장음표시 사용
201쪽
Αd Responsum circa primam Dissicultatem.
Instantia I. Definiri ab habitudine adsensus nostror, c P. Hic regeri potest; cum radix rerum omnium ac .inentia in aeter nas defossa lateat tenebras, rem quamlibet necessario definiri ab habitudine aliqua. Quae habitudo proprietas dici potest in substantiis, cum non sit substantia;quamvis agnoscam libenter proprietates aliaι aliis esse priorem, hoc au tem tantum me voluisse, satius nimirum esse per adaequatam quamlibet proprietatem, quam per sermam, quam vocant, definito latiorem, rem definivisse. Porro, cum ipse corpus desinis rem extensam, ipsam illam extensionem insuper adnoto consistere in habitudine quadam partium ad se invicem,quatenus aliae extra alias productae sunt. Quam habitudinem non esse rem absolutam manifestum est. II. uamvis nulls homines existant. Si omnes mortales conniverent, Sol tamen non exuerequam vidcndi aptitudinem, quamprimum oculos aperuerint denuo; ut neque securiA , secandi, quamprimum ligna aut lapides oblati suerint. merum nostrorumpamiculis multo minores. Deum tamen artificem adaptare posse credo nervos satis exiguos exiguis istis materiae particulis, ac proinde sensibilitatem materiae hoc modo comminutae integram manere. Porro .hae particulae a motu cessare posse sunt, atque coalescere, nostrisque hoc modo nervis senubiles denuo eva
dere quod de substantia incorporea nullo modo verum est. IV. Quamvis non sit adsensium molis , m. Certum est aut ad nervos nostros sensorios durum fore vel mol- .le, &c. aut saltem ad istiusmodi nervos, quales, si vellet, Deus fabricare poterit, ut modo monuimus; atque hoc satis est, quamvis Deus nunquam fabricaturus sit istiusinodi nervos. Ut revera partes terrae Versus centrum sunt ex se visibiles, quamvis nunquam extrahendae sint' ' in .
202쪽
ipi RENATI DE s CARTE f. in Solis eonspecitum, nec eo descensurus sit quisquam cum luchno vel lampade.
tantum, ut in homine risibilitas, proprium quarto modo. Quod si ratio etiam aliis competeret animalibus, rectius dcfiniretur homo animal risibile quam rationale. Nondum autem a quopiam demon-srarum est tangibiluatem aut impenetrabibtatem proprias essesiubstantia extense assemones quamvis corporis esse merito quivis agnovcrit.Equidem posi in esare concipere substantiam extensam quae nullam ullo modo habeat tangibilitarein vel impcnctrabilitatem. Igitur tangibilitas vel im penetrabilitas non immediate substantiam extensam consequbur, quate-uus extensa cae
VI. e qui nego veram extensionem, m. 'Per veram extensionem intelligis quam tangibilitas 3c impenetrabilitas comitatur. Hanc ipse etiam nego in Deo, nudisve vel mente vel Angelo reperiri. Interea tamen assero aliam esse extensionem aque veram, quam-vjs non aeque vulgarem Scholisque tritam, quae in Angelis menteque humana ut terminos, ita& figuram habet, sed pro imperio Angeli mentisque variabilem ; mentesquesve animas nostras atque Angelos, cadem prorsus manente substantia,contrahere se posse,& certos denuo ad limbies se expandem' . VII. '. Nihil esse istelligibileni t etiam imaginabile, Equidem aliquanto sum pronior in illam Aristotelis sententiam ,
Om ανἀ v Φαν--μάτων ὐκ- s. Sed hic quisque mentis suae vires experiatur.
Ad Responsum circa secundam Dissicultatem. ,
Instantia. I. maris locum aliarum ιmaginatione tranferre.
Mea quidcm imaginatio non potest, nec concipere si transserantur, quin una vacuι spatirpartes absorbeant alteras, pcnitusque coincidant & penetrent se invicem. i
203쪽
EpisTOLARUM PARSI. Epist. LXVIII. 193
II. Nec dabitavi a magnis viris: Epicuo, Democrito, m.
Nullus dubito quin optimo jure dissentias, cum non tum istis, sed universis naturae interpretibus longe major sis mea sententia longeque augustior. III. Quin aliqua in omni patio substantiasit. e e. Id sane concessi pacis ergo. Sed Mare mihi non constat. Nam si Deus
hanc mundi universitatem annihil aret; & multo post aliam crearet de nihilo, intermundium istud, seu absentia mundi ,suam habere durationem, quam tot dies, anni, vel secula mensurassent. Non-cxistentis igitur est duratio, quae extensio quaedam est. Ac proinia amplitudo nihili, puta vacui, per ulnas vel orguas m psurari potest, ut non-existentis in sua non- existentia duratio per horas, dies, mensesque mensuratur. Sed concedo , quamvis nondum vi coactus, in omni spatio aliquam substantiam ineste; neque tamen sequi eam esse corporcam, cum extensio sive praesentia divina possit esse subiectum mensurabilitatis, v. g. Praesentiam sive extensionem divinam occupare assero unam alteramque ornam in hoo vel illo vacuo ; nec tamen omnino sequi Deum esse corporeum, ut patet
ex supra dictis, Instantias. Sed super hac re est agendum alibi.
Dico implicine contradictionem, ut talis extensio, se. Sed hic libenter quaerercm , numquid necessc lit ut aut talis extensio sit qualem in corpore concipis, aut nulla. Deinde, cum & alias res praeter corpora extendi suo modo concesseris, annon analogica illa extensio, quam vos as, vices obeat extensionis corporeae, atque ita illam vim contradictoriam retundat. Praesertim cum analogica haec extenso ad proprie dictam tam prope accedat, ut sit mensurabilis certosque pedum ulnarumve numerus occupet.
Nugum motum dari, nisi quodammodo circularem. Huc Mecessario consequi concedo, necesssitate puta Physica, supponendo duntaxat omnia corporibus plena, nullamque extensionem aliam integrammmdi extensionem excedere: qua in parte ego satis sum secu- Bb rus: Disiligod by Corale
204쪽
r9 RENATI DES CARTE frus; sed inexpugnabilem hanc contradictionis vim fateor me nondum satis deprehendisse.
A Responsum circa tertiam Dissicultatem
. concip/antur extense ac ulindivisibiles. Cum mentem tuam sic explicueris, nulla intcr nos est controversia.
Ad Responsum circa quartam Dissicultatem.
Instantia I. . Untsimpliciter infinita necne profiteor me nescire Haud tamen latere te potest, quin sint vel simpliciter infinita, vel re-
Vera finita, quamvis utrum horum sint, iam facile statuere non possis. Quod autem vortices tui non disrumpantur & fatiscant, non obscurum videatur indicium Mundum revera esse infinitum. Ipse tamen interea
libere profiteor, quamvis audacter posita assentire huic axiomati, Mum dui 'itus est, aut non finitus, vel , quod idem hic est, infinitin, meta omen non posse plene animo complecti rei cujusvis infinitudinem; d illud imaginationi meae hic accidere, quod Julius Scal er alicubi scribit de
dilatatione & contractione Angelorum, non posse scilicet se in infinitum extendere, nec in puncti ουδενο-- coangustare. Qui autem Deum risistive infinitum agnoscit i. e. ubuque existentem Jquod tu merito fac is,non deo, si liberae rationi permittatur, quod haesitet, quin continuo etiam admittat nulli bi otiosum sed eodem jure, eademque facilitate qua hanc nostram, ubi nos degimus, vel quousque oculi, animusque noster per vadit, materiam ubique produxisse. Sed fusius acturus eram quam inritui ; hunc impetum supprimo, ne tibi sim molestior. . II. Cum ans, si totum quoad Misit infinisa, revera erit finita 'Αio ad que insuper consequentiam esse manifestissimam , quo niam particula stantum plane excludivomnem infinitatem a re quae in tum quoad nos dicitur infinita, ae proinde revera erit finita extensio, mentem autem meam hic attingere ea de quibus pronuncio, cum planis si me mihi constet, mundum aut finitum esse aut infinitum, ut paulo ante
205쪽
III. Atque it Apponere Deum habere partes extra partei, re se divisibilem ,
omnemqueprorsus res corporea essemtι- ιlti tribuere.
Nullam tribuo. Nego enim extensionem corpori competere quat nus corpus est, sed quatenus ens, au-ltem substantia est. Praeterea cum Deus, quantum mens humana Deum capit, sit totus ubique, integraque
sua essentia omnibus locis sive spatiis spatiorumque punctis adsit, non se quitur quod partes haberet extra partes, aut, quod consequens est, quod in diu iubilis, quamvis anne 'confertimque loca omnia occupet, nullis relictis intervallis. Unde praesentiam, seu amplitudinem, ut ipse vocas. divinam, mensurabilem agnoscam, Deum autem ipsum divisibilem nullo
Quod autem Deus singula mundi punicta occupet, fatentur ad unum omnes tam Idiotae quam Philosophi, ipseque clare & distincte animo percipio & complector. Jam vero eodem modo se habet essentia divina
intra atque extra mundum, ita ut si fingamus mundum claudi coelo stellato vis bili, centrum divinae essentiae, totalisque ejus praesentia, eodem modo repeteretur exim coelum stellatum, quo intra clare concipimus repeti atque re iterari. Hanc autem repetitionem centri divini, quae mundum occupat, ulterius productam, infinita par est extra coelum visibile spatia secum expandere; quam nisi comitetur materia tua indefinita, actum erit de tuis vorticibus. Atque ut haec molliora videantur, experi mur assensus nostros in si iccessiva Uci duratione. Deus est aeternus, h. e. vita divina omne seculorum evolutiones rerumque rationes, p teristarum, suturarum, praesentium, simul comprehendit. Haec tamen vita aeterna singulis etiam temporis insidet quasi atque inequitat momentis; ita ut recte vereque dicamus Deum per tot dies, menses, horasve sua aeternitate fretum. Exempli causa, si suppon
mus mundum ante centum annos conditum, annon integra illa omniaque
complectens Dei aeternitas per horas, dies, menses, & annos puta ccntum succedentes ad hunc usque diem duravit Θ At vero nihilo aliter est
Deus a mundo condito ac fuit ante mundum conditum.
Manifestum igitur est, naeter aeternitatem infinitam, in Deum etiam cadere durationis successionem. Quod si admittimus, cur non extensi nem etiam infinita spatia adimplentem pariter ac infinitam durationis
successionem illi tribuamus λImo vero quoties altius & exquisitius istis de rebus mecum cogi B b 1 tos Disiligod by Cooste
206쪽
196 RENATI DE s CARTEsto, ea sum in sententia, quod utraque cxtensio, tam spatii quam temporis, non entibus Iuxta atque entibus competere pollit; suspieo que aeque ex praeiudicio fieri posse, cum omnia ea quae sensu manibusque usurpamus, utpote crassa & corporea, semper sint extensa, quod econtra omnia extensa protinus concludimus corporea, quam quod ul- Ium sensus praeiudicium iacit ut i stemus aliqua quae non sunt corporea extendi. Quod autem extenso cadat in non-ens, ex eo conjecturam capimus, quod extrassi nihil aliud innuit nisi partes extare extra partes. Pars autem &totum, subye tum & adyunt tum, cause & esse tum, adversa & relata, eontradscentia dc pravantia, & id genus universa, notiones logicae sunt, easque tam nomentibus quam entibus applicamus. Viae non sequitur, quod quicquid concipimus partes habere extra partes, ens sit reale concipie
Sed quoties hic colluctantur mentes humanae cum propriis umbris, auT, lascivientium catulorum inliar, propriis ludunt cum caudis Nam istiusmodi protecto pugnae atque lusus sibi instituuntur a mente nostra, dum rationes modosque logicos, juxta quos res externas considerat, non advertit sitos duntaxat esse cogitandi modos, sed putans eos esse aliquid in rebus ipsis a sedistinctum, suam captando quasi caudam, ad lassitudinem usque luditur misereque illaqueatur. Sed plura quam vellcm imprudens hic estutii: Ad rcliqua propero. IV. Vbicunque enim Acm Age concipiatur, iri H ua materia est. Nae tu hic cautus homo es, & eleganter modestus; admittis tamen tandem mundum esse infinitum, si A ristoteles infinitum recte definivit, Phys. l. 3. ου ο 1 m-ἐών, ωνus aliquid semper est extra. Nihil nune est ulterius quod dissideamus.
Sed nihilominus existimo maximam esse differentiam inter ampis tudinem istius corporea extensionis, cis.
Et ipse pariter existimo immane quantum disserte divinam amplitudinem & corpoream. Primo, quod illa sub sensum cadere non possit,haee possit sub sensum cadere. Deinde, quod illa sit increata& indepcia' dens, haes dependens & creata. Illa porro penetrabilis, per omnia pervadens,
207쪽
vadens, haec crassa & impenetrabilis. Denique, quod illa ex totalis & integrae essentiae repetitione ubiquitaria, haec ab externa,sed immediata, partium applicatione 3c juxtapolitione orta sit; ita ut nemo, nisi plumbeus
plane sit atque insigniter hebes, suspicari possit,
Impia nos rationis inire elementa, viamque
Induredi sceleris ut & ille loquitur. Praesertim cum ex Theologis sint, iisque alias fortasse sat scrupulosis,
qui tamen agnoscunt Deum, si voauisset, potuisse mundum ab aeterno creare. Et tamen aeque absurdum videtur infinitam durationem, ac magnitudinem infinitam mundo tribuere. VI.
Vnum enim est expraecipuis, meoquejudicio certi mis, Thysica
Quod sit materia indefinite saltem extensa, nullumque vacuum, sundamentum esse Physicae tuae apprime necessarium sat intelligo, 8e certe nullus dubito quin verum iit; sed an veram demonstrandi rationem inseruulus iis, id equidem ambigo: cum principium illius demonstrationist, omne extensium esse reati ac corporeum, quod mihi fateor nondum con instare, ob rationes a me supra datas. Imo vero, ut ingenue fatear quod mihi iam in mentem venit, si neque nudum spatium, prout postulat tua demonstratio, nec Deus omnino extenditur, ne indefinita quidem materia opus est tuae Philosophiae, certussinit questadiorum numerus se fresenni Mundi enim huius finiti latera non habebunt quo recedant, nec dehiscere poterunt medii vortices, ne intermedium spatium extendatur, novasque non-ens induat dimensiones. Sed tamen naturalis impetus alio me praecipitat, in hanc utiquc fidem, scecunditatem nempe divinam, cum nullibi sit otiosa, ubique locorum materiam produxisse, nullis vel angustissimis praetermissis intervallis. Quae tam facile cum admitto, Philosophia tua apud me non corruet ob defectum dicti fundamenti. Planeque video Physices tuae veritatem non tam aperte & ostensive se exerere in hoc vel illo articulo, quam ex univcrso omnium filo & textura elucescere, ut ipse rectissime mones Part. q. artic. 22s. Quod si quis integram tuae Philosophiae faciem simul contuetur, tam concinna est, sibique iuxta ac rerum phaenomenis con sona, ut merito imaginetur, se naturam ipsam opificem viditis ab hoc polito speculo enitentem.
208쪽
Ad Responsum circa Dissicultatem ultimam.
. . Instantia I. Sed nulli prae dicio magu omne1 a rvrmus , m.
Quod mihi de me ipso constat plus quam satis, ab hujusce enim pn judicii laqueis sentio me expediri non posse ullo modo.
II. Profiteor enim meposse perfacile illa omnia ut a sola membrorum conformatione profecta explicare.
Laeta sane&jucunda Provinciat mesiprolueris, &credo quantum ingenium humanum poterit, te hac in repraestiturum in quinta sextave parte Physices tuae, quas, ut audis sere a te perfectas sam esse & absolutas, ita avide expecto emictimque rogo, ut quamprimum posuit fieri lucem videant, vel potius ut nos in ipsis ulteriorem naturae lucem videamus: sed ad rem redeo. Hoc, inquam, si praestiteris, agnosco te demonstrasse, in brutis animantibus inesse animam neminem demonstrare posse: Sed i terea loci, quod & ipse submones, quod non sit anima in brutis, te necdum demonstrasse, nec demonstrare posse ullo modo. III.
Preser bane unam, quod cum habeant oculos, aure , m. Maximum, meo judicio, argumentum est, quod tam subtilitcrfibi. praecaveant & prospiciant; ut narratiunculis veris pariter ac mirandis, si Otium esset, demonstrare possem. Sed credo te in consimiles historiashκidisse, meae autem in nullis extant libris.
cuo nonsit tam probabile omnes vermes, culices, emcas, ροα
Nisi forte imaginemur istiusmodi animas, vita Munda, ut appe ut Facinus, arenam quasi esse ac pulverem, & infinita fere ex isto ponario animarum agmina fatali quodam impetu in pmparatam mat riam semper prolabi. Sed concedo haec citius dici polle quam demo
209쪽
m ab quid voce velatibul indicare , Fc. Annon canes annuunt caudis seiunos capitibus p annon brevibus latratibus cibum saepius ad inensem mendicant λ imo ucro aliquando Domini cubitum pede, qua possunt cum taverentia, tangentes, quasi sui oblitum, blando hoc eum signo commonefaciunt. iauam maxime vidi ac mente capti, tac. aon autem nultam brutum, cis. Nee infantes ulli per aliquam multa talem mensium spatia, quamvis plorent, rideant, irascantur, &c. Nec dissidis tamen, opinor, qum infantes simi animati, animamque habeant cogitantem.
. Responsa haec sunt Vir Illustrissime quae tuis praeclaris responsis
mihi visum est reponere. Quae an atque grata futura sint ac nuperae meae oblectiones, sane praesagire non possum. iHumanitas tua quam versus istas perspexi, di diuturnior cum scriptis tuis consuetudo, audentiorem me fecerunt; vereor ne fuerim prolixus nis
Equidem serme oblitus eram potissimi mei instituti, quod non fuit
aeternas tecum altercationes reciprocare; sed cum hanc opportunitatem
sim nactus, tanti viri de rebus quae se obtulerint Philosophicis judicium placide experiri, & praecipue si qua discultas emerserit inter legendos
tuos libros, teipsum audire interpretantem. Quam prosecto gratiam si lubens facilisque concesseris, summopere me tibi devinci . Et sane quam labenter eximiae tuae artis ac peritiae mih i copiam seceris , celetum est iam nunc in paucis quibusdam periculum facere. Primo igitur quaero, an a Deo ita statui, aut alio quovis modo fieri potuisset, ut mundus esset finitus, id est, cerio aliquo milliarium numero circumscriptus. Non leve enim argumentum videtur mundum pos esse finitum, quod plerique omnes impossibile putent esse infinitum. Secundo, si quis mundi hujus finibus propc assidcret, quaero an possit gladium per mundi latera ad. capulum usque transmittcre, ita ut totus fere gladius extra mundi moenia emineret. Quo nim nihil extra mundum . sit quod resistat, videtur factu facile; quod autem nihil extensum sit extra mundum quod recipiat, videtur ex ea Rarte impossibile. Tertio ad Artic. 29. Part. 2. γ Si AB corpus transferaim a corpore C D, quaero qui constat transacionem ect reciprocam. Putemus enim CD inse
210쪽
tale per latera turris transeuntem. Turris
CD aut quiescit, aut saltem non recedita vento AB. Si recedit, vel, quod ais, motu
transfertur, uυque versus occidentem movetur. Sed non sertur versus occidentem, cum & terra & ventus serantur versus
rientem. Videtur igitur respectu venti quiescere, cum nullum motum ab ipso sesecipiat. Dicis tamen translationem quae quidem transsatio motus est ipsius turris& venti esse reciprocam. Turris igitur respectu eiusdem venti & moveretur & quiesceret, quod proxime abest a contradictione. Signum autem est, cum ille qui a me sedente recessit ambulando, puta mille passus, rubuerit vel lassus fuerit, ego vero sedens nec ruborem contraxerim nec lassitudinem, illum solum motum fuisse, me vero per id temporis quievisse. Notionalem igitur duntaxat variatae distantiae respectum illius motu susecipio, nullum motum realem & Physicum. Quarto, Artic. Iq9. Part. 3. Sicque etiam etficiet νώ terra circasuum axem Diqitigod by Corali