Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

111쪽

rog LIBERhraeos discrepantia.Septuaginta hunc lapidem Hertunt hακα. id est, carbunculum,qui lapis est se idus ac lucens,ut etia testatur Hieronysmus:quamuis iidem Septuaginta alibi crystalluinterpretati sunt.Ali4 smaragdu. Hebraei hodie comuniter dicunt esse crystallum.Hebraeus aut Agaon sentit bdolac lapillos esse perexiguos, ac rotundos, qui ex asuis prodeant de qua re Auen Ezra n oranu artar : vnhoc est: Vir excellentissimus opto natur bdolac esse lapillos paritos ac teretes,qui in aquis emergant,a minime crassi sint.Plinius autem bdelium gummi esse scribit, distillans ex arbore eiusdem nominis,inde congelascere apidemq; fieri.Nicolaus autem id ignorasse uideae tu qui sentiat arbore esse aromatice, neq; aliud addit:uem si bdelium gutta est,ut uult Plinius, quomodo in fluminibus nascitur, ut hic tradiistin Quare obscuriora sunt hae quam liceat exa. - Plicare,uel ad pietatem referat,nam quata sit in

diis itis, ,es m nileiiu:nam hunc,qui mox sequetur scilicet

Apis. βhOham, Aquila & Symmachus di Theodotio,

onychinum sunt interpretati: LXX. in Exodo. smaragdum uerterunt:Iosephus dicit esse sardo, nychum.Similiter huc qui tharsis Hebraice uocatur, Aquila chrysolitum,Symmachus hia imthum interpretatus est. Ego quidem existimo bdelium

pantia.

112쪽

G E N E. io' bdelium uniones significare, quia manna in sar Bdolucris literis huic comparatur, umerorum libro mi cricap.U. Ubi dicit,species eius erat n, ahoc est, Sicut species bdolac, Manna uero si tmargaritum est.

Et lapis onychinuS.

et: v shoham.Quod Septuaginta uertunt ei ὁ ο Μαανορ, hoc est lapis prasinus, qui ut prasinus. nomen indicat,uiridis ac coloris herbacei est:at Onachinus. onychinus,potius ad cadore vergit, ac nigrore. Vnguis enim humani similitudine, unde & di ictus est,imitatur.Quare loge alius est is ab illo. Cum Hieronymo aliqui Hebraeom sentitit,prae

hoc est:Sholiam, lapis preciosiis est,candidus ac impermistus. deide addit Auen Ezra. Nos alit haec ignoramus:quamobre etia Hebraei, se pro prie quales hi lapides sint,nescire ingenue fatentur.Cur itaq; mirrisi ec Hieronymus, oc Lxx. a se inuicem discrepant:quanΦ Hieronymus secutus sit alios interpretes,qui onychinu uorteriit, ut ipse testatur in quaestionibus Hebraicis.

Ipse vadit contra Assyrios.

. hoc est plagam orientale Assyris. Aliquid autem hoc discrepat ab illo Hieros mus imit atur Septuaginta, qui oc ipsi uertiit

113쪽

ve--τ απυο ν. aduersus Assyrios .Strabo deco flumine eadem prope scribit quae N Hebraiacum. δε τἀρτιωεωανσυθας. fertur autem Tisgris ad Assyriam quae in ortum spectat.

Ipse est EuphrateS.

rvm Mn hu Perat.Di sunt partes:hu,id est, Euphro ipse δ:N Perat, Euphrates. quas corrupte Uis dent antiqui copulasse,nomeni Euphratis fescisse: in tame Perat sit eius nomen, itam Phrates Graece esset dicendum.

Praecepit. ei dicens. ν π m Et praecepit do

minus deus super Adam. Perinde ac si diceret, legem promulgauit de homine,cui semper esset temperaturus,praeposito etiam transgrediensti capitali supplicio. Est autem Phrasis Hesbraica,quam neq; servarunt Septuaginta, sicut nem HieronymUS. Faciamus es adiutorium,&c. Hebraice non est faciamus sed faciam. Quod aute uertit,simile sibi:Hebraice cregione illi:ues,correspodes illi:nem aliud est,ci

quod uertit Hieronymus. aute uertit,facias mus,no faciam,secutus est Septuaginta, qui ipsi transferut-οασω βοηλον mimii. id est, Faciamus ei auxiliatrice congruente illi. bitramur

114쪽

mur autem hoc semptu esse ex praecedentibus, ubi est iaciamus.Verum haec nihil ad rem.

Immisit dominus seporem. Fecit illabi sopore:que Aquila

Uertit καρον, id est, sonantim profundit, ac quasi lethargum:at Septuaginta ἔκ-mri ecstasin,hoc est,metis secessiim oc alienationem. Quae erat NLatina antiqua interpretatio, sicut exponit ocAugustinus:at uerbumHebraicum soporem sis

gnincat,thar dema:ducitur enim a radam, dormire Septuaginta Uero,ignoro an de somno senserat potest enim ecstasis accidere no dormietibus.Omnino uerbum Hebraicum,2mnu invitensiim significat,sicut interpres UO ponit,

qui de ea uoce inquit, πι; Cuius uocis fignificatio,in semiius uehemes. Aeditio quom Chaldaica uertit, id est, immissi somnum.

Haec uocabitur virago.

Huic vocabitur virago. Ex hoc eliciunt Hebraei,suam linguam primam h IMOmnium extitisse: ut enim a uiro mulier ducta si i cst,ita a uiri nomine,nomen mulieris ductu est, ni ipso impositore Adam, quod in nulla alia fieri lingua asserunt. Isc enim Hebraice uir sca muslier: quam analogiam si nos sequi uellemus,a utra. uiro, utra dicendum csset. propterea hanc rem 'Hiero

115쪽

ria LIBER. Hieronymus,quantum Latinitas paterettur,exspressit:uoluit cnim a uiro ducere viragine,cumri go, tamen uirago Latine mulier cordata ac robusta uocetur.Septuaginta non ausi fingere nouu nos men,non Ostcndaut quid traderct sacra scriptura,Verrunt enim Eo κ-ί του γυνὴ μπι ἐκ τῶιι ὸρ Haec uocabitur mulier,quia de uiro sumpta est. Verum hoc pacto, quid muliericum uiro, cum nulla sit in nominibus assinitas hoc certe 8c a Diodoro animaduersum est, qui

εκτῶν χο . Illud inquit,haec uocabitur muslier,quod de uiro suo sumpta sit, nulla uidetur sci uare consecutionem: si enim proptcrea Euamulier est,quod e costa uiri constructa sit,rclis

ι ρω ρ. Sed ab ipsis inquit interprctibus cruor emanauit:non cnim diuina scriptura dixit, haec uocabitur mulier,scd homo. οπα μύω γάρ cram:

μοι, μαχλον ἔχειν ακμο ι . Quatenus quid homine ipsiim uocat,crasso uocis senitu utens.

Iscain uero ipsam Euan a uiro,atq; hoc mihi mas

116쪽

GENE. Iugis uidetur consentaneum.Habes ergo etiam di 'timos illos uiros non ignorasse,quae uelut abs lirula in sacris literis delitescunt.Fuerunt etiam apud Graecos qui Hebraicam analogiam secuisitavit nam Aquila nouum excogitauit nonacia Graecis antea inauditum,siquidem ab Miso hoc est uti duxit mulle, quasi utraralia ex Hebrais Graeco, Unum nomen secerunt G-is ltica mulier, αναρ, vir:quasi uir in muliere sormatus Idem enim sunt,solo sexu discrepantes.

Et adhaerebit uxori sua

putamiis , quod Hebraice sit

Cum uxore sitia: Non,uxori quans quam ea sit phrasis Hebraicaaiecto enim hoc cit adhaereo, praepositionem,in,adiungunt.beptuaginta appositistii ne uerteriint is ποσολ θέατρα - γ νακι απῆ.Et adglutinabitur uxos ri tuae.ria enim uiri ac mulieris coniunctio esse debet,ut nulla arctior reperiri posvit. Quod auatem dixit uxori suae, aduertendus est Lacrarum literarum loquendi m maritus enim in his lis teris,uir nuncupari solet: Uxor aut , mulier: necp in ca lingua nonae uiri a nomine mariti diis sutiguitur:sicut ne* nomen mulieris, a nomine

uxoris : ideocu hic cum dicitur,& adhaerebit Uxori suae, eri quod supra signi ficabat

Viraginem, aut mulserem, hic autem UXOrem.

Hoc recit ut Cyprianus, tracratu de bono pas

117쪽

DO LIBERtientiae citarat locum ex sequenti capite hoc modo ex Septuaginta:Quia audisti, inquit, Hoc mulieris tuae,& manducasti ex illa arbore. Rabi Hebraica lis Idose hanc linguam ideo sancta ac sacram nuring ή, τμη cupari existimat, quod honestissime semper loσοψ μρ V itiatur,remotissimam ad ea exprimenda quae rat uocabula,quae fortasse parum pudica atque honesta nonnullis uiderentur. Οd autem adsis . . ditur, di erunt duo in carnem unam: Hebraice Erμi ' i' non est erunt duo,sed tantum, Et erunt in ca h ' nem unani.Septuasinta uero etiam duo addide

tiora hi reddere uoluerut,nem absurdum est, a Plicationis gratia,aliquid addere. c A P V T III.

Sed & serpens erat callidior. Vod Hieronymus uertit callidior,Septua

ginta. O A O si s v ψρονιμα τατο . At seraepens erat prudentissimus optime autem utero uerbum Hebraicum reddiderunt: nam pleri' in locis inuenimus in bonam Nin malam pars rem eam Vocem accipi. Prouerbiorum primori Q Vt detur paruulis astustia. Et eiusde libri capite octauo Intelligent pueri prudentiam aut astuti ti In malam partem accipitur ut '

118쪽

GENE. iasper indistriam,& per insidias occiderit proximu sitium: ut uertit Hieronymus. Psalmo quoque xcisi. U ' Super populum tuum malignauerunt consiliit,ut uertunt Septuaginsta. itur oc hoc loco uidetur in malam partem accipi.Et quanquam Septuaginta uerterint servi Pens erat prudentissimus:non de uera tamen ac syncera prudentia sentitit:quam rem in dubium uocat uoluit Theodoritus sic scribens. G QOο-ο , E ἐ-ανουιλ ν, μιορ ρ γδ, α κόνησre E pl. Si prudens inquit est serpens,ergo & lauis dabilis: nam una uirtus est etiam prudentia.

απ.1ed pleraq3 inquit nomina aequivoce dictio tunsicut di idola gentium,deos uocant sacrae lis terae. Philosophi quoque per antiphrasin, aut rei os biequivoce sapientes appellantur.Sunt enim Om; sapientes pernium mortalium stultissimi,ut corum laeta indi antipis. cant. Eiusmodi igitur erat prudentia serpentis, Serpens erat quem diabolum fuisse,omnes prope perhibent, di Mu qui animi malignitate ac praesturi omnes spiritus supera adeo recte uertit Aquila -

tem appellat, sed ad decipiendum aptissimum h a instru

119쪽

ito LIBER instrumetum. Ucruntamen quod Septuaginta Uerterint,serpens crat prudentissimus,etiam tes cry stimonio magelico defendi potest,ubi pruden prμ ςηti tia serpentum commendatur,putom cos idcirco Prudentes appellari,quod longissime cernant: aeo uisci qu/nquam illud sit corporis,illud mentis. Dra E sti cones certe Graece a δέρκω quod acerrime cerano significat,uocantur unde fit & οἱυαρίω acus te intueor. Aquila di Theodo.uerterui,Serpens erat callidus:quos etiam Hieronymus sequitur.

Cur priecepit uobis deus Hebraica paulum uariant, ron: ' squod uariis modis exponitur.Nonulli enim,ita omnino:au uere ne tiamne.qae uidetur cosciatire cu aeditioe Chaldaica. ra quid est In veritate ducit deus: Hieronymus secustus est Septuaginta,qui uertunt: om-ο λο

cur dixit uobis deus:uel,quid eshql dixit deus.

Eritis sicut di j.

Potuit etiam uerit,eritis sicut deus:diximus Elobini. enim elohim plurale esse,col nomine deum uel deos appellari. Accommodatur scilicet tam ad Uerum deum,quam reliquos deos. Quare dicit eos futuros prudentes ac peritos, quemadmos Adrindeli, dum ipse deus esset,qui eos condidisset. Neque pluit sintilis enim tantae arrogantiae Adam fuisse putandus feri deo. est,ut oblatam diuinitatem uoluerit appetere,

120쪽

GENE. 3IPut essent dii,sicut deus in ea cognitione.eo ensiri scelere pollutus est Satan. Adam aulcm per inis obedientiam peccauit, leges diuinas transgresdiendo. Licci Serapion scriptor Graecus, uelit eum diuinitatem optasse. Pro eo quod nos ais tulimus,facit sentetia aliquorum Hebraeorum,

qui exponunt eritis sicut dii id cst sicut angeli clohim enim,angelos quoq; significat ideo grasiliore sentcntia non est damnatus Adam. Nam si deus fieri optas siet, quid illi dissimilis fuistat, qui dicebat,Ponam sedem meam in Aquilone, cro in similis altictimo: Hieronymus autem siesquitur Septuaginta,qui di ipsi uertunt, tam ωρωι. id est eritis sicut dit

Aspectu delectabile.

Variat hic paululum Hieronymus N ab Helbraico,& ipsis Septuaginta. Quod enim ad oculos corporis retulit ipse Hebraice ad ipsim anismum,atq; intelligentiam refertur. Sic enim in contextu est: Vidit mulier quod arbor esici: id est, expetenda, uel desidera bilis ad percipiendam sapientiam uel ad intelliugendum. Verbum igitur Hebraictim non ad oculos corporis spectat, sed ad scientiam. Hoc enim est quod supra pollicitus fuerat serpens, cos fore sapientes si ex ea arbore dogustassent, quae degustata eorum patefecit oculos. Licet