Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

51쪽

natura constitit,& quae prius liquabilis esset nais tura,solidissima est esse 'a,ea de causa, firmamentum est appellatum.Gennadius aute oc ipse sanata, fluxa, Blubilis' natura esset,selidam 8c minis me mobilem constipationem accepit. Idem sensiit Basilius. Plato quom in legibus Astrologiah uinari dicit circa τή --.L solidi motu: per Rit sesidum coelum intelligens . Cumq; plexam aliadum diς tW sint solida,unum coelum,solidum κατ' εὐνωUOGp catur . Quanquis sertasse sit dicendum, quod duo solida sint unum quiescens,alterum semper Σ 'agitatum.Propterea Zc apud Theonem

σια. τ α uocatur,quae circa coelestia corpora uersat,

wl etiam sit alia s*-μψία. Inuenimus etiam apud Platonicos coelum firmamentum uocari, sicut inuenitur apud Damasciu, n souηματων Hoc est firmamens torum catena. Empyreum enim est firmamens

tumi

52쪽

tum,est aetherium, est materiale. Quae ex Chaladaicis Zoroastreorum oraculis sumpta stunt, sic

pyrium unum Sc primum, id cst igneum, & tres

post ipsum, aetherios: deinde tres alios materi Ies,quorum extremus terrestris, di semi lucidus uocatus est, qui sublunaris locus est. Sententia quoque extat apud eos de statimo ec omnipoistenti deo,quod επῖα ηογκω s0ρωματα H Qto id est,Septem conglobauit firmamenta mundi. Extat quom apud Syrianu τα αὐλα ςφωματα ἡ σιμα, materia carentia firmamenta, laudantur in sacris. Quanquam hi omnes uidentur id nomen a nobis accepisse,sicut pleracp alia apud eos furta deprendimus, de quare nos fusis in nostris libris cotra Theologiam Platonicorum. Haec itaque ratio est, cur primi Septuaginta in sacris scripturis uocarint coelum firmamentu, cum Hebraice appellaretur Rachia,id est,porrectio, ac dilatatio. Coelum quoque etiam solis dum, uidetur Aristotcles sentire,primo enim Meteororum , scribit a corporis solidi motu, scindi aerem, per corpus solidum: selem intelli Rens, citius sententiam explicans Alexander,

53쪽

cum dixerit Aristotcles corporis solidi motum minime discindere aerem,uidetur asserere, di se Iis,ec reliquorum astrorum corpus esse selid di perspicuum. Cur dem no ADVERTENDUM quod secunda die, benedixerit non dicitur:Et uidit deus quod essct bonum, tas μυ αςi neque in textu Hebraico, neque in nostra aedistione habetur, sed in aeditione Septuaginta adsditum est ex errore: non ab ipsis quidem, sed quod ex uno loco facile in alium aliquid transportetur,si qua similitudo arriserit. Annotauit ergo hoc Hieronymus in Ioviniano ion dici de

Binapin nia secunda die,bonum deo uisum esse, quia numes merus cur in rus binarius infaustus sit, a quo unitas primum fuctus. discerpatur: quod causa corruptionis est, quod pulcherrime explicatur a Platonicis, maxime Damascio,viro in ea familia excellentissimo.Rahi uero Salomon,aliam huius rei assert ratione, cuius uerba subscribenda sunt, sic enim inquit:

quod esset bonum,quia nodum erat opus aquas rum,nisi tertia die perfectum:quamobrem negauit esse bonum, eo quod erat imperfectum. Niscolaus de Lyra,nesciens fortasse de binario esse Hie

54쪽

G EN E. si Hieronymi sententiam, am uerbo edissimo reprobauit, sed eius confutatio ridicula est, ita iure carpitur a Burgensi. . Producat terra. Hebraice uerbum est ab herba ductu thadse, id est, herbificet, si dicere liceret: a deseNw id est herba.Perinde si dixisset,Herbificet terra herbam. Sed quia non erat satis Latinum, propterea alio modo idem Latine expresssit.quaquam Rabi Salomon,aliud uult esse aliud. primum enim significare dicit uniuersam herbarum uiriditatem,qua terra uestiatur,secundum ipsas herbas. sed quis non uidet haec adeo esse inter se similia,ut facile confundantur illud quoque inferius, faciens semen, Hebraice est, seminificans stinen. sic & inferius Producat terra,Hebraice est', id est, faciat exire,quae 5c alia infinita, prudentissime noster Hieronymus , Latinae phrasi accommodauit: quod di Septuaginta fecerunt in lingua Graciam: luanquam hi sint longe sia fingendis, ac noutandis nominibus, nobis feliciores, propterea Hebraico saepe accedunt propitis,quam 1 Sοῦ

Erunt in signa & tempora. Tempus hic non id est, quod a philosophis Npκφs M.

55쪽

M LIBER ποτ'. λυαρ ruin inmmera, hoc est, una eum eo conditu est tempus,ut quia simul effecta sitiit, simul oc distatuantur, si qua eoin futura sit unquadistblutio.De hoc enim tempore intellexit infe. rius cum dixit,erunt in dies N annos: sed hic te Pis 'ti pora uocantur dies stati, ac selennes, quos Hes braei a cotestatione atm admonitione appellant a uerbo id est,tinatus est: quas ius rum dierum stequentissima est mentio in sacris literis, earum itam Sol &Luna indices sunt, ad

solis enim ac lunae cursum, huiusmodi dies celebrantur,ac repetuntur.Primum itaque tempus Hebraice uocatur het, secundum moliad. Septuaginta quom, non uerterunt hic γοω. κονους, quod tempus ipsiim est, sed κωρήρ, quae meis. cst bene gerendarum rerum occasio,& ut ait Plato ιχιγρο ms κρνου, id est,flos temporis,quod sit selectissimum, atm maxime opportunum tems pus.Hoc didum sit quo proprietatem Hebrai, cam explicaremus, cuius ignoratio fecit, ut plerim tam Graecorum quam Latinorum, hunc locum,aliter quam fas esset,interpretati sint. orum summa solertia non propterea, non est mirifice in caeteris commendanda.

Vt praesint.

, ut praesint, it dominetur: long emelius quam Septuaginta, qui uertunt, εις cusλας - , id est,in potestates diei: lumen mis

56쪽

G E NE . onus εις ροχαρπι-τος id est,in potestates noctis. dubia enim translatio est, quia inchoastionem temporis significat,& potestatem atque imperium.Non uitarunt igitur hanc amphibotestatem ac ditionem. Vertentibus ergo eis, MFχας non tam intelligeremus in poteis

fratcm diei, quam in principium diei, sic oc de

nocte dicendum. Praeterea cur uertunt αλας,& non cum Hebraice sit singulare, di sensus non admittat ut dicamus dominatus ii lurali quod tamen non fecerunt alibi, ut Psal. coo. πν nλιον εις ηουσίαν id est: Solem in dominatum noctis: cur non idem hoc loco factum est, cum idem nomen sit hic ocibi,eodem modo prolatum: Haec autem Septuaginta peditio piciosis apud Graecos in error induxit: non enim pro potestate aut impcrio hoc loco sumpserunt, sed pro principio: itaque asserunt lunam quia in principio noctis facta esse dicitur, fuisse e diametro soli opposiutam,cum condita est. Neque forte ab re fuerit, si ipsa uerba subdiderimus. Lunam inquiunt, cum quarta die, Genesi attestante facta sit, in plenilunio fuisse necesse est, metira' χου, -

57쪽

- LIBERO λDO' PVmυλν γ μαα. -ος-μ, oce 'Dγνκας οπμοδου, ταυam γε μ' insta. Sed hoc Potuit quidcm esse,sed ex isto loco non colligis tur, non enim Oenu principium hic significat, sed potestatem, quae amphibologia in contextu Hebraico neutiquam cst.

Congregentur aquae, & factum est ita

In Hebraeo non repetitur, & congregatae 1 int aquae, quae erant sub coelo, sicut neque in nostris codicibus: sed repetitur apud Septu ginta, apud quos totum hoc reddundat. κἀχ

iecta in aqua,quae erat stib coelo,in collectiones suas,& apparuit arida. Annotauit igitur hoc ditius Basilius in hexameron his uerbis: mi ἐγ

Hoc est,ta factum ita est, satis crat id dixisse, ut inco

58쪽

GENE. nostenderetus diuinam uocem opus satis essembsecutum. additum uero est in quibusdam codicibus, 5c congrcgata est aqua, quae esset stibcoelo, in collcctiones Bas,& apparuit arida:quae neque alii interpretes addiderunt,neque in contextu Hebraico reperi tur.Et profecto supers Macanea est,post illud testimonium Sc factum est ita,eorundem explicatio.Et in emendatioribus Exemplaribus,inuenitur totu hoc obeliscis esse

descium. Obeliscus enim expungendi, ec oblis di

lerandi nota est,haec ille. quid. Producant aquae. hoc quoque Latine uerti non pod 'tuit:sicut enim supra de terra dicendum fuerat, herbificet terra: ita minc fingendum esset nos men, quanquam ne illud quidem reperiri pose

sit. Quod enim est ipsi terrae herba, hoc

scereΣ aquis. Proles ergo, ac pullulatio aquas aquis rum,Hebraice scereta uocatur. Necyroprie res proles. ptile significat, ctim repere sit terrestrium. Sed Hieronymus elegantius nomen inuenire non potuit: eodem cnim modo pisces serpunt per aquas,quo reptilia per terram Imitatus est quosque Septuaginta, qui di ipsi uerterunt ηαγετο-τὰ ματα omne, id est producant aquae reptistia.Hoc dictu uelim opter eos,qui sunt λογων ut facile etia a summis uiris no abstineat,

59쪽

s6 LIBERZc inlevissimis quoque eos carpant.

Creavit Cete grandia.

Dracones Halaninim,id est,dracones.Eodem maris p cies uero nomine dracones terrestres atque marinim imi uocantur. Neq; em Ceteo maximi pisces aliud in aquis stini,quam dracones ac serpentes in terra.Quanquam igitur nomen Hebraictim draconem sonet,tamen pisces qui cadem forma, ac

magnitudinc sint,significat. Intienimus N alibi ingentes pisces dracones uocari,ut Psal. lvij.m an a 3 an ,id est,Dracones,& Omnes abyssi: per abyssos aquas copiosissimas intellis

gens:per dracones maximos Pisces. Nam draco nes terrestres eod loco inferius citat dicens id est serpentes. Esaiae quom cap. XXVil.

dracone ci est in mari. Intelligiturq: figurate is, qui late maris imperium teneret,Tyri uidclicet, rex,aut eiusmodi alius. Ezechielis quoque triacesimosccudo itirtanquam draco in aquis. Recte igitur hos drais cones,Hieronymus Cete uertit, simul etiam Septuaginta secutus, qui& ipsi interpretatur,

cete quid. cit deus Cere grandia. Neque per Cete una eorum piscium species intelliginir, sed omnes grandiores pisces sic vocantur. De qua re oca heodoriciis inquit: κρτη γου, μαντα τὰ

60쪽

sta sint,quanquam eoru quoddam sit di timcn, ςς TUM quamobrem addidit magna. m

Crescite,& multiplicate.

Quod Latine est,crescite:Hebraice Vm pertinhoc est, fructificate: a nomine id est, frusetu. Idem uero est crescere in an malibus, crepere. quod fructificare in arboribus. Eleganter itaq; Fructificiam. hoc in illud mutaui cum fructificare, non satis csset Latinum . Sectitus praeterea est Septu ginta,qui di ipsi uertunt, Oul ελ. id est crescis te. Vt autem intelligas, quam uera haec sint, quae hic dictitur,ta quam a uetustissimis etiam gentibus cognita,uerba Mercurii siil,scribam. ο δε λορ ἰυθυρ ειπγ αγω λογω, gQG

si λμοργή τα. hoc est , At deus statim diutuno uerbo locutus est, ac dixit: augescite cum incremento,& multiplicemini copiose omnia condita, di opificia. Dein de generatione, tanadcm haec infert, sal ἐς θυνίου τα γ νγ ταττωντα . id est, di multiplicata sunt generatim omnia. Haec a nobis prolata sitiat, quo cognoσsceremus nihil antiquissimos illos de rinus dis uinis sensisse aliud quam nos sentiamus.