Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

291쪽

r84 L I B E R. Cermonis terio, scimus ritum significare,quem in sacrificanritin in si i do numineci; diuino coledo obseruamus:at istud latius patet multam alia diuina instituta,amplesctitur.ut esset illud,ne forniceris,quod ad cultu non pertinet,& tamen est hoc est instituti

Propterea Septuaginta no uertunt ceremonias, sed ἰcφυτα τσοMenue e M, et ν τηλας μου.Ob seruauit praecepta mea,& mandata mea.

Grande peccatum. Sic & Hebraice V ,hoc est,peccatum:quod

potius ad sentet iam,quam ad proprietatem redσ me mera diderunt Septuaginta αγνοιαν, ignorantia Licet tum ignora, omne peccatu inscitia fit,nem alia ratione ostens dit Plato,inuitum unu queiam peccare,nisi quia ignorans peccat,quicquid aute imprudenter fascimus,nolumus cu laetum est, factu fuisse: ergo inviti peccamus,nescimus enim quid faciamus.

Centuplum.

,id est,Centum modiosDecrat. itaq; euidentior explicatio,licet idem peccarint etiam Septuaginta . sv by γιωτῶ ἐκ&νω ἔ--την μου κinta. Inuenit anno illo, centupluordei.In eo quot uariat Septuaginta quia quod dicitur in uniuersum de omnibus frugibus,id ad

ordeum coarctarunt.Mendii praeterea in codice

Graeco impresta,ubi enim dicendum fuerat

292쪽

Serui patris illius.

. Serui patris ipsius,scilicet Isaac: ideo no recte Septuaginta seruos ad ipsum Isaae

referunt.α 6αν οἱ ποα δερ Err. quos effoderant serui cius.

Ex eo quod acciderat.

Hebraice expreste ponit ud acciderit p . id est,quia rixati sunt:appellatim sitiat putei hausech,hoc est,iurgit,caluniae, forte no tam Pprie. Septuaginta quoq; diuersius hanc discordia fauciunt Hoc est,iniustitia,siue uiolentiam. Dilatauit me. Hebraice plurale est.' dilatauit nos

bis.sic di Septuaginta.εγλατ- ημιὸ κυego'. dilatauit nobis dominuS.

aetat amicus esuS. Sic quoq; Hebraice id est, Amicus ea

ius,addita litera mem.hunc nescio quaobrem faciunt Septuaginta αγο γ' id es pronubum: puto ea ratione sertasse,quod opinarentur,paraticii tu esse tertiae coitigationis.sicuti est ': N GA a.ita a V hoc est amicus duceret a. quasi amicato ac sociator,quod etiam si soret, non tamen post inus eo nomine intelligere prosnubum.

Quae ambae ostenderunt. Π T. J.Et fuerunt amarae spiritu

ipsi

293쪽

286 I, I B E Ripsi,scilicet Isaacius fuerunt exacerbantes spirυ vim.quam amaritudine retulerunt Septuaginta ad iurgium . - αν ψίθυσοα 'ag ἰλακ κράErant cotendentes cu Isaac di Rebecca:

licet possit oc ad alia spectare.

c APUT ππVII. Egredere. d. Et egredere in agrum: quemada modum etiam Septuaginta G εἱ-ως το πιδον, Egredere in campum ac planum.

Timeo ne putet me sibi uoluisse illudere.

Hoc uenustius reddidit Hieronymus: audienim Hebraica.π3 p9 n Hoc est.

Et ero in oculis eius,tanquam deludes uel parui pendes.Septuaginta uero nihil Hebraica immutarunt, η ε-- P ω-ν αυπώς καταφρονῶν, Et ero in conspectu eius tanquam illudens.

Colli nuda.

ri id est,molliciem colli estis .us glabrucolli.Sequitur aute Septuaginta Hierosi mus,qui ec ipsi γυμναf ο λο.colli nuda.

Voluntas dei suit.

inibit rusti ' ri '. Quia occurrit dominus deus tuus ante me. Variant aliquid ocSeptuaginta. ο ι ε κυειν; ως ο ἀορ ι . uod tradidit dominus deus ante me.

294쪽

Abundantiam frumenti,uini. . .Et abundatia tritici 5c olei:

uini autem nihil meminit. Septuaginta uero dismittunt oleum:addunt aute uinu. Ρ -θος α εοινου. 8c multitudinem frumenti oc uini.

Et ultra quam dici potest.

Hoc additum ex sententia autoris,ut euidenatius faceret,quod quasi obscuru esset Hebraice. Septuaginta quom per hyperbolen maxima lovquuntur 3ω ο - ἰλακ εκ αν ρογαλου σφοθα, Alimatus est Isaac alienationem nanimis,aut cessit,sive obstupuit. Frumento 5c uino. Vinum hoc quoq; loco no habetur,sicut nee sipra, licet addatur a Septuaginta,sed hi tacent oleum,eius enim loco,uinum substituunt.

Cum p eiulatu magno fleret. Addit host hoc aliquid a Septuaginta scilicet πτωχῆ τνο ἰλακ . Cum affligeretur Isaac. In pinguedine terrae benedictio tua.

ne teres erit habitatio tua.Sicut 5c Septuaginta, Zρ me τποτητο γγης, Πα n καπι θεις σου,EX pinguedine terrae erit habitatio tua. Atque codem

modo sorte habebat lc nostra aeditio: sed a libos xijs locus corruptus est,ut quod esset habitatio, inbe

295쪽

a88 LIBER in benedictionem fit comutatum. Tempus ueniet cum excutias. Quod dubie uertit Hieronymus, clarum est in Hebraico. a Tn Et erit quando dominaberis. mpus inquit erit,quando no tu seruies,sed fracto seruitutis iugofratri tuo econiictio tu dominaberis, 5c seruitio premes. Non dissentit autem Hieronymus a Septuaginta: naec ipsi, truria πνυκώ κπλλης κρα ἐκλυσεις θ ρομαι/ms,id est,Erit quado auferes,di dissolues iuga eius. Huc torquent Iudaei sua omnia, dicentes

Christianos,id est Romanos,in Esau descedisse, renunc dominari eos ipsi Iacob, hoc est Iudaeis: sicut oc alia pleram falsa comminiscuntur. Venient dies.

Hoc per imperativum efferunt Septuaginta: ἰγγυα. ωῖν ου η-οα, id est, Accedant dies:cum Hebraice sit ut uertit Hieronymus.

ta uerterunt nuo e πιναρ. dies aliquot. hoc enim

uidetur ibi significare,id est,uni, scilicet aliquot dies,aut paucos dies.c APUT ππVIII.

Innixum scalae. 73 LStante sua ipsum ut esset clarius Ad occi

296쪽

GENE.

Ad occidentem. . Ad mare.Sed dictu est sinum Iudaicu, in occasiim spectare:id quod non latebat Hieronymis atm eo certe modo,melius expliculi ueritatem Hebraica,na oc de ortu habetur metio, &de meridie.Septuaginta Hebraica sequuntur,s νωλατ--Q assi θαλασσαν.Et dilatabit ad mare. Uere dominUS. Ita &Hebraice n V1 .Vere est dominus:sed quam aliter Septuaginta hm ει-ν, ο κ .Et dixit quia dominus est in loco isto, dimittunt scilicet,adverbium,a quo totius orastionis spiritus pendebat. In titulum.

d est,signum erectu, & sorte melius

Septuaginta, qui titulu huc, columna faciut, λην Et erexit ipsum in columna. Nam si lapis agri crat,quo modo erat columna nisi columnam pro quolibet signo ac titulo uos luerint acciper Nam & apud Grscos MM,pro lapide quo terminantur agri semitur, ut apud Demosthenem in oratione pro Ctesiphote sti ἱεπλις 'ari γοραῖς ρας διαλαθειν - ορος Visum est, inquit,magistratibus Amphictionensiu, columnis divinire terminos, licet ibi corrupte les gatur, ορκα, loco ρους.

Fundens oleum desuper. nori dip P 3. Et effudit oleum Ma

297쪽

rso LIBER Per caput eius,non ipsum totum lapidem, scutSeptuaginta optime id expresserunt, η ἐπι- έλαον iii πο ακρον α pl. Et effudit oleum,sii per summum citis.Quare hoc loco, desuper, de summitate tantum accipiendum est.

Bethel.

Septuaginta ut moris eorum est, non nomen ipsiim,sed quod nomen interpretetur, Vertunt, M. Eue ονορι--τοπ ἀκορ λου, id est Et uocauit nomen loci,domum dei: sic enim & nomeinterpretari licet,Beth domus oc Et deus.

rumtamen Lus nomen urbis erat prius. Primitogo obseruandum cst,urbis nomen corruptum cste,dicendumq; Lus:dem Septuaginta hoc losco aperte esse lapsbs.Nam adverbium Hebraicutaeulam,id est,uerutamen, arbitrati sunt partem csse nominis eius urbis.Itam ex nomine Lus,

nomen urbis. Neq; hoc mirum,nam N eiusd feneris errata quam plurima apud eos reperies. Iocidem annotauit ec apud Graecos grauistismus scriptor A cacius, cuius uerba citabo, ι οδοπι---κm. ζοτόλον ειπον οἱ πω ακυλαν, s ουχας ιιθες-ονο πις, λψe est δω πολ 'τως -τα SM: γωλει. Sciendum,inquit est, Ulam non ut

parte .

298쪽

G E N E. asta partem nominis reddidisse Aquilam, sed ut si gnificans Zc prius. Ipsam uero urbem, aperte oc presse postea uocat Lusam. De hac re etia disuus scribit HieronymuS.

Vocabitur domus dei. Hi Erit Bethel,uel domus dei,

sicut di Septuaginta,istia μοι ομεν-Erit mihi domus dei:quant mihi redudat: no enim ei lasium,sed oc omnibus,crat eo nomine uocanda. CAPUT π π IX. In terram orientalem. - .la terram filiorum orientis.

Phraas Hebraica est, sicut oc genus humanum appellant filios Adam:Et filios Israel, populum Hebraeorum: filium quoque mortis, filium saupientiae, Quod Θc de locis dicunt. Septuaginta sapienter oc ipsi hanc phrasin immutarunt, επο-

εις γαρ ωαπλει. Profectus est in terram orientis.

Sanusne est. Quod ad sanitatem oc incolumitatem reseaerunt Septuaginta di Hieronymus, Hebraice uidetur Zc alia prospera complecti: siquidem hoc modo Hebraice legitur m n . Nunis quid pax ei est ρ' Omnem ergo sanitatem, Omanem tranquillitatem uidetur complecti. Quod i a ec ex

299쪽

N ex eo cognosciturmam ubi Graeci in epistos ματο ii 3 lis dicunt ι σαέειν, quod omnem secundum successum, bonamin fortunam significat: Hesbraei scribunt , hoc est pacem. Unum id apud eos celebratur salutationis genus.Hi ronymus, ut dixi, non dissentit a Septuaginta qui di ipsi a mimin, οιανι hoc est dixit aulcm cisianus te est

, Adaquemus greges. Vaen , Potum demus gregi sicut N

mus pecudes.Sunt qui dicant non inueniri uermim .. hum Latinum cui possit accommodari πο-μν, praesertim si de animalibus sermo sit, in cuius locum substituit Hieronymus,adaquem .

Lia lippa erat oculiS.

d est, Et oculi Leae erant debiles. Me no is uidetur sensius, fuisse uideo licet oculos Leae lippos,sed magis lusciosos, leuuiter aspicientes:quod ad deformitatem persmultum resert. Uox autem Hebraica,ubicula reperitur, inuenitur significare debilitatem, ac molliciem,ut paulo post cap.33. dicet de paruus lis suis Iacob,cu Esau, I. Pueri deis biles sunt,atio item alia quam plurima. Septuas ginta quoque in hanc eandem sententiam interpretati sunt, οἱ δε οφθαλμοὶ , αλνεις, id est,

At oculi Liae debiles. Nisi sorte Hieronymus

300쪽

ex ea debilitare,opinatus sit lippitudinem constingere,quod tamen non perpetuo fit.

Dixit ad Laban.

Hoc totum deest in impressis codicibus Graecis,usin eo,qui uocatis uxoribus sitis. Patet aut non interpretum uitio id cotuisse,sed librari errore,nam no deerant in uestutioribus exese ribus,quare supplendu est in impressa Biblia.

Imple hebdomadam dierum

huius copulae. Aliquato obscurius Latine quam Hebraice. Hebdomas igitur dierum hoc loco, secundum Hebdo quosdam,significat septem reliquos annos,quos dierum. seruiturus esset Iacob,fic&Danielis cap. s. Sesptuaginta hebdomades comemorantur anno uidelicet,no dierum.Hebdomas enim significat quidem,quemlibet septennarium numerum,sed in diuinis literis proprie de annis intelligimus. Septuaginta pCr plurale esserunt hebdomada, eruus Mis oti Mezωγμα τού νς.Imple septennarria huius,intelligetes per id,omnes annos ipsius septennarri:quamuis exemplar Hieronymi hauhebat hebdomadem, atque ita legendum puto. Interpretatur autem hunc locum Auen Esdraalite quippe qui opinatur hic per hebdomada intelligi septem dies conuiuri, post quos acces it Iacob Rachel, non post septem annos: sic t 3 enim