장음표시 사용
61쪽
dimenta internas passiones,quae maxime tollunt proptitudine. Et quia euangelium Christi est euangeliu emei fixi qui Iudaeis est scandalum, Sentibus aute stultitia ideo passio erubescentiae praecipuu tenetrocum ad impediendum promptitudinem euangelizandi Christum.Praedicare enim ea quae existimatur stulta ignominiosa,annexum habet timore vituperationis passiuae, qui eruoes tia dicitur. Et propterea Paulus profitens se promptum ad euangelizandum etiam Romae Christu , exclusum a se impedimentum erubescetiae profitetur: ut Ius externis impedimentis prohibitus intelligatur. Menim dei est. Hic proprie incipit epistola quantum ad materiam propriam: unde & in his verbis v ni uersam epistolae materia comprehedendo proponit. Sed aduerte prius viam qua ingreditur Paulus materiam epistolae: artificiosa siquidem est. Incoepit a principio, describendo salutantis persisnam se apostolu vocatum & segregatu ad euangelium Christi:deinde describendo seipsum in specie erga existetes Romae,desideriu,Orationem, propositu,atque promptitu dinem demum ad euangelium Christi declarauit,ut hinc ingrederetur ad euagelium materiam huius epistolae: hoe est ad rem euangelizatam,ad rem annuciatam euangelio,quae est materia huius epistolae. Vnde&cotinuo apponit coniunctionem enim. ad significandu quod res annunciata euagelio excludit omnem erubescentia.WQuu dicitur itaque virtus est enim,& subauditur proculdubio euangelium naest sensus, euangelium enim est virtus intellige euangelium secundum rem euangelizata, secundum re an nunciatam euangelio. Et sumitur virtus pro pote state seu potentia, ut opponitur imbecillitati seu impotentis:&non ut virtus distinguitur contra vitium. Nec dicit potes est enim sed potentia est enim: ut intelligamus rem annunciatam euangelio,non solum esse potentem,sed esse ipsam potentiam, no homini ,non coeloru aut angeloru.sed dei. In salutem. Ecce ad quid est euangelica potentia, scilicet ad salutem.Vere ad hoc venit filius in mundum ut salvet mundum,vere potentia euagelica ad salutem tendit,non ad perditionem: qui que enim perduntur,ex seipsis perdunturiqui autem saluantur,ex sola hac potentia saluantur. Omni credenti Absque exceptione aliqua conditionis,sexus, qualitatis,&c. dicitur omni credenti. Sola fides exigitur ad salutem. Iudaeo. Deest coniunctioque. Primum in Graeco. Executio saluationis describitur ordine quodam quod
scilicet inchoauit in natione Iudaeoru.Et hoc patuit ad sensum
62쪽
nam Iesus Christus personaliter praedicauit Iudaeis : 3d apostoli primum praedicauerunt Iudaeis:propter quod primi credetes suerunt Iudaei: ipsi scilicet apostoli,& innumera alia multitudo. Et ruta Iudaeoru fidem secuti sunt immediate Graeci,ideo dicit Iu-aeoq; primu & Graeco. Ita quod duplex ordo executionis significatur.Alter inter Iudaeos Graecosq; ex una,& reliquas nationes ex altera parte. Alter inter Iudaeum &Graecum inter se. Et hic quidem ordo significatur ex ipso ordine nominandi Iudaeum ac Graecum: ille vero tum ex illo adverbio primum. No enim dicit Iudaeo primum & deinde Graeco,quod lignificaret ordinem inter Iudaeum & Graecum latum modo:sed dicit Iudaeos primum M Graeco,esare comprehendendo sub primum utrunque tum ex geminata coniunctione,dicendo Iudaeoq; primu & Graeco: hoc est primum tum Iudaeo tum Graeco.Quum enim dixisset in salutem omni credenti , subiungit executionis ordinem esse incli ando & a Iudaeo.& a Graco ad reliquos omnes. Iudaeo quidem utpote fide Abrahae & prophetarum pollente: Graeco autem vi-Pote sapientiam quaerente. Et secundum rei gestae ordinem prima natio credens post Iudaeos fuit natio Graecorum. In qua primum cognominati sunt Christiani, quod Graecum constat esse nome. Et licet iste fuerit executionis ordo litetalis tamen sensus appellatione Graeci intendit gentilem, a Graeco nominatum propter dictam rationem quia scilicet gentium salus a Graeca incoepit natione. Et significatur ad litera ordo executionis inter Iudaeum & Graecii hoc est gentilem: quia idem Paulus proponit quod postea tractat.No constat autem in tota hac epistola alia quam specialem de Graecis mentione fieri,nisi quum paulo ante dictu est Graecis ac Barbaris. sed fit specialis tractatus inserius de primatu salutis Iudaeorum respectu gentium, tum tepore tu dignitate: ut patet aca. 9.usq; ad ii. Est itaque literatis sensus. Iudaeoq; primum,tepore & dignitate,& deinde Graeco, id est gentili. Ita quod gemina coniunctio,pariter sine merito electas ambas nationes,primum vero ordinem executionis & dignitatis
hic habitu significat. LGitia enim dei. Non dicit iustitia,sed iustitia dei:ad differentiam tum iustitiae humanet tu iustitiae legis, circuncisionis & cuiuscunq; alterius. Et est sensus. Iustitia dei, hoc est iustitia qua homo iustus est apud deu. Iustus dico non secundii quid, sed simpliciter & absolute. Iustus rursus non I iustitia quae est virtus ad alterum:sed a iustitia ut est recta dispositio totius animi, secundu qua frequenti via in sacris Eteris iustus di
63쪽
sti inguitur ab iniusto: hoe est bonus secundu deu, ad disteret iam
existetis in peccato mortali. Haec iustitia dei ut inferius declarabitur appellatur alias iustitia fidei. Iii eo reuelatur. In eo. Leuangelio. Probat enim quod euangelium secudum re an nunciatam est potestas salutaris omni cred)ti: quia in euagelio reuelatur iustitia dei, qua homines iusti sunt apud deu, qua homines saluatatur. Exfideius D. IPotest hoc referri ta ad vel bu reuelatur & est sensus. Reuelatur ex fide in fide: fide patrii veteris testamenti,in fide hominu noui testamenti qua ad nome iustitia. Et est sensugquod dei iustitia ex fide in fide,hoc est ex fide veteris testamenti in fide noui testameti reuelatur in euagello. Et utrunq; est veru .
Neq; enim dicitur ex fide in fide, ad significandum diuersas fides sed ad significandu successione credetiu lacunda eande fide. Nec vacat mystelio reuelatio ex fide in fidem, seu reuelatio iustitiae ex fide in fide. Explicatur enim per boc φ euangeliu quod erat occultum in fide patrii, letegit & in manifesto ponit in fide filiorum. Quod ipse Paulus efficit in hac epistola. quod Iesus in
euangelio manifestat. Sicutscriptig s. apud Abacuc 1. Iustus aute ex fide vinit. proviset.Tres res in hac aut horitate scripture ordi- nantur,scilicet vita,iustitia,& fides. Ita-co struitur: vita ex iustitia quae est ex fide. Et complectitur quodammodo omnia quae proposuerat. Et puctada esset litera sic. Iustus autem ex fide ita CP determinetur no undecuq; iustus,sed iustus ex fide est ille qui vivet, vita proculdubio salutis aeternae. Et excluditur per hoc Ivera vita, tu non solu quicuq: iniustus, sed etia quicuq; quomodolibet iustus no ex fide:tu habens fide, non tame ex fide iustus: qualis est habes fide mortua,fide informe. Reuelatur enim ira dei Proposita materia epistolae,incipit per partes singulas tractare. Et primo quide tractat illa particula, reuelatur enim in eo iustifitia dei usq; ad .c. s.lbi,iustificati igitur ex fide. Vbi taliquali notitia progrellus epistolaris,scito intelionem apostoli esse tractare de euangelica gratia seu potentia. Et inde deprimere tum
Ethnicos tu Iudaeos: mostrado eos esse pares relatos ad re euangelica, praerogatiuis in multis penes modii praeserendo Iudaeos.
Vnde a principio usq; ad fine praerogativas aliquas time: serit Iudaeoru. Ad lsequedii aute hac sua intelione Sposuit op euangeliu est potetia dei in salute omni credeti,&c. Intendens quasi prothemate haec proponereidi postea sigillatim Eposita enucleare Incipiens
64쪽
C'Ap VT I. σα Incipies itaque ab illa particula,reuelatur enim In eo Iustitia
dei,declarat primo ipsam reuelatione ex reuelatioe punitiois c5trai ij.Cotrari ac liqui de manifeste iniustitia iustitiae dei. & ideo a reuelatioe punitionis iniustitia: ta in getib Q in Iudaeis incipit simili stylo. s.proponedo prius velut summariu quoddam limoi punitiois,dc deinde per partes exequedo. Summariu siquide est, reuelari ira dei sup impietate & iniustitia hominu qui veritatE in iniustitia detinet. Et appellac ira dei iustitia vindicatiuarmetaphorice nominata ira. Te calo. Potest reserri vel ad vindicta, ut significet' vindicta decocto ad disserentia vindictaru quas facit deus p homines. Ira liquide dei de coelo vindicta est aeternaeda nationis.Uel pol referri ad verbu reuelatur,ut quod prius dixerat, reuelat in eo scilicet euagelio modo explicet reuelatione euagelicam esIe a deo.Super omne impietas e inlusitia.Impietas species est iniustitiae, a specie ascedit ad genus. Nominanda autefuit l, species lpter magnitudine criminis. Impietas efiicotraria est pietati,qus paretibus,patriae,eoruq; benevolis cultu ossi-eluq; exhibet. Homina eora quiveritate dei.Superfluit dei. In iniustitia aetinet.Causam impietatis & iniustitit taliu hoim tangit esse detinere veritate in iniustitia: ita φ ex hoc φ detinet veritate in iniustitia, effici utur iniusti&impii. Detinere aute veritate in iniustitia, est occludere veritate nota in intellectu velut seris iniustitiae in volutate:ita φ intellectu veru claudut iniqua volutate. Deti net in qua in ne exeat ad effectus de opera cosormia veritati notae. Hoc em proprie est detinere veritate in iniustitia,hoc est iniuriari veritati notae. Et hinc patet i no de quacunq; veritate est sermo sed de veritate diuinorii: cui maxima irrogatur iniuria,eo ipsola iniustὰ detinetur ne cognoscatur ab aliis,ne ven retur affectious,verbis,& operibus. Quia quod nota est dei. Inte dens ibare veritatis detentione,inchoata approbatione op veritas diuinoru est illis nota.Detineri siquide non potest qd no habetum inchoat aut a notitia coi fidelib' & infidelibus:quonia inchoat executione ab iniustitia. Ethnicoru seu utilium. Et dicitqd notu est dei, ad disseretiam earu coditionum dei quet ignotae sunt: ut putam est tries & vn , & alia ,quoru intellect' humanus no est aliquo modo capax.Vt intelligam'p notu dei significati id qd naturali lumine humani intellect' cognostic de deo: puta Cp est v n princeps oim,actus purus, etem', dcc., moi γIanifestas in illis. Hoc est in intimis ipsorii. Et bene nota dici manifesta iest, cotra eos q nulla putat ratioe demostrata esse ea quet sunt de
65쪽
eo,gi non solu cotradicut philosophiae sed apostolico textui. Nasi manifestu est, lemonstratu esse oportet. Sem enim illis mauis stauit. Non dicit reuelauit,ne lumen gratiar immisceati sed dicit manifestauit,ut diuinu concursum mediate lumine naturali qd
dei donum est significet. Invisibilia enim ipsius. Subiungit modii quo deus illis manifestavit .Et est modus naturalis intelligentiqex effectu. Inuisibilia hoc est in uili biles conditiones, ipsius dei. Et dicit inuisibilia pluraliter quae prius dixerat quod notum est dei,& nuquam dixit deus: quia quemadmodum ex eo quod res illa simplicissima quod deus est, no nota est nobis sua illa unica& si inplicissima ratione,sed multiplicatis conditionibus puta quod est actus purus,quod est immutabilis, quod est aeternus re similia dicit pluraliter inuisibilia dei, ita ex eo quod collecta uniuersa notitia quam de deo habemus,non cognoscimus deis,hoc est illam rem simplicissima vi in se est,sed tanqua babetem aliquid quod de illo cognoscimus, lixit quod notu est dei.
Humanus siquidem intellectus rem simplicissima natus est c noscere distinctis rationibus & per modum rerum composita-Tum .iae crectura mundi. Ecce declarat respectu cuius dixit inuisibilia. Nulla enim diuina conditio est inuisibilis omnino: quoniam omnes sunt visibiles deo,sed conditiones dei sunt inuisibi Ies creaturae mundi, no alicui sed cuilibet. Nullus enim intelleiactus creatus tante est facultatis naturalis ut possit videre deuim Et propterea conditiones dei dicuntur inuisibiles a creatura mudi. Potta me hic textus aliter puchari: ut hoc quod dicitur a creatura mundi, non referatur ad inuisibilia dei,sed reseratur ad verbum conspiciuntur. ut sit sensus, spiciuntur a creatura mundi.
Et sic creatura mundi intelligitur limitari per id quod subiungitur,scilicet intellecta. Est enim sensus: per eaquae facta sunt intellecta a creatura mundi: ut non oporteat vagari per omne mundi creaturam,sed eam tantum cuius est intelligere. Et coprehen. dii non solos homines, sed omnes creaturas habete' intellectu. De omnibus siquidem veru est quod hic dicitur. Et sic restat infinite dictum inuisibilia dei quia in rei veritate sunt iu seipsis inuisibilia naturali facultate cuiuscunque intellectus creati. Q Scito tamen cum his quod dictio Graeca anceps est ad creaturam vel creationem. Et propterea aliqui interuretes legut a creatione mundi. Magis tamen quadrare videturlegere a creatura
mundi: ex eo quod subditur. ea quae facta sunt. In quivi comprehenditur creatio mundi. Ecce modus quo diuina consp
66쪽
ei ab aliis possunt, scilicet per ea quae facta sunt. Aperte per hoc dicens ci, inuisibilia dei,quar in seipsis videri no ponunt, ab aliis
possunt conspici per ea duae facta liant, quae sunt effecta a deo: ut causa conspicitur per enctus proprios. Intellisa. Dictio Graeca praesentis est tEporis, non praeteriti: sed nos caremus participio passivo praesentis teporis. Declarat modum quo per ea quae facta sunt eonspiciuntur diuina. Modus est per ea quae facta sunt intellecta in praesenti,non sensata, n6 imaginata,non superficie tenus cognita,sed penetrata intellectu. Et est similequu quis videtur per speculu quod videtur.Deus enim relucet in essectis ab eo velut in speeulis. Et quemadmodum requiritur ad videdum reducens in speculo intuitus speculi: ita ad conspiciendum deuper ea quae facta sunt, requiritu r intellectio factorum a deo. Et proprie loquitur utendo praepositione per,dicedo per ea qui facta iunt intellecta: quoniam proprie loquendo deus no conspicitur in creaturis factis quemadmodu res cospicitur in speculo: sed per ipsa effecta quum intelliguntur, ascendimus ad conspiciendum conditiones ipsius dei: puta quod est anemus,quod est acturus purus &c.Vnde magis simile exemplsi est, quum ex diligentius perspectis artificiatis conspicimus arte qua effecta sunt: ει qui perspicacius artificiata percipit, melius & plus artis quae effecit,conspicit. Conspiciuntur. Quae prius dixit inuisibilia, modo dicit edspici per ea quae facta sunt intellecta,ut intelligamus hinc duos modos manifeste cognoscendi. Alterum per modum visionis seu intuitus rei in seipia. Et penes hunc dixit inuisibilia.Alterum per modu clare quidem sed tame in alio videndi: si
cui videmus res in speculo,sicut cospicimus artem,videndo effecta ab arte.Et penes hunc modu dicit conspici utur. E Si quaeris quomodo angeli Jc reliquar Rrperiores nobis intelligentiae eonspiciunt deu per ea quae facta sunt intellecta. In promptu est responsio,s intuendo seipsas factas a deo intelligeti et conspiciun edeum .loquedo de naturali cognitione de qua est sermo. Sempl. terua quoque. pro,que, ei in virtus G diuinitare. Non suffecit Paulo
dixisse in genere φ inuisibilia dei conspecta sunt,sed explicauit
in specie tria,scilicet sempiternitate, potentiam, & diuinitate. Et denominauit tam potentia quam diuinitate sempiterna ad differentia nouorum deo in aut cuiuscuque nouae potetia .Quauis formalius adiectivii sempiterna intelligat' determinare sola potentia,ut explicente tria de deo nota. Primu in genere,inuisibilia
dei. si est incorporeus,immaterialis,unus,viues,intelliges, bea
67쪽
tus In tapso. Deinde in specie potetia eius sempiterna quatenus potestas:utpote & quae nunqua exhauritur faciendo,& quae potest sempiternum facere esse tit Et demum essentia eius,dicendo de diuinitas. Quam ideo vltimo supputat, quia ex aliis conditionibus & potetia sempiterna nobis nota est. Manifeste quidequantum ad hoc quod est, & quantu ad multas conditiones ne pati uas & positiuas .Ex quibus tame omnibus simul iunctis ne Ritur quid est,proprie loquedo. Nec mirum:quia soli deo naturale est nosse quid est deus. Quonia ipsit soli naturale est videre deum in seipso: angelis enim & nobis no nisi per effecta conspicere deum datum est naturali facultate. Et distinxit inter rotentiam dei & diuinitate: non m duae res sint dei potetia & dei diuinitas,sed propter superius dictam ratione: quia scilicet multiplicatis rationibus res illa una atque simplicissima quae est deus ει eius quaecuque conditio potetia, pientia,&c. innotescit nobis. Est itaq; cospecta diuinitas det,quia cospectu est.est actus purus ab omni potetialitate,a qua nuAu aliud ens exemptu est: quod est ipsum esse nulla participatione essendi , sed per est entiam, in seipso subsistens,a quo pendet uniuersitas entium. Da. pro,in hoc,miniit inexcusabiles.Et est sensus.ut sint inexcu sibiles in hoc, inserius sublucto.mia.pro,qubd,quum corneusint deum, non cut deuguri cauerunt. Ecce in quo reddunc ir inexcusabiles, ecce quomodo veritate in iniustitia detinent: habedo in intelle ctu notitia,& non glorificando ipsum ut deu.Et spectat haee n vatio glorificationis tum ad verba laudis tum ad facta Lacrin-ciorum & cultus. sutgratiis egerunt. Altera negati O gratiarum actionis. Cognoscetes siquidem de deo summam excellentiam, tenebatur glorificare:& cognoscentes illius liberalissimam beneficetiam in omnes .tenebantur gratias agere. Sed evanuerunt. pro sed vani facti sunt.Non solum peccauerunt omis Sione, ted etia opere intern intentionis & aftectus.Factu enim este vanu, est redditum esse studiosum eoru quae vana sunt, eoru quae rr1- uola sunt: qualia sunt fama honor,& gloria humana cum reliquis transitoriis. Significatur enim per hoc peccat si philosoplio- Tu quo affecti suerunt ad humanam gloria & simili a Livola. imeo irationibi uis. Materia affectus ad vana,ratiocinationes acutaeque metis cogitationes diculur. Ac si apertius dixi stet q, acumen ingenij eoru quo ascendet sit ad notitia dei, fuit illis materia delegationis in gloria humana, qua facti sunt vani: & unde deu glorificare debebant & gratias agere,inde in propria Vam
68쪽
tate ruerunt. Et et scuratus insipies eor eorz. Et culpa tum omissa glorificationis dei & gratiam actionis, tum adnaissi assectus ad propriam gloriam subsecuta describitur poena obire ebrationis corde. Et appellat cor eoru insipiens ratione culpet utriusque.Itast sensus est. Et cor eorum insipiens.i .intimum eorum insipi&,no glorificando nec gratias agedo,& affectu ad vana sinsipiemtia enim contraria eri sapientiae quae recte iudicat secundu vitimum fine, secundum suprema causam quae deus est obtenebratum est,poena incurrit obtenebrationis,priuationis luminisquo resipisceret a culpa sua. Et dixit hoc ad tollendam admiratione hominum circa huiusmodi iniquam detentione veritatis apud philosophos.Tollitur siquidem admiratio ex hoes iusto dei iudicio obtenebratum est intimum eorum, postquam affecti ad propriam gloriam, deo negauerut glorificatione & gratiarum actiones. Dιcetes enimse Usuapientes.superfluiarit duae particulae. enim & D.Verunt pronomen se coactus est addere interpres ad exprimendum sensum. Nec est sermo de quocunque dicere: sed de dicere profitedo. Declarat si quide Paulus quod dixerat,vans facti sunt in cogitationibu suis: dicendo profitentes se esse sapientes: ut intelligamus cogitationes eorum esse cogitationes sapientiae quam profitebantur. Stulti facti sunt. Hoc est incurrex uni cotrarium sapietiae verae: utpote disponentes contraria iis quae disponuda erant a vera sapientia .unde & haec cotraria subiungit. Et mutauerut gloriam incorruptibilis Iei. Ecce actiones stultitiae. Et est sensus.Mutauerunt gloriam debitam incorruptibili deo. In smilitudinem. pro,in similitudine.Non enim significatur terminus ad quem mutationis,non est sensus quod mutauerint gloriam debitam deo in similitudine &c.taquam in terminii inque mutata sit gloria dei.Sed mutatio glori debite deo absque termino ad quem significatur in textu : dc similitudo describitur cocurrens tanquam occasio mutationis,tanquam res in qua
occasionem sortita est mutatio gloriae & deo debitae. Est enim planus literae sensu si colendo simulacra siue hominu siue animalium mutauerunt gloria debitam deo. Et vere sic fuit. quantiis enim philosophi non figurarint deum nec dei gloriam . mulacris hominum de animali ii, quia tamen haec simulacra colenda fecerut aut coluerunt,mutauer ut gloria deo debita. lutauexu nt aute tum subtrahedo: quonia hinc subtracta est gloria deo debita genere humano. tu impendedo alteri gloria deo debita.
Gloria enim sacrificiorum soli deo debetur. Imaginis. Ad expliacandum
69쪽
eandum de qua similitudine est sermo adiungit imaginIs: ut Intelligamus i de similitudine per modu imaginis est sermo .ci
Uptibili hominu , olucrwm σ quadrupedu oeserpentium.Omnia genera animal tu complectitur hac triplici disseretia instrumentorum ad motum progressivum. Propter quia tradidit illos de M.
Poenam tanti sceleris comissicotra gloria dei subiungit. uum aute audis deum tradidisse illos in subiuncta intellige st, tradidit subtrahendo gratia, retractivam a subitatis desidet iis & fa-
tu immunditiam. Ecce poena congrua. Ipsi siquide eleuati fuerant in notitiam dei,& nolueriit consequenter se disponere secunduillam notitiam: & propterea meruerunt subiici parti sensitiuae. Congruum siquidem est ut qui noluerunt uti celsitudine intellectus .subiiciantur vilitati & ignominiae sensuum.Nec sunt derelicti in cupiscentiis proprioria cordium: sed quod peius est in illis concupiscentiis proprioria cordiunt quae tendunt ad immunditiam:quae sunt vilissim .Et merito: ut qui desideria munda ex diuina notitia prodeuntia restatarunt,in concupiscentias immundas tradantur ut subditi illis. es Vbi nota ratione signifieati rei scriptu esse,tradidit illos in cocupiscentiis:ut ex hoc ipso intelligeretur deu tradere,derelinquedo illos in propriis concupiscentiis.Et significater dicitur cordium:quonia praui hominis non unum est cor,sed cotrari j sunt appetitus. ut contumeliis. pro, Ignominia, s sciant corporas inseipsis. Explicat in actibus exterioribus quod dixerat,in immunditia:declarado se loqui de im- muditia venerea,n5 quacuque sed ignominiosa, hoc est cotra natura: ut magis explicabit.Describit aut eam ab ignominia,quia
vere ignominiosa: ut oes nationes testatur. Et apponitur ut construa poena subtram gloriae deo .ut pro subtracta gloria deo ii currat ignominia proprioru corpore. Et dicit in seipsis ad dist tentia huiusmodi ignominiae,quq insere qua loque in hostes ad
foedandu eos.Significat enim P incurrerut hanc poena ut amicorum, ut conciuium,ut suoru corpora foedarent tali ignominia.
ut comutauerunt,pro qui transmutauerut veritate . . Accumu
lat erimen crimini antequam explicet in specie poena quam descripsit in genere.Dixerat P mutauerut gloria dei:adiungit mo do aliud crime,st, mutauerunt veritate dei, hoc est veritate notam eis de deo. Veritate siquidem dei in seipsa mutare no potuerunt:sed veritate dei sibi notam mutaueriit. In me laetum. pro,in
mendacio. Similis est enim costructio similisq; sensus superiori
70쪽
parseulatiquum dictum est mutauerunt gloriam deI In similitudine imaginis .mo enim significatur terminus ad quem mutationis: no dicitur quod mutauerint veritatem in mendaciu, sed dicitur quod in mendacio,hoe est O utendo mendaciis mutau runt veritate dei.Utendo siquidem falsis doctrinis,mutauerunt veritatem notam de deo.mutauerunt aute tum adimedo ea quet intellectus diuini aut potentiae sunt: nam ex mendaciis philosophoru subsecutu est quod quae vere nota erant de deo, aut in du-Diu versa sunt aut ignota aliis remanserunt. tu fingendo ea quet propria sunt deo,conuenire aliis.In his enim mendaciis veritas diuinoru prius nota,mutata est aut in ambiguu aut in negati nem apud homines. Et coluersit emerui. Hic insinuatur mendacium suisse in hoc quod finxerunt numen quoddam in partibus mundi,siue corporeis siue incorporeis.Et dico finxerunt qaclare dicitur in mendacio no in falsitate. ut intelligamus no solum falso sed mendaciter hoc est ex industria falsum dixisse:di- cedo creaturas habere aliquid diuinitatis seu esse deos,deberi q:
illis cultu.Et duos actus explicat.alterum venerationis, alterum
seruitutis. Et est sermo de seruitute latri , hoe est soli deo debita. Et similiter est sermo de veneratione diuina. creasurae. Ecce aliud crime. Prius descripserat crime eotentiu imagines hominum, volatilium,quadrupedu,& huiusmodi modo deseribit erume colentiu creaturas: puta solem, luna,elementa ,daemones, Mhuiusmodi. Vtraq; enim idololatria orta videtur a philosophis. prima quide a formantib'imagines signoru coelestiti puta arietis,cacri,librari Sc. altera autem a dicentibns deberi cultu partiabus mudi beneficis seu animatis anima mundi.At in qua rimatori.pro, praeter eum qui condidi hoc est praetermista deo qui eo-didit creaturas. huiusmodi enim praetermissio c5plet rationem inexcusabilis criminis. lerabile siquide suisset venerari creaturas sub creatore ta sed venerari eas praetermisso ereatore.
omnino inexcusabile est, C Aduerte quod iuxta duas omissi nes scilicet no glorificauersit nec gratias egeriat)subiunxit duo operascilicet mutauerunt gloriam in similitudine imaginis, deminaverunt veritate in mendacium seruiedo creaturae praeteris
missis creatore,hoc enim directe opponitur gratiarum actionideo debitansicut illud gloriae deo debitae. Qui est benedictu .ben dictione laudis. In simia amen. hoc est vere. Propterea tragidit tiatis deus. Incipit explicare in specie poena . In Di imes. pro,in a Lfectus,i nominia Affectus actuu ignominiosorum, appellat asse-b Qus