장음표시 사용
801쪽
x;t hoc: uia tunc temporis Iudaei couersi ingerebant has dubita hones, ut mostraret se doctores in lege.Vnde vanas dicit,quia ad vanitatem glo: iae fiebat:inutiles aute, quia nec moribus nec fidei prosunt. Haemicom hominem. hoc est,pertinacem in propria
electione credendorum. smmim O secundam correptionem.pro, admonitionem, devita. pro, retice. Hinc traxit ecclesiam monitiones a late exco m mu n rcationem . Scies quia .pro,quod, s buersu est
qui eiusmodi est. Ideo reiiciendum mundo,quia no est amplius locus monitioni,sed iam subuersus est intus, qui tot monitiones spreuit .Et dιlinquit,quust proprao iis Icio condenatus.pro,de peccat, per se damnatus. Non peccat a te damnatus, sed peccat per seipsum damnatus,propria pertinacia separans in i catholica ecclesia. Quum misero ad te Artemam aut rychicum, festina ia me vεnὸre Nicopolim. Ibi enimstatui haemare. NO antequa surrogauerit altu super Creteses, vult Titum ad se venire: ne Cretes es derelicti viderentur a Paulo. Zenam legisteritum. Aiunt hunc antequam
esset Christianus hoc titulo in lignitum: & propter ea paulus appellat eum legi speritum. Et est termo de lege Moysi. Et Apollo.
De quo in Auibus Apostolorum& ad Corinth. mentio fit. S licite praemii te.pro,studiose prosequere,vinitalitris desit. Mandae ut Titus prouideat istis viatoribus in necessariis in via. Piscant autem oe vestiri. pro, nostri scilicet Christiani ex Gentibus conuersi ad imitationem Iudaeorum prouidentiu suis doctoribus. Bonis operibus praeesse ad Uus necessarios. Eleemosynas bona opera appellat,& vult illos praeesse eleemosynis,non ad luxum, sed ad usus necestarios hospitum de viatorum. Vt mnset infuctu . Infructuosi essent,si eleemosynarios fructus non proferrent in necessarios usus. salutant te qui mecum sunt omnes.Saluta eos qui nos amant in Me.Iesu Christi. Gratia dei cum omnibu3 vobis: amen. Su-
erfluit dei. Et haec salutatio manu Pauli non ad Titum solum, sed ad omnes in Creta Christianos dirigitur, pro quorum salute hanc Tito scripsit epistolam. et Et apud Graecos inuenitur subscriptio haec: Ad Titum eccletiae Cretensium primum delectum episcopum , scripta Nicopoli
e Caietae die quinta Maij M. D.XXIX. a a iuraulus
802쪽
DINALIS SANCTI XYSTI, in Epistolam Pauli ad Phia
fater. Ex praesentia Timothei & vinculis Pauli collatis cum scriptis ad Colossenses &secunda ad Timotheu, facile apparet quod haec epistola simul scripta est, cum epistola ad Colossenses tempore priorum vinculorum Pauli. Vnde & ad Colosenses scribie quhd cum Tychico mittit Onesimum, pro quo scribit hanc epistolam,& utrobique comemoratur Demas praesens cum Paulo:qui in secunda ad Timotheu scribitur an plexus mundu relicto Paulo. Adiungit autem sibi Timotheuin titulo epistolae huius, quemadmodum & in illa ad Colos- senses, ut de publicum & priuatum negotium utriusque nomine authoretur. Philemoni diticio adiutori. pro, & cooperario nostro. ilecto,non est participium, sed nomen. & tam a diligi, quam a cooperari commendatur: ut intelligamus ipsum eile cooperarium euangelij, et si non praedicatione,tamen facto, de communiter amabilem. Et Appiae sereri charistima. pro, dilectae. Loco sorori charissimae legendum est dilectae. Uxor Phialemonis salutatur & commendatur. Et Archippo commiliton.nολω. Hic erat episcopus Colossensium. Et ecci me quae ira domo tua es . Familiam ipsius Philemonis, domesticam ecclesiam eius appellat. Gratia vobis σpax adeo patre nosTro CV dom no I s. cisino. Solita Paulo est haec salutatio. GraiiMago deo
803쪽
rneo semper memoriam tu aciens in Orationibus meis. Petiturus ve niam Onelinio incipit a commemoratione, imo a recognitione
beneficiorum ipsius Philemonis erga Christi fideles. Et propter ea commemorat se & gratias agere deo, de orare pro ipso Philemone. Auriens charitatem tuam fidem. Dilectionem & fi dem specialiter refert: quoniam erga fideles specialiter refulgebat dilectio Philemonis. Euam habes in domino Ies . pro in dominum Iesum, γ iu Omnessane οι. Diuersimode intellige fidem& dilectionem referri in dominum Iesum & in omnes sanctoso Nam in Iesum refertur ut rationem credendi & amandi: in omnes verbianctos hoc est Christianos tanqua in amatos & con rtes fidei. H eo munieatio ei tuae euideres.pro, essicax, fiat in agni iisne omnis veris boni.supei fluit operis,& desunt quatuor dictiones post boni .Quod es tu ruobis .in chririo Iesu. Pro, in Christunt Iesum.Talem ac latam audio dilectionem tua & fidem, ut fidei tuae communicatio nobiscum in agnitione omnis boni qσod in vobis vel nobis est esse debitum Cnristo Iesu,non sit otiosa, sed fiat efficax ad exercendum opera pietatis in sanctos: ut illud quod ex fide commune tibi & nobis est videlicet cognoscEre omne bonum quod in vobis seu nobis est esse in Christit fiat enficax ad facta:ad differentiam illoru, in quibus haec notitia otiosa est,nempe sine opere. Gaudium enim magnum habui. Pro, gratiam enim habemus multam, eos Iasione in dilectisne tua: moxi cerasanctor requieuerunt. pro, refocilla ta sunt, per te fater. Vecommune declaret beneficium collatu aliis Cliristianis, quum dixisset prius singulariter, gratias ago deo, modo pluraliter diacit,habemus gratiam multam: hoc est, gratuitum beneficium multum habemus nosipsi in dilectiona tua, quia alioru sanctorum vistera corporea per te refocillata sunt cibo corporeo. Et dicendo refocillata, monstrat Christianorum indigentiam. Propter quod multam fiduciam habens in ChriΠο Iesu imperandi libi quia
ad rem pertinet, Pro , conueniens, seu decens. Ita quod loco iularum quatuor dictionum quod ad rem pertinet unica legatur dictio. Propter tantam fidei ac charitatis communicatio. nem tuam, audere possem ut imperarem tibi quod conueniens est. Nullus enim potest impera re quod dedecet aut quod inconuenit. Propter charitatem magis Obsecro. Malo uti dilectione obsecrando,quam authoritate imperando. Erumsis.proassim, talis. t Paulussenex, nune autem O vinctus I sis Chri sti. Explicat quo in genere dixerat talis,quatuor qualitatibus. Primo Paulus.
804쪽
Erat enim nominatus imo nominatissimus Paulus. Quavis ad ipsum nomen Pauli alludere videatur. Paulus enim diminutiva est a parum. Ac si apertius dixisset ut minimus. Decet enim obsecrantem,ea quae sunt paruitatis suae proferre.jDeinde senex. Retas desectuum plena facilius impetrat. Si miraris Paulum inprimis ex Iudaea vinculis senem: quum a uno eodem, quo mor- tu ut est dominus Iesus describatur adolescens in lapidatione
Stephani: recole quod a fine adolescentiae quae usque ad vigesimvoctauu aetatis annum extenditur in qua Paulus vocatus creditur ad praedicandum,usque ad tempus istius epistolae fluxerutfere anni triginta,si quinto vel sexto Neronis anno scripta est: ut patet supputado annos a decim ooctauo Tiberi j quo Christus creditur crucifixusaransierat igitur Paulus annos quinquagintaquinque ad minus,quando stripsit hac epistolam. Et propterea merito potuit appellari senex: eo magis quo corpus tot aD fictionibus ae laboribus assectum habebat ut iam ellet amplissime senex. et Tertio adiungit,nunc autem & vinctus. Amicti enim facilius impetrant. Et demum addit Iesu Christi, ad cosum
mandum rationem impetrandi. Obsecro te pro meo suo. obsecro, inquam , te pro meo non ministro,sed filio. Quem genui in γiu, eulis meis Onesimo. per euangelium genui ipsum in vinculis. Et hic locus ad impetrandum non est minimus.Tanto enim est
mihi magis charus quanto inter ipsa vincula que adhuc patior ipsum genui. Qui tibi aliquando inutilisfuit,nunc auum tibi O mihi rutilis.Onesimus Gr cis sonat utilis:& propterea Paulus alladendo ad nomen Onesimi,dicit,qui tibi aliquando fuit inutiliae, utpote fugiens nuc autem factus Christianus tam mihi quam
tibi perutilis.In meliorem ergo euasit. Quem remisi tibi. Supe fluit tibi. Quanuis mihi sit perutilis, remisi tamen. Tu autem illis, it. pro,hoc est,mea viscera 1 cle Exponit illum, hoc est mea viscera,vt intelligat Philemon quam charus sit Paulo Onesimur.
Puem ego vel eram mecum detinere,*t pro te mihi minis 3raret in rui
culis euangelii. Dicit ut pro te, confidens de Philemone quod si a Suillet Romae,ipse ministrasset Paulo in vinculis quibus euangeli j gratia vinctus erat. Sine conmo -- tuo. pro, sine sententia autem tua,nihil vol facere. nolui uti authoritate,nolui uti sidutia, melut ex necessitate bonum tuism esset ed voluntarium. Ne opus tuum bonum,concedendi mihi Onesimum, esset lai qua ex necessitate, qua ego retinuissem illum, sed ellet omnino spontaneum. Ostau enim iaco disces it ad horam a te , ut aternum ill
805쪽
Qum reciperes. Damnum discessus temporalis nititur pensare lucro aeternitatis. Et dicit forsitan, quia nescit perseuerantiam Onesimi futuram qua redderetur aeternus: utpote adeptus vita aeternam .Quanuis aeternum possit adverbialiter intelligi: hoc est, aeterne reciperes , sed sententia eadem redit. Iam non viseruis, sed profer O. pro, sed supra servum,aeternum illum reciperes: iam non ut seruum non enim erit seruitus in illa aeterna felicitate sed supra seruum, supra conditionem seruilem eleuatum.
gis tibi, in came, in domino. Ad verbium maxime,non reserri ad dilectum aut fratrem,manifestat argumentum, quanto magis tibi:sed referri ad pronomen mihi,idem argumentum testatur. Et est sensus: mihi maxime inter reliquos iunctos dilectum fratrem,quanto magis tibi dilectum fratrem,qui duplicato vinculo illi iungeris 3nempe& in carne di in domino. Mihi iunctus est in domino: tibi iunctus & in carne hoc est secundum seruitutem carnale,& in domino,secundum spiritualem commuuionet sanctorum. δε ergo habes me socium. pro,consortem,subaudi euaugelii& aeternae haereditatis. S cerasiumpicut me. Continue auget loca ad impetrandum. Pitus dixerat suscipe illum , hoc est, viscera mea. Modo dicit, suscipe illum sicut meipsum: hoe est ut fratrem dilectum, vicosortem regni coelestis .et Si autem
aliquid nocuit tibi aut debet,hoc mihi imputa , tam nocumen rum quam debitum. Ego Paulusscripsi mea manu. ut plenius credas ex meis intimis haec procedere. Ego reddam: νt nou dicam tibi
quod teipsum milii debes.luu possim dicere quod tu es mihi debitor tulipilus quia te genui in Christo dico tamen quM ego
dependam. Hinc apparet quod Philemon aut non erat Colos sentis, aut alibi a Paulo conuersus seu eruditus est. Paulus enim ut patet ex elistola ad Colossenses non fuerat Colossis, de tamen dicit Philemoni quod debes teipsum mihi. Ita frater ego is fisar in domino,refce,pro,refocilla,miscera mea tu christo,pro,in domino.Rursus ad Onesimi nomen alludit. Onesimus enim anuitione nominatur. Et est sermo blandus imprecantis concupitam dulcedinem praesentiae fraternae,concludendo affirmati-uαIta frater ego te fruar in domino, tantum tu recipiendo Onesimum refocilla viscera mea. non corporea,sed in domino, consolare intima desideria mea in domino. Udens in obedientia tua
scripsi tibisciens et Oniam. pro,quod ,φθpra νd quia dico facies. Si quis supputare velit loca quibus utitur Paulus in hac epistola
806쪽
pro re tam minima obstupescet:& nulli oratori imparem Paulum putabit.Vnde& demum subiungit, simul autem inpara mi hi hospitium. Non eget praeparatione tanta hospitium Pauli cui sat erat habere alimentum & quibus tegeretur sed de hic locus ad amplitudine fiducia spectat,& maioris familia litatis spem. Nam spero quod per orationes xestras donabor τοbis. Et hinc apparet epistolam hanc scriptam in prioribus Pauli vinculis. Eandem enim spem in epistola ad Philippenses habere se scripsit. Nec fraudatus est sua spe: uoniam ut declarauimus in secuda ad Timotheum liberatus fuit Paulus ab istis vinculis, rediit ad partes in quibus prius praedicauerat. Salutat te Epaphras concaptiuus meus in ChriIn Ies . Epaphras hic fuerat doctor Colossensium ut patet in epistola ad Colossenses:& erat Colossensis:& ut hic dicitur,propter Christum Iesum erat & ipse captimus. arcus. consobrinus Barnabae: Qt explicatur in epistola ad Colossenses.Ari saraba .etiam concaptiuus Pauli, ut ibidem dicitur.' Demas. qui postea complexus hunc mundum apostatauit a Paulo: ut in s cunda ad Timotheum babetur. Et Lueas.euagelista. Adiutores. pro,cooperatores,mG.in opere euangelico. Gratia .iamini Osisi Iesis Cluisti cunis tritu vestro .amen. Haec est solita Pauli consulto. Quia enim uniuersam congregationem domesticam,& Archippum nominauerat in principio,ideo in calce dicit cuspiritu vostro. ssi Et apud Graecos subscriptio est haec: Ad Philemonem, scripta Romae, MisIa per Onesimum famulum seu seruum. Caietae die 7. Maij, i s 29. t
807쪽
fuerit condita Hebraico sermone: ut VLτIFARIA . Circa hanc
epistolam ad Hebraeos, duo occurrunt praetractanda. Alterum an haec epistola
comuniter supponitur. alterum an certum sit Paulum fuiste aut horem huius epistolae. οἱ Et quo ad primam qua
stionem, i xtus ipse cap.vij.testatur non esse conditam Hebraice. Nam ibidem de Melchisedec dicitur. Primum quidem interpretatur rex iu stitiae. Si Hebraice scripta est epistola, in ovo,quaei diomate interpretatur Melchisedec rex iustitiae3 Melchisedec enim apud Hebraeos dictio composita est, ex rex&iustitiae. Vnde in Hebraeo debuisset dicere, Melchisedec interpretatur Melchisedec. Et tanto magis quanto scribitur apud Hebraeos diuisim: pr mo Melchi & deinde Sedec. Et quoniam haec ratio me conuincit sicut conuincit & de Matthaeo ideo hanc epistolam non esse conditam Hebraico idiomate indubiὰeredo. In cuius signum nec Hebraea inuenitur epistola, nec scitur certus eius interpres ex Hebraeo in Graecum. et De aut hore vero huius epistolae, certum est comunem usum ecclesiae & doctorum nominare Paulu. Hieronymus tamen in epistola ad Paulinum de omnibus diuinae historiae libris,no audet affirmare illam esse Pauli. ait enim: Paulus Apostolus ad septem scribit ecclesias: octaua enim ad Hebraeos, a plerisque extra numeru ponitur.Septem itaque tantum assirmat Hieronymus epistolas ad ecclesias. es Et in epistola ad Euagrium de Melchisedec,explicat qui sunt isti plerique a gua non acceptatur: dicendo de hac epistola ad Hebraeos:
am omnes Graeci recipiunt & nonnulli Latinoru. e De qua b.devi .illust.dicit: Epistola autem quae sertur ad Hebraeos, aio eius scilicet Pauli creditur propter styli sermonisq; distantiam:sed vel Barnabae iuxta Tertullianum,uel Lucet euangelistae iuxta quosdam, vel Clementis Romanae ecclesiae episcopi, &c. e Super Hieremiae autem xxxj cap. tractando illud, Eore dies venient & seriam pactum nouum j ait: hoc testimonio apost lus Paulus, siue quisquis alius scripsit epistolam,vsus est ad Hebraeos. CRursiis in lude vi .illust.iii Cato,de hac epistola loques dicit:sed de apud Romanos usque hodie quasi Pauli no habetur.
CEt Esa. vj.exponens textu Seraphin stabant,ait: unde & Pau-
808쪽
non recipit,&αItem Esa. 8.exponens textum,ego & pueri mei, caeterum, inquit beatus Apostolus in epistola quae ad Hebraeos scribitur licet eam Latina consuetudo inter canonicas scripturas non recipiat docet,&c. E Quae omnia ideo attulerim, ut ex his & aliis Hieronymi verbis alibi prudens lector aduertat Hieronymum non fuisse omnino certum de authore huius epist lae. Et quoniam Hieronymum sortiti sumus regula ne erremus in discretione librorum canonicoruni nam quos ille canonicos tradidit,canonicos habemus:& quos ille a canonicis discrevit, extra canone habemus ideo dubio apud Hieronymum authore huius epistolae existente dubia quoque redditur epistola: quo niam nisi sit Pauli,non perspicuum est canonicam esse. Quo fit It ex sola huius epistolae authoritate no possit, si quod dubium in fide accideret, determinari .Ecce quantum parit malum liber sine authoris titulo a Coniectura quoque nonnullam estici ut duo in hac epistola contenta,quod non sit Pauli.Alterum est in principio epistolae: ubi ad probandu Christum esse superiorem angelis, tuum dixisset: Cui aliquado dixit angeloria,filius meus es tu ,ego hodie genui te: addidit,& rursus: Ego ero illi in patre, & ipse erit mihi in filium. Quae verba scripta sunt x.Reg.7. &I. Paralip. 28 .ad literam de Salomone. Vnde Dauidi dicit expresse, salomon filius tuus aedificabit domum meam de atria mea: ipsum enim elegi mihi in filium,& ego ero illi in patrem,&c. Et in z. Reg.subiungitur, Quod si inique aliquid gesserit, arguam eum in virga virorum,&c. Minus si quidem decet in tanta re tantum apostolum uti tali argumento: quum potuissent Hebraei facile respondere qubd non de filio dei, sed puro homine, & qui yotuit peccare,& desacto postea peccauit, dicta sunt haec verba a deo per Nathan ad Dauide. Undeex tali filiatione non probatur superioritas ad angelos.Vti autem his verbis in sensu mystico, minorem reddit authoritatem probantis: in principio praesertim epistolae & apud Hebraeos. E Alterum est in m. s. ubi detestamento propriissime loquitur ut distinguitur contra pactu:
nam pactu est inter vivos,testamentum autem nisi mors intercedat testatoris,nondum valet. Et de testameto sic proprie sumpto loquens,dicit: ubi enim testametum est,mors necesse est intercedat testatoris: testamen tu enim in mortuis confirmatu est
alioquin nondum valet dum vivit qui testatus est. Et subiungit: unde nec primu quidem sine sanguine dedicatu est: lecto enim omni mandato legis a Moyse uniuerso populo,accipies sangula
809쪽
rem vitulorum dc hircorum est aqua & lana cocesnea de hys po, ipsum quoque librum & omnem populum aspersit , dicens: Hic sanguis rest menti quod mandauit ad vos deus. Ex Exo. et haec afferuntur: ubi non est sermo de testa mento. sed de pacto. Vnde responderi potest authori huius epistolae ' de testamento proprie sumpto,migrat ad pactum: aut quod errat, putando in
Exodo esse sermone de testamento. Quorum utrunque dedecet tantum apostolum: ad Hebraeos praesertim,verboria textus Hebraici proprietatem scietes. α sed quid per coniectaras vagor In secundo huius epistolae capitulo author huius epistolae numerat se inter illos,in quos euangelica salus confirmata est per illos, qui audierunt a domino Iesu. Paulus autem clamat in non
ab homine, neque rer hominem didicit sed per reuelationem Iesu Christi: Se quod Apostoli nihil sibi cotulerunt, S c.Nos tamen loquetes ut plures Paulum authorem nominabimus. nam& sic quoque Hieronymus secit,utendo scriptis in hae epistola.
γωθfariam,mutiisq: modis. Inter multifariam de multos modos
loquendi haec est differentia : p multitudo modorum ad differentiam spectat genericam modorum loquendi, ut intelligibiliter,uel imaginabiliter, vel sensibiliter.his enim tribus modis loquitur deus homini: in quo sunt tres partes cognoscitiumvi- delicet intellectus,aestimati ita,& sensus. Multifariam autem ad multitudine spectat signorii, quib' utitur deus loquedo in quocunque horum trium generii, puta Hieremiae locutus est per signit ollae succensae, Esaiae per dominia sedentem,&c. Obm dein is , quens prodocutus, patribi sin prophetis. Patres appellat Hebraeos veteris testamenti. illis enim mediantibus prophetis deus loeu- 'tus est. Noui lime. Lex enim de propbetae usque ad Messiam.& propterea lepus Messiae appellat nouissimum .Piebm istu. Aetate siquide Pauli Chri stus coepit praγlicare. Locutus est nobis. Idem deus qui olim loquebatur patribus. diebus istis locutus est nobis. Pronomen nobis, Hebraeos illius aetatis, do in illa regione monstrat. In Aio. Non est locutus nobis per prophetas, sed per filiu, qui tot annis praedicauit,& miracula secit in Galilaea &Iudaea.Apte nouissimum tepus reseruatum describitur filio, utorite propter quem fuerunt Oes prophetae. Quem constituit baredim*niuersorii.Nomen fili j nomen propriu est Messiae secundu diui nam naturam in veritate: sed apud Hebraeos non penetrantes mysterium trinitatis admittebatur nomen fili j dei tanqua proprium epitheton Messiae. undex pontifices Iudaeorum accusabant
810쪽
bant Christu op filium dei se fecit. Paulus itaque nomen silin des
quod admittebatur esse propitii Messiae, primu ingessit: dicendo de deo locutus est nobis in filio. deinde coditiones huius fili, adiungit: Quam prima est,quem constituit haeredem uniuerso-etum.Et hic proprie spectat ad filium secundu or homo, ex ratione tapen diuinae filiationis. Constitui enim haeredem, hominis est constitui autem haeredem uniuersoru , est quidem hominis,
sed non puri, sed hominis fili j dei. Ex eo nanque s est filius dei,
conuenit eidem l ipsemet homo costituatur narres uniuersorii.
ita φ naturale ius filiationis parit in eadem hypostasi homineius h reditandi uniuersa,absque exceptione aliqua.Duas itaque naturas implicite Paulus significat in filio dei: alteram qua est
filius dei:alteram secundu quam constituitur haeres uniuersorii. Et ut clarius diuinam fili j naturam explicaret, sub iligit: Per quefecit secula. Deum oportet esse illum per quem deus fecit secu-Ia,non aliqua sic& aliqua non ,sed absque quacunque excepti nemam si creatura esset,seculum ipsius non esset factu per eum. TY hoe igitur op per filiu deus secit etiam secula,manifestatur Pfilius supra secula est: ac per hoc aeternus. ecit aute deus per filium suu secula,quemadmodu arti sex per excogitatam in m
te sormam secit artificialia.est enim filius verbu dei.-Et si libraueris coniunctione& idem dicit hic Paulus quod dixit Ioannes,omnia per ipsum facta sunt.nam dificillimum omni u quod factum fuerit,apud philosophos est lepus. Et propterea dicedo, per quem secit 3c secula, dicit usqueadeo per eum fecit omnia quod per eum fecit & secula. Qui quum sis. pro,existens, sitim rinlim. Et haecc ditio couenit filio dei secundum diuinam naturam .Et aiunt nonnulli clatius Gr a sonare: videlicet qui existes
refulgentia seu relucetia gloria Sol enim splendet: sed non est lux refulgens seu relucens ex alio. Vnde magis proprie explicae originem filii relucentia seu refulgentia gloriar: utpote qui gloriam a patre habet,& in quo relucet gloria quam a patre accipit per generatione.Et in hoc intellectualis natura ac intellectuali
origo insinuatur. non entiri gloria sensibilis, sed gloria intem gibilis, cuius filius est relucentia significatur. nam Sc ipse deus non est naturae sensibilis,sed intelligibilis. Per hoc itaqueo est splendor gloriar, declaratur OP in eo relucet diuina claritas, quod de nulla creatura dici fas est: quum diuina claritas in quacunque ereatura obumbretur. Et figura substantiae eiu . pro & character hypostasis eius. referendo Graecum ut iacet, ad tollendas quaestion