장음표시 사용
131쪽
EpisTOLARUM PAR s I. Epist. LVI. rret ex quibus radii constant, in candem omnes partem propendeant, sive in diversas, codem planc modo ab oculo sentiuntur: Eesola non potest illos admotum circularem fortius vel languidius quam ad rectum impellere. Sed si umbra illi adiuncta sit, hoc cit, exempli causa, si radius VXcuius globuli ob
refractionem pro pendent, ut Vertantur sucundum ordinem notarum
1 et 34, in illa cre-pera luce, quam
pellant, ita versetur, ut fortius quidem pellatur ab Uverius X, quam radius L M, ei pro' ximus a parte u In-brae , languidius autem quam N P, quia nempe minus lucis habere supponitur, certum
est v im, qua glorbuli , cx quibus
constat, gyrare nituntur, augeri de bere ab utroque
uae contra ab iisse dem minu crctur,
Ex quibus palaret evidenter quid
umbra conferat ad colorum productionc:n; nam abse
132쪽
que ea non magis radius LM in unam partem traheret globulos radii V X, quam N P in contrariam, atque ita vis unius a vi alterius elid retur.. Nec minus patet quid conserat refractio, nam absque ea globuli radii V X non magis propenderent ad rotationem secundum ordinem notarum I 23q, quam ad contrariam, Ideoque illa propensio nec auge retur nec minueretur a radiis LM &NPet vel certe, si ponamus illam augeri, tunc propter leges aequilibrii est putandum aliam in vicinis radiis tantumdem imminui. Et quia sensus non movetur a singulis in
diis separatim, sed tantum a plurimis simul, neutra ideo posset senis tiri, &c. Quae si D. vestrae utcunque satisfaciant, spero me ab ipsa impetratu rum, ut docere non gravetur quaenam sint illa alia in quibus plus aliquid veritatis desiderari posse putat, & ad ea ctiam respondendo, testabor qua tum sim Dominationis vestrae studiis devotus
at s agit de libro, quem 'si P. Morinus dono dederat.' Ccepi eximium illum Iibrum, quo me dignatus es, eoque m rem causam esse existimo, cur tibi de illo gratias agam, quo illum merui minus ; profecto enim nunquam occasionem habui ullum tibi osseium praestandi, quod te invitaret isi mei istac ratione memineris Certum est laborem, quem in longitudinibus inveniendis eepisti, nilii Iminus mereri, quam publicum praemium; sed quia scientiarum inventiones tanti sunt, ut argento nequcant persolvi, videtur Deus ita constituisse mundum, ut hoc praemii genus non cedat vulgo, nisi Mechanicis & rudibus opificiis, aut vero actionibus humilibus& servilibus. Sie nullus dubito quin arti sex quispiam multo pluris venditurus esset perspicilla optima a se consecta, quam ego omnia mea in Dioptricam cogitata, si quidem esset mihi animus illa vendere. Quod tamen non o that quo minus optem, ut tuis hac in parte votis fiat satis,&si quid ad hoc conserta possem, experiendo scires me esse, &c.
133쪽
EpisTOLARUM PAR s I. Epist. LVIII. 123
Objectiones contra opinionem Cartesse de lumine.
CVm primum mihi contigit te videre Parisiis, teque ibi notum habere , iudicavi esse tibi ingenium, quod posteris exquisitum quid de eximium polliceretur; & magnopere laetatus sum,postquam vidi iudicium meum scopum suum attigisse cximio libro, quem in lucem edidisti de Mathematicis & Physicis quaestionibus, quae duo primaria sunt etiam speculationum mearum naturalium oblecta. Sed qucmadmodum in iis, quae ad Mathesin spectant, nemo crit qui ingenii tui sublimitatem non miretur; ita in iis, quae ad Physicam attinent, puto tibi mirum non fore, si qui reperiantur, qui tibi contradicant. Cum enim tibi reservaveris principiorum tuorum cognitionem, & univcrsaliuin novae tuae Physices notionum, quarum vulgatio a doctis omnibus vehementer exoptatur nec ratiocinia tua nili comparationibus fulcias, aut hypothesibus quarum veritas saltem dubia est; peccarct quis in optimum & mihi familiarissimum primum Methodi tuae praeceptum, ii ratiociniis tuis acquiesceret. Et licet per pag. 76. tuae Methodi, expcrientia certissime constrinci maximam partem ciscctuum, de quibus agis: tamen haud ignoras motuum caelestium phaenomcna aeque certo ex nypothesi stabilitatis terrae, atque ex hypothesi mobilitatis ejus deducit atque adco phaenomcnon horum experientiam non susticere ad probandum utra duarum supradictarum causarum vera sit. Si autem verum sit, quod effectus probare per causam aliquam positam, deinde vcro candem hanc causam per eosdem essectus probare, non sit circulus logicus; rem male intellexerit Aristotcles, de dici potest circulum nullum dari posse. Quantum vero ad Astronomos, quos Dioptrices tuae pag. 3. imitandos proponis, sententiam meam tensn c dabo; nempe quod quisquis mcliores hypotheses non statuet, quam quas Astronomi hactenus statuerunt, haud illis felicior Git in consequentiis& conclusionibus deducendis: & quidem gravius errare poterit. Illi enim diale supponentes parallaxim Solis, aut obliquitatem Eclipticae, aut eccentricitatem apogaei, medium motum, aut Planctae periodum, &c. tantum ab t verissimas inde & certissimas consequentias deducant, sicut dicis praedici/pag. 3. ut contra in motibus sive I cis planetarum dein e errent pro proportione crroris falsarum suarum
134쪽
11 RENATI D E S C A R et E s , . . hypothesium; quemadmodum testatur eorundem cum caelo tabu Iarum collatio ; & credo mo primum tradidisse Astronomis in meo de long tudinibus libro veras rationes vitandi deinceps falsas has omnes hvpotheses, circ ulosque omnes losicos, qui in hoc admitti possunt. Verum Astronomi ut plurimum taliis suis hypothesibus non errant, nisi inexcessu aut defectu motuum planetarum; cum c contra Physicus errare possisit in rei ipsius, de qua tractat,natura. Nihil est facilius quam aliquam causam essectui euipiam accommodare; nec ignoras quam sit id Astronomis familiare, qui ex divertis circulorum aut elliptium hypothesibus ad eui dem omnes scopum collineant; & hoc idem est tibi in Geometria tua notissimum.ψSed ad probandum effinus culus p iam positi causain, veram vile & unicam ejus causam, probandum est istem non posse talem est e-ctum ab alia ulla cause produci.ζ . Quo autem polles ingenio, opinor te recte praevidisse juxta Methodi tuae pae. 69. quicquid tibi objici posset; sed celata adhuc tu
rum Phylices principiorum, ex quibus caetera deducuntur, cognitione, voluisse te ludere, non solum ut Physices tuae vulgandae desiderium apud doctos moveres, sed insuper ut illos iis dimeultatibus merceres, quas in nova tua doctrina reliquisti; quinetiam illos ad hoe invitas Methodi pag. 7s. eo usque ut illos roges, ut suas adge oblecti nes transmittant, quod quidem me potissimum permovit, ut hasce ad te
Vetum cum sciam quanti sit tibi ut & mihi tempus, nolui varias ex variis materiis desumptas difficultates tibi proponere; satis habui unam ex praeeipuis & ingcniosissimis deligere, nempe de Iumine, cujus natura tantopere nunc investigatur ab iis qui putant se esse in Physica perspic
cissimos..Habemus hic duos viros qui huic materiae nuperrime allaborarunt, suamque de illa opinionem ediderunt. Ego vero qui marteetiam meo ei operam dedi, nec quicquam tamen adhuc vulgavi, iudico
illorum sententiam longe facilius profligari posse, quam tuam: siquis dem ingenii tui vi, subtilissimis, &stistimis Matheseos speculationabus
assueti, suis terminis, & loquendi modis, sive enunciationibus iis munis & circumvallas, ut videaris prima fronte inexpugnabilis. Sed cum praeter veritatem nihil sit, quod ratiocinii vim ferre possit, illam autem agnoscere nequeam in iis, quae de lumine nobis tradusisti, credidi teneis ri me, etiam te invitante, ut meas in hane ruerim objectiones tibi pr ponerem ; non quod velim te ad longum sermonem adigere, sed solum
ut naturam luminis mihi paucis Husires, quod quidem posse te existi
135쪽
mo. Habeas autem cibi persuasum, me illud sub modio non absconsurum, sed daturum luci in laudem tuam. Quid tamen iit mihi a te expectandum, nescio; nonnulli enim mihi suadere voluerunt, quod si terminis scholasticis vel tantillum tecum utc-rer , me contemptu potius quam responso dignum ilico judicatu rus esses. crumtamen ex discursuum tuorum lectione, haud video te esse scholieusque adco, ut dicunt, inimicum, deque tuo ingenio tam bene sentio ,
ut putem te haud aegre conccsurum veritatem omnem recte demonstratam Scholae terminos omnes ferre posse; omnemque propositioncm, quae
talis non est, dubiam saltem esse, nisi omnino falsa sit. Qui enim vellet
fgmentum pro veritate, accidens pro substantia, motum absque motore, &c. nobis obtrudere, tu ipse cogita quid in ejusinodi hominem statuores. Non mihi videtur errasse schola, nisi quod per speculationeni
magis incubuerit terminis inveniendis ad res tractandas necessariis, quali per indubitata experimenta ipsius rerum veritatis investigationi; unde iit ut hujus inops, illis abundet. Quocirca tecum sentio, rerumque veri tatem non quaero nisi in natura, neque ainplius scholae confido, cui praeter terminos nihil debeo. Incipiam aulcm a tuis de natura luminis opinionibus, quas pro fandamento assismam ut pateat an ubique sibi constent, necne ,& qua in re inter se pugnent. I.SI gitur, pag. Meteor. I s 9. ais, Suppono I. aquam, terram, aerem . reliqua similia corpora, quibus cingimur, constare multis exsu spartatas, Rura ta magnitudine diserentibus: quae nunquam tam accurate nexa ta con tinuata sunt, quin plurima spatia inter ιllas pateant; non quidem vacua,sed referta materia ista subtili ma, per quam actio luminis communicatur. 2. Pa' q. Dioptrices tuae ala; Lumen incorpore luminose nihilessepre- er motum quendam, aut arittionem promptam, oe vividam, qua per aeremes aba corpora pellucida interjecta versus oculos pergit; eodem plane modo, quo motus e resistentia corporum, qua cacus quispiam offendit, per interpositum scipionem au manum ejus tendit. Unde sequitur quod quemadmodum motus iste in baculo, ita etiam supradictus motus in aere recipitur.3. Sed pag. 2 3. aliter dicis, nempe, Lumen aliud non esse, quam queu dam motum, eaetionem, in materιa quadam subiit ima reliquorum comporum poros 1 lente receptam. Hanc que materiam distinguis ab aere, &reliquis corporibus pellucidis, quibus pag. I 22. poros assignas. q. Pag. I 22. dicis, Lumen aliud non esse,quam materia subtili4sima acti
nem, aut propensionem ad motum. Verum id quod non est nisi propensio . . Q. 3
136쪽
admotum, non est motus, haecque duo discrepant ut potentia&aetiis. . Et si actio est a materia, ergo non a lucidis corporibus, quae hanc materiam movent, ut ais pag. 33. Dioptr. tuae, qui locus infra astertur nu
D Imo & pag. Is 6. non dicis luinen esse actionem sive motum, sed
velutι comme P a tionem aut motum materiae cujusdam Fubrallima, m. Omnis autem comparatio est inter diversa; ergo lecundum te, lumen non est acitio sive motus. Et quamvis vocabulum comme stimeretur pro tanquam, nondum tamen exhaurires totam dissicultatem, claudicaretque nihilo secius ratiocinatio tua. 6. Pag. 3O. Dioptr. tuae loquendo itidem de luminis natura sive essen- . tia,dicis clarumsere lumem nihil aliud esse,quam motum sive actionem quandam, quae ad motum ab em producendum tendit,tac. unde concludo quod Ri lumen esset actio, imo & actio quae ad motum aliquem producendum tendit, crgo lumen prius crit quam motus; omnis enim causaetactu suo prior est: de proinde lumen non erit motus. T. Denique ais pag. s. non esse opus ut supponatur materiale quic- quam ab obiectis ad oculos nostros transmitti, ut illius ope colores iclumen videamus; quae quidem secundum te unius nusdemque sunt naturae. Sed quoniam iuxta id quod dicis pag. q. lumen aliud non est in
corporibus, quae lucida vocantur, quam quidam motus ad oculos nostros pergens, motus autem nunquam est absque mobili, ergo necesse est ut quemadmodum corporum lucidorum lumen, hoc est, motus, transita . corporibus lucidis ad oculos nostros, ita etiam mobile, quod secundum te aliud non est quam materia subtilis, in qua hic motus recipitur, ad Oc
8. E xposita hactenus sententia tua detforma sive essentia lumnis, quae secundum te consistit tantum in actione sive motu, aut propensione admotum, &c. materiae subtilis, &c. videamus jam quid dicas de materia elus, hae nempe materia subtili. Itaque pag. 2s6. Meteor. de materia hac subtili loquens, ais partes ejus concipiendas esse tanquam globulos, qui per corporum terrestrium
9. Sed pag.PIs'. corumdem Meteor. loquens de aeris, aquae, terrae caeterorumque corporum partibus, & dicens quod eum illorum partes bene unitae non sint, intervalla, quae illae inter se relinquunt, materia hac subiit i reserta su iit, de inde addis partes, ex quibus constat aqua, longar esse a Pes,G ωμας parvularum an aliarum insta qua ticer Iungamuri H mu'
137쪽
tuo implicentur,nunquam tamen ita nexa coharent,quinpossint facile separari,
contra fere omnes tum terrae,rum acris,tum aliorum plerorumque corporum
particulas habere figuras admodum irregulares ta inaequales. Ex quibus verbis clare sequitur quod quoniam spatia sive intervalla inter has particulas, quarum figurae itataequales sunt di irrogulares , comprehensa ,
nisi fortuito, sequitur, inquam , quod materia haec subtilis, quae haec intervalla sive poros
implet, rotunda non Orit ad instar globul rum. Quod si dicas m teriam subtilem in ho- πrumce pororum sive intervallorum aliquo contentam, constare ex partibus globulorum instar rotundis; at vero quia duo globi se non tangunt nisi in puncto Mathematico, sequetur inter hasce materiae subtilis in aeris aut terra porci aliquo contentae partcs, alios iterum fore poros, qui vacui sint : quemadmodum etiam ex globulorum tuorum figura pag. 2 3 8. liquet, vacuum autem in
Veniamus iam ad materiae tuae subtilis motorerr Io. Dioptr. tuae pag. 38. dicis, lumen, hoc est, motus sive actio, qua SoI . aut allud quaesis lucidum corpus impellit subtilem quandam materiamque mpeliscidas corporibus omnibus reperatur, Ge. His verbis, quae etiam per pag. Isso& 272. confirmantur, clare innuis materiae huic subtili nullum ex secsse motum, sed solumi corporibus lucidis, illam agitantibus & impe lentibus. II. Verum eadem pag. Iso ais, materiam hane subtilem talis natura esse, ut nunquam desinat hue sitas relestime moveri r ex quibus verbis sequitur neutiquam opus esse lucidis eorporibus, quibus subtilis haec materia moveatur, cum sponte sua moveatur, eaque sit illius natura, ut nunquam desinat moveri- Transeamus jam ad formam motus materiae hujus subtilis. II. Pag.
138쪽
r18 RE NATI DE SCAR T D SI 2 .Pag. Meteor. I 72 . dicis,etiamsi luminosorum corporum Myso in re tantum consistat, ut pellant secundum restas dineas materiam illam seri lem, quae
oculos nostros attingit: particulas tamen materia huyus ut plurrmum etiam ciseculariter moveri,saltem eas, qua lac siunt tu aere nobis mono, dem modo, quo pilast circumvolvit, dum traram tangendo movetur, quamus no uerit nisi
secundum re tam tineam impulsa, m. Ubi notandum cst obiter, quod si materia haec praeter motum lectilineum,quem a corpore luminoso accipit, sponte sua tantum rotetur, ergo non movetur huc illuc, ut dicis p. Iso.&quemadmodum in articulo superiore observavi; aut certe si huc illuc movetur,ergo in recta linea non movetur,ut dicis pag. 272.& iicut hic notavi. IJ. Sed pag. 2 37. contrarium prorsus eorum, quae supra dicta sunt, dicis & demonstras, per schema tuum globulorum, qui moti in aere superficiem. aquae secundum rectam lineam petunt, &in eam incidunt; haec enim sunt & verba tua re
fgu ra;quae ut mebus intelbgantur se ponamuspicam I 23 εμι-- pulsam esse ab I ad Mut resto tantum motu incedat, duo altius latera I 2 3. κquati celeratate dei bantur proinde ergo non rotatur 9 usique ad stuperficiem aquae Y Y, uri motus lareris 3. quod prius quam aliud istam supers-Acrem contι u, ret. datur, non mutaro illo lateras I. unde sis ut tota pila necessisio rotari incipiat secundum oriunem numerorum
11 . Ex quibus verbis clare se luitur particulas sive globulos in acre non rotari, ut diccbas supra, nisi quando solidiorem superficiem ostendunt. Jam vero, Domine, ipse tu cogita, iuxta prirruim Methodi tuae praecoptum, an haec doctrina sit pro vera amplectenda, in qua tam multa dubia δέ contradictoria apparent. Et cum illorum tantum parte nexhibuerim, deberum eorum a te elucidationem expectare, antequam ulterius progrediar. Sed quia puto tibi gratum fore ut doctrinam tuam ratiocinio aliquo impugnem, quod etiam plurimi alii facturi sint, tu interi in in Principiorum tuorum cathedra scdens de argumentorum vi judicabis, omnibus utis pcro, satisfacturus. . I. Li- Di j irco by Cooste
139쪽
r. Libenter impugnarem .eam quam lumini tribuis essentiam sive naturam , quam dicis esse actionem sive motum, aut propensionem ad motum , aut tanquam actionem & motum, &e. subtilis cujusdam mat riae, &e. sed nae in rete tibi ipsi tim parum constare video, hacque in constantia tam multa tibi effugia paratii, ut frustra te quispiam premere conaretur, donec certa aliqua definitione, ut decet Logicum, 1teteris. Nilii Iominus ex numero Io. supra allato, mihi videris praecipue innuere lumen esse actionem sive motum, quo Sta aut aliud quodvis lucidum corpus subtilem tuam materiam impellit. Quo posito, quando quidem Sol prior est hoc motu, cusus nempe ille est causa efficiens, s equitur Soli ex sua natura lucem non inesse; aut certe lucem ejus in tua dcsinitione non comprehcndi, eamque esse priorem eo quod tu definis: verum tibi probaret Schola aetionem omnem esse essentialiter cns relativum, motumque omnem esse essἡntia sua ens potentiales luminis vcro essentiam neutrum habere; cum lumen sit natura sua actus, sive forma quaedam ab
2. Praeterea non lassicit ut materia subtilis a quacunque alia causa moveatur, alioqui saevientibus per atram noctem ventis, aer & mare ignis instar micarent, nec minus quam de die tum lucesceret: sed oportet insuper ut a corporibus lucidis, quatenus lucidis moveatur. Unde sequitur illorum lucem priorem esse eo quod definis, quod non consistit nisi in aetione, sive motu, quo lucida corpora luce sua materiam tuam subtilem impellunt imo di sequitur illud, quod definis, non estu lumen,
3. Sol, scintilla ignea, aut nitedula eodem moUlluminant. Scintilla autem quingentis palsibus noctu cerni potest absque perspicillis;
ope vero perspicilli juxta tua in Dioptrica inventa fabricati, quinquaginta forsan & pluribus in aere leucis cerneretur: ergo haec scintilla secundum te vi pollebit localiter movendi, idque in recta linea, totam materiam subtilem in globo aeris quinquaginta leucarum semidiametri comprehensam; quod certe nemo recto judicio praeditus admittet, cum n tum sit materiam omnem habere ex se resinentiam ad motum localem et ergo Sol non illuminat per motum materiae subtilis. Neque vero quadrat caeci tui & baculi eius comparatio, cum motu materiae subtilis: b. culus enim toriis continuus est, imo & durus & solidus: quapropter quo instanti extremorum ejus unum impellitur, pellitur etiam alterum; remanus quae extremorum ejus unum innet, sentit eodem instanti cujuslibet corporis illi in altero extremo res stentis occursum. Verum materia
140쪽
iso, R E N A T I DE s Can Tns subtilis continua non est, alioqui corporum pori omnes a Sole ad nos continui essent, aere quantumlibet agitato ventis; & praetcrea dura non est aut solida, ut baculus: quare mota materia corpori cuipiam lucido proxima, non sequitur remotiorem etiam moveri, idque in eodem instanti. Addo praeterea, quod cum scintilla nequeat tecundum te movere materiam subtilem, nisi quatenus ipsa est lucida, necesse est ut lux ejus sit ante motum, atque ab illo independens; imo&necesse est ut lux illa sit praecipua cauri motus et ergo motus matcriae subtilis non est corporum lucidorum lux; teque puto posse hanc ratio
q. Etiamsi supponatur materiar subtilis motus, elusque partium con tinuitas , nihil ultra possis concludere, nisi quod iste motus essicit ut sentiamus & percipiamus corporum lucidorum lumen; quemadmodum scilicet caecus unum extremum baculi tenens sentit occursum lapidis ita
altero extremo: atque hoc sensu pag. Meteor. I. 9. ais , parara miner subtiau, qua luminis actionem transimittit, cis. Sed nou ideo sequitur hunc motum ine lumen, quemadmodum etiam occursus in caeci baculo, non
est ipse lapis, licet eius actionem transmittat: & si lapis sensu praeditus esset, ille etiam motum baculi sentiret; sed tamen motus iste non est caecuS movens, ergo motus materiae subtilis non est illud ipsum lumen quod illam movet. s. Verum enim vero quid est materia ista subtilis 3 nam neque est aer , neque aqua, neque aether, cum omnia haec sint pellucida, ct proinde
porosa, atque hac materia rcferta, ut etiam amrmra pag. Meteor. I 22. x quoniam omni acorporum respectu illam lubtilem vocas,oportet ut
illa sit corpus aliquod simplex etiam ipso aethere subtil us: & quandoqui
dem videmus in natura tam eximium simplicium coiporum ordinem,
ut subtiliora quaeque se supra crassiora collocent, quemadmodum etiam ex Chymia liquet; cur materia haec , quae iuxta te dimidiam partem loci, in quo sunt simplicia corpora, occupare debet, sphaeram pro priam non haberet sive autem aliquam illi assignes, live non; tametadiaphana non erit, alioqui per pag. I 22. supra laudatam, poros e tiam habebit, alia iterum materia reserciendos, & sic in insinitum; si autem diaphana non sit, ergo non poterit lumen transmittere, ut supra dicebas pag. 239. sola enim diaphana corpora possunt illud transe
6. Praeterea quemnam huic materiae motum assignas hic enim iterum dissicultatem video & contrarietatem , cum supra ex nume risDiuit sed by Coos le