장음표시 사용
231쪽
mortales &impat sibiles. Praedestina. uit dic eundum propositu i luntattisi .i. secunditin voluntate suam pro positam. Propositam. i. sic ab aeterno priordinata vel proposita. i. latam
omnibus selliandis nisi culpa eo impedieri . Praedestinauit, inqua, sola voluntate inliud Ariae, vatiae si ci.ad hoc ut laudetur gratia sis in qua gratia multiplex est gloria. Suht.b quaeda gratiae Dei, utilia teporalia quae pie ministrat: in quibus non est gloriadu, sed inancorruptione mul. tiplex est gloria. Et hoc dixisse debito ramus: quia primuincipit comuni ter a benedictionibus qua ii it publi ce omnibus iustis. Dehinc descendit ad illas quae sunt Apostolis. Tertio sit it de illis quas Deus dedit Ephe sjs. Posita duplici electione& di; nioris completione praemissa: iubest completionem alterius, dices.srati agro c. tu nos. i. gratos nos s
cit in viti Iositi uod est in fide dile cti filii sui: quem quia diligit & nos filios filii sui dilidit. In quo Ero ab
In qiro etiam habemus remisionem eccatorum. Omnes habent redem' tionem : quia precium fassiciens re demptioni omnius vellent datu est.
Sed hi soli habent remissione, qui se dignos redeptione Christi exhibue.
runt. Habemus remissioneinfrunnisse uiti uehu . secundum gratia eius
in hoc diuitem: quia & originalia &actualia: &siue paucasuelint, siue multa, omnia sine differetia remisit. Enumeratis benefici, quae sanctis fiunt in publico, ab hac communitate, descendit ad Apostolos, dicens. gratia aba uis in nota Apostoli, r.i .magis qua in caeteris. Et dignun fuit: quia ab his accepturi erant alii.
Abundauit dico in .mni se iretia o
rudentia. Sapientiam de cognitione diuinoisi dicit. Prudeliam quasi pro uidelia qua paulus bene sciebat pro uidere suis Ecclesiis. Omni non quia omnia scirent: sed quia quicquid sibi necesse eratia de diuinis, qua de hii manis in propiti habebat. ita upera
bundauit: it nobis Apostolis miῶfesceret Acramentum. i. secretum et osum .i. ordine redeptionis humanae. Sacrametum dicitur quasisecre- Me
tum: eo quod non nibus, sed hau eis illud liceat aspicere. Notu faciet 'sacramentum hoc. c. instaurare si dum bonii placitum eiu non secidum metitu hominis: quia nullum erat' bonum placitum in eo Christo pro aluit .i. praeordinauit ab aeterno. vel proposuit. i.palam exposivit Deus binum placitum suum si velit. Propo sint duco in disset, isnepti nitudinis
temporum. i. iii plenitudine tempora. Tempus enim gratiae, plenitudo te-Ir porum dicitur. Vel quia omnia ante
praedicta & expectata in eo per Chri iiii fuere completa. Vel plenitudo i.
finis& summatio temporum quae Deus ante tepus gratiae praeire coisti tuerat. Prenitudii redico congrue dis pefata. Prius enim voluit Deus exporiri homines, quod libertate arbitrii& naturali lege nihil possent. Dehinc scriptam legem tradidit, per qua iterum impotentes euadere peccaturii
apparueriit. Et siqua homo undiq;
se cognouit impotentem: tuc demit apposuit Deus opportune gratiam: cuius adiutorio posset homo quod per se non poterat. I au ire dieqomnia in ChrisD . i. per Christia, quae caeli sisnt impersecta ' O quae In terra suntper peccatum corrupta. Ad hoc enim Deus fecit homine&redemit,
ut diminutionem angelorum reint raret saluato homine. Ideo etiamtChristus carnem accepit,vi homine corruptum in peccatis restauraretiniustitia. Sed hoc restaurare diuersis modis accipitur. Christus enim ii caiisa restaurationis a Velorum non quantum ad eos nece sitas. Angeli e nim puri erant: licet quibusdam so ciis imminuti Christus vero cauca dc necessitas restaurationis hominum Causa ut per eum reintegraretur lap. si is angelorum. Necessitas ideo quia
nisi restauraretur a christo , perditu, erat per peccatitanstaurare dico quae in tecta sunt: ita ea in ipso permaneat: Nisi . n. in fide eius perma'serint, re-
232쪽
linstaurare in Christo ea quae in ciclis vel qui spiritus iam secundum ani
fiunt l. sanctosqia orsi animaei in cae-
iis regnant cum Christo: & ea quae in terra sunt: in ipse i iustos. quiliad.
huc conuertati ohe tenetur in terra,
'puritate tamen vit iam in ipso fiunt. Dicerent Ephesii. Vosqui de Apollo. ii ad tanta altitudine vocati estis, ad
nos posse peruenire stultui nesset caltem opinari. Ad hoc Paulus. In laxochristo etiam nos Apostoli veraui si us: non merito nostro, nec digni tale generis. sed rici. diuina electio
do humanum iudici in deficit, coim se tu se hianitiei ad electione Dei Non solum gratia vocati sumus: sed
etiam aed finati. i praeparati tumus umpropositum etin. i. secundum
quod pietas eius de nobis proposuit. Eius dico : qui sicut haec in nobis, sic
operatur omnia in singulis secti unicε liuetvluntati s .i secundit volsitate sua consilio& discretione agentena. Vel ita.Non solum vocat nos ex gra. tia, sed etia qui omnia quae post vo cati ope sequuntur operatur in nobis secundu consilium suae volsitatis: si ut dictum est. ideo vocati &pridini nati, et i m in Auim reti ei d. vi
digna laude glorificemus Dexa, et vult laudari a nobis. No quod laus nostia quicquain conferat illi: sed ut habeat causam benei tendi nobis. Simus
in Chri io In icii pore tantsi vos praecedimus, sed si vultis in gloria non praecedimus. sed fortassis praxedetis nos: cum dona Dei in sola electione coiisitant no in genere. Vel in prio.ntate teporis. Nuc ab Apostolis es
censum facit ad beneficia Dei, ipsis collata Ephesiis, dicens. In quo Christo os vocati citis sicut nos: &prae destinati non ex merito vestro : sed cum audis tu erbi'' veritaris : qiua
ex sola gratia misit ad vos praedica tores. & vos interius inspiratos aud; re secit. Nec sollini vocati, sed in quo Christo vos etia credetes signiti sis ut appareatis de militia risi Spiri tu I, AD itu dico promi sionis
mam deificans nos: promittit nobis immortalitatem corporis in suturo spiritus in gio . i. arra & principium habendae haretratu serae,n is promissae in sutura gloria. ,si gnati estis in redemptionem. i. vi appa rotis de his quos Christiis redemit: Redemptionem dico acquisitionis. Perti cenim dc nos Deum acqui rimus dc Deus nos acquisiuit. cx
m. i. vi per vos laudetur glo ria eius. Modo determinat intentionem suam dicens. Quia vocati credi.
distis , & Spiritu sancto signati ostis P pter de sancti qui mecutiunt) ag gratia raet bis, &ages gra. tias non cessis. Hic bene innuit, non esse torpendum illis securitate suae iustitiq. sed omni hora de incremento persectionis laborandum. Ego ii quam, non cessi, audies fidem vestia quaein Corriso Iesu. Hoc ad minus
persectos respicit, de quibus in princ cipio ait . fidelibus in Christo lesu
Audiens etiam di ctionem mestra ha i ita Tam omnessarictos. Hoc aapere
ictiores respicit. De quibus ibidemi est, omnibus sanctis. Gu res gratia,
seri in orationibus meu, pro habendis bonis. Quasi diceret. Sicut iam aci cepta bona intelligo esse . ex gratiai Dei sic sentio de omnibus quae limi.
turi estis. Facio memoriam vestri: et Dein Domini nostri Iesu Chri si, cuius secundum humanam naturana Deus
est,& pater gloriς eiu Christus enim D secandum deitatem qus in eo gloria est Dei filius est vi Dcus di pater det suis Piritum sitientiae reuinii
: ut reuelatu possitis intelligere mysteria Dei .sapientiς dico, dc reuelationis habitae in agnitione ritu: Vt Deum eiusque mysteria cognosca
tis. Det etiam vobis ictum latos αι As. non dico corporis, sed ordis
Tagit hic stul*m errorem qu rundam maxime gentilium: qui in primitiva e, quia consueueranti dola sua , quae habellant manu tra u i
233쪽
ctare, putabant ca mente Deum re huiusmodi esse: quae & oculis carnis videri, & manibus posset palpari Det vobis illuminatos oculos: visi alis quae i. quam digna res quam valsos isses. Non tantiam res sperata: sed solummodo sperare beatum est.
Quae sit spes iocationis eius i. rei ad quam vocamur: Vel vocatorum. i. c.
lectorum eius. Et quς sint diuitiςgi riae har reditatis eius a. quam digna sit haereditas eius in qua sint diuitia id est.nulla enuria: omnis copia in qua etiam csi gloria. i. permanens gaudium sine admixtione doloris. H reditatis dico distribuendς inqui buslibet sanctis. Et ut sciatis quaesit
m nitudo virtu is . i. virtus eius magna dc incompraehensibilis . Et cum haec magnitudo sutura sit per omnes sanctos, supere res tamen sutura in nos Apostolos: au i prius alijs credi .dimus. Et quod hanc virtutem Deus Operetur in nos, probo per hoc quia cratineam in Christo. Quod sic ait. Virtutem hanc futuram innot amrmo se silum operationem
potentiae virtutis eius. i. secudum viditatem eius potentialiter operantem: quam Virtutem operatus cit in Christo. Et hac virtutem exponit, appro
bans per hoc quod similiter& possit& operetur in nobis. Operatus est virtutem in Christo: fusi tans itam amorim : per quod & nos suscitabit &apparet quod possit. Ei Huniae. Chiri. istum suscitatum contuituens iad te Hamci ad aequalitatem tam in caelest. - ω, & ita quod Dra omne rint a
gelorum habemus: per hoc quod sequitiar omne me, intelligimus reliquo ordines nomen Iur. i. nominabile est, non blum in hoc culo: d liam quodcunq; nona i nabitur in uturo. Hoc ideo addidi , nequis obiiceret ei. Secti dum hoc quod paria de angelis modo cognos
citis , concedo Christunt supramni illis: sed ecundita hoc quod de illis
train si uro plenius cranos His, Christi no sit aponetu talis ci, hoc ait. No solum quod nomii rinhoc seculo: sed etiam supra om ne illud quod de angelis cognoscetur in futuro, cum supraposuit omnibus omnia supposuit ei. Quidam enuti sunt suprapositi multis, qui licet in seriores, non tamen sunt subiecti eis Unde ait. omnia subluit Dediri lin. i. tam plena subiectione, ut ille qui pedibus subisternitur. vel subpedibus a. subhumanitate Christi omnia subiecit. Diceret ii e. Ii qua per hoc probas, si Christium suscitatun super omnia posuit: & omnia ipsi hi subiecitὶ Bene per hoc probo aa Paulus : quοέ ipsum christum Deus jcaput seupra omnem Eicli am: θ' Ecclesia ei cor pio insu Curisti. Et talis quod in capite gloriosus: &in corpore remaneat ignominiosus: Ecclesia est corpus , O Mentiu ue christi: qui christus per ea adimpletur. Nisi enim iussi restis citentures do usque ad ultimum iustum, corpio christi remanet imperiecti in . Thristus licet plenitudine Ecclesiae
idi Datur, ipse tamen est omnis .i omnis persectio: in omni . i. insingulis membris : quia nec ipsi membra possum adimplere eum, nisi r pium.
Mi quibus nos omnes a uandoc 'se' ια' in de se ijs carni acientes et obmtatem carnis, ct cogis tonum. Et eramus nasuras , i in scut ' caeteri. Deus aute qui Hues est iu mi siricis .ia propter nimiam charitate'
uam qua dilexi ros ; est cum spmmmortui peccatis, eo iuricauit nos in Christo/ui Meraiia estis sano LEs con-r scitauit tonsia ae fecit in ca I Dibu in Christo usu: it ostenderer i siculis erueniensibus a nil me di initia gratissae in L tate . Ver s.
234쪽
i, Christo I se Gratia enim haluarie fuster dem es hoc isnex obu. Dei enim vinum est, non ex operibus, ut ne quo
Histetur. I us enim sumus famιra: reali in Christo Iese in veribus bonis.
quae aeparauit Deus ut in His ambuti mus. Propter quod momo res estote, νοε aliquando vos qui gentes erat is incarne, qui dicebam Vraeputium ab ea quaccitur circumisso in carne manu Ara.
ierati, isto in tempore sine C ricto auenatia conuersatione Isiaelo ho lites te, amentorum promi uuis oem n habentes, ri sine Deo in hoc mundo. Nunc autem in Christo Iese vos qui ab quando erati longe, facti estis prope: in anguine Chrim. Ipsi enim estpax - ra: qui fecit et ira num, o medium arietem maceriae 'lues inimi ilia, is
carne . L Emmaudatorum decretu uacuas: et i mos conrit in ipse in i nouo hominefacie pacem: et i reconciliet ambos ruino corpore: Deo per er
se, interficiens in uitias insemeti .
Fr et niens euangeli auit pacem vobis,
qui An fuistis; es pacem his qui rope
niaper ipsum habemus accessum a-ἶοinum iri tua patrem. Ergo tanon
stu hostilesces aduenae, sede sis ciues
rati superfundamentum L postolorum se Prophetisra: ipsisummo angulari im=ide Chrso Iesu . in quo omnis aedificatis o rustae resis in temptrim sanctam
lis Domino. In quoes et os coaedi caminii, habitaculum Dei in Spiritu icto
itione Dei vocatos: spiritu s. ignatos: seque pro eis orate ut quod Deus pie coepit in illis, quotidiano perficiat incremento: & postquam tam dignos eos dixit in hac nouitate gratiae, reducit eis ad memoria prio. rem statum quem habuerunt in peccatis. Vt memor immunditiae suae nCn audeant praesumere, nisi dola ia Dei: quasi merito suo aliquid no uitatis habuerint. Item propter hoc cc inmemorat eis statum inii delita victim videant quod gratia Dei eos de iniustitia ad iustitiam traxerit, certum lia ibi quod si iam iusti ii
borent: oeus qui illis inius' contu l it multo amplius & libentius consciret iam iustificatis, si promereri u luerint Litera sic iung tur. Nos Ap itoli credidimus: &vos similiter credidistis. l ibi Deus suscitauit Chri stum a mortuis:& vos similiter susci tauit a morte peccat Vel cum ver bo quod inserius sequitur, sic coimi fruere possumus Christum dedit o put supra Ecclesiam: & vos conuiui ficauit Christo. Quocunque tamen iungatur: ibi tamen pendet sentetia ubi ait. Christit in dedit caput i praEcclesiam, & vos dedit membra ipsius. Vos, inquam, cum essetis mortui L Ii cse eeatis. Mortui ideo, quia ita consepulti peccato, quod nulla vi humana poterant euadere laqueum peccati. Delicta vocat, quando quod
Deus praecipit non faciendo deseri. mus. Peccata dici tacitas illos forni cari, furari, huiusmodi. Peccatis dico vestris i quae iam consuescendo in illis quasi vestra propri feceratis. Quomodo in peccatis fuerint exe
quitur, dicens. peccatis vos aliouamis i. tempore infideli atis,am bulastis. i. de malo in peius praecipit barnini, secundumsculum mundi hu ius L sequentes saecularitatem, quae
nunquam de Deo sed i per ibi lici
ta est de nitidanis. Et ut magis aggr uel peccatum, addit non mihi secun dum sicculum sedeti is um prim
pem bituum. i. secundum diabola qui princeps est, imperium habes super c ter malignos spiritus. Vel se cundu principe spiritus ut collectili
accipiamus quasi daemoniorum. lsecundum principem spirituum. i. alioriam daemonum Sicut .n. in bonis
angelis quidam praelati sunt, quidam subditi: sic in malignis distinctionese dem sunt & tamen unus solus oni nibus praelatus esse creditur. Princi .pem dico ρotesaris aeris tutus a. quia potestatem habet in hoc aere com mouet enim plarumque ventos &turbines in abre, quibus noceat hominibus, &sructibus terrae: ut im
235쪽
pr sit ab eo, pen uitione tamen Dei: A iam eramus nos irae. i. genisti creditur inimi illis. Quos mal nos spiritui ideo in aere conuersari Deus isposuit: quia si in terra cum hom, in bus essent, fructus terri corrum petrent. α hinnines ipsos intolerabiliter affligerent per hoc autem quod eos vocavit spiritus , vult curiosos reddere homines, ut prpui de agantu agant: quia h0stis qui inuninet, inui . s bilis est. Perlio terum quod ina re esse dixit, det e em nos admonet, quia insidiator prope est. Giprili ad vindictam tolerandam: id jest, propter originale nos uda ii sicut& teri: et tunc fili OOpinaremur per circuncisionem mundari a me cato Adae ira Dei nihil aliud est . qua vindicta.&i conti quemus, vel ad illud , ' quod ait. Nos croidimus:& vos O didistis. Vel ad illud. Suscitans Chri- stum ac vos suscitauit: tunc hic benEversius erit. Si autem in serius ad ibi, lud, conuiuificauit, porrigatur ian iitii fio, nondum finitur versus ita ceps diabolus nunc, quando vos gra- s ' dicendo. Cium essetis mortui, conui- .ia Vei ab eo liherauit, operatur insit libidis deiM.tMe quorum salute nos diis mus. Diritus enim significab' pa' ', in quibus laborare deberet in quibus non : sciens cor eo rum impccnitens. vel in filios disti dentiae, q'i dii fidunt de salute: au dientes enim quod resurrecturis in coelum asicenturi, stu nim hoc iudi-lcant:& ideo nolunt conuerti Et cum
de tantis peccatis prati Dei ad iiiiii ltiam vostraxerit, videte ne unquam pr sumentes: gratiae Dei detrahatis. C od ad augme si persectionis pet-henire possint ex sequetibus indicat, quas respondemio obiicientibus sibi Ephesiis. Nobis tanto onere peccati prius depresus, non licet sperare de x liqua persedio e. ted sussicit si ali . quo modo possimus saluari. Ad hoc Paulus remouendum se & Apostolos patificat illis: quia ante iidem si ii iliter fuerat in peccatis, tamen dis simili modo sicut indicabunt seque itia. Vnde sic ait. In ρωίm peccatis ei-' nos Apostoli, sicut vos Ephesii 'omnes etiam reuia 'ali uando .an esidem eo resutismin. Vercin ocatis: nam in is sideri serenis nostrae utiquod caro suggerebat, deside re mus. Nec solum in desideriis. sed et
iam fa ientes opere voluntatem carnis: sicut comedere ad superfluita. rem.& luxuriari Facientes iam viniuntatem cog .utonum, in quibus noi a cato delectatur. ut i mrare egloria mundi. vel dictante aliariti multa pati pro c gregas is mul is. e tantium in Qualitas isti, si uificavit vos Christo: Deus autem fuit qui conuiuificauit. Vel si ibi sies,
est, versus sic continuabimus. Nos quidem eramus in peccatis: sed D in q,o diues dccopiosus in misericor iaria o misericordi enim eius superi omnia opera eius. Deus utique ' lpter charitatem famnimiam. id est, lincomprehensibilem aua charitateid lexit nos. Putarent ills . Dilexit nos iusti catos, sed hon quod diligitali, quos in peccato. Ad hoc Paulus. Dilexit dico etiam xkm ess mur mortui cccsi s. p. e videatur absurdu, quod Deus diligere dicitur hominem in peccatim creaturam enim suam ubi lque semper diligit , sed malum quod in ea est, odit. Deus, inquam, quia dilexit nos conum v s. i. viueren fecit per iustitiam anim Chri- b. Lad similitudinem Christi. quod sicut ille iustus, sic &'os iusti. Gratiacuitu, scilicet, Dei ut nos. sic etiam vos e isse ii .i conuiuificati per i , stitiam animae. Velii pendeat insta constructio, ut dicamus conuiuific uit nos de vos Christo: tunc dicemus cuius gratia estis saluati de futura cal uatione. Couiuificauit nos prima re surrectione Mumae conre si rasis etiaris seci corporum resurrecti ne Propter certitudinei quam inde
habet, quod sui in insignificat per
praeteritum. Et pos conresuscitatos Christofecit cassissere, ut a in quiere regnaturos. Consedere dico Christo' in car haec beatitudo commendabilior sit etiam e cl0 . CO
236쪽
cum eo & per ei adeo conuiuitica uit,& resuscitatos consedere secit ii
per hoc ostenderet tu seculis peru
ni uti his a. suturis diuitias gratia μὰ . i. diuitem gratiam suam abum dantem in nobis. Gratiae dico factiem nitate . i. ex solo beneplacito suo, quia ad promerendum gratiam nul lum praecessit meritum. Bonitate di co D se per nos . i. quae nos supera uiti quia lata est,quod nec eam intel lectis noster capere sufficit. Et haec onmai amico tuo ri Iesu: in ipsis e nim,&per ipsum, haec omnia inno. bis operatur Deus: ideo voluit Deus
haec nota fieti his qui erantfuturi, ut intelligeret homo quanta si vellet sperare posset de bonitate Dei. M do ponit illud, quod merituin vide
tur hominis . i. fidem:& metitum tisi esse ostendit. Verem bonitate: nam vos o gratiam luat id est, iustifica ti estis. Concedo etiam ut apponas
perfidem: etenim, id est, fides non est
ex vobis promerentibus ut fidem habeatis. Vere fides no est ex vobis, nam est donum Dei: &non ex operibusve iris. Et ideo Deus omnia ex gratia & nihil ex operibus esse voluit, ut non gloriaretur aliquis. Videns enim angeli cassim dc hominis fuisse ex sit perbia, multum p uere voluit ho minii superbia. Et sicut fides do no Dei, sic opera quae fidem sequvn.tur per gratiana Dei. Benedico, ut nequis glorietur in fide: nam etiam in
operibus qita sequuntur fidem, non reliquit Deus homini unde posset gloriari. Quod sic ait. Vos si infictura , in Dei, cum nihil in bono creari in Chri , id est, per ristum Iesum in bonis operi tuae
opera separauit nobis Deus, ut mitris ambu lem , per eum proficiamus &c escamus. Vel facturast ablativus:
ita factura, id est, per facturam essimus creati in Christo. Nihil ibi
mutatur. Quod supra ait. Nos sui mus in peccatis sicut vos, modo ii terminat dicens Iudaeos non tam grauiter peccasse, sicut gentiles: sed licet ante fidem etiam viles Iudaei abominaretur gentiles; Deus tamen
sine discretione personarum parificauit eos: non illis qui prius in pro perabant eis, sed sanctis ac persectis. Et per hoc probat eos & gratiae Dei multum obnoxios: & quod de incre mento iustitiae. secure si volunt pocsunt laborare,dicens. Propter quo vine quis vestrum glorietur, emte me mores quod aliquando tempore in fideli. tatis vos mus . i. tales quales in peccato geniti eratis iis carne .i. in operibbus carnis. Vos dico quipraeputium .psa immunditi dicebamini ab ea es, euncisione . i. a Iudaeis, quae dicitur cir
cuncisi' , id est, ipsa munditia. Et ni hil est : quia haec circuncisio in carne
erat non in corde. Facta etiam manu
cuiuscunque, non per Spiritum sanctum Memores et i m estote:quia i
lo tempore infidelitatis eratis sine Chri in quia hristus non promittebatur vobis. tiatis es alienalia conuerseti ne pael .i. Iudaici populi: non enim tunc couersabat itur vobis. Vel si sor tecum eis conuersabamini, t proseliti , eraris hos testestinent um; id est, instabiles . i. modo euntes: modo redeuntes ad lege' ducebamini. Testamentorum ideo pluraliter dicit:
quia Moy ses suum, Esaias suum, dc quilibet propheta situm habebat te
stamentum. Eratis etiam tunc H,
benieisse romissonis facts ad Abra ham: aec enim licebat tutic sentibus
sperare salutem : dceratis ine I eo, Ddola adorantes. Vos dico in hoc mum M. i. his mundanis adhaerentes. Olin,
sic eratis: nunc vos, qui aliquando eratis longe a Deo & a Iudaeis, facti Ius σὲ : utracpae iis Chri DI Mest, per Christum Iesuria. Et quom do per Christum determinat. In Iam uine, id est, per estutioinem sanguinis Ch iiii. Probat de utroque: sed de Ii daeis primum, dicens. VerEfacti estis
prope Iudaeos: quia Vst D se sepax
nostra a. pacificauit nos simul, genti tes&Iudaeos: qui Deus citetorque i. Iud uni & gentilem υnum per viri tatem fidei: & morum, & sacrificii. Vnum autem hoc modo: fluenspiristem metum, id est, qui in medio positus, temisi separabat abal ero.
237쪽
SY p o simio i V. Est v No Nis ic paties fuit ex parte Iudaeoru , ob btuationes eora ex parte getilium cultus idolorum. Et hunc pariete eo ruin soluit, dum idololatriam & ritus Iudaicos euaeuauit. Parietem dico maceriae.Maceria dicitur secudum quosdam,paries firmiter compactus& connexus. Dic paries erat maceriae
a.sortis: & ad destruendum dissicilis quia Iudaei authoritate legis & prophetarum itus suos iii anti .Gentes autem pes philosopbia, suum in
quo male cosueuerant) defendebat Vel di tur inaceria congeries lapi dum sine coemento congregata Sic
ille paries suit maceria d cit,debilis,& Christo leuis ad diruendum ut sicca congregatio lapidii, dc sbluto nie tot ariete, fluit in carnesiua qua assumpsi utriusque populi. Destructis enim ritibus Iudaei & gen
tilis, iam non erat unde inimicaren
tur sibi. omodo soluerit inimici
tias ostenait in parte Iud orum,quoru ratio magis oppugnabat: sed quia entibus nulla ratio erat,de his nihisubdidit. soluens inimicitias , quia euacuans Lgem carnalium mn decretis .i. dati, mandati; eit discretione inuentis: ideo euacuas hinc egem inde idolum et tilbos d est,Iu desum & gentilis, virumque
insemetipso: &qui ai se coaere pos
et adhuc diuises addit. Condat, in quam .i. pacificans eos ibi vicis m. Et in quo pacem fece
rit, subditi Faciens pacem dico in se
:ratiae: ide. nouo: qilia si esset letais, oppositus esset gentili si iteriisti entilis, oppositus esset Iudaeo i ti
ae erconi latiret inimico sic, pro
auit quod getilis sit propό Iudaeum:
robat eundem esse propeDeum, di
cens. Et ideo si' uens iniimici as tu reum ille Deo insis , id est, Iuὸaeum& gentilem copulatos in unis corporei
d est, in Eccl)a. Reconciliationi, modum subdit Reconciliet sic interfici rei ipse Christus in semeti s
nimicitias quae serant inter Deum dc ominem. Ita in sinisti se quod per crucem, id est, per an tem crucis. Haec autem omnia parum lsent,nis praedicata ibrent ideo addic ipse Christus veniens in carnem, euisel tauit per Apostolos pacem ad Deum restitutam et bis gentibus,
qui luis uistis a Deo: quia sne Chri
sta & nne Deo in hoc mundo eratis. Euangelizavit etiam pacein es iudaeis qui ρησὶ Erant: quia Deum colebant. Hoc praedicare secit: nia reth Christum ambo dc Iu daeus dc gentilis , habemus accesse m ad
patrem Deum : non ambo positi ni
on, obitu fidei j clim hi rius esses 3 in spiritu legis, hic hispiritu idoli. Et quia ambo in eodeni spiritu positi
accessum habemus ad Deiania ergo vos gentiles Ephesiij tam non est- - lites testamentorum sicut illi si properabant. 'iamno estis Muri id est, non vi taxocamini Pros liti quia licet tunc stabiles essent inline, semper tamen dicebantur aduentiiij. Non estis hospites , sed euis concita L. Nec eorum qui vobis in properabant , sed sanctorum, id est, quorumlibet perse rum. Et non estis aduenae, ted domestici, id est, naturales de domo. Nec eorum,sed im
hodie pieta, cras super hanc aedili obitur humilitas. Et sic stiperaediii cause perfundamentum id est doctri nam x solorum est Prophetarui,
quorum domina, sundata est Eccle ita. Vei super fundamentum, id est, Christum : super quem Apostoli &Prophetaefundati sunt. Aedificati su dico C so Iesi existente i phopter firmitudinem suismo , id est
consumma late iustitiam vestranaa; ulari, id est, utrumque 'opularis libamin &gentilem in se connectente. Lapis iste ubi adli teram fuerit , cer thm non habentius: suisse tamen
dimus, 44od donec in cociminatio ne utriusq; parietis non idoneE solii potuit : sed in surimo mirabili comi
uenientia virumque parieterisco,
Mauit. 1 sic lapis significauit Chri itum , Iudiam, digentilem in perse chione fidei copuiantem. Qui Chri
stus sicut est silmius consummator iustitiae:
238쪽
a39Quod sic ait. In quo lapide omnuassi statio constructa per fidem, crescii per operationem,in temptu a Ium: visit homo templum in quo habitet Deus. Sanctum dico in Domino . i. per Dominum. In quo etiam lapide Chri di vos gentes coaedificaminici Iudaeis inha taculum . i. ad hoc ut sitis habi taculum Dei. Coaedificamini dico in viris mcto, id est, perspiritum santium, purificantem vos Deo.
V1 v s rei gratia, ego Paulus vi Ius Christi Iesu ro vobis Vin tibus: si tame audistis di pesationem gratiae Dei, qua data est mihi in iobis. diuoniasicadum reuetitionem nolum mihi factum est Sacramentum ,sicut Vr cri sim breui prout potestis legentes inlinci re prudetiam mea- in , miniserio
Ore sir quod alys generationibus non est agnitum Mys hominum sicuti nunc re tum s sanctis otis eius,ces erophetis in i iritu esse gentes cohaer
des, o concretorales, ct comparticipes ramissonis eius in Christo Iesuper D angelium: cuius factusuem miniuerse cundum donum gratia Dei, qua data est mihi, sicundum operationem virtusu eius. Mibi enim omnia sandrorum mi-uimo data est, alia haec, ingetibus eua-
geli re inuestigabi&s diuitias Chri id est Ataminare omnes quaesitu n itis sacramenti ab oniti a culis imo, qui omnia creauit: ut innotesias rincipatibus or potestatibus incar
lus per Ecclesiam, multiformis pi tia miscundum praefinitionem saeculo rum quam fecit in Christo Ieμ Domino nostro. In quo habemus siduciam es a Domin considetispersidem eius. Pr peio ne deficiaris in tribulius meis pro vobis , qua est gloriave ara. Huius rei gratia secto genua mea ad Patre D mini nostri Ieseu Christi: ex quo omnis paternitas in caelis, o in terra nomi atur et ut det et obis secum dum diuitias Ariasuae, virtutem co roborari per stiritum eius in interiore
homine iubitare Chrs m per fidem iurara bus Ceseris : in charitare radicatis funaeati ut possitis comprehendere cuomnibus anctis, quot Iaritudo, or sim tuis , UrAblimitas, ct profundum. Scire etiam pereminentestientiae charitatem Christin t impleamini in o Es lenitudinem Dei. Ei autem qui potens est Omnia faceresiverabundanter quam timus, aut intelligimuscudum vir tutem quae operatur in nobis : i gloria in Erile a ct in Chrsio δεμ: in omnes generationes seculis culorum. men Tt magis obnoxios reddat gra-V tiae Dei, dicit quod Deus secerit eu Apostolum propter illos. Vinctus est etian pro eisdem. Reuelauit etiaei Deus mysteria sua propter eorum utilitaQ.Vos coaedeficamini in Chri sto & iratia huius rei ut & vos coaedit ficemini E O Paulus vi Au Ies. r, i,quem aulictum non oportet contristari. minorias siq; pro vobis gentibus. Si enim saluti vestrae no praedicarem , neqi quam in vinculis essem. Pro vobis diconia ta ensi uistis db Hationemgratiae Der i. gratiam, scibς icet, Apostolatum ex gratia Dei mi hi traditum. Gratiam dico dispensa tam a Deo quia Deus bene dispens uit apud se, quare me Apostolii comstituit. Vel qua gratiam ego dispenso vobis dc caeteris Eccles js. Si,inquam, audistis gratiam, quae data eLI mihi in bis . i. sicut vere credidistis me esse Apostolii vobis; ita vere credite me esse vinctum pro vobis. Gratia utique haec data est mihi: quoniam sacramemtum .i. secretum Dei , ictum est mihi notum sicundum reuelationem, id est, ita ut reuelate sciam inde loqui. Notum tactum est dico, sicut seu rasr, vobis in breui sermone: ubi ait. Ipse est pax nostra &est vera, usque a1 Ergo non estis hospites. Ita scripsi out bene tuestis intelligere. Poetestis utique legentes, id est, si atten te perlegitis istud. Intelligere dico non tantum sacramentum : sed et iam potestis intelligere prudentiam meam , habitarn in m sterio. Idem est quod
239쪽
quod in faciametrio , e quia&mysterium noui: .s prudenter aperire scio, quod mysteritum nou e In cognitu is hominum in alys generation, bin. i. in alijs aetatibus. Vel si aliquibus
non ita cognitum, sinu nunc reu--
tu est sani risi solis ram nec in hoc videar gloriari quia reuelatum est in Spiritu sancto etiam prophetis .i. qui buslibet illuminatis sensu hoc my. sterium, scilicet, gentes esse cohaeredes Iudaeis in futura aetate: & hic esse com
corporales .i. in eodem corpore Christi .i. in Ecclesia esse etiam conparetici
prepromissonis factae ad Abrahae G h edes dico concorporales coparticipes esse in Chrisso Iesu qui secit φtraq; unum eis lac in Chri &hoc per Euangelium: praedicatione cuius ad fidem veniunt. Quod Euagelium non est meum , sed cuim Eua iij fuictus se m minisser. Nec hoc ex merito meo, se cun m donum gratiae Dei quam gratiam iterium no promerui ut haberem, sed quae data est mihis
c um operationem virtutis eius: quia virtus eius operata est multa per mea
infirmitatem. Data est mihi. Et cui mihi Z Mihi utiq; minimo omnium semctorum. Data est gratia haec, scilicet, euangelicare ingentibus diuitias Chri pii inuestigabiles .i. incomprehensibi les. Datum est etiam mihi istaminare omnes de hoc quae. i. otiam dignas di Pensatio.i. pleti cramenti abscon diti a prioribus seculis. In Deo tamen. i. in notitia Dei existentis: qui Deus
ignorare non potuit: quia omnia cremuit. Ideo euangelizare, illuminare,
vi sapientia Dei per Ecclesiam quae
in praedicatione nostra constituitur,
Sapietitia,inquam, Dei per hoc inno principibus es potestatibus .i. omdinibus angeloriam, existentibus in caelestibus. Angeli enim nescietes sal uatione homi una, infrantur &laudant Deum: cum per praedicationem Apostolorum: visa conuersione in telligat caluationem eorum. Sapientia Dei multiformis: ia hunc lenitate sermonis, hunc asperitate infirmi tatis reuertit: in diuerso modo in diuersis. Multiformis dico, ostensa λA .cundum praefinitione culorum. i. incoculis i Deo ordinante praefinitis. am praefinitionem . i. hoc quod in faeculis se facturum pra inierat, fecit. i. completiit in Chri Io Iesu Domino nostro: in quo . i. per quem Christum habemus uriam accededi ad Deum Nec solum fiduciam , sed etiam habemus accessum ad Deum: non timentes repulsionem: sed in confidentia .i. de introductione considentes. Coim
sidentia dico hiabitate dem eius, ita licet, Christi. cui & in que credimus B Commemorauit se propter utilitate eorum consecratum, Deo Apost lium. Vinctum etiam se propter eos, i reuelata sibi csse mysteria Dei ad in struedum cos. Propter quod, quia haec omnia facta simi propter vos: quia etia accessium habetis ad Deum perfide Christi nobiscum. Propter hoc non modo precor, sed quasi rem d. bitam peto dc a vobis exigo, ne deficiitis in trisulationibus meis. Ideo per hac exlaortationem vult eos praemimitare Paulus: quia dubitabat ne forte tribulatione & afflictione magistri contemptui haberet, quod ab eo qui cotemptibiliter tractabatur didicis sient. Tribulationibus dico meis, habitis pro Gobis. Ideo enim Deus me permittit affligi ut qualis vestra sit fides in tentatione mea apparere faciat. Deus enim Abraham,& quoslibet alios no ideo tentaui quod quid futurum esset ignoraret: sed ut fidem eorum probabilem indicaret mundo , quae tribulatao sobria vestra. Si enim a tribulatione mea vires boni operis sumitis, tunc digni cstis glo ria. Si autem propter me tribulatum deficitis, ignominia digni estis. Et ratia huius rei. i. ne deficiatis : quia naec res grata est mihi, vos, scilicet, non deficere : idebs Iogenua. Sicut per genu erigitur corpus,& humilia tur; ita per genuere tiam&nexum, elatio mentis & humiliatio accipititur. Paulus utiq; genua carnis flecte 'bat, vi humilitatem spiritus innumret. Recto genua ad patrem Domini
in seri Iesu Christi: qui & pater nobis est cum simus fili j Christi cuius pater est
240쪽
est. Ec patre Lex institutione di exemplo cuius est nobis omin prae nitin.iiunt nobis omnes patres: quos velis caelis habemus angelos prouusores nobis. Vsequos habemus in te
ra, ut Episcopos, & quoslibet Eccle
siae patres. Paternitas non ita simpliciter est: sed nominatur .i. quicunque nominabiles dignitate virtutu sunt nobis patres. Vel ita. Paternitas nominatur.i. ij prouisores nostri patres dicuntur solo nomine .i. nuncupatiuEtantum, non substantialiter quod Deus solus est. Flecto genua ad Deia: is det vobis secundum Luitiis gloria 2H.abundanter & glorios scilicet,
cum potentia. Det dico virtute com rotarari .i. ut vos corroborati sitis in bono. Et hanc virtutem in vobis novestram esse credatis: sed per tritum
eius: ut gratiae Dei omnia astri bati, Det dico virtutem non exterius, sed in interiore homine. Ideb Deus virtutem iustiti in anima ordinauit quias esset in corpore quod omni aduersitati expositum est,siiciat corpus tam cito deficeret virtus quae longe me lius sedet in anima: de quo ait Chri stus. Postquam occideri ni corpus, animae non habent quid faciant, ut det vobis spiritum dc ut det vobis hibitare Chriuum in cordibus veEris
noli quod ibi corporaliter sedeat sed ersidem. Licet ubi spiritus, ibi Chri
stus: tamen neutrum est superfluum:
quia spiritus per dilectionem, Chri stus per fidem. Flecto genua ideo vivos radicati es fundati in charitate A similitudine arboris in altum radicatae: & ex abundantia humorum, quibus in alto radices abundant copiose fructificantis. ait, Radicati, id est fructificantes in charitate: & sundati .i. super fundamentum in quo firma st&crescat aedificatio domus Dei. Vt vos, inquam, radicati & suns clymitis compraehendere, intellectu dc utilitate omnibus anctis.i. sicut compraehendunt omnes sancti, quaesit latitudo se longitudo, ublimitis, profundum. Latitudo, a dextera in sinistram , crucis Christi, amplitudi nem dilectionis significavit: qua et A iam pro inimicis orauit: Longitudo crucis ii capite in pedes perseuerantiam dilectionis significavit : quia cum dilexisset suos, in finem dilexit cos. bli initas crucis .i. pars illa quae supereminebat capiti: in qua Pilatus titulum scripsit, respectum diuinum sigilificauit: ut innueret Christus, senon amore mundi pati, sed ut faceret voluntatem patris sui, qui est in coelix Prosundum dicta est pars illa
crucis, quae in terra fixa fuit: quod profundum designat occultam gratiam Dei: qui sine merito bona maltiplicat suis eisdem nescientibus, quare sic faciat. Haec tamen in ipsiis intelligimus, sic exponendo. Possitis compraehendere quae sit latitudo, id est, quam latos oporteat vos esse iii charitate: ut etiam bene faciatis his qui vos oderint. Et longitudo, id est, quam longos&perdurantes iridi lectione oporteat vos esse : ut etiam si expedit non formidetis mori pro Deo vel proximo. Et quae sit sublimi tas: quomodo superno respectu non respectu mundi quaelibet bona facta tis. Et quod sit profundum .i. Occulta C gratia Dei in vobis, qua vos sine morito iustificauit: & prouehit ut etiam possitisscire charitatem Chriai,id est, quomodo Christus vos dilexerit. Charitatem dicosissereminetem Omnisilentiae. Nulla ellim scientia com praehendere siuificit quanta sit charitas Christi. Vel ita. Postitis scire cha ritatem scientiae Christi, secundum
scientiam. Ignorantes enim plerumque diligimus sed si cognitionem rei
qua diligimus habeamus multis magis in bonitate rei cognitae diligenda accendimur. Ideo ait charitate scien tiae Chrissi.i. secundum scientiam de Christo habitam. Charitatem scientiae dico supereminentem charitati ignorantiae. Bonum quod ignoratur minus diligitur Possitis comprehendere & scire: ideo impleamini eundo in omnem. i. in omnium bonorum
plenitudinem Dei. i. ex Deb habitam. Ego flecto genua ut vos possitis com prehendere &scire. Ipse autem Deus Gens est facere omnia quaecunaue op-