Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

261쪽

u LIBERPostea transibitis. Hoc in Hebraico non habetur, sed uidetur Hieronymus a Septuaginta accepisse,qui oc ipsi

ι μ' os, me μελ ωρ οδορ υμῶν. Post haec transibitis in uiam uestram,quae ex alio losco,his interiecita sunt.

Tria sata.

zmp id est, Tres mensi as, licet incerta sit

magnitudo.Sic etiam Septuaginta, Via HVα, TH. Ista'm seras . Habes ergo quid hoc loco tria Φ ' sata significet. Hieronymus hanc mensuram, existimat esse Amphoram. Quem coxerat. Explicatius forte,qua Septuaginta, qui Heshraica ut se habent, uertunt δ ετ .eri. quem fescerat:sic enim est 5c Hebraice. Ne certe aliud Crat,quam quod uertit Hieronymus, licet per

alia uerba,& per aliud loquendi genus. Vita comite. Hoc non modo Latine, sed N Hebraice, HGraece uidetur obscuru.sic enim habet Hebraisca. πὶ id est,Reuertes reuertar ad te,iuxta tepus uitae,uel uiuetis:qlAuen Esudra exponens ait triera zm n z: rmn d a Vn Iuxta tempus hoc inquit, in anno altero,&Sara uiua erit,aim incolumis.Quae si uera est sententi no abest ab interpretatione Hieronymi, licet

262쪽

te,num hoc ad ipsiam qui loqueretur,an ipsam Saram refertur quod certe non explicatur ΦHebraica non erant clara. Septuaginta more suo,no solu nihil euides attulerui, uerum etiam maiores addiderunt tenebras, Uai πός eri, in me

κουρὸν ἐδερ, εις - ας. Uenia ad te,in tempore isto, in horas.Qui fieri potest,ut quod erat Hebraice R secundu tepus uitae ipsi uerterut,in horasma od diuersius Q si dixisset' αν ταυτην, sublata suisset omis ambiguitas.Hoc ide quarto Reguinuenitur sub eadesma In tempore hoc, secundum tempuS uitae. Quem locum eode modo uertit Hieronymus. Quo audito Sara. Haec non sunt in contextu Hebraico hie,sed paulo inferius:itam post illa uerba, Et habebit filium Sara uxor tua:no sequutur hae quae ponuit hic a Hieronymo, sed Π et J Et Sara audiuit ad hostium tabernaculi,& ipse erat post eam. Eodem quoq; modo habent & Graeca, sicut uertimus hic Hesbraica en α θ ακρυ -- θυρα σίννM.At Sara audiuit ad hostium tabernaculi.

Desierant Sarae fieri muliebria. d. Et Sare cessiuerat esse decursiis secundu mulieres. Qi forte, etia ad aliud,* mestrua potest spectare.Hierony

263쪽

GO LIBERmus sequit Septuaginta,ταγ-οα-α. muliebria. Postquam consenui. Ita habent di Hebraica,uem quam perperam uertitur is locus a Septuaginta,risit in se Sara dicens orae μή - γουγονεν ἐωρ του ναυ. Nondum mihi fidit,usis nuc. In quibus intelligendis clasrum est,opus esse Sibyllaepatet autem quid uesiit Hebraica ueritas:non erat ergo, cur eam in uoluerent Septuaginta.

Ac robustissimam.

Longe mesius quam Septuaginta,qui uertuls μα, o πολυ. in gentem magnam, ac multam:nam uocabulum ' π proprie sortem ac robustum significat:alioqui nonne id est magnam ac multam,ibi:

Aggravatum est.

Invaluit,accumulatum est.Septuaginata v -οΨτ M. -n μεγαλα. α.Peccata eos rum magna uehementer. Hebraicae linguae pesculiare,grauitatem ad omnem excessiim ac masgnitudinem referre, sicut passim reperies Indeoc gloriam appellant Non parces loco. K, Non admittes,non tolles. Ideo clasrius Hieronymus quam Septuaginta, qui Hesbraicum uerbum,non satis accomodarunt Grae

264쪽

G E NE . as eo sermoni. ουκα τωρ ταντα τοπιν. Non dimitotes omnem locum. At uerbum istra quod inuonitur hic,tum leuare significat,tum parcere,sis cui uertit Hieronymus. Esset certe sacrarum lis terarum imperitis no facilis intellectu interprestatio Septuaginta.

Nequaquam facies iudicium hoc.

Quanquam leue admodu sit,tamen annotare placuit,ne uel minima praetermitteremus:siquidem Hebraice est, necp ut uertit Hieronymus,

neq3 ut Septuaginta , sed ri,' n

qtii iudicas omnem terram,ut iudicium non faucias,quod Septuaginta εαδαμῶς οκει,-ν πασαμ ν,--κ ν. Nequaquam qui iudicas omnem terram,no facies iudicium:quapropter accedunt magis adueritatem Hebraicam.

Quia semel coepi.

Is quom locus ex his est, quos aliquado secus se habuisse arbitror, quod facilis sit lapsus,ab una in alteram dictione. Ergo Hieronymus ac Septuaginta uidentur loco eius, quod nunc intextu Hebraico habetur 'Mnn id est,uesti deis sideraui, legisse, hoc quod ei simile est, hoc est coepelicet plurimu in ipsa scriptioe differat,& uarius sit canoniimus. Dicedu ergo,si Hebraica ut se habet legere uolumus,ci semel optasuhaut uolui, concupiui, uel ausus sum. LXX.sis

r cut

265쪽

Cum sim puluis & cinis.

Variat Septuagita,puluere uertetes γην, terra, Hebraice uero cit puluis,ut alibi diximus. Ne irascariS. Hoc apud Septuaginta obscur 5c Hebraico minime cosciitaneum με m λαλεkω. Ne quid domine, si locutus fuero: nisi audiendum sit,irascaris,uel quid eiusmodi.

Quia semel coepi.

Hoc quoq; parum clare uersum est a Septua aginta ἐπ-α ἔχω λαλαμα postquam possum Iosqui:sed Hebraica habet ut uertit Hieronymus.c A P V T XIX.

Pueri uestri.

Serui uestri:ne quid erroris asserret ambiguitas:quanquam etiam eodemodo uerte. e. brint di Septuaginta, εις γ ν ο ν του πταδος υράν. In domum pueri uestri:licet tam Graece quam Hebraice puer seruum significet, attamen uerstendum hic fuerat,ut habent Hebraica. Fecit conuiuium. Nescio quid in metem uenerit Septuaginta, quod conuiuiu ocum uertant, o ἐπι νον αυδ ποπορ. Et fecit eis locum:quid enim loco, cum conui

266쪽

GENE. risconuiuio Hebraice hoc est, usuium: ducitur. a ΠPra bibit: quemadmodum apud Graecos απο τῆ m. , fit p. Quod tanti atrocinium esse posset Graecis,ut se tuerentur, ab his qui melius Latinos conuiuium a conuiue mdo,qUam a copotando ut Graeci appellasse cote deret:cii illud sit uerae N omniu linguaru priuscipi,etiam proprium.Uerum haec nihil ad nos.

Priusquam irent cubitum.

Hoc male a Septuaginta refertur ad superius, Ierientibus. Ρ ἐψαγον τα, τῆ κυιμους,υνοα. Et coramederunt anicquam irent accubitum : qua insterpretatione quid absurdius ' licet fortasse lishrarrisidascribendum sit, esset enim lapsus instolerabilis.Qtiis enim dixerit aliquem comedisse antequam iret cubitum,num post accubati nem coenare solent homines: quapropter reses rendu est ad ea,quae mox sequuntur,lcgedum iit habet Hieronymus,id est,nostra aeditio. Vt cognoscamuS eos. Honestissime sacra scriptura loquit :proptera ea ut ait Rabi Mose,lingua sancta nuncupatur. Lirim sitis Hanc honestatem detexcrunt Septuaginta, κρα BPωμεθα pumis. Et coeamus cum illis.

Accludens hostium. Sic habetur di Hebraice:at Septuaginta in c5

267쪽

rco LIBER se,quo quid mendosius nisi error in codicibusnt: tudentur 5c alibi existimasse uel quod claudere significat, nificare potius apes rirecitam etiam eum locum male reddiderunt potest tamen & locus a librariis esse corruptus, ut pro sigma sit b, cum dicendum sit -κάω .a uerbo aeta d est impello. Ingressus es ut aduena. Vnus uenit ad peregrinadu, di iudicabit.Septuaginta, ut Hieronymus. Vasriant aut in alio curo ς παροικειν - κωνειν κώ MF. Ingressus es,ut habitares,non ut iudicares.Vas iis certe modis,eandem sententiam exprimul.

Vim faciebant. ori Et coegerunt: sicut di Septuarinta Vt hostium inuenire non possent. hyd ia Et defatis 'bantur ad

inueniendum hostium: sicut & Septuaginta, ''λυεια li θιτο--eμῆυραν. Defessi stat qua

rentes ianuam.

Dissimulante illo. Et negligebat. At quam deuiant Septuaginta, ετητα ψαν: Perturbatis int. Lais psius aut ex eo accidit,quiuar Pavore signisi

268쪽

GENE. acacat,a quo duci putarunt praesens uerbum,quod certe non est conssile omnes scripturas.

Suscepi preces tuaS. Suscepi faciem tuam. Est locustio Hebraica,qua clare explicuit Hieronymus. Septuaginta adeo a veritate recesserunt, ut m ipsum pudeat ἐθαίρασα αυ γ πPοσωπην. Miratus sitim faciem tuam.Vides quid inter utrunm disso epet. Annotatur is locus etiam ab Hiero; mo.

Facere quicquam. rvi π, Facere uerbum. Quod optime

Hieronymus uertit in quicquam, ut sepius ansnotauimus:nam uerbum,rem quoque Hebraeis Verbum ersignificat:ideo Septuaginta ου γ limGρια mi' pro τῆ πνι rota. τσαγμα : Non enim potero facere piar .Quapropter in libris Regum, non esset dis no cendum, sicut scriptum est in libro uerborum dierum Regum Israel, sed in libro rerum gest nim.Et illud,Excepto sermone Uriae Ethari,id est,excepto facinore:sicut retro diximus.

Dominus pluit a domio.

Hunc Iocum arbitratur Cyrillus esse ex his, ex quibus colligitur trinitas inueteri testamen: to:quemadmodum N illud:Dixit dias Monaeo. Sedes tua deus in seculu, propterea uimit te deus tuus:est enim sermo de patre,ad filium.

269쪽

Omisit ergo Abimelech ADduntur hic pleram a Septuaginta, quae

in contextu Hcbraico minime habentUr, sint m ex alio loco huc transposita: post itam ea, Soror mea est Septuaginta inferunt, ἐςοἴδη m

χλεως, o cx αυτήν. id est,Timuit enim dicere, MXor mea estne inici ficerent eum ciues eius Urshis propter ipsam. Sut autem silmpta ex cap. Ir. quanquam neque eodcm ordine ibi se habeant: consultis autem uetustioribus codicibus,inues nimias eam periodon no haberi,quapropter de

tenda in in codicibus impressis. Abimelec non tetigerat eam. cohaeserat ei. Atq; ita uis demus hoc ab illo,aliquid differre quod in cauissa fuit,ut Origenes id uerbum arripuerit,& ana

Potest

270쪽

G E N E rQpotest. Vcruntamen, ut haec optima sunt, quae dicit, ita nullum haberent locum, si Hebraica uti habent, legerentur: nam de tactu, nulla hic Ignorantem redundat.Mirorcp cur Hieronymus a Septuaginta non discrepet, quod ali js in locis,ne pili quidem facit:nam oc illi υνγ αγνῆν. gentem ignaram:Hebraica sic habent MNum gentem etiam iustam interoficies No propterea tamen dissiteor, no optime utrunq; uertiste,co Q nil aliud innuat is locus. Et mundicia manuum mearum. In innocentia, mudicia:quod Septuaginta non ita proprie ἐν δε ολων χειρ id est,in iusticia manuum mearum.

Custodiui te. Et prohibui te. Paulo diuersus Seustuaginta εψιαμιν ἐrω Gυ. Ego peperci tibi. Clarumin est eam no esse sciitetiam:msi pepercitis sint uice eius quod est,retinui,repressi. Nam Θc id uerbimi Grscum significat.Sic & ασεν ab Aristophane uocatu hoc est parcus. Et manicauit,si eo uerbo uelimus uti, mentio fit Gentem ignorantem. De nocte consurgens r Φ aut