Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

71쪽

og LIBER genus ortum,educatumq; est num apud Chrissitanos,non magis ad Hyrcanas sylvas,& scopulos Caucascosc Viri efferaciores, ipsi an Tybas rem illi ac Dabices,qui patres mactabat, e scos rutis praecipitabant: At ipsit omnes ordines,

omnem scxuec aetatem desordarunt, crudeliter lacerarunt,immanissime dilaniarunt.Hoc ne est

cste Christianuc an no magis pluscb Turcam,ac Sarracenti Usi sunt fateor etiam sanctissimi uiri reprehesionibus,ctia Apostoli,ctia cHRIS TVSat quanta cum modestia,quanta cis lenitate etiaprofanos,& deo aduersantes castigabant: quam humane Origenes reprendit Cellum: Basilius Eunomium,ac reliqui.At hi Christianos ipses, diuos ipses quata cu ignominia,quibus sannis, quibus scommatis carput,allatrant,subsannante Pudeta secto quoties in eo scripta incidimus, in quibus nullii Christianae pietatis apparet Uessi ium,sed omnia ethnicis osietationibus,uirus

lentiis pluscb Iudaicis scatet:Omnia uano strepitu,tianislsinis iactationibus resonat,& quod misserius,cu aetate crescit delyriti,ac tunc inueniuntur deteriores,quado Sc diuina minitate Nemes

toro orbe terraru in eos uociferante,dehu rant resipiscere,& praeteritae aetatis errata recantare.Sed hi,ne cu Phrygibus quide uolunt scio sapere. Quid ergo de his posteritas dictura sit, ipsi uiderint. Nos di sanctitate, di eruditionem

kminois uiroru semper admirabimur:quorum utinam

72쪽

GENE. Gutinam sanctimoniarn,ac pietate assequerem , etiam citin imminutione nostrae fruditionis. Vt Eruditis Esenim eruditio optima quaeda res est, si pietati sit s pisue pς coniuncta,ita certe pestilentissima, si sit ab ea se, ni iuncta.Non est ergo quod de eruditione glorieramur,in qua siue aequemus, siue superemus diuis nos illos uiros,sancilitate certe sumus adco inseaeriores,ut sine lachrymis referri non possit. Nos certe dum nihil nescire uideri uolumus, inflaugitiosissimas ostentationes incidimus, a quibus omnes boni uiri abhorruerunt. c A P V T. II.

SIcut in principio trastulit, creauit coelum Rterram ita nuc fortasse uertenda fuerat, persseetum est coelum Coeli enim nome apud Heshraeos plurale est, nunt singulare:quod uel ex Hebraismi proprietate est,ut pleram alia quae in plurali declinant,ut maim, id est aquo & alia id

genus:uel certe mystcriu coplectitur. non enim Unum tantu coelum innuere uidentur sacrie literae,sed plures uel angelos, uel quanculam aliam substatiam Sunt enim qui naturam angelicam, cret' quam Platonici νοθὸς ἀ νοηρους appellat,coelos Wsdem ita interpretatur.Atm propterea factum est,ut in s a bin pluralia cris tantum libris inueniatur coeli appellatio in ter inaratrue a nume

73쪽

M LIBER numero plurium:neq; enim usque in aliis libris ,

coelos reperies:sicut neq; apud Graecos OKmnde. Primi itain Septuaginta apud Graecos, coelum in plurali aediderunt: uoluerunt*,aut mystcrii quod ea Voce contincbatur, exprimere, uel sit Ium ac modum Hebraicum seruare : perinde siquis tenebras Latine Graece Verteret ν. Vtrunq; certe uoluit ostendere Hierony. dum supra eandem uocem per singulare,hic per plus rate uertit quod autem per coelum aliud etiam intelligamus,testaturTheodoritus hoc loco sic.

inuisibiles,& intelligibiles substatias, dis ilico

coelum construit una cum ipsa terra, non hoCquod uidetur,nam secunda die id conditum est, sed stiperius quoddam,quod David,coelum coeli uocat Idem sentit etiam Basilius,& Origenes, qui primus eius sententiae autor uidetur fuisse. yos mirum I oe copiose ostendit &Theodorus. Vi detur autem is iaci literas Hebraicas ignorasse, qui di duos tantum esse coelos uult,siipremum omnium ut nos paulo ante diximus, Zc firmaramentum .Praeter haec fabulas esse censet,etiam Pietati aduersantes, quae de pluribus coelis ab

aliis dicta sunt. Quod iacscio an propter Chaladaeos dixerit, qui septem asserebant firmameno

74쪽

G E N E. Dia, ut nos sipra ostendimus. Quanquam hoc

idem multi ex nostris sint opinati. Albertus re fert tanquam nositorum theologorum sit senistentia, esse septem coelos, aerium, aetherium, Olympium, igneum, firmamentum, aqueum, empyrium . id est, coelum angelorum: uerum

haec nestio an fabulosa sint, licet & Beda idem sentiat. Opinio uero Christianorum de coelo

pyrio non tam nostra uidetur esse,quam uo P 'tusiimmarum gentium, Ut modo diximus,praesCrtim Chaldae ,qui septem corporeos musas dos numerantes,principatum tribuebant mutardo cmpyrio. sic enim Psellus de Chaldaeis ut

coelum fortasse est de quo sentit Theodoriotus, dum primum quoddam coelum fuisse aseserit, alterum autem post ipsum, hoc quod fir

mamentum appellatum cli. De quorum diruersitate sic scribit . l. in διαφορον γνωνα. ό ό, W τει τυ φωτὴς, οδε ιατα τῶ φωτορ , et ὁρόω οὐκ ἰά τινγ, Ο Α Η υδατων. Necesse est in quit,quid inter utruncp coelum intersit cognos stere . cum primum ante ipsam luccm condidium sit, secundum una cum ipsa luce. N illud quidem ex nihilo,hoc aute ex aquis. Quod a tem incredibiliter adiuuat ad cognostenda ccesii naturam est,nam coelum appellatur Hebraiice Shamaim, ab es, quod est ignis, Ne Φ maim

75쪽

LIBER coetan reta maim aquae: aqua enim N igne ipsum constaer igne re uidentur sacrae literae innuere. Quod non moconstat. do Hebraris,sed etiam sanctissimis illis patribus Graecis placuisse videmus.sicut modo Thcodos ritus,& paulo ante asserebat.quod uult maxime . per illud innui,fiat fit mamcntu in medio aquas

premum illud sed istud quod oculis pater, ex asquis fecit deus, ipsium coagmentans instar cryastalli.Ex quibus etiam uerbis licet animaduertere,falso at* imprudeter numcrari a quibusdam coelum emis theologis recentioribus coelum crystallinum, stillim er inter alia firmamenta,ut quasi unum a reliquis j mmetum separatum sit,idem enim Seuerianus ait, ε-D

id est coaluit intermedias aquas quaedam instar crystalli costipatio. firmamentum igitur & cryssalicum coelu,inscite ab inuice seiunguiu cum idem sint etia testimonio Hebraeoru,at*Gri corum,ipsa quom attestante ueritate. Qui ergo apud nos tot coelos numerat,videant ne ingentiliu fabulas incidat,& in ea represione qua hoc loco usiis est sanctissimus, doctissimus in The doritus.Potest etiam shamaim,iuxta Hebraeos illud clymon recipere asham z: hoc est,ibi,&maim aquis,quod ibi sint aquae,exitP prope ideuerso

76쪽

GENE. Dumgoquium cum stiperiore His tot testibus acu clamantibus,ipsa quoq; uoce admonete diUina, cognoscimus delyrantium hominum hallucinatione fuisse & noua reperire cupientium, coelo quintam essentiam tribuere. Quod inuentu notam ueritati aduersatur,cb alius etia philosophis, . praesertim Platoni qui ab antiquissimis thcolos pis coelum ex clementis igne praesertim factum,oc didicit,& illustrissima uoce pronuciauit.QUO magis carpendus est Proctus,qui bene sentiente philosophum conatur alienis delyriis implicasN.Qtii R illud optime nobiscum sentire uideatur,ut coelum asserat corruptibile quidem esse,acccpisse aute a deo G -αθανασίαν, id est aduenticiam immortalitatem. Et omnis ornatus eorum. i et' π , id est, omnis militia eorum.zam igitur Hebraic non ornatum proprie senat,sed militiam aut exercitum,& quod Graece est παου Στροπιή met, sicut in clesiis canitur,dominus deus seshaol, id est exercituum. Quo epitheto maxime utuntur sancti prophetae. Hieronymus aut mPutauit hoc loco ornatum esse Uenedum. Phrasis enim Θc consuetudo Hebraica est, ut in ea lin Militis Magua,uniuersa stellarum multitudo militia atque4M ercitus appelletur.propterea militia coeli odorare prohibemur Hcbraei,id est stellas ipsas.Coe o aristi ergo ornatus sunt ipsa sydera totusq; coeli aps coeli. e s Para

77쪽

υ L 1 B A RParatus,atque opificium. Quod ut facilius per

ciperetii Hebraica loquendi consuetudine dmissa, mercitum uertit ornatum, quod tamen non fecit alibi simul etiam Septuaginta secutus cst,qui di ipsi uertunt κοσμο- mus, id est, ornastuS corum. Vitarunt nimirum & ipsi Hebras Dom*s ex naum.Cu ergo deus a prophctis dominus meracituum uocatu innuunt eu coeli , coelestium*sydmIm autorem ac parentcm csse. Etiam & mlud mystice significant,quod sit dominus angesticae multitudinis qui in diuinis literis appellantur etiam militia,sive exercitus coelestis.Ac prster alia testimonia,in euangelio logitur, facta cst cum eo multitudo coelestis exercitus lisc inqua omnia innuuntur eo nomine a prophetis. Itaq; militia coeli. militia coeli,tam omnes stellae,quam uniuersa angelorum multitudo uocatur: sicut etiam scribit quodam in loco Hieronymus.

Ab omni opere suo quod patrarat.

I ab omni opere suo in sing

Iari. At Septuaginta per plurale aediderui, απλπαντων σ3 ν α/-, id est, ab omnibus operaribus suis. Nihil uero id refert.Quanquam aperte intelligam, unde factum sit, ut Septuaginta Per plurale uerterint. Ultimum enim tali huius nominis,uidetur eos sesellissc.Est enim ea litera apud Hebraeos finalis nominum masculinorum pluralium,interposita uau.ut π,N zebaoth. Veru

78쪽

GENE. NVenim hoc loco ea litera non est. Quod itaque singulare crat,putarunt illi esse plurale. Consi milis error etia supra depressitur, qui menasheleth,putariit plurale esse tam oc illum

iocum uerterunt id est, imperia, potensitas,idem frequentius reperitur. Neq; existimardum est, eos alios codices habuisse, oim aeditio Chaldaica per singulare idem nomen esserati,id est, opere eius,uel suo.Nostra quo que interpretatio clarissimum ad id asserat testi monium.Qtiod inseper erat Hebraice ,id est,fecit,ipse uertit patrarat.

In die septimo.

Ex hoc loco post int corrigi codices Graeci, Graecoru eo quorum plures habet, Uervi εο λουαν ὁ θεορ ν dici errari φα - εκτη, τα σγα αλ , id est,copleuit deus ti sexto proin die sexto opera sua septimii habet Hebraica stptimo ha ocritas N , sentium id est,ic copleuit deus in die septimo, ome opus sim.Quod aute uetusti codices Graeci ita habuerint,indicio ipsi interpretes Graeci sunt, u eodemodo citat eu locv.Theodoritus: et oet ετ λωπμ. ος minμφα Οεou. 5c quae sequuntur apud ipsium.Theodoritus quom eo modo interptat, ut usin ad sextam die deus operatus narraretur,

sabbato aut scuislc.Sed ide est si uel in sexto, uel septimo opus perfectu dicamus. Coetu siquideest in septimo nihil essectum fuisse, sed sex illis die

79쪽

N LIBER diebus tantu. Quod ergo in die septimo deus opus seu perfecisse dictus sit,hoc innuit in ipso sabbato cessatum esse,ut tamen in eo nihil opes prius fuerit inchoatum. A Septuaginta auistem dicitur deus sexta die quicuisse quippe quia. die Omnia absoluerit. Quod etiam expo, nitur ab Auen Ezra,oc cessauit,inquit, ab omni opere seo, quod fecerat scilicet 'raon dua: N, id est,in die sexto, ante sabbatum. Annotatur is locus etiam ab Hieronymo.

Istae sunt generationeS. est autem nome ductum m Moeestaenuit: significat natiuitatem, generatior

est liber generationis, quod no est in Hebraico: non enim dicitur iste est liber, sed ut uertit Hieronymus, istae sunt generationes. Arbitror aurtem a librariis esse additum iste est liber,ex quinto capite,ubi scribitur rui , n , id est, iste liber generationum. Uel fortasse fecerut ipsi Septuaginta,ex illo loco explicantes istum.Sed

cur haec minima annotamus c quod autem uerra

nymus, ex eo crediderim contigisse, quia cum illi biblia sine punctis uterentur, ut infinitis presne coiecturis deprendit G ut sepe nos mons stra

80쪽

GENE. γγ maturi sumus,sortasse eandem dictionem Iegerrunt thesedoth, quae pluralis est, uel tholedath in c6secutione,quae singularis est. Sic enim scribitiir sine uocalibus fine cholem: atq; ita factu ut plurale singulare essectum sit ' quod ut minimi momenti est hoc loco, ita alibi plurismi referret.Satis est autem nunc causam uarietatis ostendisse: Videbimus enim quam utile sue rit alibi,id a nobis esse animaduersum. Et omne uirgultum agri. Tam Hicronymus,quam Septuaginta nomeatque etymon Hebraiciam exprimere uolueruli

uirgultum enim in ea lingua appellatur leaerec: a lara id est, uiridi. Atm ierech proprie uirorem aut uiriditatem sonat. Omne igitur quod uiride est,siue in herbis,sive in plantis,icrcc nuncupatur.Quod optime reddiderunt Septuaginta, παν- ῆ, id est, omne uiride in agris: nostra uero uox non totum id attingit, quippe cum uirgultum,magis de plantis quam de hera his dicatur. Alibi tame uertit Hieronymus uirens,Septuaginta imitatus.

In die qua secit Deus.' n , id est dominus deus. Atm hic refragram

primum additur nomen tetragrammaton,id est malai ne a