Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

691쪽

D E V T. 68γlum istum &c. Hoc inquam additum est a stris

Ptoribus.Nem uideo unde sumptum sit. E T in brachio tuo extento. H, id est, Porrecto atin exteto,a uerbo m hoc est, Porrexit, tedit. Quare no tam .pprie hoc redditur a Lxx. ἐν τὼ 'αχωνι σῆ τιο κλω, hoc est, In braschio tuo excelso, indii,sublimi.Na hac phrasi Hebraica, uehemetissimus ictus significat, que brachio exporrecto incutimus. Neq; hoc dici imus, ut LXX. aeditionem potius Producamus, quam illustremus semetiam. Potest enim etiam ipsorum Septuaginta interpretum stare stillenatia,ut in brachio excelso dicamus pro eo quod est,ui diuinasortitudine admirabit ac*digiose,

coelesti, celsam uirtute. Verum in his no mulatum discriminis est,propterea non sunt scruptis Iosius,quam deceat,tractanda ac perquirenda.

QVando populus congregatus est. uod

omittitur a Septuaginta credo ea ratione,

quia sit saepe alias dictum. Tantummodo igiis

ha locutus est uobis dominus, in monte de mes dio igniS. E T benediceret in nomine illius.) Construactio Hebraica est,apud eos enim uocandi oc besnedicendi uerbum iugitur nomini cu praeposistionein. Dicunt benedicere in facie illius,M eo quod

692쪽

ε83 LIBER quod est,illius faciem benedicere.Et benedicere

venedicere in nomine eius,hoc est,nome eius. amobrem in notae eim declarare hoc fuit necesse, ne aliam sentcntiam id est, bene innui crederemus. Levitarum ergo erat nomen

dicere homi diuinum benedicere aliud fanctissimis ac perpe riu ,Hψ- laudibus attollere, ut hodie fit a sacerdotis hus,ac his,quos religioses uocari usus obtinuit. Verum necis Septuaginta praepositionem sube

Possumus itaq; etiam hoc tueri, ut non sine praepositione intelligendum dicamus sentetiacp sit, Levitas benedicere in nomie domin id est,alios

homines benedicere, inuocato nomine diuino. Neq; tantum homines,sed ec uniuersa quae spesctant ad genus humanum. Quae omnia a sacervdotibus per nominis diuini inuocationem benes dicebantur,ac sanctificabatur.Plerun* uero i cutiones Hebraicae faciunt,ut alia uideatur sciastentia,quam sit.Ideo dare operam necesse est,ut

quis illius linguae loquendi modus sit,cognoscatur.De quare scripsit Rabbi Moses Aegyptius apud Hebrsos,in eo libro qucm inscripsit More Hanibchim. Hoc est, doctior perplexorum, aut instructor dubitantium. Sed partim breuius clitae A m. deceret,partim inscite,& sine abseluta diuinarunium natis literarum cognitione Praeter enim uocabulorunum imperia cognitionem,Hebraei fiant omnium hominum

iij imi. imperitissimi,ec suas habent literas ridiculosissis

693쪽

D E V T. mis sabulis contaminatas. Apud nos uero seris psit diuus August.uerum ut in multis ingenii tui maiestatem ostendit,ita ad alia,Hebraicarum literarum cognitione destitutus, attingere non potuit. Vir medius fidius dignus, ius ingeniunullas haberet literas incognitas, propter eius

sublimitatem ac maiestatem.

P Raeputiu cordis uestri. Sicut habet 5c Heuhraicum TE,Praeputium cordis uessiri.Quae cum metaphora sit, eic per ea, aliud in matur,praeclare a Septuaginta explicatum est, quid per eam significetur iam σψν- ρου δεαμ υμον, hoc est,Circuncidamini duritia cordis uestri.Cordis igitur praeputium,durities minutium

est,ac caecitas,qua cor impeditur,ne uerum pera coris.

spiciat.Ut enim apud nos,per baptisinu demonstratur,ac fit animi potius, quam corporis expiatio:sic HebraeoN cir cisio docebat,resecandam

esse cordis duriciem,ac cscitatem. A mouendam ex animo pellem ac caliginem,qua mens obscua ratur,ex qua error foedissimus consequitur,diuinitatis ignoratio.Quae oes tanΦ genitrix parit pietates, scelera,atss calamitates.Cu enim homo,deo adluctus no fuerit,qui omnis decoris aeuirtutis,idea oc seminarium est,eu necesse est ois humanitatis,iustitiae, probitatis expertem esse. Nec magis inter homines,quam beluas esse coanumerandum. Sunt ergo magis intuenda, quae

Per ritus ac cerimonias significantur,quam ipsis X cerimo

694쪽

GO LIBER cerimoniae, quae signa tantummodo sunt nasos

rum rerum repraesentatio.

O V I personam non accipit. Recte tam ab Hieronymo S Lxx. Hebraica locutio permustata est,quae habet Nw N , hoc est Qui non suscipiet faciem,aut no eleuabit facie. Nccpenim hoc aliud est,cb ex facie, o qualitate,diuiis A ip π p' iiis facultatibus,pcrsonas distinguere, eaSQ a ID ceptas habere,iudicium ob id puertere,ut alteri

fiat,quod non fit alteri. Postumus etiam dicere, nec Lxx. nec Hierony .locutionem Hebraicam mutasse.Nam Hebraice Panim faciem sonat,qae Lxx.προσωπιν interpretati sunt.Vt Isopon nopro persena,sed facie sumat. Apud nos aut perissona sumetur pro cuiuscunci; hominis qualitate quae ex uultu cognoscitur.Hoc ergo dicit Moisses deum no animaduertere,sed equale de tabus serre iudicium odo probitas ac iustitia adsit. DAT ei uictu ac uestitum, Elegantissime Nhoc mutatum ab Hieron. pro eo quod Hebraiisce est,Dat ei pan .Quod non immutatur a Septuaginta δελοα ασω ανον, id est,Dare illi prarinis omne n .Quis enim non intelligit,panem hic accisq*q μ 1 - pit pro omni eo , quo uescimur, tam esculent

φη ' quam poculeio, ut ipse sermonis Hebraici usus

offendit Quare non tam aperte apud Graecos transfertur.Et pro ον αν fortasse rectius pone

rctur θιον, id est uictum,licet sit Hebraice

id est,panis.Etia illud recte permutatur, Dat ei uesti

695쪽

D E V T. uestit pro eo quod Hebraice ponitur , id est,uestis.Nam illud,omne quod uestimus fiagnificat. At quod reddiderunt Septuaginta noitascilicet ι--ν. Verum haec,quia sententiam non peruertunt,ipsi reprensione digni sorte suumus,qui tam leuia annotamus.

IPSE laus tua. - , id est,Laus tua, Iaudatio tua, decantatio tua, hymnus tuus. Eo enim nomine Hebrsi psalmos,laudes,hymno praeconia significant.Et liber psalmorum uomatur Sepher thelissim.Septuaginta igitur, nescio quid aliud intelligunt οωγέ -υσμα. σου, id est, Ipse gloriatio tua,in eo gloriaberis,in eo de te fas pies,ille sit gloria tua, te omnes praestare popustos persuadeas,qui talem deum habeas. Verum ut dixi prior uidetur uerisimilior sententia, ut ad praeconia oris referatur. Quibus deum nostrum laudamus,propter eius in nos innumcras hilia dc excellentissima beneficia. I N Septuaginta animabus.) Etiam hic soli itus Graecorum interpretum est error,qui Septuaginta quino animas ponunt.Primo enim loco corrupto, ubi eius rei primo mentio habita est, facile oc reliqui illius similes corrupti sunt.

ET uniueria substantia eorum.)-Θz id

est, nis facultas,omnis stibstantia:a uera hom* , id est,surrexit. Additur litera futuri Iod. Hoc nescio cur Septuaginta transtulerint

696쪽

E' πο ιαν ωυτῶν auu υποι initi, id est,Et omnem eorum promissione.Puto tamen eos intellexisse facultatem,ac id quo nostra uita sustentatur,omnemq; supellectilem,quae una cum haereticis

Haerereri er illis absorpta est. Quid enim aliud haeretici sint schismuiri, ae Sehismatici, Φ Dathan & Abiron Ut enim D thg' er hi sub praetextu pietatis dominandi libidine,ac εξ πη ςργ umbitiois aestu exagitati,ei principatum adime F re eonabatur cui fuisset a deo traditus, Ita hi sanecclesiae corpus disiungere enituntur, dum caput eius a summo deo constitutum imminu re,lacerare,dedecorare impiis maledictis no cessant.Nem aliud fit ab his, in summum illud cais put,quam ab Dathan,& Abiron in Mosen tenatatum est. Genus hominu miserabilissimum, ac pernitiosissimum, qui sub praetextu nostrarum

corrigendarum improbitatum,infinitam attulere malorum sylvam Perm uniuersum terrarum orbem pessimos disseminarunt errores. Adeo processit audacia, di gigantea immanitas, ut eis nec coelum iam sussiciat,in quod suae sceleratisvimae linguae uirus evomant,ore imp assimo bim ement,dilacerent,dum eius incolas,tantishris,ac mendaciis dehonestat.Sed uidebit omne humanum genus eorum interitum,& sempiteraena obliuione eos sepeliendos infernum hiatu patefacto absorbuisse cognoscet. A Q Vae ducuntur irriguae.) Totam orationis

formam interpres eleganter immutavit,quibuse dam

697쪽

D E V T.

dam etia omissis p ,hoc est xt irri

gabis cu pedibus tuis.Hoc est,ea terra eius naturae est,ea scininabis, di pedibus superinduces a quas.Dico igitur comode omississe Hieronymupedes,qui ex idiomate Hebraico ponuntur. Sisgnificatur aut labore di decuri,per tota Aegyaptum deduci solitam aquam e flumine Nilo,utetia indicat Rabbi Salomon, qui pedes hoc loco pro labore sumi dicit. Haec autem produximus Ut sciremus causam,quare Septuaginta sic trans

ποσὶν, hoc est, Cum seminauerint sementem, Nirrigauerint pedibus. Pedes tacere debuerant, quia*absurdam,& obscura faciunt orationem Graecam. Aut series mutanda fuerat.

N E forte decipiatur cor vestrum. R, hoc est,Ne sorte dilatetur cor vestrum. Vt alibi ipse quo Hieronymus interpretari Qte ut in filio Noe Iapet. Hac autem locutione, Hebraice significatur cordis rumor, seperbia,

audacia,arrogantia, contumacia,quae omnia ex

nimio rem felici successu oriri solent.Dum enim cladibus ullis praemimur, humiles iacemus,&abiecto, atq; demisso animo sumus. Quo pharomaco utitur saepenumero Deus ad infringedam cordis nostri audaciam.Habent aute di Hebraei suas similitudines, ac metaphoras, quibus eles anter in sua lingua utuntur.Septuaginta secusum Hebraicum interpretantur. et Λατυνἔn si

698쪽

LIBER MYRRία σου, id est,Ne dilatetur cor tuum. Q V A N Diu coelum imminet terrae.)',

'tarta tan id est,Sicut dies coeli.Uideturin ea esse sentetia,quam noster interpres transtulit. Nam apud Hebraeos Che, adverbium est modo sim litudinis,modo commensurationis.Significato secundum mensuram. are quod nos dicimus in psalmo,Sicut dies corti: intelligedum est,pro eo quod est secundum mensuram dierum coeli. Secundum eorum interuallum, secundu eorum durationem.Quare prudentissime uersum est ab Hieronymo. Et facilius nos Latini hunc locum intelligeremus .ppter interpretis nostri diuinuingenium,cb Graeci, apud quos phrasis Hebi aisca nuda relinquit, minime ab interpretibus explicata.Qtiis enim apud eos facile assequeretur, quid hoc sit ἰνα-οα-M ME M

ἰδε τῆς γῆ , hoc est,Vt multiplicentur dies tui,&dies moriam tuom super terra,quam iurauit dos minus patribus uestris dare eis,quemadmodum dies coeli super terram. Ecce nihil hoc loco des claratur de diebus coeli. V SQ ad mare occidentale. id cst Vsq; ad mare nouissimum.Quod mare,ut Septuaginta di Hieronymus optime ostederiit, est id quod in terra Israel positis ad occasum spectat.Quod alio notae appellatur mare magnis Mar

699쪽

D E V T.

Mare, scilicet Cyprium, Aegyptium. Quod ab

Aegypto, totam Assyriam attingit.Dicitur aut Maretionis mare nouissimu & magnum, quia eo usq; terrae mμ,mare masanctae fines excurrerent.Magnum autem, quia gημ HebrarisOmnis aquarum collectio mare uocatur Hebrai q*od dicauce.Ideo uerum mare magnum appellant,ut disse V rat ab his,quae minora maria sitiat,stagna scilicet di lactis,ut est mare Cineret,quod corrupte Goncsaret vocamus.Est enim lacus, qvcm Iordanis in media fere Istaelitica terra essicit.Septuaginta

est, Usq; ad mare occidentale. I V X Τ A uallem tendentem N intrantem procul.) Potius sententia Quam uerba reddunatur,quae sic habet nIU N ,id est,Iuxta quercus more.De quo loco est faepenumero diis ctum. Et quonia Hieronymus propr14s oculis

has terras contemplatus est,eum existimo,talem

esse situm illius uallis didicisse,Illum hoc loco

explicuisse.Hanc uallem alibi appellauit conuallem illustrem.Credo propter uocem more, quae a uerbo uidendi uidetur ducta,uel ut imitaretur Septuaginta, qui hanc uocant υψηλnsi, hoc est, excelsam. ς σίον pi γαρ υψηλne, id est, Iuxta teriaram excelsam id est perspicuam. V T impleatis cerimonias. - , id est, nia instituta, omnes ordinationes. Dicis

turin de his potiti decorum, probe 'ectant ad agedum, di quam de ritibus, quibus

700쪽

LIBER in gerenda religione uterentur. Nam probitas sine ritibus esse potest,at ritus sine probitate minime.Declaratur id ab Esaia, qui abhominabile deo esse cortim sacrificium docet,qui imprj sint. Qui iustitiam probitatem no sectentur. Lorum ieiunia execratur, eorum incensum illi putet. Quare hoc magis innuit Moscs,in quo nerui totius legis essent positi, unde ritus fierent accespiabiles.At quoties hodie oculi piorum impleatur lachrymis, dum di nos ritibus tantum constenti videmur iti js ac sceleribus contaminasti,Ecclesias adimus, missam caeteram diuina ausdimus,& putamus nos placere Deo quae dum uidentur bonis non possunt non displicere. Seo

rainta di ipsi genus potius quam speciem

alerunt id est,praecepta.

SVb omne lignum frondosum. Diximus lis

gnum de more linguae Hebraicae pro arbos re accipi,quod nec ipsos latet interpretes, tam Hieronymum q m Septuaginta, qui uarie id

nomen transferunt, modo lignum, modo arbos rem.Septuaginta igitur cum semper lignu redadiderunt hoc tame loco G υτπκώτω δενὶ λου Res id est,Subter arbore opacam,densam ron dosam.Quas gentes suis dris consecrabat,ut Oes

pene docent historiae, praesertim Dianae quam nemoribus delectari opinabantur. Et saepe in historus martyru legitur,eos esse ad aliqua arbore ductos