Augustini Steuchi Eugubini Veteris Testamenti ad ueritatem Hebraicam recognitio

731쪽

ma LIBER mero dictum est, pleram apud Hebraeos inuerniuntur uerba, quae contraria significent, inter

quae N praesens uox.Namnet my significat fano Aam pollutam ac meretricem. Ergo ubi dicis tur π ' ,id est, e sorte sanctinces potius inquam uertendum,ne sorte polluas,id quod ocipse ostendit sententia. Licet Septuaginta non

secus,& ipsi trastulerint, ι- αγαm το γ'νηρο hoc est,Vt non sanctificetur semen: quod fecit, ut Graeci aliter hunc locum interpretarentur.Si quis inquiunt,non obseruauerit hoc, sanctificas bitur eius prouentus,& sementis,id est, edet inusiim dei. A tm hanc esse dicunt mulctam trans, gredientium. Ego uero existimo intelligi per id pollutionem quandam. Nam di uiris ec mulierihus prohibet,diuersis coloribus uti. Et omnino omnem uarietatem,& dissidium ac colasionem execratur,quare oc pollutio quaedam erit taneatis commixtae. Sicut oc initus diuersom anima lium.Statim quoq; oc alia uarietas infertur.

Et crudient, stigabunt, endabunt, quemadmodii oc Septuaginta,-τ αδευουαν ρωτον, hoc est.Et erudient eum,ec castigabunt.

stultitia.Qtieadmodu Zc I xx. Ob ἀειο mota ἐποικον,hoc est,Qtita dementia,ac stultitia secit.Nulla enim maior dementia cb peccatu. Na peccatu ex animo dementi oc caeco proficiscitur.

732쪽

vIR quia humiliauit ', Hoc est, Quia oppressit,afflixit,subegit, quant & Lxx.

hoc est, inquaginta argeteos. Nam nescio an recte ficii uocentur argentei:Praeterea qui sunt sesi argentest quanquam di Septuaginta siclos reddiderint πεντηκπτα διοραλγα α γυ-, Hoc est,Quinquaginta didrachmas argenti. Solent enim siclum uocare didrachmam. De quare alis hi dictum est. v 'NEc reuelabit operimentu eius. Π CR rira, hoc est,Et no reuelabit alam,aut plus mas patris sui.Nem dubiu est, quin ala siue plui: ma hoc loco,pro operimeto accipiatur. Quemaadmodum etiam uerterunt Septuaginta δουκ-ακπλυψ συνίαλυμα τas παπιρος αυτ hoc est, Et non reuelabit operimentu patris sui. Credo uero significari eo omnem ignominiam,ac dedecus,atiu uituperationem. c A P V Τ ΣπIII.

Non intrabit eunuchus. Totum quod hic

de eunuchis dicitur,non aliter exponitur

ab Hebraeis: Praesertim Rabbi Salomone, qui quasi nostram aeditione secutus sit, di in ea Moactus,ad uerbu exponit,sicut noster ipse sensit interpres. Apud Septuaginta uero no adeo clara sententia est.Quod autem dicitur:non intrabit ecclesiam domini,exponit Rabbi Salomon N

733쪽

moLIBERPS ' RU hoc est,Non assumet uxorem Israelitida,& quasi ex eo populo no censebitur, non poterit ecclesiam conficere,& ex Maelitico populo haberi. Hoc est de scorto natus. Quod obscurius

est apud Septuaginta ο--ἐκ τ sta εις εκαλ- κυθιου, hoc est,Non ingredietur demeretrice in ecclesia domini. Fortasse demptus est articulus οεκ pi merae. Nullus cp tuc remaneret scrupulus.Dimittitur quom ex errore in coadicibus Septuagita,usq; ad decima generatione. G E R ens paxillum in baltheo.) lino uero fieri P hoc est,Et paxillus erit tibi uice ligonis:sicut interpretatur Rabbi Saalomon, qui ait VI 'V D, Erit ei,inquit,iste paxillus perinde ac ligon.Ortus est aute error in nos

stra aeditione,ex aeditioe Septuaginta qui oc ipsi

2' τααλγ ἐςati σοι αδε Γίνους απυ, hoc AE,Et pastauius erit tibi in zona tua. Me enim in zona haberetur paxillus ex aequivocatione nominis e

ror accidit. De baltheo itaq; zona nihil scribi tur, sed ea uox ligonem Iagnificat. Nota uero sentetia est.Erit,inquit,vice ligonis, quo sodias,

terrassi stercora contegas. O reuelatus es.)-Hoc est,Et operies excrementum tuum Septuaginta di ipsi apertius καλυψεις τι- ω ut συνην cri, hoc est,Operies turpitudinem tuam.

NE c precium carnis. Canis dicendum est. Hebra

734쪽

Hebraice QP, id est,Canis: manifesta est sen

tentia.

est,Et in sportam tuam non pones. Septuaginta diuersius ei e λεπανον ουμα ἐπιβαλους usi πν αι- μhoc est,Et falcem in messem alterius ne imponiato. Omiserunt enim suo loco id quod de uvis diis Ru cst,& post cius rei ira inerunt.&Iestis enim Pr posita est.Qtiare nec ipsi dissentiunt si lectio in suum locum restituatur se est αγ' ουμα επισhoc est,inuas autem tuum ne coniicito. Vuas igitur quis uis ad satietate degustare cie aliena uinca potest,Afferre autem secum no potest.Quae iura cu diuina sint,& ab ipso Deo ex rata,quis tam uecors, tam miserae mentis,tam infelici animo est,qui ea seruare nolit c A P V Τ ΣκI III.

Non accipies loco pignoris. Quae de mola

stuperiore & inseriore hic scribuntur,non secus expontitur ab Hebraeis.Si quidem Rabbi Salomon,a nostra ut quidem existimo aeditione edoctus,de prima mola quae uocatur scimbit numn R n, hoc est,Haec illa est, quae discitur inferior, alicram uero, scilicet zad dicit esse m ' ,hoc est,Superiorern quae etias nificantissime uocantur a Septuaginta jκοῦν γρο ς μυών, φυ est ἐπιμυλιον, Hoc est, Non Deneraberis molam, aut supermolam, si nobis

sic loqui liceat. Quia

735쪽

in I A anima suam apposuit tibi. - a, Quia anima pignori dat, aut accipit. Quod Chaldaica aeditio, hoc modo accipit, ut non tam de anima foenerantis dictum intelligismus,sed omnium anima,qui inde motui farinas,

est,Quia cum ipsis datur cibus omni animq.Clarior igitur hoc modo est sententia. Septuaginta nihil dissentiunt om ουτος Hoc est, uia animam iste pignori dat. s I deprensus fuerit homo. Haec quide senatetia no ali ter intelligit,* ut noster uertit intero pres. At apud LXX. aut alia est,aut certe obscuaera di quae possit a paucis intelligi,ut intellige da est εαν δ αλῶ m ωπΘ κλε Ιων- υτ υ, ἰκτωρ αδλς μ ασῆ. Si quis deprensus fuerit suis rari animam suam,ex Datribus suis. uis quaeso intelligeret his uerbis innui, quod noster traii stulit interpres: Quoniam* sententia clara est,

alius expositiones non producemus.

E T habeas iusticia cora. Fortasse no alienuest in tax.iustitia uerterint Ἀεημοσυρον, hoc est, Misericordiam,comiseratione:nam 5c recentio, res Hebraeir; Z uocant eleemosynam,ac commiserationem,ut uidere est apud eos,quidem iribus scribtit,ethicam* Aristo. interpretantur. E T ex eo sustetat animam suam. Sicut etiahabent Hebraica ρὴ hoc cst,Et cum ipse tollit, aut sustinet anima suam. Quam

736쪽

sententiam,quam uerba secutOS.

S I fruges collegeris Guarii. Cunn dRP, hoc est,Cu oliuam excusseris,ramos iterum non excuties. Ne miru est,m Hierony. hoc ipsum uerbum non semper excutere transtulerit.Delectatus est enim illa necessaria Nnobis utili uarietate.Quis enim admiserit si dicatur oliua excute Ne* enim cum earum fructus colligimus,eas excutimus,sed conscendunt mercenarii cu canistris,eas sic decerpunt, ne fransgantur. At ita videmus rationabiliter fecisse Hieron. ut uerbum mutarit.Nem ex his friuos lis rebus colligitur,aeditionem no esse Hierony. eo Q oc alibi sit aliter interpretatus. Secutus est aute hoc loco ctia Septuaginta qui trastulerunt εαν ὲκελα- νας, hoc est,Si aut oliuas collegestis.Ecce neq; ipsi, cutiendi uerbum hoc loco non quadrare ignorauerunt. Haec diculur prospter illustrem uirum Ioannem Phorcensem. num plagis. Is locus abunde tefari poι test,cb necesse sit sermonis Hebraici scire proprietate,& quantu mometi in ea repositu sit. Quem enim dignum plagis Septuaginta di Hierony.transtulerunt Hebraice uocatur rucin 'Σ ,

hoc es Pilius plagam,aut filius pcuttedi. Nem

aliud

737쪽

LIBER aliud est intelligedum,quam quod senserunt insterpretes. Eodem uidelicet loquedi genere,quoquempiam filium mortis appellant. Filium ueritatis,filium mendacii,filium oriciatis. ibus in locis,filius in uirum mutandus est, ut dicamus Uirum mortis, uirum ueritatis, aut medacii,qua de re alibi dictum est.Non esset igitur idoneum argumetum,nem Graecam aeditionem esse Us irum Septuaginta, iacet nostra esse Hieronymi, si alibi eam locutione non immutarint,quod fasciunt pleriw hac tempestate:uarie si quidem lorquuntur,uarie transserui ea,quae possint mi tis rationibus transferri. N O Nine illius appellabit. No tam hoc in nuitur,quam ut qui primus ex ea nascitur,nomine illius ceseatur, ut dicatur esse filius illius,at

illitus,no ipsius latris qui eum genuit. Atl hoc Didentur significare troeba Hebraica,que prima inquit genueris P PU ,π P pr,hoe est,Surget, aut stabit non e seatris sui defuncti.

Stabit aut costituetur ex nomine Datris siti des functi.Quare non uidetur praecipi ut a primus nasceretur,nomine defuncti uocaretur. P E Net mulier ad portam ciuitatis. Etia hoc Ioco porta,pro urbe sumitur,licet & Lxx.porta posticrint is in Won Q -, laOC est Ascendet mulier aa Portam. Et cac

738쪽

D E V T. πις Et extremos agminis tui. Eleganter &secuis

dum scriptorum Graecorum morem hos uocant Septuaginta iam ουρανίαν, ab Oilo hoc est,Ca da,lc. ἄγω duco ουρανία igitur est extremitas ac cauda exercitus. Hebraice uero si occurrit tibi

in uia Amalech - a M οῦ , hoe

est,Et decaudauit in te omnes defessos,ac laxos: hoc est, interfecit. D E Lebis nome eius.) rimetri hoc est,Extingues,delebis memoria Hamalech: licet & Septuasinta memoriam in nomen comsmutarint ψαλ-Gρ- μα iuueλne, hoc est,Deslebis nomen Hamalech. Verum haec leuissima sunt,ne uehementer sentetiam immutant istium p magis mihi uidetur ea annotare. c A P V T XXVI.

IN cartallo. Sumpta uox est a Graecis, nam

5c Septuaginta hoc loco,-εμβαλεις καρ--m si, hoc est, Et pones in cartaljo:pro eo quod est Hebraice Naza, id est,In canistro di corbe. PRO FI Teor.) Recte quidem pro eo quod est Hebraice , hoc'annuciaui. Quemadmodum 8c Septuaginta αραγγέλλω μθον in εία, τῶ hoc est, Nuncio hodie domino

deo tuo.

SΥRVs persequebatur.)' hoc est, Syrtis perdebat patrem meum,proprie quod uertit Hiero . Septuaginta uero longe aliter

739쪽

ris LIBER

aliter aediderunt συώαν αα βαλ ο μου, hoc est,hriam amisit pater meus. Sed profecto sententia est,ut nostra habet aeditio.

A c infinitae multitudinis.) Hyperbole quaeno est in Hebraico, pro eo quod positum ibi est in , id est, Et plurimae. Sicut se Septuaginta

πλαθν πολυ E hoc est,Multitudinem mul

tam ac magnam.

I N ingenti pavore. se, hoc est nhorribilitate magnaeut sic loqua quod a Septuaginta non ponitur.

E P v Laberis in omnibus bonisd Etiam hoc loco est uerbum exultandi. Quemadmodum ocapud Septuaginta o ἐυφρανςνα aen πασr τοις αγαρρου, hoc est,Et exultabis in omnibus bonis. ATTVLI quod sanctificatum est.)' vam Nn, hoc est,Extuli,protuli:quod di similius Uerterunt Septuaginta ψ ἰκαῆ α τὰ αγια ἐκ in οἰέαρ ρου, hoc estMxpiaui sancia de domo mea. Error ex eo accidit, quia tam di si alibi uerbum expiare significci, hic tame aliud denotat. Voces autem ancipites debent locis & signifiscationibus acesmodari. Quis enim intelligeret hoc loco, purgaui sancta mea, de domo mea Expiatio enim rerum pollutarum est,uertit austem Hieronymus hoc ipsum uerbum,paulo limserius separaui. NE c separaui ea in qualibet immundicia. Hoc quia clarum est Hebraice, di obscurum in nostra

740쪽

D E V T. πιγnostra aeditione ipsa Hebraica ponamus Rra Aa, hoc est,Et no tulit ex eo, cum pollutione.Nihil,inquit,attuli ex eo,quod pollutum esset. Aut quod attuli,quod domino oblaturus sim, non immundeoc pollute attuli: quaquam obscura di apud Septuaginta haec sen

hoc est, No decerpsi ex eis ad immudiciam.Res igitur clara est. Accidit autem ex eo obscuritas, quia non sibi in eade uoce transferenda costant. Nam quod uerterat paulo ante εἱ ἐκώrqαρα, hic είωνπα is inter quae plurimum inest discriminis: declaratur autem quae sit ea immundicia, primudum dicitur, Non comedi ex ea in luctu meo. Deinde, nec expendi quicquam in re funebri: quae omnia,Oblationes maxime Polluebant, ut retro in Leuitico uisum est.

N EQ expendi ex his quicqua in re funebri. Recte quide,quod erat paulo obscurius Hebrai

eo,mortuo, pro re, scilicet funebri.Vt exponit etia Rabbi Salomon,quasi a nostra aeditioe accipiens Ium mox, hoc est, Ad facienda ci arca,ta alia quae ad funus spectat.Quare Septuagita,

Quis ueritatem Hebraicam intcrpretentur,ob scure tamen id fecerunt ωκε ωκse κω ο τἀν τοῖ--om, hoc est,Non dedi ex eis,mortuo.

R E spice de sanctuario tuo. 'o d 'p'a hoc est Ex habitaculo sanctitatis tuae. Sicut rea a Septu