Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

351쪽

344 LIBER.

no gignant, qHidem non sunt,quod gignere no possitiat, uti, coeunt timE. xi autem sunt, quia possunt coire. Obseruadum quom est,quod is non est ille Phutiphar, saceris dos Heliopoleos, citius filia duxerit Ioseph.Nais, alijs literis Hebraice scribitur. Is ergo cuius hic meminimus, uocatur , id est, potis phar,at ille , hoc est,potipherah.Sunt autem simillima nomina,non tamen cade, sicut pleram ciusmodi,in hisce litcris inuenititur,qus apud Latinos uidentur esse cade, ut est Ioachin,

Sc Iehoachin 8c Isboseth,N Miphisboscet,quae clarissime distinguuntur Hebraice. Haec dixismus, quod multi Hebraeom asserant sacerdote illum Heliopoleos esse hunc,qui emerit loseph, eumq; domui ses praefecerit,qae an veru fit,neq; refelli,necp approbari sine temeritate potest. In dominum meum. Non ipsum herum intelligit,sed deum:quod

dubium fecit Hieronymus addendo, meu, cum Hebraice non haberetur.Dominus aute hic est nomen dei,scilicet Elohim, sic enim, ait Ioseph, z: id est,Et peccabo deo,queadmodu LXX. G2 αμαρτνρομα νοον πον-λῆ,id est, Et pcccabo coram dco. Ex his autem quae post hec sequunt,licci uidere,cb elegater st dilucide, locutioncs Hebraicas uerterit Hieron.quae per se horridae ac tristes sunt.Confer aeditionem Seuptua

352쪽

G E N E. 34sptuaginta,uidebis quatu interst,tum in sentenatus exprimedis,tum tota orationis proprietate. Dormi mecum. π id est acriconcumbe mecum: σdenam modo aliis in locis exponendum. Est aut idioma Hebraicum.Septuaginta tamen etia ipsi uertunt,Dormi mccu Minditam μω ἐριου.Clarius aut haec .pprietas cognoscitur Exodi cap.ra ubi

praecipitur τ π)- zzora quae

1 cntentia si Latina reddenda essct,esset dicend Omnis qui dormierit cum iumento, morte mos riatur. Quod patet esse abserdum: nam id non praecipitur, quod potest sine crimine fictheum tamen locum praestiterunt Septuaginta inter PretanteS παρ--τα κτπος. ubi duplis citer erratur ut ibi notatum est. c A P V T π L.

Duo eunuchi. Hoc in contextu Hebraico no habet sed latu id est,Et Ieccauerui, pincerna regis N pistor. Etia apud

cptuaginta tacentur eunuchi hoc loco, α ινσλοος, et offati οτ ιος. id est,Pincernarii princeps, aut princeps uinariorum, ut habebat antiqua

aeditio Latinora, ac pistoribus praesectus. Posis tum tamen est hoc loco, quod paulo post,des y s claratur

353쪽

id est,Et iratus est Phara cotra duos eunuchos. od aut dicit Hicronymus eodem nomine appellari hic pincernam,quo stiperius,

seruus Abraham,miror, O hoc minimς Ucrum

sit. Ille enim uocatus est Mclach, at is

masche.Et alterum quidem nonae pro prium est,alterum participium a hoc est,hibit: credo ex codicibus uarictat hanc accis

disse,ut alia eiusmodi deprendimus.

Tria canistra farinae.

Pro e quod farinam uretit Hieronymus,Hebraice est id est,candida per candore itam putauit intelligendam esse sarinam: luod tamen quidam Hebraeorum, ad canistra reserunt,quae Miminea sint ac propterea alba,ac candida ut tesvius Hebraicus,ita sit intelligcndus,Tria canis sera candidisssima,quae eorum cst natura.QtIonia uero uox Hebraica n, etiam foramen signiuficat,sunt qui interpetentur tria canistra foramiliata.Quae utram expositio, propter uerborum υαμον non uidetur improbanda. S tuaginota sitiit cum Hieronymo et esse κώνα λ- ιτῶν, id est,Tria canistra farinaria. Quod annotauit etiadiuus Augustinus,qui testatur eo modo,ut nos protulimus haberi Grece,sed ψιτα hoc loco, panes cibarios significare apterea uertit in duo

hium,an in eis canistris, panis eius generis esse Potucrit

354쪽

GENT. 34 Potuerit. llitur autem ambiguitas, si ad Heishraica animaduertamus,qus alio modo habent, quam uerterint Septuaginta.

Vt coniectatoris ueritas probaretur. Eadem Hebraice,sed alio modo: pu un, id est, Qvcmadmodum interprestatus fuerat eis Ioseph. Quod etiam Septua,

ginta isti σ-ἰκεινεν α/γις si ας Quemadmoduconiectarat cis Ioseph. Nel id refert magnopeore, cum is sit interpretum mos,ut mutent ueraha ac seriem orationis, non immutatis sentenaths:quod si quis Iudaeus id damnet, sciat se per inscitiam labi ac prauitatem:aut,quod illi genti peculiare est, ex maledicedi libidine,quod in noliram aeditionem solent saepe facere, calumniari. Sed facile ab eruditis, ecqui eorum animos pros

Pius olfecerunt contemnuntur. CAPUT MO.

Post duos annos. IS locus in codicibus impressis corruptus est,

habent enim ἐγενε- λ μετὰ δυο ημηνάν. Dicendumq; εγενεῖ δε μετα δέο Em Hoc est,fauctum est post duos annos dierum, sicut habebat ictustiores,& emendatiores codices.Quod aut addiderunt Septuaginta interpretes, dieru,

Hebrai

355쪽

3 3 LIBER Hebraice idiomate cst prosecti quod hoc loco, eo modo loquit, id est, Post duos annos diem.Elcgater aut 8c uenuste omissum est ab Hieronymo, dicrum. Aduerte quom quod laoc loco,est dualis numerus, frequens in sacris literis,cum scilicet pluralis ponitu nullo addito numero,qui crebro nobis occurrct. Devorarunt eas,quarum mira&c. Post haec uerba redudat in codicibus Iprcssi aliquid,quod inepte pariter & stiperuacaneo est

κ;Λαρ N, id est, Et ecce, evanuerunt, qui in Uentrem earum fuerant ingress e, est aut ea sententia paulo inferius.

Percussu uredine. Eleganter,hoc N accommode a Septuaginta,

Eode modo habet & Hebraica Nn ni ν nino id est Absq; me deus re spodebit pacem Pharaoni. At Septuaginta alia

quato secus,αἴουι-ατπίοιό ν ταφανοτα . Absin deo.no respodinitur salutare ac in Pnaraoni. Eadem tamen est sententia, aliteri Graeco sermoni accommodata a Septuaginta.

Quintam paricin fructuum. Et quintam colligat

356쪽

GENE. 343 partem ex terra Aegypti. Is locus uidetur esse mendosus apud Septuaginta in codicibus ima pressis.nam cum uellet uerbi Hebraici yprietastem exprimere,finxerunt di ipsi nome ab eo qlest πεντε, sicut Hebraice a chamas,hoc est quicu, factu est chimes,perinde si diceres quinquauit, sicut a decem decimauit: ergo & Septuaginta a

piant: consilitis quom uetustioribus codicibus

Saluatorem mundi. Voces quae hoc loco ponutur, quas Septuas sinta non interpretatas omiserunt, quasi earum 1ignificata ignoraret,aut Aegyptiacae aut Chaldaicae sunt:fatetur se ignorare Auen Esdra, Hebraeorum interpres, quid proprie significet,itam supcr hunc locu est, incn n us

hoc est,Si ea uox Aegyptia est,interpretari eam non possiimus, at si Chaldaica, ignoramus nosmen Ioseph. Hieronymus tamen interpretatus est Saluatorem inudi,dicit eas Hebraice signis ficare absconditorum repertor : scd non esse eas Hebraice interpretandas, sed Aegyptiace. Nam ipsarum literarum forma uidetur externa esse,non Hebraicaataq; ucrisimile est,eum dilis gentcr

357쪽

3so L I B E Rgenter super ea re requisisse,atq; eo modo reddidisse.Cui etiam gratiae plurimae sunt habendae, quod re obscura, di ab ipsis Septuaginta ignos ratam,ignorata di ab Hebraeis, nobis aperuerit. Sunt aut hee uoces corrupis apud Septuaginta Cu em Hebraice hoc modo scribat dzaphanat patiana apud illos legimus ψυψαν, Nisi sorte studiose eas immutarint, Q ab Aegyptiis intellexissent,apud Hebrsos potius esse corruptas. Quod mihi non fit uerisimile. Theodoritus earum vocum,eande attulit signis sicationem quam di Hieronymus. Siquide haec ibit, τίνα. Ἱμlωειαν-4 οραφοω ,

δα ne νωτα. Hoc est, Quam interpretationem Habet psen inomphanec respondet. Pharao a' pellauit Ioseph arcanorum interprete, eo quod iomnia interpretari potuerit. c APUT π L I I.

Ne sorte in itinere quiccst patiatur mali.

R id est, Ne forte occurrat ei mors:at Septuaginta, Nescio quid aliud μαι- συρ an αυ-, ραλκέα εν id est,Ne forte lassitudo accidat ei in itinere,

Quasi ad alienos,durius loquebatur.

Hoc obscurius uertitur a Septuaginta, Herabraico idiomati nimium adlisrentibus,

358쪽

GENE. 3PEt alienum se reddebat eis, alienabaturcis:at illi a πριουγ αώ N. Alienatus est ab eis,na ad locu potius id apud Graecos Ptineret. Infirmiora icrrae. Dcformitatem aut nuditatem terrae: cur uero,iam uarii sitiat Septuaginta uerstentes χ-ας, uestigia rmionis: patet enim, id multo diuersius este, quam Hebraicaueritas habeat.

Pacifici uenimus.

M Tta id est,Recti,synceri sumus.Hieronymus Septuaginta sequitur, qui eodem modo reddiderunt ειρη- οι ἐσλ. id est,pacifici sumus.

Per salutem Pharaonis. n id est, Uiuat Pharao . Secutus in ipse noster interpres Septuaginta, qui oc ipsi νου

Παπι totaαν φαραω. Per salutem,uel incolumitastem Pharaonis.

Et non moriamini. Hebraica quoq; similiter . N tan N, Et

non moriamini.Septuaginta quanquam parum reserat,multo diuersius. ει μα ατ θοωειλα. QP si non moriemini. Patetm non fuisse eo modo sententiam perue endam.

Merito patimur. a Profecito scelerais sumus

359쪽

nos:sic N Septuaginta, ναὶ ἰν αμαρ Πα γήρἰσὶ Gid est,Utim,m peccato enim imus.Est aut mea dolus is locus in codicibus impressis,in 'bus Pνια scriptu est ναιον,*r nihil omnino significatic APUT π LIII.

Nos & paruuli nostri.

- id est,Paruuli nostri quod male Septuaginta,ad uniuersam supellectilem retulerunt. Ῥn απισκsin v .hoc est,Et supellex nostra:quod uidemus longe aliud esse, itaq; cdiectura asses qui possumus,ex qua causa id profectu sit. Ascribere aut com inscitiae,uidetur pene nefas nexoptabile facinus:sed utcun*, no possumus non uera loqui, in sequentibus quo* inuenies eos

semper reddidisse supellectile,quod erat infans. Et storaciS.

rima Necoth, quod superius uerterat arosmata,ideom N Septuaginta,hoc interpretantur thymiama. Dicunt autem Hebraei, eo nomine, omnia aromatum genera significari. Atq; ideo Chaldaica aeditio,id nome uertit gazam,omnia scilicet cara ac preciosa.

Et terebinthi.

Z p hoc est,Pineae,sicut asserunt Hebrari. Aquila oc Symmachus uertunt migdala. At Hiero

360쪽

GENE.

Hieronymus non dissentit a Septuaginta,r -κτό-, Ρ-Et stacte terebinthii.Quae aute seribat Dioscorides,Plinius, ait alii de te' rebintho onge abest a nostro instituto huc prosferre, m nec res adeo obscura sit.Est aute ter Terebinibus.

hinthus quae oc τφιανθir uocatur, utilis in aliis metis,oc cortice, ut testatur Dioscorides,de qua no est prolixius loquendu cu hic in Hebraicis codicibus nulla sit de terebintho mentio. Adhuc uiuit. Post haec uerba edudat aliquid in codicibus Graecis impressis,scilicet νκliet .Benedictus uir ille a diao:qis Hebraiceno habet,interiectumi est ex alio quoda loco.

Illicitum est Aegyptiis comedere

cum Hebraeis. Hic quom aliquid redudat in Graecorum cos dicibus,additam est periodus, ex alio loco,quae nequaquam huc quadrat,additur scilicet sue m γαρ α γυ*jίοις, παρ - πῶς us id est, Abhominatio enim est Aegyptiis,omnispastor otitum. Nihil enim depasioribus hic narratur, sed multo inseritis,in alio capite.

An ignoratis,quod non sit similis

mei, in augurandi scientia. Paulo diuersius ab Hebraico E ' uim a