장음표시 사용
71쪽
co RENATI DE SCARTE Stiones: Nam post generaliores cntis , numeri, durationis, &c. non habemus pro corpore niti notionem extensionis, cx qua figurae & motus notioncs oriuntur, pro anima vero sola non habemus nili cogitationis notioncm, in qua perceptiones inici lactus, & voluntatis inclinatione x continentur; denique pro anima & corpore simul non habemus nisi illorum coniunctionis notionem, ex qua pendet notio facultatis illius qua pollet anima ad movendum corpus, necnon iacultatis ejus quae inest corpori ad agendum in animam, sensus videlicet illius & passiones producendo. Adverto insuper torum hominum scientiam in lioc uno positaracsse, ut hae notiones recte distinguantur, ita ut non tribuatur illarum quaelibet nisi rebus iis ad quas pertinet. Cum enim difficultatem aliquam. cxplicare volumus ope notionis alicujus quae ad illam non pertinet, nota possumus non falli: quemadmodum etiam cum volumus harum notionum unam pcr alterain explicare; cum cni inprimitivae sint, non potestillarum quaelibet nisi per seipsam intelligi. Quia autem sensuum usus reddidit nobis extensionis, figurarum & motuum notiones longe magis familiares quam caeteras, praecipua errorum nostrorum causa est, quoahasce plerunque notiones adhibeamus iis, ad quae non pertinent, explicandis ; ut e. g. cum ad concipiendam animae naturam imaginationem adhibere volumus ; aut cum volumus modum concipere quo anima movencorpus, per cum quo corpus aliquod ab alio corpore movetur. Quare
cum in Meditationibus, quas Celsitudo tua legere dignata cst , conatus fuerim notiones, quae ad animam solam pertinent, explicare, illas ab iis distinguendo,quae ad corpus solum pertinent,post haec statim venit explicandus modus cas concipiendi,quae ad animae dc corporis conjunctionem pertii acnt, absque iis, quae ad corpus solum,uel ad animam solam referuntur. Ad quod mysi videtur pcrtinere id quod ad finem mei ad sextas objectiones responsi pag. o9. cditionis A clodamensis scripsi; non
enim possumus notiones hasce implices alibi quaerere quam in anima nostra, quae natura sua illas in se omnes habet, sed non semper a se invicem distinguit, aut obiecitis, quibus tribuendae sunt, assignat: Sic puto nox olim confudisse notionem facultatis illius qua anima agit in corpus, cum notione facultatis qua corpus aliquod agit in aliud corpus; & nos illarum utramque tribuisse, non animae, illam enim nondum noveramus sed variis corporum qualitatibus, ut e. g. graevitati, calori di reliquis; quas reales esse imaginati sumus, hoc est, existendam habere ab exilientia corporum distinctam, & proinde substantias esse, licet qualitatum nominedias insigni erimus. Atque ad illas concipiendas usi sumus nunc noti nibus Disiligod by Coos e
72쪽
nibus quae ad corpus, nunc vero iis quae ad animam cognoscendan nobis insunt; prout materiale uin aut immateriale id quod illis tribuimus,e. g. supponendo gravitatem esse qualitatem realem, de qua aliud non novimus, nisi quod vi polleat impellendi versus terrae centrum corpus cui inest, nullo negotio concipimus qua ratione illa corpus hoc movear, aut quomodo illi adiuncta sit; neque id fieri putamus nexu quopiam aut contactu reali superficici unius cum alia, experimur enim ineste nobis peculiarem ad hoc concipiendum notionem: verum puto nos hac notionc perperam usos fuisse, cum illam allignavimus gravitati, quae nihil est a corpore realiter distinctum, quemadmodum in Physica demonstraturum me spero, sed nobis inditam fuisse ad concipiendum modum quo anima movet corpus. Si plura adderem, testarer me ignorare eximium Celtitudinis tuae ingenium, nec temeritate vacarem, si putarem responso meo tibi penitus satisfactum iri r sed utrumque conabor declinare,
nihil ultra hic addendo, nisi quod siquid lim scribendo aut dicendo quod
tibi possit arridere, maximae semper gratiae duxerim aut calamum ad hoc sumere, aut Hagam proficisci, nec quicquam mihi antiquius crit quam ut jussis tuis morem gcram. Sed locum hic habere nequit juramentum Harpocratis, quod mihi observandum praecipis . cum mecum nihil communicaveris, quod dignum non sit quod omnes videant & admirentur. Hoc tantum dicam quod cum literae tuae sint mihi magni, illis utar ut thesauris suis avari, qui illos quo pluris faciunt, eo majori cura re- o condunt, illorumque aspectum caeteris invidendo, summam suam in eorum comtemplatione felicitatem ponunt. Sic illarum contemplatione solus libenter fruar ; nee quicquam magis ambio, quam ut dicar, & sirin revera, &c. EPIs T LA XXX.
Ad Elietabetham Principem Palatinam, Δα
Contis Ito praeedentis Epistoti, de conjunctione corporis ta animae Tri Evinctissimus sum Celsitudini tuae, quod quamvis per superiores
experta fueris quam male explicuerim quaeuionem a te propoli tam, digneris adsuc me de eadem materia iterum consulere, & dare oc Casionem omissa observandi; quorum quidem praecipua milii videntu Cesse, quod postquam tria idearum sive notionum primitivarum genera
73쪽
61 - RENATI DE sCΛRTns distinxissem, quorum quodlibet peculiari modo, non vero ex mutua
comparatione cognoscitur; notiones videlicet, quas de anima, decorpore, deque anunae S corporis coniunctione habemus; explicanda veniebat differentia, quae inter tria haec notionum genera intercedit, atque inter animae operationes, quarum Ope illas efformamus,erantque rationes
exponendae, quibus illarum quaelibct familiaris nobis & facilis reddatur; deinde data ratione, cur gravitatis comparatione fuerim usus, ostendendum fuerat, quod quamvis possit quispiam animam ut materialem concipere, quod proprie est elus cum corpore conjunctionem concipere nihilominus postea cognoscitur illam este ab eo separabilem; quod i tum est, ut puto, argumentum mihi a Celsitudine tua praescriptum. Primum igitur adverto, magnam esse inter tria haec notionum genera differentiam; in eo quod anima seipsam tantum concipiat per intellectum purum : corpus, hoc cit, extensio, figura, & motus potest etiam per in tellectum solum concipi, sed multo melius per intellectum imaginati ne adjutum: Denique ea, quae ad animae & corporis coniunctionem pertinent, non nisi obscure per intellectum solum, aut etiam per intcselectum imaginatione adiutum cognoscuntur; sed per sensus c laris sine; unde fit, ut qui nunquam philosophantur, quique sitis tantum sensibus
utuntur, non dubitent quin anima corpus moveat, & corpus in animam agat, sed utrumque, animam se. & corpus, ut unum & idem considerant, hoc est, eorum conjunctionem concipiunt; duarum cnim rerum conjunctionem concipere, aliud non cst, quam illas ut unum quid concipere. Cogitationes autem Metaphylicae, quae intellectum purum exercent, juvant ad animae notionem nobis familiarem efficiendam e Matheseos vero studium, quod in figurarum & motuum consideratione imaginationem praecipue exercet, nos Ubefacit corporis notionibus di 'stinctis sinis formandis: Denique utendo vita & consuetudine commu ni, &abstinendo a meditatione.& studio rerum, quae imaginationem exercent, discimus animae & corporis conjunctionem concipere. Metuo
sere, ne Celtitudo tua putet, me hic serio non loqui; sed hoc pugnaret cum veneratione, quam tibi debeo, & cui nunquam deero. Et certe possum ingenue prosteri , praecipuam, quam in studiis meis secutus sum, regulam, de qu2m puto mihi prae caeteris profuisse in cognitione nonnulla comparanda, fuisse, quod paucissimas singulis diebus horas
iis cogitationibus impendercin, quae imaginationem exercent; per an num autem paucissimas iis, quae intellectum solum; xeliquum vero tempus sensibus relaxandis, di animi quieti dederim; imaginationis ver
74쪽
exercitiis annumero etiam colloquia seria, illudque omne, quod attentionem poscit. Hanc ob causam rus concessi; nam quamvis in urbe totius mundi negotiosissima, possem mihi tot horas liberas seponere, quot nunc ad studia consero, non possem tamen illas tam utiliter collocare, fatigato nimirum animo ex attentione ad vitae strepitum rcquisita. Quod quidem hic ad Celsitudinem tuam scribo, ut telii ficor me revera mirari , quod inter negotia S curas, quibus eximia ingenia & Principes nunquam vacui sunt, potueris meditationibus iis vacare, quae ad distinctionem inter animam & corpus recte perspiciendam requiruntur. Sed puto ex hisce Meditationibus potius quam ex aliis cogitationibus, quae minoris sint attentionis, factum ni isse, ut in notione, quam de illorum conjunctione habemus, obscuritatem inveneris; quia non mihi videtur ingenium humanum posse distincte & simul concipere distinctionem corporis animae, eorumque coniunctionem; ad hoc enim concipi debent ut unum quid, & simul ut duo diversa, quod repugnat; atque hae de causa supposito quod Celsitudinis tuae animo praesentes adhuc sint rationes, quibus animae & corporis distinctio probatur, nec velim te rogare,
ut iis omissis, conjunctionis, quam in se quisque absque Philosophia experitur, notionem tibi repraesentes, nempe te esse unam personain praeditam corpore & cogitatione ita comparatis, ut haec cogitatio possit corpus movere, atque ea quae & sibi & corpori accidunt, persentiscere usus sum comparatione gravitatis, aliarumque qualitatum, quas corpori unitas esse vulgo imaginamur, haud secus quam cogitatio corpori nostro unita est. Neque curavi quod in hoc claudicaret comparatio, quod haeralitates non sint ut vulgo concipiuntur, reales, quia credidi Celsitu-ini tuae penitus jam persuasum es. , animam csse substantiam a corpore distinctam. Sed quoniam Celsitudo tua advertit, facilius csse, materiam& extensionem animae tribucre, quam ejusmodi facultatem, qua ipsa
moveat corpus, aut a corpore moveatur, & si tamen expers materiae:
Quaeso ne dubites materiam hanc, hancque extensionem animae tribuere , hoc enim aliud non est, quam illam corpori unitam concipere: Postquam autem hoc probe conceperis, fueritque in te experta, haud aegre poteris tecum reputare materiam, quam huic cogitationi tribuis, non esse cogitationem ipsam, hujusque materiae extensionem diversae esse naturae, ab hujus cogitationis extentione; quatenus scit. prior ad quendam
locum determinata sit, ex quo omnem aliam corporis extensionem excludit, posterior non itcm; & sic Celsitudo tua ad cognitionem distinctionis, quae inter animam & corpus intercedit, nullo negotio regre' et dietur,
75쪽
dietur , quanquam illorum conjunctionem etiam conceperit. Denique quemadmodum credo perquam necessirium cile, ut quilibet sei relin τε-ti probe conccperit Maiphysicae principia, quippe quae Dei, animaeque nostrae cognitionem nobis afferant, ita etiam crcdo noxium admodum fore intellectum ad eorum Meditationem ispius adiicere, quia imaginationis & sensuum functionibus aeque bene vacare non posci; sed satius esse, ut quispiam sat habeat memoria & fide tenere conclusiones, quas ex illis semel deduxerit, & reliquas deinde horas studio destinatas impendat cogitationibus iis in quibus intellectus cum imaginatione & sensibus agit; . summum inclina erga Cellitudinem tuam studium spem facit, tibi ingratam non fore libertatem incam, hicque prolixiorem discursum instituissem, in quo omnes quaestionis propolitae dissicultates enucleare futilem conatus: sed molestum quid Vltrasceto irritu modo nunciatur, nem 1 e me a Masistratu citari, ut id quod in unum ex istius urbis concionatoribus scripti, probationc dciendam, quamvis fuerim ab homine isto tu pissimis calumniis lacesssitus, sitque omnibus satis superque notum id quod de illo scripsi; quare cogor hic sincin facere, ut dispiciam qua ratione hisce me vitilitigationibus, quamprimum fieri poterit, expc diam. Vale. E PIs TOLA XXXI.
Ad Elietabetham Principem Palatinam, &c.
ficii ergo , occasione illorum qua ad Reginam Sueria, desummo in hac vita bono, scri erat. CVin jam libertatem sumpserim scribendi ad Celsitudinem tuam de commercio, quod in Suedia habco, ossicii mei esse duco, ut pergam dicere redditas mihi filisse nuper literas ab amico illo meo, qui ibi agit, per quas nunciat Reginam, cum prosella esset Upsaliam Acad iniae istius regionis sedem, voluisse audire dicentem quendam eloque tiae Prosessorem Academiae istius, amico meo judice, prae caeteris doctum S politum, cui dicendi argumentum fuerat de summo vitae hujus bono ab ipsa praestitutum; sed audita oratione, dixisse illam, homines istos
materias tantum attingere, meamque de hoc sententiam csse rogandam ;ad quod cum responaisset amicus ille meus scire se me esse in icribendo de cjusmodi argumentis moderatissimum ; sed, si visum esset Majestati suae Disili sed by Coral
76쪽
suae, ut me eius nomine rogaret, non dubitare quin conaturus csein illi satisfacere; tum illam sedulo ei mandasse, ut me de hoc consuleret, at que ab ipso promissum expressue, se per proximum tabellarium de hoc ad me scripturum; ita ut me adscribendum hortetur, idque ad Reginam ipsam; measque ipli literas se traditurum, & gratas fore pollicctur. Occasionem hanc minimc negligendam duxi, & mecum reputans non potuisse illum, dum haec scriberct, eas adhuc accepisse in quibus verba faciebam de literis, quas ad Cclsitudinem tuam de eadem materia dedi, putavi consilium nacum, hac in parte irritum, aliter ineundum esse. Quare scripsi literas ad Reginam, in quibus, sententia mea strictim expolita , addo me multa missa facere, quia, cum mihi ob oculos ponam negotiorum numerum, qua in magni Regni administratione occurrunt, in quorum ipsa sua Majestas curam suscipit, non audeo illam diutius dotinerer sed mittere me ad D. Chaniatum manuscripta quaedam in quibus meam de cadem materia sciatentiam fusius exposui, ut si illa videre cupiat, i pii ab illo offerantur. Manu scripta autem haec, quae ad D. Cha nutum transmitto , sunt cpistolae , quas in librum Seiaccaede vita beata
ad Celsitudinem tuam dedi, usque ad cam sextae partem, in qna post traditam passionum in gcnere desinitionem, dico videri mihi difficile eas
enumerare. Praetcrca mitto ipsi parvum illum de Passionibus tractatum. quem ex autographo, quod scrvavcram, admodum confuso non sine negotio describcndum curavi. Atque addo me non rogare illum, ut haec statim scripta Reginae offerat, ne forte peccarem in cultum, quem Ma
jestati ejus debeo, si ad illam mitterem epistolas, quas ad alios dedi, cum debuissem potius ea ipsi scribere, quae grata fore existimassem; sed si volit de iis apud illam stratonem movere, dixeritque fuisse ad se missa, tumque illam incessat animus ca videndi, me ab hoc scrupulo liberum futurum; mihique persuasum esse, sole ipsi fortasse jucundius ex legere, quae ad alium quempiam scripserim , quam quae ad ipsam, quia eo certius ipsi constare poterit, nihil in ejus gratiam immutatum H isse
aut corruptum. Haud in rem judicavi quicquam de Celsitudine tua ultra scribere, imo neque nomen tuum exprimere, quod tamen propter superiores literas amicum meum latere non poterit. Sed dum mecum reputo, quod, quamvis virtutem & virtutis studiosos lammo ille honore prosequatur, ita ut nullus dubitem, quin Cclsitudinem tuam tantum colat, quantum debet, tamen non nisi raro in suis litoris mentionem de te
fecerit, quanquam in omnibus meis aliquid de te scripserim ; putavi hoc illum scrupulo teneri, quod dubita, an iis, a quibus millus est, suturum
77쪽
sit gratum, ut de hoc apud Reginam agat. Sed si mihi detur deinceps occasio ad illam scribendi, non cgebo interprcte; & scopus, ad quem spectavi,
liaec illi scripta transmittendo, cst, ut coner in illa excitare studium hisce cogitationibus magis incumbendi, &si illi, ut spes mihi facta est, arrisedeant, occasionem diabeat de illis cum Ccllitudine tua conferendi. Vale.
O si ergo. Caus propter quam tradiatum de Meteoris ediderit.
SI ad te scripsissem quoties id habui in animo, ex quo per hanc re
gionciri proiectus es, crebrioribus te literis interturbassim r nam ne unus quidem dies praetcriit, quo id non venerit mihi cepius in mentem. Sed pectavi donec daretur occasio scribendi ad D. Brasiet, ne viderer velle eius opera uti, solummodo ad lituras transmittendas : cum autem . hactenus data non sit, ut spes erat, destinavi cras Hagam petere, ut has pro te ad ilhun deferam. Summus hyemis rigor me ad vota pro tua tuo xumquc omnium valetudine facienda adduxit; observatum est enim hic
acerbiorem nullam iuit se ab anno 16o8. si idem sit in Sucdia, spectaveris illic totain septentrionis glaciem. Hoc tamen solatii habeo , quod plura ista regio contra frigΗs praesidia suppeditet, quam Gallia, nee dubito quin illa non neglexeris. Si ita cit, maximam temporis partam in hypocausto traduxeris, ubi puto te non fuissi' publicis negotiis usque adeo occupatum, quin tibi superhicrit aliquid ad Philosophiam otii; &li dignatus fueris ea, quae de illa scripsi, examinare, mihi pergratum crit moneri a te errorum, quos in illis deprchenderis. Nondum enim potui in quenquam incidere, qui id iccerit; & video maximam hominum partem tam perperam judicare, ut illorum opinionibus stare minime debeam; sed tuae erunt mihi oraculorum instar. Si quando etiam oculos
cxtra hypocaustum tuum conficiens, alia sorte in aere meteora animad-
urteris, quam ea de quibus scripsi, posses utilillima de illis me docere. Unica observatio. quam de nive hexagona mihi contigit facere anno I 6 3 s . causa fuit tractatus, quem de illa edidi. Si omnia, quae ad reliquaua Physicam desiderarem, experimenta de nubibus deciderent, & ad illorum cognitioncm oculis tantum opus esset, spes estet me brevi facturum illi finem; sed quia ad illa facienda requiruntur etiam manus, quas Diuiligod by COOste
78쪽
EpIsTOLARUM PARS I. Epist. XXXIII. c ad hoc idoneas nullas habeo, penitus descit animus illi allaborandi. Quod
tamen non obliat, quo minus aliquid semper perscruter, vel ad hoc unum ut doctus emoriar, & ut possim cum amicis, quos celatum quicquani nolim, privatim de iis disserere. Sed conqueror, quod magna sit in orbe, ratione amplitudinis ejus, cordatorum virorum penuria; vellem omnes in urbem unam convcni sciat, tum cnim crcmo meae libenter valedicerem illorum civis futurus, si me asciscere dignarentur : Quanquam e ni in fugiam multitudinem, quippe resertam ineptis elurimis & importunis, puto tamen summum vitae bonum in eorum, quos aestimamus, usu
consistere. Nescio an in istis, in quibus orsaris, locis incidas in multos , qui consuctudine tua digni sint ; sed quia in mihi animus Parisios aliquando reverti , vix pollum non aegre ferre, quod Rcgni administri id tibi muneris injunxerint, quod te tam procul aflcgat, sitque velim apud te certum, praesentiam tuam fore mihi inter praecipuas proficiscendi causas, sum enim singulari animi affectu, &c. EPIs TOLA XXXIII.
Certissima via, qua vita instituendae ratio innotescit. Physices notio
nem conducere ad id ut mortem non timeamus.
Non sine voluptate cognovi ex tuis, haud ita dissitam esse hinc Sueciam, quin intra Iaucas hebdomadas possim a te aliquid novi audi re, atque ita me posse nonnunquam tecum literas communicare, &venire in societatem studii ad quod te accinctum vidco. Cum enim Principia mea relegere & cxaminare digneris, non dubito quin obscura multa& vitiosa in iis d rehcnsurus sis, quae rescire mea multum inter' in, & quorum sperare nequeo, me ab ullo alio aeque bene monitum iri, atque a te. Timeo solum ne lectionis hujus satietatem cito capias, quia id, quod scripsi, non nisi magno intervallo rcspicit Ethicam, quam prae cipuum tibi studium delegisti. Non quod tecum omnino non sentiam, in eo quod judicas ccrtissimam viam, qua innotescat vitae instituendae ratio, esse ut cognoscamus ante omnia quales simus, quis sit mundus hic
quem incolimus, & quis mundi hujus Creator, vel domicilii, in quo habitamus, Dominus ; sed praeterquam quod non contendo, neque ullo modo polliceor vera esse omnia ea, quae scripsi, maximum est interval-Ir tum Diuitiam by Corale
79쪽
68 RENATI DEI CARTE flum inter generalem coeli & terrae notionem, quam in Principiis meis
traderesuincoliatus, & particularem humanae naturae cognitionem, de qua nondum tractavi. Nihilominus ne videar velle te ab instituto tuo retrahere, considenter dicam, qualemcunque illam Phytices notionem,
quam alloqui conatus s um,plurimum mihi profuisse in fundamentis Ethi ces certis stabiIiendis;inibique me hac in parta facilius satisfeciste,quam in aliis, quae Medicinam spectant plurimis, in quibus tamen longe plus temporis collocavi. Ita ut loco mediorum vitae producendae idoneorum, multo facilius & tutius bonum invenerim, mortem sc. non timere, ne
que tamen tristari, ut solent ii, quorum sapientia ex alienis documentis tota desumpta est, iisque fundamentis innixa, quae ab hominum tantum prudentia & autoritate pcndent. His addam, quod, duni crescunt horti mei plantae, ex quibus cxperimenta quaedam ad Physicam meam continuandam necessaria expedio, nonnunquam etiam in particularibus Ethicae quaestionibus animum meum exerceam. Sic Exigi in de natura Passionuru animae tractatum hac hycme delincavi, tamen absque consilio illum in lucem edendi; neque ab aliis scribendis etiam nunc abhorrorem, nisi mihi tali idium attulistet paucitas corum, qui scripta inea legunt, & mcnegligentem feci siet; ero tamen in iis, quae meum erga te ossicium spectant, nunquam non diligens. Sum enim ex intimo animo, Sc.
O is ergo. Encomtum Regina. Cur de Ethica non scripseris. Calumniae ipsi ita. θ sumisiam. suo que ab 1 nobis cavere debeamin. NI si eruditionem tuam in prctio minime vulgari haberem, necesset mihi sunmnum discendi studium; haud importune adeo flagitasesem, ut scripta mea examinares. Minime solitus sum Eoc quenquam rogare r quin imo inculta illa in lucem edidi, & absque ornatu ullo, qui posset oculos vulgi allicerc ; ne stilicet ab iis perspiccrcntur, qui haerent in cortice, sed ab ingeniosis tantum nonnullis, qui illa sedulo examin rent, ut nonnihil ab illis doctior evaderem. Sed me quanquam no dum fueris hac gratia dignatus, tamen multis aliis nominibus devinxisti.& potissimum quod honoriscum de me apud plurimos sermonem feceris , ut habeo compertum ; imo & Dominus Clerstiter scripsit ad me, te
80쪽
expecti re ab illo Moditationes meas Gallice conscriptas, regionis, in . qua es, Reginae osterendas. Nunquam certe ea me incessit ambitio, ut nomen meum tantae dignitatis hominibus innotesccre cuperem, & si vel aeque prudens tuis cin, ac simias apud barbaras quasdam gentes haberi fama cit, nunquam apud ullos audivistem librorum autor: Dicunt enim gentes illas credere simias polle , si vellent, loqui, sed a loquendo abstinere, ne ad laborem subeundum adigantur; quia vero ea mihi prudentia defuit, ut mihi a scribcndo temperarem, minus jam otii & quietis habeo, quam prudeliter tacenti suppetiissct. Sed quoniam jam est commissa culpa, innumerisque Scholasticis notus sum, qui scripta mea to vis oculis intuentur, & quo mihi noceant undique conqu irunt, intcrest mea plurimum, ut primi etiam ordinis hominibus, cx quorum autori tate & virtute quaeram praeli dium, innotescere cupiam. Hanc autem Reginam tantis laudibus colebratam audio , ut cum saepe fuerim conquestus de iis, qui Magnatis cuiuspiam notitiam mihi conciliaremi duerunt, contra non possum tibi gratias non agere, quod de mc apud illam sermonem habere dignatus fucris. Vidi Dominum de la Thullerie r centem ex Succia, qui virtutes ejus mihi tam magnifice descripsit, ut inter omnes, quas mihi recensuit, diis laudes, postrema sit, Reginamese, nec eorum, quae narrabat, magnam partem ausus suissem credere, nisi in ea Principe, cui Principia mea nuncupavi, exploratum habuissem, Optimatibus cuiuscunque sexus non cilc opus aetate multa, ut virtute Meruditione caeteros homines longe superent. Sed valde timeo ne ea, quae
vulgavi scripta, parum digna sint quibus legendis immoretur, atque ita
ex eorum commendatione gratiam nullam incas. Si de Ethica in illis egi λsem; spes forsan subesse posset, fore illa ipsi iucundiora; sed ab hoc est
mihi sedulo abstinendum. Regentes sunt adeo infensi ob innocua mea Physices principia, quod nullam in iis calumniandi matcriam reperiant, ut si de Ethica postmodum tractarem, nullum facturi essent oblatrandi finem. Nam cum quidam P. N. crediderit tibi satis cauis este, cur me
tanquam Scepticum accusaret, quod Scepticos refutaverim; & cum con' cionator quidam conatus fuerit suadere me esse Atheum, hanc unam rationem atterens, quod Dei existentiam probare aggressus sim; quid non dicturi essent, si rerum omnium, quas vel optare vcl timere possiti Is, valorem justum ad cxamen revocarem p Qualis, nempe, futurus sit animae post mortem status p Quousquc vitam amare debcamus ' Et quales nos tac deceat, ut nulla sit causa, cur de ejus iactura solliciti simus p Si tuerem licet opiniones & Rcligioni quam maxime consentaneas, & pum.