Christiani Alberti Doederlini Animadversiones historicocriticae de Thaletis et Phytagorae theologica ratione

111쪽

c ICERO: Empedocler multa alia pectara, in desertim opinione turpi me labitur : quatuor enim naturas ex quibur omnia constare vult. dissuas esse censet sm . Quam quidem eandem sententiam ipsi Pythagorae Plutarchus diserte tribuit : dyada enim, in qua materiae genns inesse Plutarchus putat, appellat daemonem; satis clare indicat, ex sua quidem sententia Puthagoram

materiam an malam credidisse: -Θαγοραe- - - - v ἀροτον δυαδα δαφονα σι, κακον, περὶ ην ἐτι το υλιογιον πληθος. PFthagoras in definitam dualitatem vocat daemonem es malam naturam: a qua proficiscitur multitudo corpore

rum rerum s n). Haec quamuis prima ipecie mira & prorsus dubia cuipiam videri possint; aΡythagorae tamen ratione adeo vehementer ea 'abhorrere non putem. Pythagoras enim, cum hominum animas tribueret in duas, aut intres omnino partes, in quarum altera ratio & prudentia inst: altera vero visis opinionibusque agit ta, perturbationum animi causa existati cumque

nobiliori isti animae parti hoc ipsum mandet muneris , ut prauos inserioris partis impetus ratione coerceat & gubernet , quae quidem cuncta clarius postea aparebunt; neque prauos istos motus & το φαντοπικον δοξαςαον aliun de Certe, quam a materiae crassioris partibus. quarum particeps est anima, potuit derivare: neque vero in crassiori materia horum vitiorum

112쪽

caulam inesse decreuisset, nisi ex eius quidem

sententia crassor materia , quamquam pertur-hato brutoque, motu tamen incitata, sensu quodam & opinatione gauderet. Suffragatur certe Plutarcho PsEVDo-ORI GENES: Mo, inquiens, δαμιovας εἰνα , τον μἐν ανιον, τον δε χΘρνιον. - τον μεν VΘρνιον ἀνιενα τγ ν γενετο εκ τηργης, εινα δἐ υδω τA δἐ ου ανιον πυρ μετεχον τὼ αερος, Θερμον φυχυν' Duos esse daemonas, coelestem alterum, item alterum terresfremet ex his terrestrem e terra subiccisse originem, esse Dero aquam: coelestem aurem esse ignem aerirparticipem, calidum o frigidum so) Daemonem

istum terrestrem nil nisi vim brutam este, quae in crassiori materia continetur, in promtu est neque enim ex diuina natura quidquam admillum habet, sed ad unam crassiorem materiam suam refert originem. Id quod ex eo etiam intelligitur, quod Pythagoram a ZARATA Chaldaeo istum rationem accepisse Pleudo- Origenes eodem loco dicit, quos duplicis ciusniodi daemonis contrarii patronos fuiste constat. Neque tamen Putemus necesse est, Pythagoram omnino istas sententias Chaldaeis debere: hoc enim salsa ista opinione nititur, quasi Pythagoras totum Orientem peragrasset. Atque ut eum statuamus Chaldaeos adiisse, hoc quidem placitum noucogit, Vt quod in uniuersa Pythagorae disciplina, quae ab Aegyptiis, non vero a Chaldaeis,

113쪽

manauit, luculenter sundatum est. Quo loco Pythagorae vcstigia Plato persecutus esse mihi videtur : quem non modo materiam ante etiam. . quam mens ad eam accederet fingendam , per- rurbato motu serri centuisse constat: sed & eandem illam materiam animatam esse, sentiendique vim de φανταςαον λ δοξ αςικον τι in ea contineri ex Platonis sontentia , quidquid iam

ira dicat sp), sirmis probatum dari pose arbitror argumentis sq). Vt igitur Plato eam ipsam

Pythagorae rationem de diuersis animae partibus & cle perturbationum origine atque causis fideliter seruasse videtur; sc & hanc de materiae motu sententiam, ac de ea, quae in materia crassiori insit, sentiendi opinandique vi, ex schola Italicii eum reportasse, non sine causa. putemus. Aparet tamen , Platonis aeque ac Pythagorae rationem multum a duplici orientalium deo differre: est enim terrestris iste daemon non natura quaedam ratione & intelligentia praedita, ut proprie deus possit appellari: sed vis quaedam bruta, quae agitat & motu scri Perturbato crassiorem materiam.

114쪽

Est itaque Pythagorae Deus purissima velocis

simaque materiae pars, igneae naturae, rationis& iiitelligentiae compos , quae per reliquam crassiorem materiam penetrando sese, fractis huius perturbatis conatibus, ordinet, digerat& consilio ac prudentia administret rerum universam naturam. Quocirca eundem istum diviniim ignem animam mundi Vocari supra ex DIOGENE & sEXTO EM PYRICO didicimus M. III.) Audiamus iam & reliquos auctores. cic Eao de Pythagorae Deo: bibasoras, inquit, qui censuit. animum esse per naturam reiarum omnem intentum s commςantem , ex quo nostri animi carperentur, non vidit, disractione humanorum animorum discerpi'lacerari Deum

fusus, diuinaeque naturae particeps, animarus est, νοερος , intellectu praeritur

secutus; DIsagoras ita definiuit, quid esset

Deus: animus, qui per uniuersas mundi partes Omnemque naturam commeans atque disj fιs: ex quo omnia , quae nascuntur, animalia vitam capiunt si , Cum quibus plane consentit, quod cst de Pythagoreorum Deo apud CLEMENTEM ALEXANDRINUM aliosque: οι et Θαγορειοι

115쪽

pcratio, qui temper est O suas facultates deducit ad opus , omniaque opera efiit. Illustrator in

coelo, Pater omnium, Nuris animario tot ivIcirculi, omnium motus u). Quae verba, quamvis PETR. BAYLIus ad honorem Pythagorae

conuertat, neque quidquam putet de Deo diei Polle, quod sit magis egregium Win; omnis tamen ista facile evanescet praeclara opinio, si quidem non tam splendida verba, quam ipsam Pythagorae mentem spectcnius. Nihil enim in his inest Clementis vorbis , niti, quod antea

iam vidimus, Deum esse trartem uniuersi, eundemque indi & intendi per univoriam rerum naturam ita, ut in eo omuis Mita motusque Proxime versetur. Idem hoc Pythagoreum Dagmentum AnaXagorae rationibus tam aperte oppositum est, ut ab eruditis limis viris id obser

116쪽

vatum non esse suae mirer. Etenim, quinam tandem sunt illi, qui putant Deum esse εκτατοις διακοσμητιος ξ In neminem certe cadunt haec verba nisi in Anaxagoram, qui Deum,

remotum a Vinculis materiae, vacantemque omni Corpore eXtra uniuersum materiae Complexum,

siue extra chaos vertatum esse, atque postea demum, iudicio & voluntate usum, accessisse ad deseribendam materiam, staxuit. Iinc intelligitur, cum, fragmentum istud non ab ipsis Pythagora, sed a quodam discipulorum suorum,

mentem tamen magistri Praeclare exponente iaProsectum esse; tum vero, recte & vere Deum ex mente Pythagorae dici intextum implicatum-ique esse uniuersitati rerum tamquam nobilissimam partem: quod sane malignitatem Pythagoreae theologiae satis coarguit. Atque ipsa etiam Dei Pythagorici natura, uualis sit, iti iisdem verbis haud obscure declaratur, subtilissimus nimirum ignis siue aether, undo coelestia corpora nata genitaque sunt: id enim est, quod Deus vocatur ἐν φωςηρ. Ρeiora in voce κυκλας, Postea Videbimus. Quo quidem loco Pythagoras,. quanta cautione sit opus, illustre documentum esse potest, ne bonis temere verbis credamus eorum , qui e re sua iudicant esse,

studiose tegi animi sui sensus. Nihil solemnius enim isti hominum generi consueuit esse , nisi

ut bene loquendo male sentiant: quae quidem artes tantum nonnunquam proficiunt, ut prudentes etiam Viri, verborum magnificentia de-

117쪽

cepti, longe alias de istis animo cuncipiant opinione et , quam res ipsa patitur. Adeo enim Pothagorei illa verborum specie ceperunt non veteris modo ecclesiae Patres, sed ipsos iam

recentioris memoriae quosdam eruditos viros, ut Pythagoreorum theologicam rationem Comparari non solum & contendi cum sacrarum litterarum oraculis posse, sed & totam ex his desum tam else & translatam arbitrarentur. Quod quam alienum sit veritatis, & ea comprobant, quae adhuc disputauimus, & inde magis etiam confirmatur, quod Pythagoras Deum, quamuis ratione & prudentia gubernet cuncta, ita tamen illigauit rerum naturae & cum ea copulauic, Vt

nocessitatis fatalibus legibus subiectus, non iudicio& libertate, sed ita mundum administret, prout ista iubent & ferunt fata. Nec igitur secundum Pythagoram aliter Deus ratione & prudentia utatur, nisi ut serat & faciat, quod per fati leges nec mutari nec aliter fieri potest. Atque ipsa quidem Clementis Alexandrini verba haud leuem nobis huius rei suspicionem afferre possint, quae

non modo Anaxagorae rationi a Pythagoreis opposta fuisse iam monuimus; sed quibus etiam, Deum, ex Pythagorae sententia illigatum munis do & inelusum, ita administrare machinam, Vt

omnis naturae CIRCULus, id est, totius universi continuatio & cohaerentia secum fert, aperte

indicatur. Quae vero reliqui auctores hoc loco de Pythagorae tradunt disciplina, expeditiorem etiam aditum ad cognoscendos occultos pesti-

118쪽

serosque illius de fato sensus videantur recludere. DIOGENEs LAERTI v s certe di sertis verbis de Pythagoreorum ratione : ειμαρμιενην τε των sλων Eιvas, ala τοι κατα μερος , α τιαν τῆς διοικέ σευος. Fatum quoque uniuersorum eorum,siunt per partes, admini rationis causam esse x). Quod si hoc loco vulgarem sequamur codicum lectionem, nihil magis potest osse perspicuum, quam sen uniuersum modo mundum,

sed singulas et 'ius partas Pythagoram sato

subiecisse. Uul imen C As AvBONUS Omitti articulum τvt haec fere vis verborum sit. fatum ex pa tantum causam administrationis

mundi esse syὶ Sed ut haec ita sint, nihil tamen faciunt ad purgandum Pythagoram. Omnino enim fatum ilhid ex parte tantum causa cotum dici potest, quae in mundo accidunt, quamuis secundum illud reapse omnia contingant: accedit enim altera causa, mens nimirum & ratio, quae his ipsius fati legibus conuenianter ornatum mundi instituit perficitque. Idem vero DIOGENEs de anima: mlv k χ inquit, κυκλον ἀμέις ταν , αλλοτε αλλοις ἐνδMAE cωοις. Animam CIRCVLVM NEC EsSITATIS immutantem aliis alias illigari animantibus. sa). Habemus igitur hoc loco uniuersiam Pythagorae rationem , qua is putarit naturae produci ac perfici euenta. Necessariae aeternaeque causarum continuationi, quarum aliae ex aliis nexae H 4 aptae- cx VIII. s. 27. ν CASAVBON. ad DIOG. I. e. a l. e. s. I Aa

119쪽

optaeque, circulum quenda ni nccessitatis constituunt, illigata sunt omnia : neque aliter fieri possunt, nisi ut istae permittunt & postulant necessitatis fatalos leges. Atque ex his quidem Diogenis verbis ipse interpreteris, quaeso, lector, istum naturae uniuersae circulum, cui Deum ex Pythagorae sententia ipsum implicatum esse supra Clementis Alexandrini auctoritas nos docuit. Sussi agatur deinde huic rei pLUTARCHus: et Θα-

Nec inique acturos nos putamus elle, Cum qualis ista fuerit Pythagorae necessita. ex Parmenidis & Democriti discere audeamus ratione, quorum hunc quidem multis locis Pythagoram esse securum, supra obseruauimus: illum vero in his, quae secundum sensus philosophabatur, Pythago-Tae auctoritatem pene integram retinuisse, infra declarabitur. De his igitur ita PLUTARCHvS: παραενιδης γω, δημοκριτος παντα κατὰ ἀναγκην τῆν αυτ v δε εινοκ γω, ehu:ρμενην, πι, δι ιγὶν, δἰ)Irροῦ τ ιαν, γέ κοσμοποιον. Parmeniaes s Democritus svolunt j omnia contingere fecundum ne

cessitatem: eandemque esse etiam fatum, s legem consituram, ue prouidentiam, s effectricem

mundi bὶ. In necessitate autem eiusmodi aeternas, inuictas ineuitabilesque rerum causas S Vires . intelligere, quae nec ipsi iam diuinae potentiae pareant aut subiectae sint, non Parmenidi modo aut Democrito, sed cunctis fere

120쪽

priseis philosophis tam fuit lblemne, ut ipse Plato, qui caeteroquin plurimum libertatis Deo in producendo mundo reliquit, illi tamen ne cessitati non nihil daret loci, cui vincendae &immutandae ne ipse quidem Deus par st. Ita

enim est apud PLUTARCHUM: πλατυ ν ταμεν εις προνοιαν Mes, δἐ ῶς ανάπν. . Plato quaedam ad prouidentium refert, quaedam ad necessitatem sc) &paullo post: A ις - κοὶ πλατωνι ἐμφερῶς, ι, τυ μέν ἀναγκηνανικητον φασιν απίαν,οιαπικήν. Stoici e dem fere modo, ut Plato, necessitatem vocant inexpugnabilem violentamque rertim causam d). Ipsus Platonis, quae passim in operibus eius occurrunt, testimonia Proserre, in re minime dubia supersedeo. Huius autem necessitatis fontem & sedem in materia Plato quaerens, ita malignam prauamque eam ponit, Vt a diuina bonitate non omnino vinci corrigique queat: unde malorum omnium origo, quae itaque secundum. necellitatem accidant se j. Sed ut

quisque philosophorum arctissime intimeque

Deum cum natura & mundo tamquam partem copulauit, ita eundem maxime naturae perpetuitati inexpugnabilique continuationi causarum statuit implicitum este: ut fata iam ipsi Deo dominentur, nec is aliter possit, etiamsi velit, quam aeternae ferunt necessitatis leges. Stoi-H s . CΟ-