Renati Descartes Epistolae, partim ab auctore latino sermone conscriptae, partim ex gallico translatae. In quibus omnis generis quaestiones philosophicae tractantur, et explicantur plurimae difficultates quae in reliquis ejus operibus occurrunt. Pars

발행: 1682년

분량: 398페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

121쪽

Epis ToLARUM PAR s I. Epist LV. irrritate sertur, quosque in aquae superficiem Y Y impingant. Certum

itaque eit, quod ibidem contendit, globulum medium rotaturum; idque tum ratio evincit, tum etiam experientia commonstrari poset. Ex hoc ego duplex deluino argumcntum ; cum enim novam Philosophiam faciat. vix nisi a se admissis oppugnari potest; unum, quod contra naturam luminis vcstri faciat, 'sionem scilicet non recte dici ab horum corpusiculorum motu dependere. Alterum, non bene hine inferes ἀiversos in vitro tri

gono colores.

Ad primum quod attinet, si corpusculum unum, eorum ex quibus D. vcstra lumen componit, aliud obvium, aut ad latus positum corpus culum impellere, retinere, aut rotare possit ἰ & si in horum corpusculo- .rum rotatione color consistat; dum ergo per unum cundemque aerem, a diversis partibus ad diversos oculos allabuntur diversorum colorum radii, qui sese in medio decusent, necessario mutuum in motu suo impedimentum sortientur. Corpus la cnim Α, quae se gyrantia ad ocu- Ium B veniunt suppono autem A esse radios coloris rubri impingent in alia D, quae etiam suppono esse radios sterius coloris) quandonare corpuscula tendent ad oculum constitutum in Ε, seseque ambor perient in puncto F; ideoque oculi E & B, quoniam hos globulos suo In motu perturbatos excipiunt, alios colores etiam percipient, quam si solum color unus hoc in aere ab oculo uno videndus fuisset; quod mani- Di iligod by GOoste

122쪽

tra RENATI DE SC ARTES.

festissime experientiae repugnat, nec a D. vestra dici puto. Dicet it que, quod mihi intelligere visus sum, dum vas uvis plenum proponit fol. 6. Di t. haec corpuscula ultro h

troque sine ossensa commeare, quo illis. cum quasi materiae coelestis sint, conced re insolens non ost. Sed tum ex horum corpusculorum mutua collisione in vitro

trigono colores mutari nequaquam con

tendere potest, quandoquidem unum alteri injurium este nequeat, atque hisce argumentum concludo primum. Quoniam tamen luminis veltri naturam tangere incepi, habeo quod circa hoc inquiram. Quomodo corpuscula haec a Sole, astrisque, nec . non aliis corporibus lucidis proseminentur, an quodam ipsorum cor

pusculorum profluvio, qualis sudor in animalibus esse solet Deinde quis hujus tandem profluvii fons Vereor enim ut omnes hic qualitates

. aut formas, a quibus D. vcstra tantopere abhorrere videtur, prorsus cssu-gere possit. Quomodo post tot annorum spatia, Solis corpus tota se emissis corpusculis non extenuatum p an sorte, ut Philosophorum antiquorum aliqui fabulantur, terrae vaporibus reficitur λ Deinde, quom do, quanam innatavi, per tanta itineris spatia, haec corpuscula, lub ce ta quadam gyrationis specie, ab ipso summo cano ad nos usquc raptu tur Θ Ut corpuscula, quae a sinistro humero Orionis, qui subrufus a parCt, gyrantia, certa ratione ad nos penctrant, praecipue in sententia Coperuici, &, ut credo, vestra Dor tanta aetheris intervalla; quae, si motus scii gyrationis, quam ab i psa Hella acceperunt, tam tenacia sint, noncst quod vereamur ne illam ad vitrum aut aquae superficiem immutent. Ad alterum argumentum venio, & ostendere conabor nihil hisce

sphaerulis in aquam impingentibus confici. I aciamus enim globulos qui lumen repraesentent a Sole proficiscentei A , B, C, &c. qui secundum lineam M O serantur; hi pari omnes procident passu, quousque corum primus Α, ultimam vitri superficiem N P praetervectus, liberiorem quasi campum nactus cclcrius rapitur in F; cui cum adiunetiis globus B, adhuc vitro implicitus, latere suo 3. resistat, vertetur globus A in gyrum ordine partium I 236. Nec hoc tantum, sed etiam ad motum impellet vicinum globum B, secundum ordinem partium 3Αiet, ut rotari incipiat. Si hunc jam globum B, vi trum etiam transgressum fingamus; ita ut infima vitri supersi ius consistat

123쪽

EPIs et o LARUM PARS I. Epist. LV. III stat in OR. Similiter globus B a globo C impeditus, tantummodo

jam enim sese a vitro expedivisse supponitur in orbem vertetur, miniori tamen celeritate quam globus Α, eum globus B insuper ad ea dem orationem jam ante a globo A incitatus fuerit. Atque hoc modo flobus C, a vitro liber rotationem, eamque adhuc celeriorem, Obtin iti Ideoque habeo hic radios DF, S G, TV, E H, qui diversa omnes gyratione ad oculum aut parietem H F allabuntur. Huncque discursum me ex mente vestrae D. inuituerhputo; illa enim, quae globulis ad aquae superficiem allapiis c sol. 218, Meteor. contingere dixerat, non enu cleate vitro trigono applicat; quomodo vero concinnius applicare posset non video, etiamsi radius E H ruber appareret, aut si color caeruleus, qui ibidem apparet, crebriori horum corpusculorum agitatione fieri dia satur . eru cenim solo experimento, quod a vitro trigono habet, vis

Ρ detur

124쪽

detur D. vestra desinire colorem rubrum in frequentiori agitatione consistere, cum hoc potius Caeruleo colori tribuendum Videatur, majorque quies corpusculis quae colorem rubrum ciliciunt; atquc hic perpulchre explicatur, cur radio EII aliquis rubcus color adhaereat, quod circa umbrae confinia, corpuscula aliqua a celeriori illa agitatione impediantur. Ucram hoc adhuc posito, non satis ostenditur, horum ad colorum generationem, ncccllitas umbrae; haec enim mutua colorum allisio, di-vcrsaque agitiatio , nequaquam ab umbra descendet. Nec capio quid umbra conterre pollit hac in sententia, quacumque tandem ratione horum globorum motus per extremam vitri superficiem alterari dicatur. Non secus enim procul ab umbra, quam circa illam , radii per refractio nem alterantur. Deinde, ut demus aliquid, nempe, umbrae limites ci

ca, motum corpusculorum perturbari; cur ad omnes refractiones, umbris terminatas, hos colores non habemus 3 Scd haec sufficere arbitror; praecipue cum D. vestra non minus ea quae a me allata sunt, quam quae adferri possint, in considerationem advocatura sit. Hisce itaque Vale, novisque in dies ingenii tui monuinciatis mundum illustra, meque ac scientiae amatores oblecta, Dominationis vestrae studiis devotus, Sc. EPIsaeo LΛ LVI.

Responsio Renati Destartes ad praecedentem Epistolam

Non aliter affectus sum legendo litoras, quae mihi a D. vestra per Clariis D. Plemplum transmissae sunt, quam puto fuisse oliin equites illos, qui proavorum temporibus orbem pererrasse dicuntur, qu ties ipsis occurrebat alius eques armis tectus, & nomine non cognitus, ut fere tunc moris crat, in quo fortitudinem non vulgarem ex ipso incellii & primis congressibus deprchendebant. Quippe nihil ipsis optabistius poterat contingere, quam cum tali aliquo vires suas experiri r &a quamvis tenuitatis conscientia non permittat, ut me generosis illis Hemibus ausim comparare, non pessum tamen non fateri me admodum gaudere quod offeratur occallo cum eo congrediendi, quem talem esse

1uspicor, ut si vincere mihi arduum est, saltem vinci ab ipso non erit i decorum. Humanitatem profecto singularem, quae generosilaus & v I siti od by COOste

125쪽

EPIsTOLARUM PARS I. Epist. LVI. xae sortitudinis nota cile solet, in D. vestra deprehcndo; non modo ex iis verbis quibus mea qualiacunque inucata extollit; sed in hoc etiam quod ca pauca, quae de Geometria scripsi, Mathematicae purae nomen increri dicat: nihil enim ibi eorum, quae ad Arithmeticam propria: perti nent, cxplicui, nec ullam solvi ex iis quaestionibus in quibus ordo simul cum mensura spectatur, quarum cxempla habentur in Diophanto: Sed praeterea nihil ctiam docui de motu, in quo tamen examinando Mathematica pura, ea saltem quam excolui, praecipue versatur. Cum autem D. vestra cx multis mei scripti locis, in quibus plus aliquid veritatis desii rari poste putat, illum prae caetcris eligit, in quo per rotationem quorundam globulorum colores explicarc sum conatus, ostendit proiceto se in hoc certandi ncre non mediocriter cile exerci latum. Nam si quae pars iit in co scripto parum munita, S adversario rum telis expolita, fateor hanc esse quam D. vcstra oppugnati Valde enim difficulter potest intelligi quo pacto Musmodi εlobulorum rotationes sibi mutuo non obsint, cum diversos colores a diversis objectis ad diversos oculos pcr idem mcdium & codem tempore decussatim deferre debent: de multa, quae hanc dissicultatem sorte minuissent, vcl consulto a me omissa sum, vel brevissime tantum perstricta; quoniam capri u scripsseram in eo tractatu, de quo in libello de Methodo loquutus 1lim. Ne tamen videar haec mentiri, ut ab accurata responsionc mccxcusena, cccc ad illam me accingo. Rogoque in primis D. vcstram, ut ad voetat globulos illos, de quibus Ui, non esse corpuscula, quae ab astris

proscininentur, vclexudent, sed parciculaSMus materiae, quam D. vcstra vocat caelestem, omnia spatia translucida occupantes, de non allicr sibi

mutuo incumboetes, quam partes vini in vase illo quod in pagina s. Diopt. proposui, & in quo videre licet, vinum quod cst ad C, tendere versus B , nec idco impedire quo minus illud , quod cit ad E , icndat verius A, lita

gulasque clus particulas propcndere , ut descendant versus plurimas partes diver fas, etsi non nisi unam versus eodem tempore possint moveri. Monui autem variis in locis me per lumen non tam motum ipsum, quam inclinationem sive propcn'sionem ad motum intelligere; atque caquae de motu cilcm d leui rus, ut sic facilius caperentur, ad hanc pro pensionem cile rςlauciada: unde latis liquet pcr colores nihil ctiam aliud ' l3 2 ex

126쪽

ex mea sententia, quam propensionis istius varietates quasdam esse eoniacipiendas. His autem diutius non inhaereo, quia D. vestra praevidit me aliquid simile esse dicturum, quod concedere non ei videbatur esse insolens. At urget ex alia parte , siquidem diversi illi motus sibi mutuo

non obsint, non igitur etiam ex horum corpusculorum mutua collitione in vitro trigono colores mutari posse. Ad quod respondeo este distinguendum inter motus, sive potius inter propentiones ad motus, ¬andum quasdam ex iis esse disparatas, hoc est, a se mutuo non pendentcs, alias vero plane conjunctas. Ut in figura pag. 6. propensio quam habent omnes partes vini, quae sunt in superficie CDE, ut d scendant versus Α, non auget nec minuit illam, quam caedem habent, ut descendant versus B. Itemque ii fingamus huic vino pisciculos aliquos innatare, qui variis motibus ejus partes eXagitent, non ideo antedictae propentiones mutabuntur. Quae proinde non male conferri possunt cum propentionibus, quas habent particulae materiae coelestis ad eas rotationes pcr quas diversi colores sentiuntur. Ita enim fingere libet in

locis Α & B este diversos spectatores, & in locis CD E este objecta diversimode colorata, & insuper loco pisciculorum in spatio inter

medio esse ventos, qui totum au

rem exagitent. Jam vero si ponamus pilam F impelli versus C, non quidcin secundum lineam rectam C B, sed prout exigit eius reis ctio, ut cum ad vinum pervencrit recta tendat a C versus B, manife-

. stum est eam vim, qua pila ista propellet parcem vini C, non tantum augere poste propensionem quam h hebat ad dulcendendum versus B, sed etiam modum, sive naturam istius propensionis immutare : pila enim partem vini C pellet versus B directe, vis autem gravitatis oblique tantum, quia nempe suppono lineam CB non recta tendere versus centrum terrae ; atque hae duae propensiones simul junctae rotationem illam, ex qua colores oriuntur, Optime re praesentant, ut clarius ex sequentibus intelligetur.

Sed prius hic paucis ad quaelita D. vestrae respondebo, Si quia jam

supra satis monui, corpuscula, de quibus egi, cum nihil aliud sint quam particulae eius materiae, qua spatia omnia translucida replentur, nequamquam

127쪽

quam ab astris proseminari, vel exudare: nullumque esse periculum no Sol ideo extenuetur, vel ne ad incptias sabularum confugere debeamus. Supercst ut dicam, quantum attinet ad ipsam lucem, hoc cst ad vim perquam lucida coreora materiam coelcsteiu circumquaque a se expellunt, me illam qualis sit nec in Dioptrica nec in Meteoris explicare voluisse, quoniam alium ei locum dedi; neque ob metum quem D. vestra schabere dicit, scilicet ne qualitates omnes, & formas, a quibus abhorreo, non effugiam, ab instituto mco me dimoveri. Et quantum attinet ad

colorem stellae quae in in sinistro humero Orionis, vel aliarum, respondeo non esse ruborem simileinci, qui pcr prisma vitreum apparet, sed tantummodo fulgorem quemdam lucis densiorem quam sit ille qui in

caeteris astris repcritur. Colores autem vere tinctos& saturos videmus

nonnihil imminui ob longitudinem distantiae, sensimque in dilutiores

mutari, ut pictores omnes satis observant. Neque tamen idco percipio rationem , cur particulae materiae coelestis D. vestrae non videantur aeque tenaces eius Drationis ex qua colores oriuntur, quam ipsius motus directi, in quo lumen consistit; aeque enim unum atque alterum pollumus assequi cogitationet nihil autem accuratius, sive quod omnes numeros Mathematicae scrupulositatis melius impleat, a nobis cogitari umquam posse, quam a natura seri solere, mihi persuadeo. Cur vero per vitri s uperficiem gyratio haec mutetur, jδm in Meteoris explicui, &adhuc apertius infra dicam. Vcnio nunc ad ultimum argumentum, quo probare intendit, me non enucleate vitro trigono applicare illa quae globulis ad aquae superficiem allapsis contingere dixeram. Ad quod facillime respondeo ex pag. 2 3. Dioptrices, in qua perspicite demonstravi contrariam csse rationem cor' porum terrestrium, quales sunt globi illi de quibus in pag. 238. Meteor.& particularum materiae quae lumen transmittit; quia nempe illa disti-cilius per aquam transeunt, quam per aerem, hae contra facilius per aquam, & adhuc facilius per vitrum quam per aquam: inde enim pa tet, ut enuclaate unum alteri applicaretur, globulos aquam subeuntes conferri debuisse cum radiis a vitro in aerem transeuntibus, quod a me factum est, &c. Nolim autem Dominatio vestra sibi persuadeat, me tam paucis vel tam levibus argumentis ad ea, quae scripsi, assirmanda fuisse impulsum, ut cxuno solo experimento judicarim colorem rubrum, non dicam in frequentiori agitatione,huc enim non sentio,sed in majori propensione ad motum circularem quam ad rectiun consistere. Licet enim nullum aptius eo

P 3 quod

128쪽

os RE NATI DES CARTE Squod attuli esse putem ad istud demonstrandum, sexcenta tamen alia sunt quibus idem confirmatur, quaeque possem hic asserre, si partes illas Phusic. V, a quibus pendent,cxponendas susccpissem; nempe dicerem cur sanguis omnis sit ruber, si de animalibus tractarem, cur argentum vivum aliaque innumera sola ignis vi rubescant, si de igne, istisque aliis, &c. Quinimo si Vci unum quid in tota rcrum natura invenircin, quod meae hac de re opinioni non conssentiret, eousquc cohiberem astensionem, donec illa in parte mihi satisfecissem. Nunquid vcro etiam sunt in ipsis meis Meteoris aliquot alia cxperimenta quae illam confirmant, ut in pag. 272. Meteor.& sequen tibus, ubi egi dc rubco nubium colore, de caeruleo coeli & maris,&c. Superest itaque ut nonnulla hic addam, quae iuvabunt ad intelligendum quid umbra de quid refractio conferre pollini ad colorum productionem; licet enim hoc ipsum in Meteoris ex ponere conatus sim,i fortetamcn potuissem cuidcntius, si prolixior esse voluissem. Primo igitur quamvis in sypag. 238. Meteor. majoris perspicuitatis causa quinque tantum ves sex glCbulos pingi curarim, putandum tamencsi omnia illa spatia, per quae lumen proprie transmittitur,particulis male riae coelestis sibi mutuo incumbentibus plena esse,ut jam antedictum est, ct videre licet in figura hic appositap .sυ. in qua suppono punctum V, ad Solcm,& X,ad oculum pertingere,omnesque globulos in linea V X, constitutos, csse particulas materiae caelestis, quae nituntur recedere a centro Solis, codem modo quo arenulae vasculis illis contentiae, quibus tanquam cic psydris uti solermis, nituntur accedere ad centrum terrae. Postlimusque

singulos ordines horum globulorum ab objectis ad oculos protendentes saltem si Philosophice loqui libet radios materiales appellare, ad distinctionem radiorum formalium, qui secundum lineas Mathematice rectas tque indivisibiles ferri intelliguntur, licet hi materiales vix umquam lineas plane rectas, & nunquam planc indivisibiles componant. Secundo, cum aliquis ex istis globulis impellitur in unam partem, non sibi persuadendum est illum csticere ut alius globus, cui proxime incumbit, in contrariam se ver tat, quemadmodum fit in rotis horologiorum. Sed, tanquam si loco istorum globulorum ci hiat testultae, unde allis superpositae, putandum est, cum unus in iliquam parzem propendet, illum omnes aliua syb se politos usque ad ocumlum in eandem plane partem impςllere. Atqqc hoc ita sicli debere ex Mechanicae principiis, A ca materiae coeles

tiis

129쪽

Diqitiam by Corale Eprs TOLARUM pans I. Epist. L VI. 119stis naturae, quam rationes innumerae mihi persuadent, evidenter demonstratur. Si autem fingamus tot tessellas unas aliis incumbere, suprema I 2, ad sinistrum humerum Orionis, & infima q3, ad oculum pertingat, atque hanc supremam rεcta quidem pelli ab Ia , versus q3, sed preterea sertius premi in parte 2, quam in parte I, facile intelligemus duplicem hanc impulsionem ' sve

prestionem, omnibus istis tessellis si mul ita posse commmunicari, ut ipsam infimam q3, ad rotationem , quae sat in partes I 23 qimpellat. Tortio notandum eli, globulos illoS,

vitri, acris, aliΟ-rumve corporumporis contentos ,

propcndere semper, vel certe plurimum, ut in unam aliquam par tem rotentur, &quidem ut rotentur eadem celerita te, qua siccundum Iineam rectam se runtur , quoties

nulla peculiaris adest causa , qua celeritatem istam

augeat vel immi- nuat; ut monui in pag. 27z. Meteor. m.

130쪽

HO RENΛTI DE sc ARTE fAc praeterea quosdam ex iis in unam partem, alios in aliam propendere,

prout hoc vel illo suo latere contingunt parietes pororum quibus insunt. Vim autem qua totus radius materialis oculum premit, ex omnibus istis propentionisius simul sumptis ita componi, ut illae, quae sibi mutuo ad-vcriantur,pro nihilo sint numerandae. Sic,exempli causa, globulus B, quia pellitur ab U verius X, tangitque particulam aeris D, quaecum ipso non pellitur, propendet ut gyrctur secundum ordinem notarum I 23q, glombulus autem C, quantum in sic est, in contrarias partes inclinat,quia tangit particulam G:sed hae duae diversae propensiones ab oculo in X, sentiri non pollunt, quoniam una alteram prorsus elidit. Idemque de pluribus co trariis rcfractionibus est senti cndum, & de pluribus radiis materialibus alium intermedium tangentibus, &c. Quarto notandum est, aequilibrii leges tam accurate observari ana tura, ut ejusdem radii materialis omnes partes simul sumptae, semper tantum d praeterpropter in unam partem, quam in contrariam impellantur, tam a contactu particularum aeris aliorumve corporum, quam ab occursu globulorum radios vicinos componentium, & ab aliis causis

quibuslibet, quae in plurimos ex istis globulis simul agunt; unde sit ut

totus radius ob tales causas nunquam multo magis ad rotationem in u-

nam partem quam in aliam inclinet. Quia tamen fieri vix potest, quin semper aliquantulum in unam aliquam magis inclinet, alii omnes vicini radii propendent in diversas, ut ita, quod deest singulis ad aequilibrii lcges implendas, ab omnibus simul compensetur. Nullaque pars sensibilis in corpore diaphano dari potest, in qua non permulti tales radii. nempe cx globulis supra omnem cogitationem minutulis compositi, rem

peri antpr.

Quinto denique notandum est, vitri alteriusve corporis superficiem, in qua tales radii refranguntur, cssicere ut illi non, sicut alias fieri solet, uni in unas, alii in contrarias partes ferantur, sed omnes concorditer linc ii lem inclinent, modo tantum satis oblique in illam superficiem inci dant, ut uniuscujusque radii globulum illum, a quo tangitur, magis in pellat ad rotationem in eam partem, quam totus idem radius ab aliis caselis limul sumptis in ullam aliam impellatur. Nam cum illae aliae omnes causae propter aequilibrii leges vix quicquam possint, ut mox dictum in , facile ab hac unica superantur: & docet expcrientia, non quantulamcun que refractionem, sed cam duntaxat, quae magna est, coloribus gignendis aptam esse.

Neque vero illos refractio sola unquam producit, nam sive globuli,

SEARCH

MENU NAVIGATION