Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

41쪽

38 LIBERhraeos,qui ea omia,quae diximus,alltcr interpretentur:ut primum dicat coetu ac terra facta esse, terra ucro ideo fuisse obscura di informcm,q, a quis tegeretur qtiam tanta esset maynitudo,utas, is seprd 'dera etia pertingeret,merito. cas,abysis' sum appellatas esse. Abystiis enim planditas est

aqua',siiper qua abyssum erat ditata tenebrae, cum lux adhuc cficcis no fuisict.Spiritus autemdni id est,uentus quo illae aquae agitabantur,uel certe spiritus sanctus, qui futura distinctioncm meditabatur:Tota aute illam aquaiuer 8c terrae coctam. geriem,Chaos antiquos appcllasse.C tu quoq; esse etiam diuinam scriptura testimonio aquas stipra coelo dhuc esse, iter quas,& has nostras, positum sit in ametum.Qua intcrpretationcm tam di si no improbo uerior tame mihi uidetur, S cu antiquitate magis sentiens,qua ipsi attulismus.Quod aute quida Hebraei thou & boli, ad materia prima referunt,ut thou sit ipsa priuatio materiae,hou desideriu eius, Θc aptitudo ad soromas,no tam est Mosaicis,cb Peripateticum. Herhraei siquide eade qua oc nos cosuetudine corruPti sunt, ut sacras literas ad placita Aristotelis, atq3 Averrois uoluerint torquere.Infinitaq; hi . iusmodi extat apud eos delyrameta. Neq; ullus

prope apud illos liber inuenitur,quin sit oc plaι citis diuocabulis philosophosv corruptus. Iam apud eos inuenit haecceitas,quidditas,rclatio,&id genus.Nulla itaq; ratioe credendu est,qst de

mate

42쪽

GENE. 3st materia prima commeti hic sunt. Hyle enim, id Adile, philois est,prima materia,inuentu est philosephoeu,qua sophorumne somniauit quide Moses, ut attestatur Origes inuentum. ncs,ec Eusebius: de qua re nos alibi copiosius. Qui crgo thou Θc bou,materia prima interpres tantur,cu toto coelo,ut aiunt,a sacris scripturis dissentiant:audiant quid Ioannes industrius,uir non tam optimus Christianus,cb sapientissimus Philosephus,cotra Proclum,qui per alaxiam ocChaos putauit Platone materiam prima credis

- α β Miruγνῖνῖ δεἱαν. id est, Quapropter fabula comentitia esse demostrata est, incorporeae Ninformis malais citi innituntur autoritas,etia si sexcenti Platones eliquus* antiquoris cates gus huius opinionem inuexerint. Haec in nacradium attulimus,quia plerim ex nostris etia praestantissimi uiri fide Hebraeis adhibere uoluerui, qui ut in reliquis omni laude superiores sivit,ita in hoc,meo iudicio,non sunt admittendi.

Super faciem abyssi.

Facies dimitti poterat, sicut omittit a LXX. qui hunc locu uertiit, is σίοτο- οῦ ω κ;ῖ ἐπανωαρυοae .hoc est, di tenebrae incubebat super aussum.Et queadmodu ipe nostcr interpres omissitibuSpiritustat serebatur super aquas:Hebraice

43쪽

qo LIBER

cotra faciZ, enim dicitur seper facies aquam.Solet ergo Hest i his adverbiis cotra & super ut plurimis ad- Θων-- iungere faciem,dicetes cotra facie deserti, tras acie firmamenti,& stiper facie terrae, contra faraciem terrae an nostra ita 'Greca lingua seclas taceri dcbct,nequid aliud sinistrum sitspicari coatingat:super abyssum super firmamentu dicet tes:nam nem aliud Hebraice significat.

Spiritus Domini serebatur.

Spiritus Hebraice nV : estq; ambigitum A ad uentum,& ad spiritum sanctu,reliquosq; spis

ritus,ut ait Baslius contra Eunomium. et si

e. . - ia, hoc est: Spiritu, ibi, ' etia hominis est,ut illud: Auferes spiritu eorum, di deficient. Diuinus etiam est spiritus, ut illud: No parmaneat spiritus meus in hominibus his. Vetus etia dicitur spiritus,quale illud est Flabit spiritus eius,& fluent aquae multosq; alios quis inuenire poterit. Sed quia hic additur diat, conustantissime asseueradu uidetur, de spiritu sancto hic loqui Mosen.Vtruia' testatur oc diuus Bas

44쪽

N E N g. 6 id est Si huc dicat spiritu,aeris uidelicet dissuston cognosce totius mundi partes conumerante tibi scriptor .aut certe, quod etiam Uerius in, di a nouris maioribus comprobatum, spiritus in iis , dei, hic spiritus sanctus appellatur.Variant tam nostri,at 3 uentum, atri spiritum sanctum hunc esse asserentes.Hebraeoru fere omnes interprestes, de uento hic dici uolunt. Praesertim Auen Ezra, qui hoc loco haec refert Nox rvi et sed tam, hoc est,Ideo additum est uentus domini, quia diuina uoluntate missiis fuerat,ut exsiccaviret aquas. Theodoritus constanter assirmat, de uento hic esse sentiendum:habita enim mentios ne de aqua,de terra,de coelo, atq; igne, coremuquoq; fuerat ut de aere aliquid reserret : soluit etia quod huic sentetiae aduersari uideretur,sic: vi δε τις tam v πPο Πεθ τον λογον, γέ παπέ

δεα πεφυκν,id est,qlsi quis hanc ratione no admittat,eo quod scriptum sit,spiritus domini se rebatur super aquas,audiat beatum David dice psilis Diem de uniuerso' deo: FIabit spus eius, & fluctaqus.Clarum est de ueto eu los,nulla explicatisone etia adhibita. a Euro aut oto spirate,dissuere solet aqua,quae coaevisset. Hanc sentena

45쪽

tia adiuuat aeditio Chaldaica quae hoc loco has

ni Nabat super faciem aquam Cu uero stupra duplicem interpretatione positerimus,cu de Chaoloqueremur,si prima admittere Voluerimus,n

celle est de spiritu sancto proculdubio hic sentiamus,nihil em erat nem aquae,nem uetus in ipso Chao.Qtiod si ad secunda declinauerimus, posssumus utrum spiritu intclligere, ta dei, qj ipsium

uentia Primu ut interpretemur ut in ecclesia canitur de spiritu sancto: Tu silper aquas foturus eas ferebaris.sin uero ad uentu respexerimuS, ponemus sicut modo Auen Ezra.Spiritus ergo sanctus disiponebat aquas,& terra ad partu, mera ditabaturq; futuram creatione uentus aut agitabat,& siccabat aquas, ψ uero uentus spiritus ille esset,inulta quoq; indicio sunt. Dicetur em paulo inserius,cu diluuiu totum alluisset orbe, uens, o adeo immissum esse quo aquq in uapores uer ς terentur an Exodo quom per uentu a deo excis tattim,rnare rubrum siccatu est Mercurius tamevetustissimus theologus, qui proximus teporisbus Mosis extitit,de spiritu sancto sentit, appellauit cnim cum λετ series νοθον, spiritum exiguum & intelligente,& in libro uetustisssimo apud Hinraros qui inscribitur Berescit Raba, id est maximus Genesis,scribitur hunc esse spiritum Messiae, scilicet spiritum sanctu: nihil itaq; prohibet quin de utrol spiritu scintiamus. Fere

46쪽

GENE.

L 'superferebatur.Sed alibi secundu HOhraeos exponit.Hebraice enim participium a uerbo RG Rachaph:que uo ut ex momnibus atris scripturae locis collisitur,tum in ςμhqtio,His cubatione,tum agitatione significat: ut eli illud P s.cantici Molis Sicut Aquila prouocans aduolatu pullos suos,& sup eos uolitas: HebraicerR VRE ubi est psens uerba. Volitans autem interpretatur Hebraei destipoe incumbes concussionem aute,aut agitatione,ut illud Hie remiae ca.xxiij et C N VΝ ,id es cocussa sunt omnia ossa mea.Innuit igitur hic Moses illa Uenti agitatione,ac se equente comotionem,quaessicit in aquis uentus. Neq; ignorarui sanctissis mi patres Graeci, id quod de hac uoce ab Heu

ta dicit, quorum lingua similis Hebraicae est. Diodo

47쪽

4 LIBER Diodorus autem Θc ipse optime idem explicas,

εψα μῆ- - το υογονειν, ου- ροτο πιν αεπεφθετο γιρ μαα υοθαλπῆν, id est, Innuit haec dictio stiperferebat, apud Hebraeos, quod ques admodum auis,oua co uel alis,ut ea quasi animet:nc spiritus superferebat aquis, ut eas proscreabiles essiceret.Quod si uentu, spiritu sanctu interpretari uoluerimus, dicemus, ut sirpra exsposuimus,spiritum sanctu per aeternitate illam, uel per aquas ipsas se per fluitasse, ut ad partu eas disponeret.Septuaginta uidentur certissime hic de spiritu sancto sentire,nem enim de uento dixissent iuperserinatur:cu quibus etiam uidet sentire Hieronymus.Vtcussi uero fit,neq; enim ho aut illud repudiandur uerbii certe Hebrais m,motum N agitationem senat: sicut & interpres uocabulorum apud Hebraeos exponit,quidem uoce sic ait 'ian a m n id est Significatio eius cst,commoti ato agitatio.

Vbicunq; noster Hieronymus uertit fiat,&septuaginta Hebraice est 'ν, Mest, sit.Quant id minimi momenti sit,sed nos annotauimus,ut ne minima quidem praetergrederes mur:& ut eos rideremus, qui camunt hoc loco

aeditione Hieronymi,q, uerterit fiat, quod esset

inter

48쪽

GENE. Os uiterpretandu fit. Hi ne Latinas quidem literas tenere uidetulet quandoquide esse& fieri Ope Eper Friide api nos significet,sicut apud rascos senum Nihil uero refert Q LXX. uerterint M luce φωρa. y μη lume:neiu enim in sacris literis est distinctio illa' 'ς philosephoN,lucis atm luminis Q lux quasi ina 'ter luminis N procreatrix sit, lumen uero, id qde ab ea efficitu de qua re & Albertus,n5 semper malus auto scribit: lumen irradiatione esse deis fluente a substantia lucis:luce uerofontale subsstantiam,quod idem N Lynconicitas super Dionysium docet.Hebraicum certe uerbum,utrum exprimit. 'viri, id est lux,aut lumen. 'vis Dies unuS. Sic est Hebraice,' , id est. Dies unus. Apud Hebrsos aut unus etiam ordinis est.Pti, Vm, pr. mus ergo,unus in ea lingua dicitur, atq; ita hoc π φ loco etia est intelligendii. Quod loquedi genus

lactus exponit,prima sabbati sonat, id est prima mi hhebdomada una mensis,prima die me sis.Sed Chrysostomus, una die idcirco hic dicta putat, quia di die,& noctem simul coplecteretur. Vna Vmi μις igitur dses, id est nox simul, atq; dies. At uero Hippolytus,puto quod Hebraica loquendi c5

Petudinem ignoraret, asserit constanter, unam,

non primam diem,suisse dicendum: apud quem

49쪽

66 LIBER

expressa.Sed certe ut dixi,locutio Hebraica est. Firmamentum. Nos in hac uoce, Septuaginta sequimur,qui ' η R ipsi hoc loco uerterunt zθεωμα,firmarnentu:τθιω m. sed vox Hebraica Rachia, extetioncm so G nat,aut id qd extenditur,ac diffunditur,ut uela, ac cortinae.ducit aute a uerbo a , id est oleadit,ut Exodi cap.xxxiv. zn r ns, nsid est: Extedent laminas aureas.Sciendum itam est diuinas scripturas ita loqui solitas,ut cum elementa dissusa sint,ac longissime porrecta, dicat deii ea est idisse,aim porrexisse, ideo Esaias cap.

xl a. id est: Qui extendit

terram, di germina eius. Et eiusdcin cap. xliin.

γῆ Π', id est: Quis porrexit terra

praeter me De Abus nos suis locis dicemus,praesertim in Ezechiele,ubi huius uocis creberrimast repetitio.Tota itaq; coeli porrectio, ac quasi emisio Hebraice appellatur Rachia neque pr Prie firmamentum ea uox sonat.Quare dubium

sit cur tam dillimili uoce uerbum Hcbraicum

50쪽

reddiderint Septuaginta, & post eos Hieronysmus.Praesertim cum eius uocis inuentores, ipsi Dideantur fuisscinem enim apud gentes usquainueniemus coelum appellari sotas id est:fir mamentum.Quae nos de hac re cognita habeas mus,in medium asseremus. Igitur LXX. coelum cuae coelum s0ζωμα nuncuparunt,aut eius soliditatem atq; 'nume duriciem innuere cupientes, uel stabilitate, qua se rur. in suo situ accepit a deo.Quod non solum coelo tribuunt ipsi interpretes,ucrum etiam terrae, ut Psal. xcij. ἰς--αν οἰκιν Γυ, n ἡ 'λMAJ--, id est,firmauit orbe terrae, qui no comouebitur. Apud Esaiam: sφωῖς πιν ανον, mrii κοπνον.

Eandem etia firmitate atin stabilitatem pleri, at is uendicarui. Ut igitur terram adeo stabili tam esse dixeriit,idem fortasse sentiunt oc de coelo,cum soliditate aut firmamentum ipsum appellant.Na di illud quod erat Hebraice psal XXXn.

mini,coeli facti suntIpsi uerteriit ἐς ωαν, id est firmati sunt.Hebraei ergo ad porrectione ac diffusione respexerunt,tax.ad stabilitate. Est ergo coelum porrectum ac firmatum, sicut 8c teris xa.Vel certe quod est melius, firmamentu appellarunt,ut eius duritiem ac soliditatem innueret. Nam 8c Homerus sepe in suis rapis ius appelsiat, πλώιον κανον d est, freti costi,id est,solidis sinu,&- ficii metet,id est,aeneas domos, aut aere stratas.Quando p ei ειρε Κοπρρ, id est,