditaret gentes. Per se loquendo argumentum quadrat & concludit:quanuis per accidens nocuirset gentibus conuersio Omnium Iudaeorum, propter causas supradictas.. Et utitur hoc argumento Paulus,ad significadum quantum per se loquendo utilis sit mundo conuersio Iudiorum ad Christu,quantum utilis sit gentibus quod Iudari saltem aemulatione veniant ad Christum. Et dicendo plenitudo, monstrat ex ultimi extremi conditione procedit. nobis enim dico gentibus.
Apostrophat ad gentiles,hoc est conuersos ad fidem ex gentilibus. 2 audι . pro, inquantum, sic enim sonat textus Graecus.
Verum illud inquantum,anceps est ad quandiu & ad quatenus: magis
208쪽
magis tamen quadrare videtur proposito quatenus. Quidem ego sum gentιum postiliv.Apostolatum Pauli respectu gentium, nominatum legimus primum in Hierusalem quum Paulus esset cum aliis Apostolis: ut scribitur ad Gala.1.Destinatus tame Apostolus guttu a spiritu sancto,ex Actibus Apostolorum colligitur: ubi Paulus missus a spiritu sancto, primitias gelium obtulit deo Sergium Paulum proconsulem. Et in conuertione iplius Pauli a Christo,dictum est Ananis de Paulo, Vas electionis est mihi iste ut portet nomen meum coram gentibus. Ita quod primu in officio Pauli nominatae sunt a Christo gentesmon tame solae. subditur enim & filiis Israel. Dicitur itaque Apostolus gentium, quoniam praecipuum ossicium eius erat circa salutem gentium. ct inserium meu honoriscabo. pro, glorificabo. Quod duplici ex capite verificatur.Tum ex parte salutis geliu: in hoc enim quod promouebat salutem gentium, glorificabat ministerium suum: ct ipsa aucta salus gentium, maior erat occasio aemulationis Iudaeorum.Tum ex parte generis sui:in hoc enim quod comme dat conuersionem Iudaeorum tam utilem esse sentibus, glorificat ministerium Apostolatus sui ad gentes. Et ninc quoq; augetur occasio aemulationis Iudaeorum: ut saltem videndo Paulum Iudaeum tantu fructum proferre in gentibus, excitentur sancta
inuidia ad Christum.Utriq; siquidem capiti c5gruit quod subiungitur, Si quo modo ad aemulandum prouocem earnem meam. hoc
est ludaeos. Et salvos faciam aliquos exit . Clare apparet quod ex extremis venit ad medium: utilitas enim Iudaeoru proposita fuit aemulatio,iam futura in extremo quam media quae quotidie in aliquo fit. Si enim amisio eorum reconciliatio est mundi.
Declarat superius dictum, scilicet quod si delictum eoru diuitiae sunt mundi. Ibi dixit delictum,hie dicit amissio quae est effectus delicti. Ibi dixit diuitiae sunt mundi: hic explicat diuitias mundi: dicendo reconciliatio est mundi. Et quoniam ibi nihil inde intulit proprium correspondens,ideo nunc declarado explicat. Quano Nilo nisi vita ex mortuu Et est sensus, quid aliud est adiunctio totius Israel ad Christu, nisi vita ex mortuis, nisi status qui
erit ex resurrectione mortuorum ZArgumentum siquide proc dii ad maius ex maiore: si enim perditio Iudaeorum tanti boni scilicet reconciliationis mundi occasio est,reparatio eoru multo maiori bono reseruatur scilicet vitae ex mortuis: credimus enim Iudaeos omnes prope finem mundi in quo erit vita ex
mortuis reducendos ad Christum. Quod s delibatio sancta,
209쪽
Dictio interpretata delibatio,anceps est etiam ad primitias r ges equenter interpretata inuenitur primitiae,& quadrat proposito legere, Si autem primitiasancta, massa. Quadrat siquidem contextui quod de principio massae intendit loqui PauIus: eo stat autem quod primitiae frugum sunt principium massae, de propterea optime arguit,si autem primitiae sunt sanctae , etiam malIa est sancta. Intendit enim ex hac metaphora dicere quod uia principium Iudaeorum est sanctum,tota quoque massa Iu-aeorum habet unde sit sancta, sicut in lege oblatis ac per hos sanctificatis primitiis frumentis deo, uniuersa massa panis, i uae postmodum fiebat, habebat unde esset sancta. Et hoc idem es riori metaphora subiungit, Eui radix sancta,Er rami. Supple sancti sunt. Et intendit per has meta phoras quod uniuersum mnus Iudaeorum habet tanquam legalem & naturalem sanctitatem: quanuis de facto ad tempus careat illa. Metaphora enim primitiarum & massae legalitatem, metaphora vero radicis& ramorum naturalitatem monstrat sanctitatis. Et dixit haec omnia non ad grauandum delictum Iudaeorum, sed ad monstrandum tam ligalem quam naturalem habilitatem Iudae rum ad hoc ut iungantur Christo:tractat enim de eorum adiunctione demu futura. Si autem aliqui ex ramus Ili sunt. Declarat unum modum quo delictum Iudaeorum salus fuit gentibus.CP subrogati sunt gentiles in ramos patriarchalis radicis loco fractoru ramorum scilicet Iudaeoru .Subrogati enim sunt gentiles
in filios Abrahet,in filios Israel quibus facta est promissio salutis
per Messiam:& sic fractio ramoru naturalium cessit in salutem
ramoru insitoru. Et intellige haec de factoma de possibili loquedo etiam si non essent obstinati Iudaei,etia si no essent fracti naturales rami,insiti fuissent gentiles.T. aute Gentiles alloquitur. suum oleaHer esses,insertus es in illis, soc3-.pro,& comparticeps, Radicis pinguemu oliua factus es.Oliva sumitur pro arbore. Nobgloriara aduersus ramos.Reprehendit gentiles ne glorientur aduersus Iudaeos ex utilitate consecuta in ipsis gentili f.Si a. re gloriaris. aduerte quod, Non tu radicem portas, hed radix te. Prius inhibuit gloriationem aduersus ramos ex conditionibus ramorum: quia illi naturales,ipsi insiti. Et quonia hoe non sufficiebat ad reprimendam gloriatione aduersus ramos,ideo ad iugit irrefragabilem rationem ex parte radicis. Ac si apertius dixisset , si permittitur tibi gloriari aduersus Iudaeos ramos, animaduertem radia Iadaea quoque M& ipsa te portat,uo tu ipsam,& sic ces
210쪽
sabit gloriatio tua aduersus Iudaeos.Patriarchae siquide dc prophetae,radicis locu tenent:& ipsi sustinent viridem veritate fidei omnium ramoru.Vnde alibi Paulus dicit , Superaedifieati superfundamentum Apostolorum & Propheta rum Ditis ergo. Pros quitur dearticulate disputatione cum gentilibus,asserens verba eorum gloriationis aduersus Iudaeos.Fractisunt rami ut ego inserar. Respondet Paulus, Bene. hoc est probo quod dicis,veruntamen aduerte quae subiungo. Propter incredulitatem.pro, incredulitate. facti sunt: tu autem fide Du.pro,stetisti.Considera rati nem fractionis illorum & rationem insitionis tui. b altum s pere, sed time.Hinc excluditur superbia& incutitur timorat enim
δε- naturalibus ramis non pepercit, ne forte nec tibi parcat. Vide ergo bonitatem oe seueritatem dei. In eos qui lem qui recideruntseueritatem dei: in te autem bonitatem dei, s permanseris in bonitate. alioquin into excideris.Sed G illis non permanserint in incredulitate Uerentur. potens est enim deus iterum inserere illas.Namsi tu ex naturali excisus es oleanro, G emtra naturam inserim es in bonam olivam, quanto metu hi qui secundum naturam inserentur jua oliua Textus est satis clarus cum similitudine olivae& oleastri:penes quas arbores intellige quod dicitur secundum naturam & cotra naturam. Et
est aliquid proportionaliter simile in Iudaeis & gentibus pro
quanto Iudaei habent sanctitatem tanquam naturalem & legalem,gentiles aute neutro modo. Nolo enim vos ignorare fatres Ῥ-ymum hoc. Quod tot metaphoris hactenus descripsit mysteriufuturae tandem salutis Iudaeorum, modo explicat. Vt nonstis νο-bismetipsis sapientes. pro, ut non sitis apud vosipsos prudentes, seu potius elati. Dicito enim Graeca anceps est, & ad elationem animi quandoque spectans,quanuis quod est partis cognoscitiauae significet. Et vere proposito satis quadrat significari hoc mysterium futurum ad reprimendam elatione gentium aduersus IudaeOS. QMa.pro,quod . cacito ex parte eontigit in Urael. Non est soc mysterium,sed quod sequitur,vonee plenitudo gentium intraret.pro,intret. Etsic omnis Israelsalumferet,prociet. Duas nouas res pandit hoc mIsteriu declaratum.Altera est teporalitas caeci
tatis populi Israel:per hoc enim scitur quod no est perpetua,sed ad tempus, scilicet donee intret plenitudo gentium. Altera est quod copleto hoc tempore no aliqui Israelitae, sed omnis Israel
qui tunc inuenietur, tuus fiet.Sicutscriptum est. Esa .ss. Veniet ex Sion qui eripiat. pro, eripies, oe auertat pro,auertet impietatetro,
impietater. 4 Iacib. Messias praedicitur venturus ex Sion: hoc