Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

321쪽

3i4 LIBER quod emit Iacob precio argeti astris Hemor patris Sichem:sic em sci ibendu est. No dixit ergo,

quod emit centu agnis,sed precio argenti. Illud quoin miri Q Hieron. non sibi costat.Na Iosue Ultimo,uertit oue,quod hic uerterat agnam,ubi de hac eade re fit melso.Hanc quom eande uoce Iob ultimo interpretatus est oue.Dedersit c insquit,unusquism ouem unam,ubi est

Fortissimum Deum. N . Duo nomina diuina, El, 8c Elo.

him,quom primum a fortitudine duci opinant Hebraei,secundum comune est tam uero deo, cpreliquis,qui dii habiti sitiat, aut qui diuinam hauheant similitudine omiserunt aut LXX. primis, ἐπι λάσατο γν λον ἰσραηλ.Et inuocauit deuIsraeliquod non recte factum est.Nisi forte putariit,in sermone Graeco no licere dicere λον θε*. Nam alio modo ea uox exprimi non poterat, nullum sit nomen siue apud nos siue Graecos,in quod,id diuinu nomen possimus comutare, qae multis in locis obseruarui Septuaginta. Probasdu stam est ql fecit Hieron.ut non per propriualiquod dei nome fieret tralatio,sed p adiectiuu.

Dormivit. cum illa. REdundat hoc loco aliud in codicibus Grae

322쪽

GENT. 37s i Dormiuit cum ea,& peperit: ouendum est, ετ M. nam de partu Dinae, ex congressu cum Sichom,nem ipse facer contextus meminit,nemolli interpretes,tam Hebraeorum, quam nostrastium, Grscos dico atin Latinos. Est aulcm sumaptum re alio loco,ubi consimilis periodus inuenitur.Dormiuit,& cocepit,& peperit: nem hoc tino in loco in scripturis reperies: quare no erat quicquam in testimonium adducendum.

Tristem p deliniuit blandiciis.

adolescentulae. Quam lociitionem uult Hiero, nymus suisse moeroris conislatione: quod ne ipse quidem improbo, quod inuenies obscure Merstim a Septuaginta,Propterea quod intacta pene reliquerunt phrasin Hebraicam,ici ελαλ A est νοιαν πο μου --. Et locutus est in mentcm puellae ipsi. Illud uero magnopere Naacci, quod cor, uerterint διανοιαν, siquidem excorde eiusmodi omnia proficisci, quae ex mente procedere diceremus, ipsa quoque ueritas dos cuit,ec ut aliquando dixi, nis in hisce literis,tribuitur cordi, contra quam philosophi

opinentur.

Rem illicitam perpetrasset.

Elegante quod Hebraice . Ac sic nosci.Mos citi ec dec , per futuru, in Hebraico

sermo

323쪽

3i6 LIBER sermone exprimitur,ut dicant no set,hoc est nodebet fieri,aut no solet fieri, eademm in reliquis ratio est.Quod non est an aduersum a Septuaginta, Α - - υτα. Et non sic erit, facile*implicaretur hic tanqj grypo imperitior.

Si autem circuncidi nolueritis.

Hoc penitus in contrariam Eatetiam accipitur a Septuaginta,nam cu Hebraice ita linatur,

F, hoc est,Quod si no audieritis nos, ut circucidamini, tollemus filiam nostra N ab iis

id est Si aute audieritis nos,ut cir cidamin a ceptis fili js nostris abibimus, primis ergo erratu est,quia negatio depta est: deinde, quod de una, Dina dicebatur,ipsi ad plures foeminas retules rut: potuit m primus error facile librarioN esse, secundus aute omnino uidetur ab ipsis interpretibus profectus. Nam Tati finalis saepe eos docepit,putarunt. eam semper pluralcm nume σrum efficere, ut primo cap. Genesis T. Π,Hoc est, In imperium ac dominationem noctis:est. singulare,uerterunt illi, M. αρχαρ in imheria, ac dominationes: atque alia id genusquam plurima.Eadem itaque di hoc loco fuit lahendi causa,ut bat,id est filiam,crederent esse id

quod est πWm,id est, filiae.

Ecce

324쪽

Ecce die tertio quando grauicti

mus uulnerum dolor est. ini nu miseet m,id est,

Et sactum est in die tertio,cum essent illi dolenstes.Dicunt enim Hebraei in circuncisione maximum fieri dolorem praesertim tertia die, ii quis iam adultus circuncidatur. Vulnera itam haec, di is dolor, de circuncisione sunt intelligenda. Quod certe male innuut Septuaginta, ντn cm. ἔσαν ν ω πώω, id est,Die tertia cuessent in labore: nisi fortassis πονον, sumpserint pro eo quod est κρπηρ, scilicet dolor: quod raro

lamitosus. Dolentibus ergo Sichimitis,propter praeputi j abscissionem, & in lecto positis ut saunarentur,inuaserunt urbem Simon & Leui.ADque is est dolus, in quo locuti sunt ad eos, scies hant enim quid esset laturi. Nos pauci numero. N5 secus Septuaginta, ολιγως vs , hoc est,Minimus stim numero: se enim loco tostius familiae ponit. At Hebraicum habet emaphasin, ora hoc est: Et ego, hoc est domus mea ortui sumus numero. Indicat, se familiamq; sita,esse ueluti mortuos,si rem illis comparentur:sicut exponit etia Auen Esdra. Capa

325쪽

c AP v τ πππ V. Subter terebinthum. Κ m r nn .Subter quercum,aut aliam arborem,sicut alibi quoin uertit Hieronymus,ut Iosue cap.ultimo:Tulit lapidem frandem Iosite,&posuit eu id est, Subter quercum,

ut ibi uertit Hieronymus.Permultum uero insterest inter quercum ac terebinthum.Est autem hoc quod ponit hic apud Hebrsos generale nomen omniu arbo'. o circa potuit tam ad tearebinthum,cb aliam arborem accomodari.Secustus est quom hoc loco Septuapinia, qui oc ipsi,

mκ Ῥοις est,Et abscondit ea Iacob subter tere hinthum in Sic is.Corrupte aute, appellatur Sicemi in libris Graecis,regio,aut urbs, quae uocanda est zῖ Shechem,de qua retro dictu est: quanquam Septuaginta sortasse uoluerunt per hoc discrimen facere inter Shechem principciri regionis, di ipsam urbem siue regionem. Nam

eum appellant regionem uero aut urbe σίκιμοι,Hebraice tamen eodem nomine tam loacus,quam princeps a quo locus nomen accepit,

sistat Hiera uocatur cilicet Shcchem. Urbs autem in Dem. qua perpetratum est illud crudele homicidium, Ierusalem est, quae hoc loco appellat Shecli , si multitudini di Iosepho credimus. Subter

326쪽

Subter quercum. Septilaginta.Fructum loco arboris ponunt,

Et sepulta est 1nfra Bethel, subter glandem, qui

mihi uidetur error non serendus,na nemo esset,

qui facile intelligeret,nisi aliis qditionibus iuuaretur. Hebraice itam legitur,ut uertit Hieronysmus vi Nn Pnn, subter quercum.

Ego Deus omnipotens. Eodem modo &Hebraice 'FP hoc est,

Deus fortis.Cum hoc loco, duo nomina diuina legatur,dimiserunt alteru Lxx.sic scribetes, ἰrανε rior G. Ego deus tuus.Quod eade de causa seoctum esse arbitror,qua oc superius attulimus,sis quidem non potest praetercb uno nomine apud Graecos ac Latinos deus exprimi, praeter enim ρεορ, aut deus io extat apud utrost aliud nome. At apud Hebrsos non una est diuinitatis exprimedae uox,sed preter nomen tetragramaton, in

Elohim, El, Shadai, Ia, atq; alia cli plurima,quae nccp in GrFamnem Latinam lingua uerti pose

sent.Laudadus autem Hieron. quod quantum fieri potuerit,numen illud nobis declarauerit. Verno tempore.' F se, id est, Circa uiridatione terrae. Sunt autem, qui aliter hunc locum interpretas ri asserint,non enim dicendum uerno tempore, sed circa interuallum terrainegunt ergo totam Perio

327쪽

3ro LIBER

periodon Hebraicam hoc modo,NA

E NTE VIN J, hoc est,Et crat quasi intera E aBγ uallum lcrrae,ut ueniret Ephratam,scilicit Betust hem. Ich . Cauti uero huius diuersitatis, est in una uoce Hebraica,scilicet ruVra, quae uel ex duas bus uocibus potest esse coniuncta,uel unius rastione potest habere,sicut essct apud nos sustineamus,quae ec una dictio esse potest, & tres ius, tianea,mUS.Eandcm rationem habct haec dictio

Hebraica,potest enim legi colunctim pQ ,siugnificabit in interuallu, potest & legi disiuncta,n a a signabiti circa uer,circa uiriditate,aut cum ager pascuus est. Hierony. disiuncte legit, quam iectione approbat apud Hebraeos etiam

Auen Esdra, qui sita hoc loco haec scribit Ita rvria ργ m,hoc est potest esse in hac dis

Gone,una pars,quae sit adverbiu similitudinis, circiter,aut quasi. Approbat oc altera lectione, potest esse,incit,etia ' pr a.Spactu itineris. Hoc ide habet cap. 8.quanci, illud sit potius intelligendu de spacio terrae,cu tamen locu uertit Hierony .cu adhuc uernu tepus cssct, ubi Iacob de hac ipsa re loquebatur. Sed testibus Hebr is uidimus utrunq; defendi posse.L .ucro, more suo labutur absurde. Hanc enim eande uoce, de qua tot uerba fecimus, norantcs quid signifiacaret, si credere dignum est, ueluti alicuius loci esset nomen,intactam reliquerunt, & in Graecusermone uateruntagitur sic apud eos legimus,

328쪽

G E N E. 3Mὐγγων A mίκα nisurip ω λαφραθ, το ἰλθῶν se γψεφραMe. id est, Factum est, cum appropinquaret in Chaphrat, ut ueniret Ephrata. Vides ergo eos,quod esset Hebraice Ciphrat, fecisse Cha, phrat,e duobusin appellativis nominibus, unuproprium conflasse. A quibus merito dissentire uoluit Hieronymus. Chaldaica aeditio, hoc losco sentit cum eis, qui carpunt Hieronymum, non fuisse uertendum uerno tempore, sed coemesset spatium ad uentedum Ephrata,ea sic habet id est, Cum esset spatium,ac intersuallum terrae.

Quod illum minime latuit.

Addit hoc loco aliquid a Septuaginta, quod

in Hebraicis codicibus non inuenitur.Na postsquam scriptum suerat,quod illu minime latuit, inserunt illi, O etne ον ἐψανα Foramiον --, id est, Et malum uisum est in oculis eius.

Ciuitatem Arbeae. Eode modo habent di Hebraica Π . id est, Urbem Aineae. At Septuaginta more suo

penitus aliquid aliud senserisit,hoc modo uertentes πολ F -δυ'id est,Vrbcm campi. Videtur legisse non τοῦ N. sed primum quidem nomen est urbis, de qua hic fit mentio: alterum significat desertum ac uastitatem.Qtiare aut hoc in eoru inueniebatur codicibus,aut certe, quod frequentissime cis accidit hallucinati sunt.Chalax daica

329쪽

L I B E Rdaica item aeditis,quae N ipsa uetusta est,non hahet ut uerterunt Septuaginta, sed ut Hebraica

Iste inuenit aquas calidas. uertendum hoc loco,necp Hieronymis,ne , cum Hebraica ueritate - . sentire. l raice hoc modo legitur.

Iste inuenit 'M ,id est,mulos. Dicunt si quide

Hebraei,hunc cum pasceret asinas in deserto,dis dicisse ex asina oc equo, mutu procreari Tius rei cum hominem inuentor fuisse, cum ipse spurius esset,& idolorum repertor aliquado fueurit.Nulla ergo hoc loco de aquis calidis mentio fit,sed de eo quod erat mirabilius. Videndu uorro,quam re eo modo interpretatus sit Hiero nymus rit* tolerabilior ipse quam Septuaginata.Pro eo igit,quod in Hebraicis codicibus lia tur nunc id est,muli,Hieronymi temporio hus uidetur fuisse aut V id est,aquae,aut hoc est,maria.Et sine dubio legebatur πιτ .sed quia ea tempestate no erant sacri codices, notustis,quae apud Hebraeos uice uocaliu funguntur, distinctae:ideo putauit Hieronymus eam uocem legenda esse et 'id est,maria,no hoc est muli.Et uoce,quae significat maria uertit aquas calidas

330쪽

GENE. MI calidas:quod cur fecerit non satis est compertu. Si enim uertisset aquas tantum,facile intellexisssemus ex qua causa id secisset,sed quod addide rit calidas, non constat nobis. Nisi quod huius translationis ipse affert causam in quaestionibus Hebraicis, dicens quosdam tempestate sua pu tast eo uocabulo aquas calidas significari iuxta linguam Punica,quq Hebres simillima est.Chaldaica quoin aeditio,quae uerissima esse reperiturita quam mirifice approbant Hebraei, loco eius quod est iemis, habet ,id est, fortes, anis malia scilicet robustissma, quale id genus est. Haec tot di tanta ignorariit 1i fas est credere SesPtuaginta interpreteSMOceml,quae omnino aliquid significabat,tanquam nomen alicuius hos minis proprium esset,ita eam reddiderunt, ques admodum si uertendum ex Hebraeo esset, Isaac, Iacob,nihil ea nomina immutaremusntam sic apud eos legimus. ουπς αν ωναν,ος ἰαμμ α

ωji id est ste inquiunt est Onan,qui inuenit Iaramim in desert quando pascebat iumenta patris sui. Hoc certe adeo mihi miru uidetur,ut nulla rationem inueniam, tua me explicem.Si quidem apud Hebraeos,ne pueri quidem tam foede labes ventur,ut Iemim,putarent eo loco alique homisnem significare.Coginatiri uel inviti, fateri cos linguae Hebraicae O usquarquaq; peritos filisse. Videmusq; uel ex hoc, cp ncccllaria esset Hi X a ronymi