장음표시 사용
81쪽
hpeciei adnumerandus est, quam nostri tam altergilicto dicunt, iot iani supra ostendi, Atellanam nonnisi Campnnum mimum, , uti Satiram Romanum minuini fuisse. Itaque mimus, qui pro- Jprio ita dicitur, ab Asellana ii a sero dissorebat, ut non eas, quas Atollana Osens scilicos, sed similes personas Ostenderet stabiles, Sicilia potissimum vel Italia inferiore orsas, quod recto demon- istravit Grysar de Dorions. Comoed. p. 220 sqq.: ,,Huius autem
comoedine PraeStantia, quum non iam in historia aliqua beno,, Pertexenda, quam in personarum quarundatii indole atque mo- , ,ribtis Rccuratissime describendis esset posita, fieri non potui sequin quae personno vel descriptionis veritate, vel indolis sinio,,iocositato spectatorum animos maximo delectassent, repetita poetarum perirnclutione saepius in scenam inducerentur. Nimia ,,rum id ita fieri potuit, ut tabulae argumento pronus in Iaminio,,endem personu vel ab eius inventoro, vel ab alio quopiam ,,poeta denuo exhiberetur. Quin etiam nonnullae inter perso nas eiusmodi videntur fuisse, quibus iam laeta contigit speci istorum comprobatio, ut in qunmvis sero sabulam donuo intro , , duci ne illis, quari Finias comoedine personas nunc dicere conis ,,stievimus, adnuiuerari queunt. IIuiusmodi autem personarum aliquot descriptionem solicissimam primum iani Epicharmum tentamo Reias, hi quidem in paucissimis eius reliquiis binae tamhn ,,earum exempla deprehenduntur. Altera igitur est persona ho minis ebrii, - altera parasiti. uuae quidem parasitorum po , ,sonae adeo in hominum deliciis orant, ut ceteris omnibus,,umissis parasitum lamen suum homines illi usque ad tempora ,,nostra servaverint. Etenim nomine tantum et vestitu ininiu-otato etiamnum in Siculorum si Italorum theatris iocatur ot, is oriferatur parasitus. Ηine facito intelligi potest, qui factum sit, ut Atellana mimo cesserit. Nam Ogeis personis sero idem necidit, quod ante hos centum annos in patria nostra ridiculas
Personae, cui maegre rat nomen est. Auctore enim Gottaeh dio, qui Franco-Gallorum imitationem contemtis vernaculis nugis commendabat, ridicula illa persona Germanis propri'Lipsias theatro pulsa et solenni funere oblivioni tradita est. Nihilominus tamen, licat maiora theatra abstinerent, in humilioribus plebis deleetationi dedicatis spectaculis porro etiam pamtoc habuit et hahes ad hodiernum iis ius diem vol ipsa H--
82쪽
M-at, vel quao sunt similes personas, ut Casperi, Staberi; r centissimis demum temporibus poeta non ignobilis ausus est denuo haκ Maias personas potito quidem nomine et eharactero ab Eulenspiegotio, scurra Germanorum notissimo, vel in elegantiores comoedias introducore. Iam idem sero, ut dixi, Romaeilaetum eat, ut, quum Cicpronis et Caesaris temporibus viros Draseis litteris imbutos ineIogantium nugarum Macci, Bucconis 'cet rurumque Oscarum personarum taederet, mimi, quales La- berius et Publ. Syrus elegantibus dietoriis et sermonis puritate Graecis nemulantes composuerunt, pro Atellanis in scenam infucerent Itaque ex hoc inde tompora Atollantea ars Romao diu iacuit, ut merobius tradit ' , quam Tiberii demum astato Memmius denuo suscitavit ), ita tamen, ut mimum
Beenn non omnino extrusisse videretur; nam promiscue de utraque dramatum speeie apud scriptores sermo est. Iam quum tempore labento mimi, ut totum dramaticum genus, a priscnelegantia abiissent et in vilem plebis delectationem mutati essent, et Atollanas favors et iuro, quo antea uaue sunt, Privatae, etiam ab histrionibus ederentur, non fieri potuit, quin utraque species coalesceret, Oscis praesertim personis, ut Videtur, Saepe cum aliis mutatis. Palliatae quidem fabulas sit togatas aissimassam mimis cesserant, unde iam Antoninus Philosophus queritur, suo tempore noVam comoediam ad mimicam soIam artem recidisse Superest genus dramatum, cum quo Atellanao et a veteribus et a rocentioribus scriptoribuA saepissime comparatae sunt, drama Satyricum Graecorum. Iam olim do hae inepta con P
ratione egi in Iibello do L. Pomp. p. 31 sqq. Longo alia horum
me os generum ratio est, et quod iam veteres Grammatici ea inter se compararunt, non tam interna quadam similitudine, quam externa, quae casui potius debetur, factum 28se apparet. Quam parum sani et accurati fuarint udes homines in compa-
83쪽
randia poeseos generibus, vides o Diomed. p. 487, qui togatas palliatis, praetextatas tragoediis, tabernarias eomo iis, Atau Ianas satΠicia, planipedia mimis parum, ut liquet, considorato opponit, et quam male ipsi cognoverint hanc Graecam poeseos speciem, non tam propria, ut debuissent, lectione, quam alio- ' rum testimoniis, exempturii est Μυ. Victor. de iamb. metr. II, p. 2527 ed. Pulseh.: ,,Ηaec apud Graecos metri species seoquens,,est, sub hac conditionis lege, ut non heroas aut reges, aedS setyros inducat Iudendi iocandiqus causa, quo spectatoris animus intor tristes res tragicas retinetur, quod Horat. his versibus,, Epist. ΙΙ, 3, 220 - 224ὶ testatur, quod genues nostri in Atal--Ianis habent. Resutat has nugas vel unicum drama satiricum, quod nobis superest, Euripidis Cyclops, in quo Ulysses, rex et heros, partes habet, et Horatius ipse eo loco, quem testimonii
causa citat v. 227 sqq.: ne quieunque deus, quicunque adhibebitur heros,
regali conspectus in auro nuper et ostro, migret in obseuras humili sermone tabemas.
Vorum quidem est, in his rebus sibi utrumquo genus suisso simila: quod post tragoedias edi solebat; quod certis quibusdam
personis usum est, quamquam in dramate Andrico non tam poria sonae non mutabantur, quam chorus; quod ceteris dramatibus brevius erat; quod rure natum erat; quod nomen deniquμ quandam similitudinem praebebat, nam Messanas et Satirae Romana o tanquam Latina genera nonnunquam confundebantur. Iam vero si ab his , quas modo recensuimus, similibus, quippo I vioris momenti, recesSeris, haec genera inter so sunt dissimi lima. Satyri mores quidem agrestes ostendebant, non vero rustieos et humiles, ceteraeque personae, in tragoedia quoquo Obviae, eo discernebantur, quod minus tristi lato tonebantur sthilariori Satyrorum consuetudine utebantur. Horum nihil in Atellana, euius erat rus describere intra vulgaris vitae fines, quapropter iuro ad eomoediarum genuS resertur. Eiusdem opinionis etiam Stievius est, qui p. 63 haec habos: ,,Inveniuntur certe in utraquo dramatis specie quaedam similia, ,,quae et Diomedem, moro Grammaticorum circumspicientem, ,,cui Poti inium poemati Graeco AteIlanas comparargi, in il Iam
84쪽
, Ηnsentiam induxerunt. Diomsdi et Mario tortium illud quod
odicunt comparationis monenta et dicta iocularia suerunt, Mistiane similitndinem neque ego negandam puto, existimans, Sa-istyriea dramala toeoriam genere propius ad Asellanas, quam ad seMimos ot comoedias necessisse. Ceterum illa, quas inter tra--goodiam et comoediam media orant, etiam castitatu hanc et Mimos superassct mihi videntur, Euriitidisque Cyelops, quae sesola ex hoe genere uetatem tulit nostram, quamquam obscoe-onitato non caret, tamen temperatur Llyssis persona et ipsi,,Satyri gratae potius voluptati, quam Iibidini dediti sunt. Huiei ,,imperantiae bene respondet Italica gravitas Atollanarum
lis Pari modo deinde Atellanae et Satyrica dramata originem de-
-bent ludis agricolarum. Tum in his sempor apparent Satyri, ,,in illis plerumque idem personarum onus. Satyri, numina
,,ruralia, per Omnes actus ruri, in montibus, siliis ot speluncis ,,versabantur. Atellanas praecipue homines ruglicos retulisse, ,, iam supra docui. - Haec nutem omnia, quao nituIi, ad Ex- ,,ternam potiua conditionem utriusque Iabularum specioi porti nent, quam ad nuturnis aequalitatem, , quae certe, hoc enim isdemonstrari posse confido, nulla erat. Quod vom meum nonisesso iudico, hon loco recoquere inuic tam do natura ot fino Adramatum Sad comm quaestionem, quam inde a Casaubono,insetus ud Genthium, nDVissimum de hac re scriptorem, niuiti, ,,suo quisque modo, tractRVerunt: illud solum in discrimon vo-iscabo, quod inter omnes fere convenit, dramatis Satyri ei argu-rimenta μευθουκά ESse, perSOnRSque tragicas, heroes et reges, isquorum fortuna adVe a Paulo ante Spectatoris amni com
maneo, in in hae re verum viderit, tertium illud compa rationis 'Iam et Diomede iii temperantia locorum positum putans. Μario quidem comparationi, momentum est, quod utrumque drama post tristes res tragicas ad relax- tam speelatoris animum editum sit: , ,haee, inquit, ispud Graeeos metri speetes laequetia est sub hac conditionis lege, ut non heroas aut reges, Red Satyros intaeaeat Iudendi iocandique causa, quo spectatoris animus inter tristes res tragieas Satyrorum ioeia et Iusibus relaxetur, - quod genus nostri in Aleuanis habent. Diomedi tertium comparationis eat, quod Risti . Persona. inducat. Satyrieum Mama Satyros, Atellana Oseas person s: , uti Atellana a Graeea Satyriea differt, quod in Satyriea fere Satyrorum PersGnae inducuntur, aut, si quae sunt ridieulae similes SMyris: Autolyeus, Burris; in Atellana Oscae personae, ut mee . Fragmenta enim Atelianarum de tali temPerantia et castitate ioeorum, qualem Satyriea dramata praebeut, quorum personae everitatem quandam etiam in iocando exigebant, cogitare non vetant.
85쪽
-iliovisset, hic apparere, humilibus I eiulantibusque Iinrsonis em initantibus, in ridiculis et comicis vitae conditionibus, ut, quo--inodo in vita, sic etiam in theatris Severa et iocosa in eominia a sedem heroum satis coniuncta videantur. Atellanis contra cum bistragoediis nihil quidquam commune erat; argumenta non pe1 - ,,bant ex fabulis deorum et heroum, Sed ex vita rustica, et
loco Promothoi et Ulyssis prodibant Maccus et Bucco os si sequi similes. Et denique, si omnis vis et propria Graeci din- niatis natura Sita est in personis Satyrorum, ut, iudico Hom manno sopusc. Ι, 4b, cf. Wolcher in Add. ad Τrilog. Aoselin. Francos. 1826, p. 326 his sublatis ipsum drama Satyricum toI--latur, quo tandem abit illa aequalitas, cum ipso huius compaserationis auctor Diomedes III p. 788 dicat, in eo positam osse ,,utriuSque dramatis disserentiam i
Xeukirchius quidem Romanis vindicat etiam drama Satyri- l Icum, Sed levibus admodum argumentis nisus ). Plinium t
censet, non verisimile PMe, eos hoc tam celobratum apud Grao-
eos sabulamini genus intactum prorsus reliquisse. Sod, ut illud omittamus, quod non solum hoc, Sed alia etiam gonora, ut priscam et mediam comoediam, ut in Iyriea poesi dithyrambieum genus et carmina doricae speciei, non imitati sunt, no Ioeus quidem dramati Satyrico in scena fuit. Erat enim drama Sat
ricum tragoediarum Oxodium post tri logiam tragicam repraesentatum, quod o sacroriam ratione apud Graecos fero necessarium erat. Iam scimus, Ex Padem causa Rpud Romanos iuvenes versibus alternis seso invicem Iacessentes histriones trago odiasngentes in Scena Ssecutos eSse, cum quo Iudo deinceps Atellana
fabula coniuncta est. An dicamus, eos pro Asellana infordh- drama Satyrieum dedisse Νesciremus, quid tum eos impodis visset, quominus sino nota in tragoediis ipsis, sius in palliatis torisquo fabulis Graseia agerent. De labesis Atellanarum acriptorum, quarum argumentum ex historia mystica fractum tituli probant, iam supra nonnulla protulimus, mox plura.
Vstorum testimonia do dramatibus Satyricis apud Romanon diserta desunt omnino, nam quas Nealachius comprobantia
86쪽
habot, valdo dubia sunt. Primum onim errat, quod Sullam Satyricorurn dramatum scrilitorem facit, Athenaei loco commotus, qui VI, p. 26i C e Nicolao prodit, L. Sullam σατυρικας
κωWyδιας τῆ πατρι se φωνὴ composuisse. Omnes fere, inquit, ohic significari putant: subesas Atellanas, alius alia rationesiostendere conans, qui Atellanae Satyricae dici lioluerint. Sim- plicissianum inmon est Satyricas pro seiusmodi tabulis haberi, ,,in quibus Satyri fuerint repracsentati, ut in Graecorum dra- ,,malo Satyrico . Neque illud nos offendere potest, quod Saty- sericao hic comoedine dicuntur. Nam etsi illorumque tragoediis
,,potius nd numerantur, tamen natura earum in is fuit, ut etiam ,,conioediae dici potuerint. -Ρotuissent quidem comoediam dicero , sed non dixerunt neque Graeci, neque Romani, ii quo oominus, quod drama Satyricum choro, quo erat necessario instructum , a como diae Variis generibus, quase Romae vigebant,
disserobat. Simplicius igitur, quam quod Νeukirchio simplicissimum videtur, est, si Sullam Satirarum dramaticnrum scripto - , rem facimus, quales iam ante Ennium in scena Romana e si- .lisse et vel Sullae tempore Pomponium, Atellanitrum Scriptorem composuisse Scimus *- ); quod com odias genus ab A tollanatum parum discrepasse videtur et melius nugatoribus γε --
ποιοῖς) et mimis, quibus, ut idem Athenaeus tradit, Sulla ita
gavisus est, ut eos publicis agris donaverit, conveniebat, quam drama Satyricum, apud Graecos saltem . a tragoedis, uti Scimus, actum. Certo Athenaeus σατυρικα δρα τα dixisset, si significaro voluisset, Sullam dramata Satyrica scripsisse, quod Vero σατυρικας κωφα διας dicit, patet, eum aliud voluisso. Nimis tribuero videtur Neutarchius voci σατυρικάς, quam si de Scriptis Latinis dictam invenimus, eodem vel maiori iure a Satira,
quam a Satyro derivabimus. Dionysius Halica . iocos et cantus militum triumphantem ducem soquentium κέρτομον κω σατυρικὸν παιδιαν vocat; nemo tamen cum Dionysio hos ludos odramate Satyrico Graecorum desumtos esse contendet, S d me lius hos iocos cum Satiris comparabit, quales olim in scena odebantur. Et fae, L. Sullam sive quom nlium dramata Satyrica comitosuisse, indo tamen nondum sequitur,len etiam in
87쪽
seona fuisse repraesentata. Νam notandum est, seriori potissimum tempore, viros eruditok interdum conatos esse, Romanis antea intacta poemata Graecorum imitari. Sic verbi causa o Plinio scimus, Verginium Romanum comoedi Aristophaneas scripsisso *-β ; ged do talibus, tanquam doctorum ludis, a populo ut patet alienis, nul Io modo hic Agrmo ess Potest.
Nequo magis ille versus o Mario Victorino IV p. 259llaudatus, quem, unde petierit nisi e sabesa Satyrica nescit Νou-kirctius: , agite, fugite, quati te, Satyri, quidquam comprobat. Saepe enim fingebant Grammatici versus, quos exempli gratia proferrent, aut alios undecunque petitos in i . suam rem mutabant. Quis enim sibi persuadeat, eum versum, quom Alar. Victor. ΙΙ p. 2527 eitat ad probandum in trimetro Satyrico gavisos esse poetas trisyllabo pedo et maximE tribracho:ε ν Musao Iovem laudate et agiles date choros,ox Atollana dosumtum esset Item nemo non VidEt, eum ΓΘrsum, quem citat ad demonstrandum, tetrametrum cat. trochaicum ab Atellanarum scriptoribus appetitum EM , quia metrum iocosis motibus emollitum, gestibusque agentium satia accomm0d tum sit: trahuntque magnis navitae clamoribus carinas,ox Horatii versu Carm. I, 4, 2: trahuntque siccas maehinae carinas, fictum, non ex Atollana depromtum esse.
Argumentum, quod e Vitruvii descriptione thoaui Romani petit, etiam nihili est. In Vitruvio enim de Archit. V, si hase
Ieguntur: ,,Genera sunt Se narum tria: unum, quod dicitur tra- oeum, alterum comicum, tertium Satyrieulu. Horum Ornatus sesunt inter se dissimiles, quod tragicuo deformantiar columnis, , ,sastigiis etc., comicae aedificiorum privatorum habent speciem, Satvicao vero ornantur arboribus, speluncis, montibus, reli quisque agrestibus rebus, in τοποειωδῆ speciem. dosormatis.
E quo loco die irchius haec concludit: ,,Do Romani theatri
88쪽
-seona Vitruvium hic laqui, si quae antecedunt et quae sequun- tur inspexeris, non poteris, quin tibi persuadeas; quodsi in. theatro Romano Scenam Satyricum fuisse constat, probabilo siost, Romanos etiam fabulas Satyricas habuisse. Equidem noni nego, do Romani theatri scena Vitruvium hie loqui, sed quod inde, quod in theatro Romano scona Satyrica fuerit, Ν-hir-ctius concludit, Romanos Eliam fabulas Satyricas habuisse, saulitur. Vitruvius, tria genera scenarum doscribens, o tribus dramatis Graeci speciebus sa denominat, quia tragica scennplerumque in tragoediis, comtea in comoediis, Satyxica in Satyrieis fabulis adhibebatur. Sed harum seonarum usus non ita comparatus erat, ut in ungoodia tantum tragica scena, in comoedia comica, in Satyrico dramato satyrica usi liceret, aedaliud argumentum aliam scenam requirebas. Sie exempli gr tia vel apud Graeeos in Philocteio Sophoclis edendo scenae, quam vulgo tragicam dicunt, columnis, fastigiis, templis ornatao usus osse non potuit, Aed hie scena Satyrica aptior apparet, et quum Romao Plauti Amphitruo oderetur, certo, Iicot esset comoedia, .uagica seena usi sunt. Iam quum apud Romanos etiam multarum fabularum alvo tragoediarum sivo eomoediarum argumenta agrefitom desiderabant scenam, non mirum esse. pol est, Satyricam scenam, quae nihil aliud est, nisi agrestis, at Vitruvio commomorari. Frequentissimus Satyrica scenao usua in Mossanis fabulis osse dehebat, quia, ut supra ostendi, horum Iudorum argumentum fere elaca res rusticas vereabatur. Cave mus igitur, ne praepostero a Satyrieno sesennis usu apud Romanos colIigamus, Eoa etiam dramata Satyrica habuisse rex
ad opinionem suam probandam profert, iam supra locutus sum, ubi ostendi, Horatium hic Satyriel dramatis imitationsm Romanis pro nugis, quas post tragoedias edere solersent, commendare, quod ipso annuero vidotur v. 225:
Verum ita risores, ita eommendare dicaeeseonveniet Satyrofi . .
Fannos pro Satyris introducondos suadet, ut Latina Satyrica respondeant quodammodo praetextatis et togatis, quae dram tum genera ipse probat v. 286. Prosecto non veritus esset, S tyriuorum poetas contra leges posticas peccantss nominaiiIn
89쪽
i angere, quum vo1 celeberrimis in tragoedia et comoedia nominibus non parcat; pro eo tamen, tantummodo tradit, quomodo ipso, si sumsisset sibi Satyrica dramata scribere, Opus insti
Lovitor etiam Nouklachius argumentum, quod e aiiontio Grammaticorum contra drama Satyricum Romanomina peti possit, his verbis rosollers conatus est: Grammatici quidem Lati- ,,ni, quum do fabulis scenicis loquuntur, aut omittunt Satyri- ,,eam, aut ita eius mentionem iaciunt, ut tantum de Graecorum ,,dramate cogitare videantur. Sed iidem Grammatici etiam alii , alias sabulas praetermittunt, Trabeatam omnes, ut inde nihil ,, concludi possit, nisi non magnum fuisse apud Romanos Satyria earum numerum. Sed quod dramata Satyrica eum A tollanis
compararunt, ut Diomedes ΙΙΙ, 487, Mar. Victor. II p. 2527,ΜM. Plot. p. 2646, patet eos non ex oblivione non commemorare dramata Satyrica, sed non invenisse apud Romanos alia dramata, quae Satyricis opponerent, quam Atellanas. Corio enim non praesemisissent, imitationis tam celebris dramatumgoneris mentionem facere, quum alibi avido foro omni occasiono utantur ostendendi, Romanos in omni poeseos genere Graecο-rum aemulos fuisse. Trabeatam in recensendis sabularum generibus omittunt, quia ad togatarum genus pertinebat -- Τ), et sano videtur haec species, tanquam Grammatici sigmonium, in
scona aut nunquam, aut brevi solummodo tompore, nee cum magno plausu stetissΘς imitat-- onim, quantum ego scio, Cnei
Melissus, Τraheatarum inventor, non habuit. Νequo id Νε-lachio concedere possumus, ex adiecto τῆ πατριο φωνn apud Athenaeum concludi posse, non magnum fuisso Satyricorum dramatum numerum apud Romanos, et Ast naeum sic do Latinis Satyricis tanquam do re extraordinaria loqui. Notum est, multos Romanos Graeco aoquo ac Latin scripsisse, et verisimilo est, L. Sullam, quem Sallust. Iugurth. c, 95 litteris .Graecis ac Latinis iuxta atquα doctilagimo eruditum dieit, ot quem Plutarchus in vita Sullas versus fecisse tradi quum Athenas obsiderat, utraque lingua usum carmina compo-
22I Suet. de illustr. Grammat. e. al: -Fecit et novum genua Togatarum, inseripsitque Traheatas
90쪽
suisse, unde adiecium τὴν πατριυ φωνὴν Apud Athenaeum Oxplicandum prit. Iain quum ex his, quae hucusque disseruimus, eateat, drama Satyricum Romanis non posse vindicari, non posismus Atellanarum Scriptorum fabulas, quarum tituli ex historia mystica iraesi sunt, cum Νeuklachio pro dramatibus Satyricis habere. Ad Rhinthonicum genus potius ea refero, quod cum aliis dramatum generibus in scena Romana vigebat. Probat hoc vel unicum huius generis drama, quod nobis servatum est, Plauti Amphitruo, et testantur Grammatici δη). Ridicula conversio iragicarum rerum apud Sidulos et Italiae insorioris incolas iam ex antiquissimis temporibus exstitit, neque invenit Epicharmus mythicarum rerum ridiculam descriptionem, sed primus fuit, qui eam excolebat. Eum deindo sitam Comicos Atticos et veteris
et mediae comoediae secutos osse, scimus ). Duplex huius generis fuisse modus videtur: in altero enim res et personae per se tragicae in comicas mutatae sunt ita, ut poeta vel ridicula fabularum mythicarum elementa amplecteretur, Vel tragicam aliquam historiam in partem omnino contrariam inverteret. In qua specie dii et heroes partes agentes ipsi et sermone, ge-Stu, ornatu, totaque denique actiono risum movebant. Itaquo
iure hanc speciem comoediam dixerunt . qualis fuit Epicharmea illa, de qua modo diximus. Λlter modus e coniunctione u
goediae et novae comoediae natus est Tragicis enim personis cothurnatis ridiculae personae e comoedia desumtae, Semi in
primis, parasiti et si qui alii scurrilitate insignes erant, immi
scebantur, inde hanc speciem hilarotragoediam sive tragicocο-moediam nuncupabant, in qua summa vis comica in contrarii connexione posita erat. Quast species a Rhinthone, sive inventore, Si Ve principe huius. dramatis nomen Rhinthonicas sabulao nacta est δ' . Facito ost intollectu, qui factum sit, ut Romani
228 Euanth. de Trag. et cona. : Dillud vero tenendum est, post νέαν δίαν Latinos multa fabularum genera protuIisse - ut Rhinthonteas ab actoria forti auctoris nomine. - - Donat. Fragm. de Com. et Trag.: oeomoedia muItas species habet: aut enim palliata est. - aut Rhinthoniea. Ioh. Lydus de Misgistr. I, 60: har μέντοι τεμνααι εἰς μώ, εἰς παλλώταν - μνθωνικήν.