De fabulis Atellanis scripsit fragmentaque Atellanarum poetarum adiecit Eduards Munk

101쪽

solum o reliquis patronis Vixisse, proximum vero inferioris aet iis . fuisso L. Sisennam, interiisso autem bello civili Sullano, Brat. e. m. Qualis fuerit orator, docemur ab ipso Cicerone, qui fuisso eum dicit Brut. c. 60 lateribus pugnantem, inei-tantem Rnimos, acrem, acerbum, criminosum, et de Orat. ΙΙΙ,1 3 ita confusam eius orationem, ita porturbatam tradit, nihil ut sit primum, nihil ut secundum, tantamque insolentiam ac tumbam verborum, ut oratio, quae Iumen adhibere rebus debeat, ea obscuritatem et tenebras asserat et quodammodo ipso sibi indicendo obstrepere videatur. Tamen inter oratores illius temporis maximo ipsi placuisse Pomponium, vel potius minimo displicuisse, profitetur Brut. c. 57. Hinc satis elucet, tam mediocrem oratorem, qualem fuissct Cn. Pomponium o Ciceronis testimoniis vidimus, a Vὰlleio significari non potuisse. Certo enim Cicoro non omisirine inventi operis montionem lacero, siquidom invontio Iaudanda fuisset, quam, qualis fuerit in oratore, mo nosciso fato . Aetate maior fuit M. 'Pomponi ua, quom

Plutarchus in Gracchis p. 842 fidelissimum C. Graecti anneum

fuisse narrat, qui eum revocares, quum manum sibi insores voti

Iet. Ε Ciceronis loco 'ὶ viri docti colligunt, C. Gracchum

librum ad Eum scripsisS . Ceterum vir plane est ignotus, nsque orit, qui contendat, hunc a Velleio significari. Asinio inserior ost M. Pomponius Dionysius, servus et libertus Pomp. ANties, o euius et M. Ciceronis nomine iunctulit nomon M. Pomponius 'nactus est se si '). Homo videtur fuisse non ineruditus, quum Cicero Eo anagnoste usus sit β ij, eumquo in instruondabibliotheca adhibuerit ). Νequo ipsum Pomponium Atticum Velleius significare potuit, quippe qui Sullas temporibus sero adolescens esset Scimus quidem, eum historias inprimis operam dedisse, cuius scilicet annalem Iibrum Cleoro ad Att. XII, 23, et de Magistratibus volumen Nepos Att. 18 Iaudat, qui de eo praedicat, nullam legem, neque paeem, nequct

102쪽

bellum, noque rem illustrem fuisse populi Romani, quae non in eo suo temporo suisset notata, et, quod dissicillimum, sic familiarum originem eum Subtexuisse, ut ex eo clarorum virorum

propagines potuissent cognosci. Addit, fecisso eundem hoc separatiin in aliis libris: M. Bruti rogatu Iimiam familiam a stirps

ad suam aetatem ordine numeraViSSe, notantem, qui, a quo Or-t , quos honores, quibusque temporibus cepisset, Marcolli Claudii Marcellorum, Scipionis Cornelii et Fabii Maximi Fabiorum et Aemiliorum quoque, quibus libris nillil posse esse

dulcius iis, qui aliquam cupiditatem habeant notitiae clarorum virorum. Potest nil quis coniicere, Velleium Ob hunc novum modum historias scrit,endae, qui eo differebat a vulgari modo, quod res Romanoriam gestase ab auctoro Oxpositioni stirpium clarissimarum familiarum adnectebantur, Pomponium Atticum denotasse; sed praeter temporia rationem obstat ollam, quod rudem eum verbis dicit. Dubito enim, num quisquam ostendero queat, Pomponium Attieum, sui temporis eruditissimum et elogantissimum Romanum, Ciceronis amicum et in littoris foro aemulum, virum, cui Nepos Att. 4 fradit tantam fuisso sermonis Latini suavitatem, ut appareret, in eo nativum qu ndiunIeporem esse, non adscitum, ob ruditatem in verbis recto a Velleio notari. De Pomponiis. qui Seriori tempore vixerunt, hic sermonem esse non posse, lacilo intelligitur. Animi causa

nomino Pompon uni, de quo Horat. Sat. I, 4, 52 Ioquitur tanquain de iuvene prodigo et perdito, qui a patro, Si viveres, simili modo increparetur, ut filius in comoedia M. Pomponium Marcellum Grammaticum, qui sub Tiberio vixit; Suos. Urnmnant. 22; L. Pomponium Flaccum, qui Moesiae et Syriae praesuit ab a. U. 775 usque ad n 786, Τacit. Annal. I, 27, Suet. Tib. 42; Pomponium Melam, geographum, P. Pomponium Secundum, poetam tragicum, eruditione et nitore praestantem, et virum consularem et L. Pomponium, Eius fratrem maiorem eundemque poetam-ββὶ; Sextum Pomponium, celebrem iurisconsultum, Iul. Pomponium Sabinum, qui scholia in Virgilium scripsit, do quo vid. Heinrich

103쪽

Progr. Bonn. 1824, deniquo Pomponium quendam, quem Isid. Origg. I, 38 1in. ex Virgilio inter cetera stili sui otia Tityrum in Christi honorem composuisse tradit. lacertae aetatis sunt Pomponius Vitulus apud Varr. R. r. II, i, L. Pomponius Molo in nummo apud Einhel. Tom. V p. 283. Horum omnium quum neminem a Velleio signifieari veria simile sit, restat solus L. Tun sesus Bononiensis, MeIl narum scriptor, in quem omnia a Velleio allata signa bono quadrans. Primum ex Eusebio scimus, floruisso eum OIymp. 173, 1 - 664 a. U a. C. i. e. circa tempora belli Ila siet, aequalis igitur erat Sisennae historici, qui, ut Velleius perhibet βε), iam iuvenis Historiarum auctor opus belli civilis, quod gestum est intra annos 666 - 672 88 - 82 post aliquot annos iam senior odidit. Aliud do Pomponii aetato indicium praebet locus apud Macrob. Sat. VI, 4, ubi do vocabulis, quibus

Virgilius primus usus esse videri possit, quum tamen anto et veterea iisdem usi sint, loquitur: pastorem, Tityre, pingues, pascere oportet oves, deductum dicere carmen;

doductiun pro tenui et subtili eleganter positum est. Sic autemissit Afranius in Virgine: Verbis pauculis respondit, tristis voco,,deducta, malleque se non quievisse dixit. Item apud Corni-

.,ficium: sededucta mihi voee garrienti.

-Sed haoc ab illo fluxerunt, quod Pomponius in Atellana, quas,, Kalendae Martias inseribitur, ait: Vocem deducus oportet sic. E quo loco eIucet, Pomponium non infra Afranii aetatem viaxisse, quum hanc verbi do ducere significationem et Afranium, quem circa annima 660 floruisse seimus, et Cornificium, quem Ciceroni parem vel supparem constat a Pomponio desumsisse dicat.

256 Venet. II, 9: HIliatoriarum avetor iam tum Sisenna erat iuvenis, sed opus belli eivilia Sullani post aliquot annos ab eo seniore editum est. Vetustior Sisenna fuit Coelius, aequalia Sisennae Rutilius, Claudiu quo Quadrigarius et Valerius Anti M. Sane non ignoremus, eadem aetate sui e L. Pomponium. 2SI Μaerob. Sat. I, 9: ,,unde CornifieiusElymorum litis. 3, Cieero, inquit,

non Ianum, aest Ealium nominat ab eundo. ε

104쪽

Deinde sonmuni sita eslobritas, quam Velleius memorat, mira esse non potest in auetoro fabularum, quae ut o Valerio Μaximo seimus, Italica fiseveritate temperatae erant nequo dosunt in fragmentis, uti supra ostendi, vestigia, quae hane Vel Ieii Iaudem non falsam ess probant. Denique ruditas illa verborum vel exiguis fragmentis, quae nobi A supersunt, confirmatur. Demonstrant enim, sermoriem vetustatis quodam colore tinctum fuisse, quod tamen dieendi genus Schoberus aetati posse tribui eenset δ'). Ad quam opinionem probandam Eimilia e scriptoribus, qui Pomponio aequaleaerant, profert, ut e Q. Atta, Turpilio, Titinio, Afranio, CI.

Quadrigario, Sisenna. Neque nego, multa horum, quae citat, Pomponii tempora apud vulgum in usu fuisse, virosque istos vulgarem sermonem imitatos esse, quod tamen Velleium non impedivit, quominus Pomponium rudem verbis diceret, quum illo sermo a posito dicendi gen re, quo aequentia tempora e colluerunt, maximo differret. Ob id ipsum Horat. Epist. ΙΙ, i, 76 dubitat, num suo tempore recte nec ne fabulae Attae in ficona adhuc spectentur, nequo nos offendet, si quis poetam

quendam Vernaculum, qui aetatiA SuRB sermon usus ante centum ducentosust annos Acripsit, rudem dicat. Sed praetor fas verborum formas, quas aetas non improbavit, nonnulla Ρο- ponium vel suo tempore inusitata immiscuisse, pro certo habeo, nequo desideraremus exempla, Si plura superessent. Movet me potissimum ad hanc opinionem fragmentum, quod citat Calpurnius Piso apud Morulam ad Din. Annal. Fragm. 308: se inoriduidax: simplietum Et compositorum. Priorum rarissime ves, unquam mutare Μeres. Iegit imitari) doeot. Dandiun aliquid ,, t antiquis: non quidquid illis, nobis licet. Seripsit Ennius, licentia quadam toleranda, lib. VI:

,,latoIoranda licentia imitatur Sempronius Graius Μου. ,,seri isGracelius; fortis is est, euius meminit Ovid. Epist. de Pont.

105쪽

-praelato. IIcr. praesaele; oblatam stultiini est medi

Spernere Diuan .

se Dixit Poniponius:

lainen color tatri ei mutat; lacrumis se salsis Mor. salsis) lavitat, evita uer. omin) tundit

dextera

pectus; sati st, ali blanda, fallaxa β') . . Deprehendimus hie Pomponium Ennii imitatorona in dicondi modo, quem vel vulgus respuit. Nequo verisimilo est, hoc uni eum exemplum suisse ses. Prisc. III p. 602; , ,hic et haec senex totustissimi proserebant. Pomponius in Epigrammato -: tua amica senex. I Quum talia se non Sponto offerant, Sed ex industria quaesita appareant, non Sino specio quadam conclusi, Pomponium studuisso, sermonem vetustas is quodam colore iii gere, per se huic aVito sabularum generi apto, licet intordum modum excessisso videatur, ut in illo a Calpurnio citato loco. Iam miratiiu Schobor. p. 12, quomodo Volteius, Si Pomponius illam verborum ruditatem do industria consectatus esset, T rehendero in eo potuisset, quod potius laudi ducendum fuisset. Sed Volteius neque reprehendens, neque laudans ruditatem, simpliciter modo tradit, eum verbis rudem suisse, quod quin ita fuerit secundum ea, quae de hac re pxotulimus, nemo dubitabit. Nihilominus censendum est, sermonem Pomponianarum Atellanarum minus rudem suisse, quam in illis liberis iiivonum iocis, quibus maxima parte priscam Atellanam constitisse, Supra vidimus, quod iam eo patet, quod inviti sere Scriptis maiorem curam γdicamus, quam Iocutis. Itaquo rusticitatem priscarum Atella-lnarum urbanitato Pomponium mitigasse, non ea tamen, quaqdoctum Romanum, Graecis litteris imbutum prodidit, sed quakvel plebi Romanae propria eras, rudis quidem et dura, sed ni

blanda, sialax, impotens, superba, discordis. Non audiendus igitur est Boihius, qui Poet. seen. Lati V Parti I p. 2 4 ita serib t: Ista Lamen eo lor ete. non possunt esse P. Pomponii Secundi, nisi animi ,,eausa aeripserit, Ennii vel I acuvii Milum imitatus. Alius hic quieunque Pom-ispontus, et forta se M. Pomponi ua, amieus C. Graemi '

106쪽

sine nervis Et sale quodam ingenuo, pro certo habeo. Aliter enim fieri non potuit, quin Pomponius a veteribus tanquam elaruη et egregius scriptor laudaretur. Nec in hac ro Novius cessit Pomponio. Itaque Fronto ad M. Caes. IV, 3, p. 95 ed. Mai. o Iegantes dicit Novium et Pomponium si id genus in verbis rusticanis et iocularibus et ridiculariis, et Donat. vetustam Elegantiam Atellanarum praedicat. Rosiat initi, ut quale illud Pomponii novum inventum opus, do quo Velleius loquitur, fuerit, ostendamus. Contendi iam in

libello do L. Pomponio, Volloium nihil aliud significaro, quam

Atellanas tabulas a Pomponio primo scriptas oditas esse. Scho-bero inulta huic sententiae obstare Videntur, quominus verameam esse iudicol. Primum censet, duobus Macrobii locis fit motus, Novium, alterum istum Atellanarum seriptorem, niit Pomponium vixisse, vel Saltem Atellanas scripsisse, undo fieri non posse, ut Pomponium Scriptae Atellanao inventorem habe mus. Macrobius in illis Iocis de aetato utriusque Poetae non certiun quidem testimonimii praestat, concludunt tamen viri

docti, Pomponium Novio supparem fuisse, quod bis Pomponii

nomen Νovio postponatur. Argutari esso dixi, o viri nomino ante collocato concludere, eum in scribando priorem fuisse, et assentitur Schoberus p. 5, Si quidem non alia causa accedat, qua commoti nobis Pu uredeamuS, non esse Statuendum, perinde fuisso auctori, quod nomen priori Ioco poneret, exemplum nsteretis o Diomede Grammatico: Olim carmen, quod ex variis poematibus constabat, Satira Vocatur, quale ScripseIunt Pacuvius et Ennius *si ). Porgit deinde tali modo: , ,huius negli- gentiae quum plurima npud antiquos Scriptores exen illa deprc- hendi haud ignorem, certo si eadem esset utriusque loci Ma- ,,crobiani ratio, nunquam in animum induxissem, ut putarem, ,,ΝOvium ante Pomponium Atellanas scripsisse. Sed quanquam

261 maerob. Sat. II. l: , ovius vero Pomponiusque non raro locos dictu nominant,' id. I, 10: ,,Caius Memmius quoque, qui post Novium et Pomponium diu taeentem artem Atellanam suseitavit 262 uuam parum aeeurati in reeie ordinandia nominibus vel ubi temporis ratio exigit. veteres fuerint, exempla praebet auetor Hibi diligeritissimus, Ruinet. X, 1; iii recensione seriptorum ab oratore legendorum: isDenllus Et bre Via et semper instans sibi Thue ydides, duleis et eandidus et fusus Herodotua et infra: ,,Tragoediae seriptores Aeetua atque Pacuvius elarissimi.

107쪽

isalteri loco: Νοvius vero Pomponi quo locos non raro dici Dria noli inunt Ininimurn tribuo, in ultero tamon, quod ibi doisAtellanas Ecriptoribus semporum ratione habita agit, nullo modosii Iaerobii negligentia lactum videri potest, ut Novit nomen

praecederet; praegertim quum vel maximo rei naturas conson-

,,taneunt sit, de Memmio, qui artem Atellaniam diu iacentein Asuscitavit, agenti eius potissimum, qui primus Λ1EIlanas com-

POSuerit, nomen Obversatum esse. At vero, superest etiam, ut, quod recteisieri posse concedo, Riatunnius, Novium et ,,Pomponium nequales fuisse,unc in i quaeramus, uter in scri--bondis Atellanis prior fuerit. Si vera sunt, quae Supra de lociis lacrobiani ratione monui, dubium esse non potest, quin Ν ,,uius prior dicendus sit, nisi Statuere Volumus, prorsus incon- siderate atquo inepte egisse Macrobium. Recto qui doni Seho-berus observat, in ultero illo Ioco temporum rationem a Macrobio habori, sed haec.ipsa: temporum ratio cogit nos, Novit Pomponiique nefates non distrahere. Id enim certum, si, do duobus tantummodo temporibus Macrobium loqui, quo- runt alterum Memmio, ulterum Novio Pomponioque desinit. Cossisso ait post Novium Pomponiumque artem Atellanam, si alter horum, ut Novius, nnte Pomponium vixisset otscripsisset, non dicoro potuisset post Novium Pomponiumque, sed simpliciter post Pomponium, unde rocte ' me conclugisse puto, utrumque aetate parem fuisso. Loterum enusum, quod Macrobius Novit nomen praeposvorit, olitia dedi in I ibollo do L. Ρomponio p. 44, ubi haec AcripSi: ,,inimo possumus in alioro illo Ioco, quioad sententiam, quam protulit, ma- ximo sacere videtur Schobero, causam ipsam niserr , curisXovii nomen praeposuerit Macrobius, ' quippe qui paulo antosedo Νovio Iocutus sit, cuius nomen, adhucdum in memoria haerens, priorem Iocum obtinere, lacile est explieatu; quod Schoberus in dissertatione sua silentio praetermisit. Sed si concedamus etiam, alterum alteri supparem fuisse, quid nos statuerct vetat, Macrobium contrario ordine, quam quo Sehoberus vult, scriptores Atellanarum enumeraro, ita ut a minore, Novio, ad maiorem, Pomponium, ascendat, praesertim quum Memmium, qui horum erat Tocentissimus, primo loco ponati Anosiam ineptum dicet et inconsidoratum Macrobium inverso ordina

108쪽

scriptor A recensentem' Patet 1gmir , nihil corti ex illia Μ, Hobianis locis posse emi, nisi umihique eodem tempore vixisse et, scripsisse, neque inde meam opinionem de Pomponist primo Atellanarum scriptore posse refelli. Ad quam iuvandam otiamia faeit, quod Eusebius neque Νovium, quem si non celebriorem

tamen noquo bonum scriptorem habemus, nequo alium recenset, nisi mostrum. io Negat porro Schoberus p. 8, posso Pomponium ob id sο- tum , quod primus Atellanas scribere ausus sit, totius operis inventorem dici, causam interserens, sabulam Pomponianam nonita' multo, recessisso ab antiqua Atellana. Quare non putat, quod equidsim contendi de L. Pomp.' p. 89 Pomponium sodom

4uro inventorem Atellanae dies posse , quo Horat. Sati I, 10, ἄτLuessium Satirao inventorem, Et v. 66 Ennium snt alii volunt, oundom Ludilium; cs. Hei Mors ad h. I.) Graecis intacti ea u

nis auctorem vocat. Non satis mihi perspoxisso videtur statum et rationem poeseos Romanae, qualis tunc suit. : Romani 111' poetica arte Grascorum et sectatores et aemuli diu, quae genuina erant, no exerunt it coloro plano abstinuerunL Ita perlongum tempus incestae iacebant et Milia Romana es Mothinil. Do Satira quidoni Ionius esset et a scopo nostro alienum, Pr lixius bstend6ρος 'Sehoberum hic quoquo milia non rocis inti.

Iigore, id potissimum improbamus, quod Livium Andronicum oloeo Liuii historici Hale intellecto iam Satirarum scriptorem facit 2 si ). . Do Satira Omnino multi viri dodii; decepi; compas ratione, quam cum Graeels dramatibus instituunt, qua dupliconi

Satirarum speciem statuunt, drammicam es didacticam , non recto sensero. Satira enim nunquam taIs drama, quale apud

f; D. e. p. 8: Μ,Minime vero putandum est, .b eam causam Ennium alis ,Horatio diutum esse, quod primus Satiras ,oriptas eondiderit, immo ne verisi- rimile quidem est, id primum secisse Ennium; nam eo ipso loco Livii, quem citat ,Μunkius, 'Livius Andronicus ab Saturi l. e. quum ipse antea Saturas gcripsis- ,,set, Rusus esse dieitur Primus argumento sabulam gerere. Legimus ibidem, ,,iam ita illis temporibus comparatam fuisse Saturam dramaticam, ut histriones non sicut anteli Feseerinino versu similhesi incompositum emere ad rudem alter- ,, nia iacerent, . sed impletas modis Satiras deseripto iam ad tibiainem eantu motu que congruenti peragerent. Eiusmodi Saturas extempore acta esse Livii An- ,,drisulci'aeta e , equ dem haudquaquam crediderim. - Livii locum optime ex bieat Valer. ΜaX. II, δ: ,,paulatim .deinde Iudicra ara ad Satirarium, modoA PM- , ,repsit, a quibus primus omnium poeia Livius ad tabularum arguntenis spectan

109쪽

Graecos reperimus, erat, ged ut supra demonstravimus, sarrago diversissimarum romun cum cantu Et aptis motibus coniuncta. Qui Satiram odebant, non argumento sabulam Serere, Sed narratiunculis, descriptionibus, iocosis dialogis similibusque, immixtis cantilenis ad tibicinem eum motu congruenti spectatores deIectare solebant. Satirae iam ab origino Eua irrisione referiae circa vitia hominum tangenda inprimis versabantur, et quasdramaticas dicunt, codem iuro di dacticas qicero possunt. Ita- quo neque Lucilius, ut Sehoberus vult - βε), primus Satiram ad tangenda hominum vitia transtulit, neque, quamquam concedo, Lucilianam Satiram plerum quo hominum vitia tetigisso, id in omnibus huiusmodi carminibus unicum fuisse argumentum, contendo , quod, ut exemplo utar, clars patet ex Horatii Satira I, 5, quae vulgo Iter Brundusium inscribitur, quaque, ut e veter Scholiasto discimus, Lucilium imitatur ββ . Et quum iam Ennium o dramati ea Satira didaeticam fecisse eontendat Schoberus ββ , Lucilius non primus osso potuit, qui in Satira vitia hominum tangeret; an dicamus, Ennium innium hominum. virtutes laudasso, Lucilium vitia reprehendisset Discrimen Satirarum generum non in materia, quae, ut dixi, nullis sero finibus inclusa oras, sed soliunniodo in forma quaerendum est. Nego omnino ante Ennium Satiras scriptas esse, maximo vero Livium Andronicviii, Graecum hominem, qui Romanis Graeea commendare conatus Sit, Satiras composuisse. Iam Ennium inseribendis Satiris priscam Satiram Secutum esse, pro certo h beo , forma tamen ad exemplar Graecorum dramatum instituta, ita quidem, ut dialogos, narratiunculas Et quae erant eiusmodi metris divorbiorum: senariis iambicis, versibus septenariis et

26M L. e. p. 8: -Nam Luellium iure inveniorem diei, quis dubitet, quum primus Satiram ad tangenda hominum vitia transtulerit, illamque formam plane novam antea enim carmen, ut Diomedes dieit, quod ex variis poematibus constabat, Satira vocabatur, quale aeripserunt Pacuvius et Ennius ei dederit, quam Horatius et omnes deinceps Satirarum seriptores secuti gunt 265 -Lucilium hae satira aemulatur Horatius, iter suum a Roma usque Brundusium describens, quod et ille in tertio Iibro fecit, primum a Roma Capuam usque, et inde laetum Siciliense. 266 L. O. P. 8: ,,Novum quoddam carminum genua eondidit eo, quod Saturam ex dramatica didaeti eam seeit, et ex antiqua Satura Id unum tenuit, ut variorum quasi earminum sarrago esset.

110쪽

iuniornariis, tum iambicis, uim uochaicis e rimeret, in cnnticis voro ereficis, bacchiacis, anapaesticis simili biisque vorsibus uteroiur, id, quod fragmenta confirmani. Unde laesum est, ut Grammatici discrimen Ennianno Satiras a Luciliana in variosalopoematum l. Q. metrorum ponerent. Lucilius enim hane dramaticam formam cum epica commutavit, uno fantum mereo,

μοquo plenamque heroico usus, quem, ut Ennium Pacuvius et Pomponius, secuti sunt Horatius, Iuvenalis et Persius. Teroni ius Varro in Satiris suis Menippeis hanc Ennianam formam ita donuo mulavit, ut pedestri sermoni carmina variorum nums-rorum immisceret, undo illa Quinctiliani verba V, 1: se niterum ,,illud otium et prius Satiras genus, quod non ROIn cnrminum variolato missum condidit Terentius Varro, vir Ronannorum eruditissimus non sola cnrminum varietate, sed etiam Pods-stri sermone. Varronom sectati sunt Potronius Arbiter in Satyrico, Seneca in morio Claudii ot Martianus Capolia in Satyrico. Sohoborem ut multos nitos Grammatici a recta via deduxeruns. Suprn in ni in re offendi, quam partim sani fuerint Grammati ei in diiudicandis postseos generibus: id palos etiam o Diomedis eo loco, quo Schobori sententia do Satira maximo nititur; plenim Diomedes discrimen utriusquo generis Satirarumhis' vorbis explicat: Satira est carmen apud Romanos, non quid om apud Graecos maledicum et ad carpenda hominum vitin

archaeae comoedine charactere compositum, quale ScripseruntisLucilius et Horatius et Persius. Olim carnion, quod ex variis poematibus conStabat, Satira Vocabatur, quale Scripserunt Pa--cuvius et Ennius. Desumsit, ut clarum ost, Lucilianae Satirao definitionem ex Horatio Sat. I, 4, 1 - 6, et Iuven. Sat. I, 85; Ennianno vero o Quinct. X, 1. Sed quis non videt, quantopere tali A. explicatio claudices. Lucili anno Satirae proprietatem in materia ponit, Ennianae in forma. Quid vero impedit, quominus otium variis poematibus vel pedestri Sermono vorsibus mixto hominum vitia carpanturi Melius dixisset: Satira Luciliana uno poemate, Enniana pluribus constabat, sive Luciliana Satira hominum vitia carpebat, Enniann hoc vol illud doscribo-hal. Caveamus igitur, ne in talibus rebus Grammaticis nimis 1 ribuninus. Colemam similis metamorphosis ut Satirao etiam npud Graecos mimo Siculo contigit, quem, ut scimus, Epichar-