장음표시 사용
131쪽
Horatius, Ol, lectamenta. Itaquo cum contonitu quodam huius tomporis viri eruditi Atellanarum mentionem facere Solent, ut
Cicor. do Divin. II, 10, qui quam ineptum Sit satum Statuere, optime eo posse intelligi censos, quod etiam Atellanio vorsu irrisum sit et ad Fain. VII, 1, do Oscis Iudis tanquam specimine
ineptiarum perversissimarum loquens. Hinc otium illo Iocus Ciceronianus ad Fani. IX, 16 explicandus est. Paetus Ciceroni in opistola consilia dederat, quomodo se erga CneSMPm eiusque familiaros in tali nncipito tompore, ut invidiam Vitaret, gereres, usus aliquot versibus ex Accii Oenomao tanquam exemplo et auctoritate, qua suam sententiam firmaret; dein do facetis iocis Ciceronem ad se invitans snISB descripserat coenam modicam, quam ei paravisset. Quos sales soriis ex Accii tragoedia derivatis hortationibus additos Cicero cum exodio hilari tristem sa-hulam excipilinii comparat; nunc Venio, inquit, ad iocationes tuas, quum tu secundum Oenomaum Accii non, ut olim solebat, Atollanum, sed ut nunc sit, Minium introduxisti, ε i. e. nunc responsurus sum locis iocos tuos, quos seriae parti epistolao tuae novissimum morem Secutus tanquam Mimiam urbanum, non ut olim moris orat, Atellanam rusticam Et scurrilem addidisti 81). Unde etiam epistolae eXtrema verba: salis enim satis est, Sannionum parum, quibus suis iocationibus finem imponit, expli- ' canda orunt. Satis, significat, iocati sumus, ut Salsi videri pos- .
simus, parum, ut Sanniones, qui iocorum Suorum finem modumque invenire nesciunt.
Ab hoc inde temporo circiter octoginta annos Atellana quievisse videtur; nam ut Caesaris aetate Mimus, ita sub Augusto Pantomimus Λtollanam oppressis. Sub Tiberio domum Atella
nam denuo suscitatam esse, pro certo habeo, neque desunt Veterum testimonia. Narrat enim Suetonius Tib. 45, Τiberium in Atellanico exodio notatum esse ambiguo loco, quod saepiuSsactum esse nec sine multa audacia, probabile est o Tacit. An -
281 Alii aliter, e . g. A. Mattitiae Cic. Epiai. select.: is Papirius in epistOIa sua ,,post eos versus, quos eX Accii Oenomao recitaverat cum Cicerone locutus fuerat ,,non modice, ut olim in Atellanis fabulis flet,at, sed liberius, ui in N; mis. ' Mecum facit Stievius i. c. p. 60: ,,Cieeroi tu tate, quum ad alimos eleganitorea, ,Omnis voluptas transire inciperet, illae magis magisque neglectae et a theatris, ,remotae videntur, cuius rei in die tum exstat apud Cicer. ad Fam. IX,
132쪽
nal. IV, 14: variis dehinc et saepius irritis praetorii ni quosti bus, postremum Caesar de immodestia histrionum retulit: simulta ab illis in publicum seditioso, laeda per domus tentari: Oseum liuondani ludicrum, Iovissimae apud unlgum obloetptio-onis, oo flagitiorum et virium venisse, ut auctoritato patrum sit coercendum; pulsi nun histriones Italia. Edictum hoc orat C. Asinio, C. Antistio Coss., nono Τiberii Caesaris nnno, 776 a. U. - 23 p. Chr. Huc trahendus etiam Strabonis Iocus, Supra citatus,te quo patet, Strabonis, quem post annum 777n. U. mortumn esse eonStat, aetato Oscum Iudum in scena Romana stetisse. Itaque verisimile est, non ita diu post Augusti morioni infra annos 768 - 776 denuo suscitatam osse Atollanain. Ideo otiam Memmium si vo Mn nimium, nam fluctuant Iibri, circa hoc tempus vixisse, contendoro non dubito quippe quem Macrobius Atellanao restauratorem 1aerhibeat. De Mommio ipso praeterea nihil nobis fraditum est, et pauca SO-lummodo fragmenta ox eius Atellanis Grammatici citant. Titu- Ium unius sabulae: Iunius, de qua Supra egimus, Servavit no bis Charis. Inst. I, p. 118. Caveamus tamen, ne o Tara Memmii commonioratione,colligamus, pauca tnntummodo Quin Scripsisse. Solent Onim omnino Grammatici auctorum seriorum,
qui sub Imperatoribus Seripserunt, rarius usi testimoniis, quippe dubiae auctoritatis, quod do Memmio disorio dicit Νonius voc. clivus p. 194, 3l: Clivus generis musc. ut plerumque, neutri senpud Memmium invenimus, cuius auctoritas dubia est. Discimus etiam ex hoc et Charisii loco supra citato Meninatum
veterem sermonem in Atellanis suis imitatum osse. Haec recentior Atellana eo magis votorem irridendi modum recuperMSe Videtur, quo maiorona carpendi materiam et principum et populi vitia praebuerunt. Itaque non mirum est, eam Caesaribus non nimis placuisse. Frustra tamen eius mordacitati oppugnaverunt, quam ne gravissimis quidem poenis coercebant. Etsi enim Τiborius, ut vidimus, histriones exilio mulctaverat, tamen donuo sub Caligula Oscus Iudus in scena viguis, non magis, quam antea, Principibus parcens. Nam ex Suetonio Cal. 27 scimus, Caligulam Aiollanao postfam ob ambigui
133쪽
iuei versisHuni media Amphitheatrii arena igni cremari iussisse, quod non impedivit Datum, Messanarum histri Onom, quominus Neronem parricidam domonstraret; Suet. Νer. 39. Quam audaciam Νoro ita punivit, ut histrionem urbo Italiaquo submoveret via contemtu omnis infamiae, vel ne fatendo dolorem irritarot ingenia. Νeque Galbas avaritia Atellanarum notam oss
git, ut idem Suetonius narrat Galla. 12. i.
Iam his temporibus laetum etiam videtur, ut Atellana, antea a viris eruditis ut Iudicrum leve et rudo contemta et neglecta, ob antiquitatis studium, quod istius temporis inos exigo-bat, magis foveretur. Certo Petronii Arbitri notato, si quis Romanarum Iitterarum se studiosum profitebatur, neglectis Graecis, Latinae poeseos, inprimis Atellanae, insignem amorem sa-voremque assectabat. Hinc TrimaIchionom ridet, hominem barbarum et insulsum, doctrinam tamen et eruditionem simulantem , ut taIes homines ex humili loco subito divitiis suis in altiorem provecti solent, quem coram convivis suis gloriantem facit, se Comoedos emisso et maInisse illos Atellanam facere, si Choraulem iussisse Latine cantaro Docet nos otiam Potronius, quemadmodum tales homunciones Vetorum poesarem carminibus delectentur, et quam perverse studeant, quod ipsi aut malo aut omnino non in igant Servus, narrat, qui .,ad pedes Habinnuo sedebat, iussus, credo a domino suo, pro
Aesainavit subiis canora voce:
interea meditam Aeneas iam elasse tenebat l
oΝullus sonus nnquam acidior percussit Rures meas; nam praeia..ister errantis barbariem, aut abiectum aut diminutum clamorem, ,,miscebat Atellani a Versus, ut tune pririmm me etiam Virgi lius offenderit. Lassus tamen quum aliquando desiissos, ad-
, ocis IIabinnas: et num quid didiciti Sed ego: ad circulatores,,eum mittendum nudi am. - Itaque purem non hubos, Rivo muliones voIM, sive circulatores imitari. Desperatus valdo in geniosus est: idem sutor est, idem cocus, idem pi Stor, omnis
134쪽
Alduino niancipi I. - Fuerant tamen otium, qui non ostentationis causa, Aed ob veram antiquitatis amorem veteribus poetis operam darent, praesertim quum sua tempora praeclarorum in niorum sterilissima essent. Sic legimus in Aol. Spartiani Hadr. c. 26, Imperatorem Hadrianum in convivio tragoedin comoedias, Atellanas Sambucas, Iectores, poetas pro re ae per exhibuisse, at Imperatorem M. Aurelium studii causa Νorii Atellaniolas excerpsissct, iam supra narravimus. In scena etiam
Atollana et in Urbe et extra Urbam una cum Mimo at Pantomimo porro stetit. Sic e. g. Iuvenalis Sat. ΙΙΙ, 171 sqq. notioxodii meminit, sestis diebus in oppido coram rusticis spectat ribus editi; sed, ut iam supra exposuimus, pro certo dici non potest, num exodium illud AtelIana fuerit. . Idom Urbi eum . quendam Romae gestibus suis in Atellanico uexodio populi risummovisso memorat Sat. VI, 7l: ,
Urbieus exodio risum movet Atellanae ἐρο
gestibus Λutonoes, hunc diligit Aelia pauper. Do Urbico dubitant interpretes, nam nompn proprium Atellani histrionis sit, an cognomen a lavenala fictum, qua urbuntiatem,
qua usus sit in iocando, significarol. Certi' Hiquid serui non potosti hi verisimilius videtur, Urbicum nomen fuisse medioeris histrionis, qui vili pretio muliebribus morem gessit, n quo dissoni iam ab iis, qui Urbicum eundem dicunt, quem Μa tialis Epigr. I, 42, 1l ' non optimum poetam tradat, quem- quo quippe minime urbanum vilissimas plebis turbao adnunt Tet. Taloni pa pere Aelia omnino dignum fuisse, quia est, qui neget lNotum est, post medium secundum seculum a Christo nato novam comoediam ad mimicam solam artem recidisse, quod 1 statur M. Antoninus Philosophus de rebus suis XI, 6: και λορ- πον η νέα 'c. κωμεν&M 17 κατ Ουγον ἐπὶ την ἐκμμησεως φ λο- τεχνιαν υπεβρυη. Iam igitur solis mimis, pantomimis si Atellanis Mona Romana relicta erat. Quae genera, quo mi-
288 Urbanus tibi, Caeelli, videris.
Non ea, .erede mihi, quid ergo verna es. hoe quod Transtiberinus ambulator.
135쪽
nns pristinae artis et elegantiae, . eo pilis lascivias et impudiet tiao ostendEbant, quod patet ce .loco, Tertulliani do Spectae. c. I Iudos scenicos sui temporis δ' q) his verbis describentis: ,,si militer impudicitiam omnem a moliri Iubemur. Hoc igitur Hο-
,,do etiam R theatro separamur, quod est privatum consistorium
impudicitias, ubi nihil probatur, quam quod alibi non proba-
tur. Im summa gratia eius de Spurcitia plurimum concinnata ,,est, quam Atellanus gesticulator, quam Μimus etiam seper mulieres repraeSentat, SΘXum pudoris exterminans, ut sa- cilius domi, quam in scena erubescant, quam denique Pan ,, tomimus a puerilia patitur in corpore, ut artifex osso possit. Cum quo loco comparandus est Arnobius advers. gent. VII p. 227 sq. ed. Ste ech. : ,,deIectantur, ut res est, stupidorum ca- pitibus rasis, salapictarum Sonitu atque plausu, saetis et dictis turpibus, fascinorum ingentium rubore. - Haec si diis immo
setalibus oblivionem asserunt Et multatum, si ex comoediis, Ateb Ianis, mimis ducunt Iastissimas voluptates; quid moramini, quid ,,cessatis, quin et ipsos dicatis deos ludere, Iaseiviro, saltare,
obscoenas compingere cantiones et clunibus fluctuaro crispatis Mea quidem sententia tum vix quisquam scribendis Λtollanis operam dedit, neque magis veteres Atellanae edita se sunt, sed ludus in subitam actionem, unde ortus est, denuo rediit, tur pibus dictis, obscoenisque cantibus, prae ceteris vero ridi eulagosticulatio no insignis. Ε vEt re mor Atellani tum quoque in sino ludorum intrabant, unde Exodiarios eos Vulgi sermo up-poliavit. Quod noliten quarto seculo unice in uxu fuisso vide- tur, Atellanorum enim nomen apud huius et sequentis aetatis scriptores frustra quaeres. Legimus primum Exodiarii nomen
apud Ammianum Marcellinum XXVIII, 26; ubi de rudibus plobis moribus, quales fuerint Valentiniani aetate, queritur: Unde , ,si ad theatralem ventum fuerit vilitatem, artifices sconarii per, ,sibilos exploduntur, si qui sibi aero humiliorom non concilia- severit plebem. Cui si dosuerit strepitus, ad imitationem Tam, ,rieae gentis peregrinos vociferantur pelli debere, quorum sub sidiis semper nisi sunt ac steterunt , et tot ris vocibus et absur- dis, quae Ionge abhorrent a studiis et voluntate veteris illi
286 Mortuus eat Tertullianua anno p. C. 220
136쪽
seplebis, cuius multa facete dicta memoria Ioquitur ot venusia. -Id enim nunc repertum est pro sonitu laudum impensiors per ,,applicatos homines ad loquendum, ut,in omni spectaculo ex odiar , Venatori, aurigae et histrionum generi omni et iudiis cibus ceIsis itidemque minoribus', nec non etiam matronis ci semetur nssidue: Por to ille discat; quid autem debeat disci, no- ,,mo sineti explanare. Huic loco addo Inscript. apud Grat. p. 637, n. 1. Indo factum est, ut Ioh. Lydus, quem Iustiniani tempora vixisse constat, Atellanam ita explicet, ut dicat, eam
esse των λεγομένων ἐωδιαρι- i. e. Similium scurrarum, qui
suo tempora Exodiarii dicti sint, neque aliter Scholi f. Iuven. ad Sat. III, 175 verbo utitur. Iam his temporibus vix discrimen aliquod inter Exodium sivo Atellanam et Minium suisso puto, ita, ut omnis scenicus ludus solis Mimis ot Pantomimis constaret. Mimi argumenta verbis, pantomimi solis gestibus et mutis motibus exprimebant i);
Mimi minus artis et minorem apparatum scenicum exigebant, quippo qui iocosa tabularum argumenta subita actione ostenderenti Neque his stabiles personae ab antiquitato hereditate acceptao deerant, nominΘ tamen et moribus cum tempore mutatis, ut illarum Oscarum porsonarum similiumquo palliatarum praeter generales characteres stupiditatis, astutia , avaritiae, libidinis, et vestigia aliqua veteris apparatus, non imaginem, Red quasi umbram reserrens. Pantomimi, quorum nctus et In iorem artem et fastuosiorem apparatum desiderabant, urbium theatris, mimi pagorum Et oppidulorum potius scenae Eubitacteonveniebant; itaque quum theatra, ut Augustinus prodit δ'
per omnes civitates caderent, pantomimis Roma unicum refugium strat. Ibi postea Theodorici inprimis, Gothorum regis, favore, ut in Cassiodoro Iegimus colebantur. Sed quum
γέλωτι. - August. de magiat.: hhistriones quasdam in theatro fabulas sine ver- ,,lii a saltando plerumque aperiunt et exponunt. - Primis temporibus saltante ,, Pantomimo praeco pronune labat populis Carthaginia, quod gallator vellet intel- ,,ligi. Quod adhue multi meminerunt aenea, quorum relatu haee Rolemus audire. Duuod ideo eredendum est, quia nune quoque, si quia talium Nigarum imperitu η
,,intraverit, nisi ei dieatur altero, quid illi motus significent, frustra inten-
137쪽
Urbs a Totila sxpugnata et dimis, Romana etiam theatra ee- ei dissent, Pantomimorum Iudus desiit. Restabant igitur soli Mimi, quod diserte testatur Ioh. Lydus i. c. : ιυμκὴ ῆ ν- 'δηθεν μυνη σωζομένη, τεχνικον ιών ἔχουσα μειν, λογφ νον ιτο πλῆθ)ος ἐπάγουσα γέλωτι. Lydum .utem Philadelphiae in Asia Proconsulari FIavio Longino, Flavio Fausto Iuniors Coss.
p. Ch. 490 natum, et propo octonarium circa annum 570 mo tuum esso scimus; es. Has. Praef. ud Lydum; Beuvens. Collecf. p. 22. Mimos vero istos simplicissimos fuisse sine cantu Et saItatione, sine artificioso argumenti nexu, iocis plerumque Et nugis ex tempore pedestri sermone susis compositos, colligo o Lydi verbis: τεχνικον ἔχουσα Ουδέν. . Ita Ilimi non soIum imperii, sed otiam nominis Romani superstites, o tota veterum Acenica arte soli manserunt, et imquum sub finem XV secesi eruditi viri et veterum poetarum coinmoedias in suum germonem translatas, Et fabulas non sine veterum imitatione recens compositas oderent ' ' , mimi in tabernas relegati tanquam plebeculae obieetatio, incesti iacebant sub nomine commedio delΙ' arto, quia omne studium scriptis comoediis, commedio se rudite, dedicatum est. Tandem huic Italas Atallanao alter Pomponius exstitit, Angia. Be Olcus Ruget ante, Patavinus, qui medio XVΙ sec. rudem antea Iu- dum in artem mutavit s290 Plautum et Terentium transtulerunt Dux Ferrariensis Ereole I et Ludov. Arioato; propriis eomoediis veteres imitati sunt: Bern. Diviaio da Babiena, Cardin., Ariosio et maeehiavelli; ei. Guil. Iluiter Rom II p. lII1 sq. Saggio storieo- erit leo della eonunedia italiana ed. Pros. Salsi; german. ab Alph. Reumoni 1830. 291 Rieeob. apud Lesaing. Theatral Me Bibl. II p. l80: Sepultus est Patavii in aede Divi Danielia iuxta pratum Vallia, anno Dom. ΜDXLII, Alari.
Cui Ioan. Bapt. Rota noster, ei summopere a etua, hane monumenti inseriptionem eonalituit: V. S. Angelo Beo eo Ruganti Patavino nullis in seribendia agendisque Comoediis ingenio, saeundia, aut arte seeundo iocis et aermonibus agrest. applausu omnium faeetias. qui non sine amicorum moerore vita decessit ann. Dom. -xLII
138쪽
Post hune viram hoe sabularum genufi in pristinum eontemtum recidit, quod Vero post ducentos annos poeta ingenio sissimus, Carolus Gogat, alter Memmius, denuo multo eum Wpplausu suscitavit a s a).