장음표시 사용
241쪽
tame causa,assignat caulam vera quare ausus fuit eis scribere, sciens inter eos esse viros ta idoneos. Et dicit, audacius aute ex parte: hoc est,aliquantulu audacia usus sum,aliqua ex parte audacior fui scribedo vobis. Taqua in memoria vos reducens.No dicit in memoria vos reducens quonia in veritate no comemorado,
sed docendo scripsit sed dicit tanqua,quonia ad similitudine comemoratis scripsit. Et hoc no paruae est industriae, ut doctor tanqua comemorans doceat pares seu alios doctores: proptergratiis sua data est mihi adeo.Quanuis audaciusculus fuerim, author tas tamen Apostolatus mei hac peperit audaciam. Vom mini Per radi Iesu in gentibuι. Ecce gratia data ei no ab hominibus,sed a deo. Nec dicit,ut sim apostolus,sed humiliori nomine dicit ut sim minister, seruitute enim suam recognoscit. Et significanter dicit in gentibus: ut hinc ratione audaciae suae mostret, scribedo gentibus. Sanctiscans tiιangebἄdei. Nota qualis minister.preta uertendo φ dictio interpretata sanctificas, non derivatur a sanctitate,sed a sacro:& significat sacrii operas. Perinde ac dixisset, sacrificans euangeliu dei. Ita i ad hoc se electu dicit ut sic euangelizet in getibus ut euangeliu vertat in sacrificium. Quod tuetit quit euangelizamus tanta reuerentia vitae & moru,quata ad celebrandu fructuose tantii sacrificiu exigitur. propter quod &subiun itur Ductus. Vinat oblasiogentium. tanquam rerum oblatarum a me sacrificio euangelico. Accepta O sanctifieata instir tusincto.Superfluit &. Fructus intentus est ut per euangelium velut quoddam sacrificium offerantur gentes deo no qualitercumque sed huiusmodi oblatio habeat duas conditiones: altera est D sit accepta deo: altera quae est ratio prioris est ut sit sanctificata in spiritu sancto.Non enim est oblatio haec rerum, sed animarum. Et propterea acceptabilitas eius non ex quacunque sanctificatione, sed ex sanctificatione in spiritus ancto habitante in animabus pendet. Hic est enim fructus quo tendere debet pro dicans euangelium dei .Habeo igitur gloriam. pro, gloriationem, in ChriΠο D-.Ut intelligerent Romani usum gratiae Apostolicae qui fuit in Paulo apud alios,ut hinc aut horitatem suam facilius recipiant,subiungit qualiter usus est Apostolico ministerio:ante omnia,Omnia referes ad gloriam Christi ut omnis suspicio h manae vanitatis fugaretur in subluctis.Assirmat itaque habet unde glorietur,non in se, sed in Christo Iesu. Ad thu. Dei unt hie aliquae dictiones.Uerbum enim verbo reddendo legendii esset. In qme ad Seu . Hebraeo more truncate loquitur. Senius est, in
242쪽
lis quae ad dea.Εxplicat materia glotiationis esse ea quae ad dea
ad differentiam materiae gloriationis de qua alibi,libenter es riabor in infirmitatibus meis,&e.nuc enim de operibus directis ad deu tam doctrinet quam miraculoru & huiusmodi est 2rmo.
Non ensm audeo. pro,audebo. Aliquid loqui eorum suae per me non
offecit. pro, non efficit Christus. Magna cura fuit Paula undique tueri gloriatione hanc. nam primo retulit ad Christum: deinde materiam ad deum,modo excludit omnem fallitatem recensendorum. Quae sunt au te quae per illum essecit C hristus,quae sunt materia gloriationis in Christo subiungit primisso fine.scilicet,
In Obedientiam gentium. Hoc est,ad hoc ut gentes obediant euangelio. In verbo. praedicationis,doctrinae, Euangelii &e. Et factu. Sanctae vitae de sanctorum morum. In minutesignorum: proditiorum. Ad comprehendendum maiora & minora miracula quae licerat. In virtutes iritvisaucii. Non est sancti,sed 'Dei. Et resertur haec particula ad omnes & singulas praecedentes: hoc est verba,facta,signa,& prodigia. Ham enim omnia,in virtute spiritus dei, non magicis artibus,non humanis figmentis aut industriis, narrat Christum fecisse per se. Ita ut ab Hierusalem per circumiiu. pro,& in circumitu. Vsque ad Illyric. repleuerim Euagelium Clinisti. Non dicit Paulus ita ut tu Hierusalem de in circumitu,sed Hi rusalem utitur ve termino λ quo,dicendo ut ab Hierusalem: de Illyricum utitur ut termino ad quem,dicendo usque ad Illyricu. Et in hoc itinere circuquaque affirmat se praedicaste. Qui etiam apponit postmodum unam aliam limitationem, subiungendo,Mc autem'Hocaui. pro, sic porro annitens praedicare. Emimg Gm.Adiungit enim studium suum fuisse etiam in circumiacem
tibus regionibus ab Hietusalem usque ad Illyricum, praedica re Euangelium ubi ante non erat pr dicatum. Quod non sic imtellige quod renuerit Paulus praedicare in locis ubi iam Christus erat annuntiatus: nam ut patet in Actis Apostolorum praedicauit Antiochiae, in qua Christus erat annuntiatus evi patet
Act. ti. Sed quod praeserebat Paulus loca in quibus annuntiatus no erat Christus aliis locis. Quod etiam intellige postquam spiritu sancto segregatus est eum Barnaba ad praedicandum gentibus, propter quod sorte praeposuit illam particulam, inobedientiam gentium. Ex tunc enim ad hoc studuit preto pue vigentes ad obedientiam Euangelii duceret. Nesuper alienum f-damentum adjicarem. Non sunt spernentis sed praeserentis verba haec: hoc est,co quod malum reputaret aedificare super ali
243쪽
num sundamentum, d quia melius existimabat praedicare υM Christi fides non erat ab aliis sandata. Et ad hoe melius di recte servit scriptura subiuncta ex Esa sta sed*-ρriptum es quonia,
non est an ntiatum de eo,vigebunt. Superfluit quonia. Et est
sensus quod gentiles quibus no est per prophetas annuntiaturix de Christo, videbunt oculis mentis. Quod cotra de Iudaeis dictaeit, ne videant. Et qui non audieraut de eo. Superfluit de eo. Intelligent. Penetrabunt gentiles qui non audierunt per voces prophetarum. Cuius oppositum dictum est de Iudaeis induratis. Propter quod Crimpediebar plurimum venire ad vos. Narrato usia Apostolici ministerij, inde explicat ratione qua proposuerat in principio epistolar, impedimenti sui accessus ad Romanos. Et prohibitus sum usque adhuc. Omnes he dictiones sunt superfluo.
Nunc vero ulterius locum non habens in bu regionibus cupi Leatem a-em ha bens vente vi ad vos ex multu iam praecedentibus annis. Supernuit iam praecedentibus, & consequenter exponit se executurum antiquum desiderium eundi ad Romanos. Quum in Hisba niam pro sci coepero. pro, ut si iero in Hispaniam, veniam ad vos. Adlauc enim incertus futuri euentus conditionaliter loquitur
Spera et Mnae riens videam vos. pro, Spero enim pertransitens videre vos: si a vobis deducar idue. pro,& a vobis deduci illuc. M visis primum ex parte Auitus fuero. pro,satiatus fuero. Non dicit absolute si vobis prius satiatus fuero, sed limitatὰ ex parte. acii verte diceret.satiari totaliter vobis,hoc est vestra consum tua ine,ellet impossibile,ta vehemeti assicior desiderio:sed salte ex parte aliqua satiabor vestia consuetudine. Nunc igitur promer ωr. Intermedium adhuc tempus ante aggressiam itineris ve Ius Romam narrat. Et legendum est, Nune autem eo iumerusilem mimurare. pro,ministrans sanctis. Et ministerium declarando subdunt.Probauerimi enim Macedonia γ Achaia collatione. pro,communicationem,aliqua sacere. Eleemo na communicationem appellat. In pauperes sinc orum , qui sunt in merusalem. Non dicit omnes sanctos in Hierusalem pauperes, non dicit in pauperes sanctos: sed in pauperes sanctoru. multi siquide Christiani in Hierusalem habebat unde viverent, ut in actibus Ap stolorum diffusius declarabitur. ex eisdem reliqua clara sunt .
Placuit enim eu: γ dehisores sunt eoru. namsi stirituatium eorum participe actiIunigentiles,debet ni earnalibus minis rare eis. Hoe ira tur quum conjμmmauero Uignauero ei fultu in G, per vos proficiscar. Legendum ester, Rediboper νοι iu mstan a 'Dicit quod interi
244쪽
CAPUT XVI. 9santendit, sed aliud disposuit spiritus sanctus. quadoquidem vinctus fuit in Hierusalem 3ce. Scio aute quod veniens ad vos,in abundantia. pro in plenitudine benedictionis Christi. Deest Euange-hj. Legendum est. In plenitudine benedi bovis Euangeli. Christi ve Μιam. Et est sensus, quod in plenitudine multiplicationis seu multiplicati Euangelii Christi veniam. Praesagit Euangelicum fructum interim multiplicadum Romae: ita quod veniens inumni et Romam plenam Euagelio Christi .Quanuis etia hoe possit reserri ad fructum aduentus eius,quod veniens implebit multiplicationem Euangelii iam Romae fundati. Obsecro ergo. pro, adhortor autem. Hos fratres per domino nostrum Iesum christum. Commendat se& negocia praedicta orationibus Romanorum. Et per charitatem sancti stiratio . Superfluit sancti. Rogat enim eos per dilectionem spiritualem: hoc est ratione dilectionis spiritualis. κι adiuuetis me in orationibu ves ras. Superfluit vestris. Pro me ad geum, ut liberer ab infidelibu . pro ab incredulis. Quis ut in Iudaea , σ obsequii mei oblatio accepta sat in Hierusalem famctu. pro, & ut bini ni sterium meum Hierusalem acceptabile fiat sanctis. Nisi Hierusalem eum aliqua pran ostione subintellecta construatur puta erga Hierusalem vel locum significet ministeri j pro quanto exhibitio facienda erat Hierusalem mancus est sermo, Vt veniam ad ios in gaudio per voluntatem dei ut refit reri pro, refociller. Vobiscum. Vide tum humilitatem tanti Apostoli poscentis orationum suffragia etiam in his quodammodo minimis, tum fiduciam quam habebat in orationibus ecclesiae
Rom a nae. 'Deus autem pacis sit cum omnibus vobis: amen. Et sic teris minat tractatum epistolae.
Ommendo autem vobis. vltimum hoc capitulu modica eget expositione.*habensororem nostram,quae est in ministerio ecclesiis quae eit in Cenchreis. Mulier haec quar ut infra patebit detulit epistolam hanc ad Romanos, erat in Cenchreis: hoc est in portu Corinthioru. Et erat ministra ecclesiae Christi ibidem. Per quod significatur quod erat mulier hospitalitati sanctorii & eleemosynis vacans.Subditur enim de ea quod fuit asti trix tum multis tum ipsi Paulo. In textu si quidem Graeco non habentur verba sed nomina: scilicet ministra δe asti trix ut intelligeremus ex ipsis officiis assistendi & ministrandi, & fauoribus & facultati bus fouisse ecclesiam, Ut eam suscipiatis in domino digne sanctis: O affatis ei in quocuque negotio τψρο in ὀγσrit.Hinc apparet quod
245쪽
Ista ibat Romam tue. Quod autem dieitur digne sanctis, significat suscipiendam prout dignum est suscipi sancto . Etenim insaquoque astitit multis γ mihi sit. Salutate Prascam in Aquilam adiis-tores meos in Christo Isis,qui pro anima meas M eeruices supposuerunt Αλi8.ea .narratur.Prista uxor & Aquila vir Corinthi tu deinde
Ephesi morantes:cum quibus Paulus simul habitauit Corinthi aliquandiu, sed tempore huius epistolis redierant isti Romam:
alioquin Paulus non iuberet eos salutari Roma .Laudantur autem & quod fuerint adiutores Pauli in Christo Iesu. Quod ideo
dixit ne intelligeremus de adiutorio operis manualis.erat enim eiusdem artis euius Paulus. Intedit siquidem eos commendare quod se adiuuerunt suadendo viam dei, & quod supposuerunt ceruices suas pro vita Pauli. Quod tunc ereditur fuisse quando fuerunt Corinthi .nam tue Paulus Iudaeos habuit sibi repugnantes:& Paulus recessit ex habitaculo in quo manebat eum Prisca& Aquila. Sc aliquis non aliter striptus ea sus sorte tune obuenit, In quo hi eoniuges exposueriit se periculo mortis pro vita Pauli. Quibuι non solum. pro,non solus. Fgo gratias ago sed G euncta Heli gentium. Hinc apparet quod in magno tisicrimine suit vita Pauli tune. Et propterea cunctare lesiae gentium,quibus vita Pauli suit tanto post tempore utilis, debent agere gratias Pristae de Aquilae. Et domesticam ecclesiam eorum. scilicet Priscar de Aquilae. de resertur ad salutate. Salutate venetum dilectum meum quies trimitivus ecclesie insia. pro,oui est primitiae Achaiae. in Chri Ilo Iesu. Errore scriptorum videtur mutatum nomen Achaiae in Asia .iste enim Epenetus dicitur primitiae Achaiae. quia fuit primus fructus Achaiae. Salutate Mariam: qua multum laborauit in nobis. pro,in nos. Maria ista laudatur quod multum laborauit erga Paulum & Pauli comites. Vbi autem aut quo genere laboris hoc fuerit, seriptum non est. Salutate Androni mo Iuliam. pro Iuniam.Nomen est proprium viri Iudaei. CN1-tos nitas. Intellige tam hic quam in serius cognationis nomen a genere: sicut & superius dixit omnes Iudaeos sibi eognatos propter unitatem generis, perinde ac diceretur congeneres meos. Et renestiuos meos.Ubi & quando nerit ista eoncaptiuitas , scriptum non est. Qui β.nt nailes. pro, insignes, in Apοῖ oli tiqui in ante me fuerunt in Chri . Andronicus & Iunias genere Iudaei, discipuli Christi adhue in vita mortali viventis videntur fuisse: eo quod Paulus dicit eos insignes inter Apostolos, proculdubio
Chiisti.Unde etiam habetur qui Christi discipuli forte etiam
246쪽
ante Petrum Romae fidem Christi docuerint. salutate Ampliatum ditistissimum mihi.pro, Ampliam dilectum meum, In domino.
Salutate Urbanum adiutorem . pro cooperatorem, nostru in Christo.
O Stachan dilectum meum. Salutate Apellem probatum in Christo. Salutate eos qui sunt ex Arisobuli domo. Superfluit domo, & articulus praepositus dictioni Aristobuli,insinuat subintelligendum pronomen illis. Ita quod sensus est, qui sunt ex illis Aristobuli. Et si mile intellige quum subiungitur ex Narcissi domo.Nam
superfluit domo: & est similis articulus. Salutate Herodionem e gnatum meum. Salutate eos qui sunt ex Narcisii domo qui sunt in iam, no. Salutate Tophanam m phosam qua laborant in domino. ω- tis te Perfidem eburissimam. pro,dilectam: quae multum laborauit in domino. Salutate Rufum eleelum in domino: oe matrem eius ae meam. Salutate ABneritum. Phlegontem Hermamreatrobam, Hermen: σqui cum eis sunt fatres. Salutate Philelogum Iaam. Nereum σsororem eiu/:γ Olim adιm pro,olimpiam .er qui cu eissunt omnes sanctos. Salutate iuuicem in sculosancto. Salutant vos omnes ecclesia ulli.Superfluit omnes. Rogo autem vosμιres ut observetis eos quι
dissensiones σοgendicula praeter doctrinam quam vos didicistis farisit, O Jeclinate ab illis.Huiuscemodi enim chriΠο domino nos,o non seruiunt ,se. suo ventri: er per dulces sermones Cr bene Actiones. pro,&per blandiloquium & benedicentiam se lueunt corda innocentium. Iudaeos notat,qui sub specie boni seminabat legalia legis Moysi: & se dissensiones ac sicandala inter Christianos serebant. Vt, ira enim obedientia in omni loco diuulgata est. pro,in omnes peruenit, proculdubio nomine & fama. Gaudeo igitur in vobursu voti vos sapientes esse in bono. pro, in bonum. simptices in ma-L.pro,synceros autem ad malum .Hoc est ut vitiatos, non contaminatos ad malum.Et est sermo de malo moris Deus autem- eis conterat. pro, conteret. Satanam sub pedibus vestris velociter. Asis
rit de pronuntiat affuturii diuinu auxilium ad colerendum cito Satanam: hoc est,diabolum hostem Christianorum.Gratia domini nosset Iesu Christi vobiscum. Salutat.pro, salutant. vos Timotheus. Hie est Timotheus ille Pauli discipulus. Adiutor. pro, cooperator. metu. Sonat enim socium de consortem operis. Et Luctu Iasu er Sofipater cognati mei Saluto vos ego Tertius q*i seripsi epi- solam bane.Alicubi legitur ego Terentius. videtur tamen legendum Tertius. Et est nomen proprium scribae, qui scripsit hane epistolam dictante Paulo. hic enim accepta licentia a Paulo, interpo
247쪽
interposuit hanc salutationem propriam. In domino.Reserri potest ad scripsi, ad excludedum pretium: & potest referri ad salu
tius ecclesie. Diuersis in domibus hospitatus legitur Paulus Corinthi diuersis temporibus: ut patet Act. 18. Et nic Gaius, ille est quem Paulus dicit se baptizasse in r.eap. epist. ad Corinth. Qui erat hospes no solum ipsius sed etiam omnium Christianorum transeuntium. Et hinc apparet quod Corinthi scripsit hanc epiastolam, adhuc hospes apud Gaium. Salutat vos Erastus Areari- eivitatu. Abominanter Arcarii nomen,ossicium hoe significa ne vel quaestor aerarius vel procurator. Curam siquide habebat rerum ciuitatis Corinthi sicut dis sator seu oeconomus ut textus Graecus sonat. Et Quartus sister. Nomen proprium est Quartus. Gratia domini noΠri Iesu tari, is cum omnibus vobis: amen. Ei autem qui potens es vos confirmare. Adverte prudens lector quod tota haec particula usque ad finem,no habet claram constructionem propter relatiuum cui in calce adiunctum .sine verbo enim inuenitur prolata haec sententia. Propter quod non incongrue continuaretur particula ho cum praecedente. Ita quod dicatur,
gratia domini nostri Iesu Christi eum omnibus vobis amen,potenti autem vos confirmare: hoe est vobiscum quidem sit domini nostri Iesu Christi gratia ,sit aute potenti vos confirmare,hoc est ad gloriam potentis vos confirmare.Vt quemadmodum superius dixit siue vivimus siue morimur domino vivimus & domino morimur, ita modo dicat de esse gra tiar in eis quδd sit domino potenti eos confirmare. σAduerte tamen hic quod hareparticula in plerisque Grmorum eodicibus omnino no inuenitur,in plerisque autem inuenitur hic: in nonnullis vero inuenitur in calce.I .cap. Iuxta Euangelium meum .praedicationem I
su ostibii. Confirmatio Christianorum describitur a potentia dei tum Euangelizata ab ipso Paulo, tum praedicata a Iesu Christo: ut undique intelligant Romani non defecturam firmitatem Christianorum. Secundum reuelationem masterit. An appellatione mysteri j intelisatur hoc in loco mysterium verbi incarnati,an mysterium firmitatis Christianorum, non facile est distinguere. Ad literam tamen intelligendum videtur myst rium verbi incarnati non solum in seiplo sed in suo fructu. Et sic comprehEditur utrunque. firmitas siquidem Christianorum
est secundum reuelationem mysterii incarnati verbi. Tempor bus at is tacui.hoc est omnibus retroactis temporibus ab aeter
248쪽
aeo occulti. Non quod proesserint aeterna tempora secundum re sed imaginaria. Aeternitas enim superexcedit aeterna tem pora realia si fuissent, de imaginaria quae intelligimus dicendo ante ante,ante. Quia nune patefactum est. pro, paleiacti aute nuci per scripturas prophetarum. Mysterium verbi incarnati aeternis temporibus fuit tacitum, apud deum solu cosistens. patefactum autem est nune in aduentu Messit per scripturas prophetarum. duo tempora designat. Alterum prophetarum qui praedixerunthoe mysteriu sed tame tune non est patefactum: quoniam sub vela mine scriptu est a prophetis. Alterum est tempus apostolorum incipiens a Christo. Et hoc demon stratur.dieendo nune patefacti,testimonio etiam scripturarum prophetarum.se una praemium aeterni dei.Tertiam conditionem tanti mysteri j apponit. Postquam enim dixit quod est tacitum arternis temporibus,& qd est nuc patefactum per scripturas prophetarum , adiungitqd est eognitu in cunctis gentibus non temere aut casu, sed si cundum praeceptum aeterni dei. nec infructuose,sed ad obedientia fidei: hoc est, ad hoc ut omnes gentes obediant fidei. Job ditionem pro,ad obedientiam, Uri in cunctis gentibus. pro in cunctas gentes evniti. Sol sapienti deo. Datiuus iste iungitur dativo illi in principio huius particulatacei autem. Et dictio soli,si r seratur ad deo soli deo sapienti non eget glossa. Si autem iungatur sapienti, sic solus est sapiens sicut solus est bonus: hoe est solus ex sua natura est bonus & sapiens.Per Iesum Chri , euibo nor γ gloria. Superfluunt honor &. & similiter superfluit seeu lorum. Legedum est. Per Iesum Christumaeui gloria in secula amen. Et planus literae ordo est. cui deo,per Iesum Christum in sem-Ia tamen. subintelligitur est aut sit.Et sic finitur textus epistola ad Romanos.Inueniuntur tamen apud Graetos subiuncta haee verba, Ad Romanos missa fuit a Corintho per Phoeben ministram ecclesiae Cenchreensis. Ex qua scriptione clare patet locus in quo scripta fuit epistola haec, nsonans supradictis. Et minissa fuit per muliere illa m nomine Phoeben,quq erat ministra ecclesiae Cenchreensis.es Nec dedecuit Paulum uti oblata commoditate mulieris honestae, ac secundum mundi huius statumno infim ,euntis Romam. tutissimus enim simul & certissimus lator epistolae electus est, ob reuerentiam solitam exhiberi huiusmodi matronis,& certitudinem non vagandi seu alio diueris tendi, ut viris accidere potuisset. Amen.
249쪽
DINALIS SANCTI XYSTI, in priorem Pauli Epistolam
AULUS vaeaisu solis Iesu MI, 7 In principio Epistolae ad Romanos doclaratum est Pauli nomen. Et similiter dieitur vocatus Apostolus quemadmodum & ibi. Nam vocatus non est participium, sed nomen. Nec significatur u eatus Apostolus, sed asci titius Apostolus:a Christo enim ascitus est ad apostollatum, ut patet in Actis apostolo tum Per voluntatem Dei. Voluntas beneplaciti apponitur, ut donum apostolatus sine poenitudine significetur. Et Sosthenes frater. Quia alium nescio, sosthenes hie princeps fuit synagogae,qui cum Paulo coram Gallione coparuit,&per imis est a Giam . Actuum deeimooctauo. Hunc ergo velut collegam Paulus inducit consalutantem ecclesiam Corinthiorum. Ecelsa mei qua es corinthi. Ecce eui scribit. Sanctificatis in chram Io . procul dubio per baptismum. Et addidit hanc conditionem ad disse rentiam synagogar Iudaeorum, quae erat Corinthi, quae etiam erat ecclesia dei,non idolorum,sed non erant membra synagogae sanctifieati in Christo Iesu: quia non erant baptizati in nomine Iesu. Vocatusanctu. Non est participium,sed nomen v eatis:&esse s eonsequens baptismum significatur quod non solum per baptismum mundamur, sed etiam eleuamur,vitanquam patres conscripti simus astitiiij sancti,quod magnae est dignitatis. Cum omnibus qui in oeant nomen domini nostri Iou Christ. extendit salutationem ad omnes Christianos morantes in districtu Corinthiorumi quem modo dicimus dictaesin. Vnde x strin
250쪽
st Angendo Introeates nomen Christi subi u ngit, In omnἰ lare iis G cr nomo. Deest altera eoniunctio.Legendum es In ommiscoi oramq- ω nostra. Manifeste significans quod non stribit omnibus inuoeantibus nomen Christi: sed omnibus inuoeantibus nomen Christi in omni loco Corinthiorum &nostro. Et addiadit de nostro, ut quemeunque loeum qui est Corinthiorum introeantium nomen Christi, explicaret esse etiam apostolorum. Quod est verum non solu propter unitatem chari tatis sed etiapropter extensionem iurisdictionis apostolicae. Gratia vili re pax. si milis salutatio in principio epistolae ad Romanos posita est principiu Se finem totius boni comprehendens .gratia siqui dem initium est: pax vero terminus. A deopatra nostro G d mino Iesu Christo. Apponitur deo dominus Iesus Christus, pro-lter naturam humana explieatam nomine Iesu: vi uniuersumonum intelligamus communicari nobis a deo mediante Iesu homine.Grati s ago deo meo. Post salutationem epistolarem aggreditur tractatum.Cuius non est una materia,sicut est una materia epistolae ad Romanos:sed diuersorum generum res in hae epistola tractantur,quarum diuersitas suis locis apparet. Prima autem materia est reprehensio dissensionum velut sectaru quae erant apud Corinthios:quam quatuor rapitulis tractat. Et quia non omnes erant in erimine dissensionis,& multi inter eos erae viri diuinis gratiis praediti, nee intendit descendere ad partieulares,sed in communi reprehendere, ideo inchoat a laudibus ratione eorum qui praestabant sapientia de aliis diuinis donis: vi Iaudata virtus collegii Corinthiorum praeparet animos ad facilius suscipiendum reprehensionem. Laudat itaque ecclesiam Corinthiorum per modum gratias agentis deo de illorum bonis : ut hine etiam perpenderent Corinthi j quam magnifaciae Paulus eorum virtutes. semper pro vilis. non solum habitu gratitudinis,sed etiam actu. Ex eo nanque quod Paulus uniue fias suas tam actiones quam passiones etiam ipsum dormire os ferebat deo pro uniuersis beneficiis sibi suisque omnibus inter quos erant Corinthi j eollatis, sufficienter habetur quod semper actu gratias agebat deo pro Corinthiis: non quM actu semper cogitaret de Corinthiis,sed virtualiter virtute scilicet prurnae intentionis γ uniuersa eius opera erant gratiarum actiones.Ingratia δει. pro,ob gratiam dei, qua data 6ὶ ωιbu in christo Isis. Materia enim gratiarum actionis significatur in genere. anta in omnibM. Pro, in omni.Nullum substantivum in Graeton ij appon