장음표시 사용
121쪽
' . 6. Agri eo la sive Pappus Agri e la. ;
12. Maceus miles. 13. Maeeus sequester sive equester. 14. Maccus Virgo.
15. Pappus praeteritus.16. Sponsa Pappi. His addimus etiam fabulam, quae inscribitur: 17. Pytho Gorgonius; es. Supra p. 41. st fabulas fullonias:
18. De eum a Fulloni S. i19. Fullo sive Fullones.
Tortius Iocus sit iis sabulis, quorum fragmenta Oscas perso
nas produnt: 20. Aruspex s. Praeco rusticus: MFac, Bucco, puriter uti
2 . Campani: MDato Dorsenno et fullonibus publieitus cibaria. 22. Phil osophia: Ergo, mi Dossenne, quum istaee memoro meministi, indica. . 23. Pictores: MPappus hie medio habitat Senica, .non sesc
Quartus iis, quas Atellanas fuisse ob res aut personas rusticas, quas vel tituli vel fragmenta prodant, verisimilo est:
25. Aleones: At ego rusticatim tangam, 'urbanatim nescio. 26. Asina s. Asinaria.
27. Capella. 28. Ergastulum: ,,Longe ab urbe villicari, quo herus rarenter
29. Placenta: Rustiei edunt libenter pedibus tritos aeres
30. Rusticus.. 31. Sareu paria. ' ἰ32. Vacca s. Marsupium. 33. Verres aegrotus.
Quintus iis, quibus cetera indicia desunt, quarum Vero argumenta Νorium quoquo tractasso ex aequalibus titulis apparet:
122쪽
Sextus iis, quarum neque tituli, neque fragmentii in lici iiiii aliquod praebent:
40. Cretula sive Pe titor. 41. Hae res petitor. 42. Lar familiaris. 43. Leno. 44. Medicu S.
47. Pan nuce ali. 48. Patruus. 49. Piscatore S
51. Portus s. Portitor. 52. Praefectus morum.
53. Prostibulum. 54. Quinquatria. 55. Syri.
His soptimo loco addimus, quarum tituli ob corruptam Iibro
Denique nonum: i 64. Adelphi. et . 65. Synephebi, quarum tituli Graeci suspicionem movent, litis sabulas pallialas
Ex hac recensione Iector intelliget, nos non Sine Veri Spo-cie contendere, plurimas Pomponii citatas fabulas Atellatins fuiSse. Scripsisso eum togatas etiam, conclusi olim o SchoL
123쪽
vei. Horui. Cruq. p. 632,od. 1611: OPraetextatas et togatassescripserant Aelius Laisaia, Antonius Rufus, Cai. Melissus, Afranius et Pomponius. Sed facile etiam fieri potuit, ut Atellanae, in quibus Romanis otiam partes Essent, a Grammaticis cum togatis commutarentur. Certi tamen aliquid do hac re erui non polost. Prapter sabulas Pomponii Epigramma quod-dani citatur a Varrone de L. L. VI p. 315 ed. Speng. et Prisc. III, 602. Ceterum Pomponium inter poetas suas aetatis non infimum Iocum obtinuisse, testes sunt praetor VEIIeium I. c. Maerob. Sat. VII, 9, qui eum egrogium Atellanarum poetam dicit, Arnob. udv. gens. II, p. 43, qui eius Marsyam memoria Obsignatum vuIgus tenere momorat. Eusebius in Chron. , qui eum tanquam elarum poetam recenset, et Fronto ad M. Caes. IV, 3. p. 95 Ed. Mai. qui cum elegantem in verbis rusticanis, iocularibus et ridiculariis dicit. Transeamus nunc ad Ν ovium, alterum tuum AteIlanarum scriptorem. Do viri vita nihil nobis traditum est. Ε Ioeo M erobii Saf. I, 10 reeto viri docti do notato eius coniecerunt, fuisso eum Pomponio parem undo tamen cognoverint, ei Quinto praenomen suissct, me ignorare fateor, quum apud vel res solummodo Νovius appelletur. Aliud fortasso indicium, quo nostra do Novit astato sententia, confirmatur, desumi potest e fragmento Xovii Podio apud Non. rostrum p. 455, 13:
nee unq Iam vidit rostrum haee tragoedia tantum Titi,
si quidem Ioctio certa est. Labri sero omnes habent Titi, pra ter Ed. Ven. uti et edd. Pariss. uti, in margine Titi, in notis Titi II s. dici. Varias lectiones ed. Paris. 1583 tantum Titi, tantum dici. Dici videtur correctio osse scribas pro Tici, i. o. Titii, Titi. Bothius emenda it: .
. nee unquam vidit rostrum, Τite, tragoedia tantum; .
et male interpretatur: se rostrum, porsona tragica; Personuetragicae ingentes erant, ut omnis tragica supellex. - Μelius librorum vestigia Eequimur, si seribimus:
2773 Gronov. ad GelL XV, 13: iselaruit circa levi pom Pomponii, ut haurire eat ex Maerobio. -
124쪽
nee unquam vidit haee rostrum tragoedia
vel aptiore numero: nec unquam rostrum vidit haec tragoedia tantum Titi,
et explicamus rostrum cum Νonio, qui dicit: Ahominis dici, non debere, consuetudo praesumsi os, i. e. tantum lacundum et argutum os ne Titii quidem tragoedia vidit, ne Titius quidem in tragoediis personas suas tam arguto Ioqui socit. Qui Titius, ut o loco Ciceronis mox Iaudando apparet, argutiis et in orationibus, et in tragoediis suis plurimum uti solebas, quod hoc versu Novius soriasso tangit, ambigua voce r0strum tragicum rhetoricantem significans. Etenim si quaeritur, quis illo Titus sivo Titius fuerit, erunt sortasse, qui dicant, Livium Andronicum subintelligendum esse, freti testimonio Hieronymi, qui in Eusebii Chroni eo ei praenomen Tito fuisso tradit Sed contra hane opinionem facit, quod recte disputavit Osann. Anal. Crit. p. 20: seundo Titi fluxerit praenomen, apertum, nemo autem senon intelligis, hoc praenomen a Tito Livio, historiarum, ,scriptorct, sumptum eSSe, quod utrum Hieronymi Iapsui, an ,,scribae sedulitati debendum sit, incertum est.*ε Recthis igitur locum ad C. Titium oratorem et poetam tragicum reserim ,
qui teste Cicerone Briit. c. 45 circa tempora L. Crassi sit C. M rii vixit: ,, Eiusdem sero temporis, inquit, fuit eques RomanusseC. Titius, qui, meo iudicio, eo pervenisse videtur, quo potuitistite Latinus oratot sino Graecis litteris set sino multo ' usu pe ,, henire. Huius Orationes tantum nrgutiarum, tantum exemplo-
serum, tantum urbanitatis habent, ut paeno Attico stilo scriptah, ,esse videantur. Easdem argutias in tragoedias, satis illo qui dem acute, sed parem tragico transtulit. Quem studebat imi- istari L. Afranius poeta. Quodsi igitur locus sanus est, patet Novium aut parem aut supparem Titio fuisse, circa annos, ut vidimus, 650 - 670 U. c. florenti. Haec temporis ratio etiam causa est, quod illud fragmentum, quod in edd. Pariss. et Plant.
Turpilio datur sin ed. Ven. non bis Pedio inveni, quod ΝΟ
125쪽
vius in Pedio sino dubio significat), cum ceteris Iibris Novio potius adscripstinus; Turpilium enim eo ipso tempore, quo Titius floreret, admodum senem mortuum esse, scimus ex Hieronymo in Euseb. Chron. ad OImp. 169, 3 653 u. U.: -Τurpilius comicus senex admodum Sinuessae moritiu'. Novium non ignobilem fuisse poetam, iestatur Macrob. I. c., qui sum probatissimum Atellanarum Scriptorem ait, et Imperator M. Aurelius, qui ad Frontonem scribit, se sin dii causa Novianas Atellaniolas excerpsisse Foedo tamen et obscoenedictis inquinasse eum fabulas suas, discimus o Tortuli. d pallio c. 4 p. 4 ed. CommeI. Grammatici citant plus quadraginta eius tabulas. Do nonnullis potest dubitari, num sint Novit, an Xaevii, an Livii, quum eorum nomina ob litterarum similitudinem saepe permutentur in libris seriptis et typis excusis. X Scimus quoque, num praeter Atellanas alias otiam fabulas scripserit; do Rhinthonicis olus fabulis iam supra locuti sumus, de
I. Atellana labesa diserte nominatur: . 1. Ρareus, a Gellio XVII, 2: se Novius in Atellana, quae
ΙΙ. Oscas personas in eapite gerunt: '2. Bueeu IO. 3. Duo Dosseu ui. ν4. Macci. 5. Maccus caupo. G. Maceus exul. 7. Pappus praeteritus. . 8. Sanniones.
His addimus fabulam, quae inscripta est:
9. Mania medica, es. Supra P. 43. . t
279ὶ Fronto ad M. Caes. II, 3 p. 55 M. Mai. : OEgo iηlic noctibus studeo, ,,nam interdiu in theatro eonsumitur. Itaque mimill am vespere fati gutua, Iuee,,dormitans. Feci tamen mihi per hos dies excerpta ex libris sexaginta in quinque ,,tomis, sed eum legis .exaginta s,,vix dubito, quin sexaginta delendum ait, ut- ,,pote ex praecedentibus repetitum Ilai.J, inibi sint et novianae et atellauiolae Irinum dieendum Novianae Atellaniolae, qu iam Novius apud Μaerob. Saf. I, Iu probatissimus dieitur Atellanarum aeriptor Μaia Fort. legendum et Novianae et Pomponianae At IIaniolae I , ,et Scipionis oratiun eulae, neotu numerum nimia expavescas. Cf. etiam Froni. ad 31. Caes. IV, 12, ubi Μ. Aurelius haee seribit: MLibria Arisionis propitiatis paulisper quiescere conee-isdam, meque ad istum histrionum poetam totum eonvertam, Ieetia priua ora-
126쪽
ot si illonias fabulas: 10. Fullones seriali. 11. Decunia, ut Videtur eiusdem argumeIiti, quam Pomponii Dccum a Fullonis. III. Fabulast, in quibus rustica materia tractata videtur: 12. Agricola. 13. Bubulcias Cerdo. 14. Gallinaria. 15. Vindemiatores. IV. Fabulae, quibus cetera indicia desunt, quarum vero Rrgumenta Pomponius etiam, ut o titulis nequalibus apparet fraelavit:
16. Dotata. 7. Praeco posterio P.
. . . . .. . . . . . . .. . . iiiiiii, neque sy' '' ' '' ' i'
18. Εquuleus. 19. Funus. 20. Gemini. 21. Malevolus s. Malevoli. 22. Milites P ometinenses. - .
23. Mortis et Vitae Iudicium. 24. 0ptio. 25. Pedius. 26. Picus. 27. Quaestio. 28. Surdus. 29. Tabellaria. 30. Togularia. 31. Virgo praegnans.
33. Asinius 34. De pathici. 35. Philonicus. 36. Liciniaria. 37. Tripertita.
38. Andromache. 9. Phoenis Sae.
127쪽
IX. Fabulae, quarum Grdeci tituli prodere videptur e palliatas suisse:
41. Colax, quem eum uerinauno Naevio potius vindieam 4 42. II et aera.
Ε titulis quarundam sabularum Titinii et Afranii conclusi
olim, utrumque togatarum poetam Atellanas etiam scripsisse citatur enim a Nonis ientare p. 176, 10 Afranii Buceo adoptatus, et ab eodem fuam p. ill, 10, argutari p. 245, 31, com- est p. 81, 14 et saepius Titinii Fullonia et Fullones. Si phanus quidem Afranii fragmentum inter Incerta refert, nimirum Buctonem a togatarum scriptore alienum putans, sed non Video, quid Afranium impediverit, quominus etiam Atollanas scriberet. Titinii Fullonos, ut libenter concedo, etiam togata esse potuit; nam Laberius etiam Fullonem scripsit, quam fabulam mimum fuisse, pro certo habeo e Geli. XVI, 7: ,,Laborius in Mimis, quos scriptitavit, oppido quam verba finxit praelicenter - et siquod in Mimo ponit, quem Cophinum inscripsit: manuatus Est, sepro furatus, et item in Fullono suram manuarium appellat. Viri doeti otiam Fabium Dosson num Atellanarum poetam perhibent; quo iure, videamus. Dossennus, Rive ut Rcri bitur etiam, Dorsennus, citatur primum ab Horat. Epist.
adspice, Plautus quo pacto partes tutetur amantis ephebi, ut patris attenti, lenonis ut insidiosi, quantus sit Dossennus edacibus in para,itis: quam non adstricto percurrat pulpita socco.
ans, qui hic non poetam, sed comicam quandam Plauti pomsonam intelligerent; plurimi autem interpretes, et recto quidem, ut ego censeo, Horatium Dossennum poetam, commemoratum etiam a Plinio at Seneca, tangero putant. Quae sententia Aivera eSt, videtur Dossennus potius palliatarum, quam Atellanarum poeta fuissP. Comparat enim hoc toto loco Horatius Rominos poetas cum Graecis; laudat illos, quod Graecos imitari
128쪽
lantaverint,' reprehondit tamen, quod liturae fere nullam curam dent, salsam probans vulgarem opinionem, taIem negligentiam in tragoedia quidem merito reprehendi, in comoedia vero minus offendero, quippe quae vitae vulgaris imitatio, ex medio res arcessat. Imino comoediae eo Plus curae dandum esso censet,
quo facilius spectator animadvertat, si in deseribendo vulgaritam actere, qualis quotidie sere nobis obviam fiat, quam in tra. oco, ficto PIerumque a poeta, peceatum sit. Memplis Plautiet Dossenni, qui tales vulgares characteres, ut adoleseentis amantis, patris attenti, Iononis insidiosi, parasiti edaeis negligentius, quam par erat, expreSSerunt, probat, quum maximo in hac re Romana comoedia claudicet Graecaequo posthabeuda sit. Iniustus gans et morosus nobis dicendus essat iudex Ηoratius, si ab Mollanarum poeta, cuius summa vis comica inscurrilitato Sannionum posita erat, accuratam et sanum morum descriptionem sine ullo verisimilitudinis excessu postulasses, iustus contra, a palliatarum poeta, quem Graecos tanquam magia
Atros sequi fas sit, talia exigens. Accedit etiam, quod purasitos Dossenni nominat, personas, ut notum est, in fabulis pal-tiatis frequentissimas, ut fero statae habendao sint. Hane nostram de Dossenno, palliatarum poeta sententiam confirmat quodammodo olim Plinius Hist. nas. XIV, 13, qui duo eius Dagmenta profert: ,,Lautissima apud priscos vina erant myrrhae Odore condita, ut apparet in Plauti sabula, quae Persa inscru bitur, quamquam in ea et calamiun addi iubet. Ideo quidam aromatite delectatos maxime credunt. Sed Fabius Dossennussehis versibus decernit: i. mittebam Vinum puterum, murrhinam
sepanem et polentam, vInum, murrhinam.
Nomoti sabulae s Graeco formono deducendum, ut patet, palliatam etiam potius, quam Aleuanam prodit, ot si o iam exiguis reliquiis conioeturam lacero licet, Dossenni fabulam ab ingrata quadam multore nomia sortitam esso coniicio, cui amator cupedia et forcii Ia aliquot frustra miserit. Doni quo PIinius in Indico libr. XV Dossennum numinat intor auctoros, e quibus hauserit, et in Indice libr. X, 11 Dorsennum Mundum. Nescimus, utrum poetam a trum, an alium intelligat. De timo Seneeae Epist.
129쪽
89 iam supra locuti sumus. Haec omnia sunt, quao veterea de Dossenno nobis tradiderunt, neque puto, in his quidquam esse, quod nos statuero moveat, Dossennum Atollanarem poetam fuisse. Haec vulgaris opinio nata mihi videtur o eommutati opselao cum Dossenni porsona in Atellanis obvia. De aetate poetae Dossenni nihil constat. Ε nummo quodam Rrgenteo, cuius facies ingiem ostondobat barbatam eum hac inscriptio DOSSΕΝ, et tergum quadriiugem currum, cui subscriptum ErlaBRI. contusis prioribus litteris, 1. Mar. Mattius Brixianus Vari Lecti rivo Opin. III, c. 25 coniecis, eum ante Africanum maiorem Vixisse, quippo qui primus incepisset, barbam non Here. Sod contra recto adnotavit Bothius Posti. seon. LM. Vol. V Pan. ΙΙ p. 3l, nequo primum Romanorum quotidio rudi instituisse Africanum maiorem, sed minorem, neque probari posse urgumentis idoneis, cusum fuisse istum nummum in honorem poetae nostri potius, quam vetustioris cuiusdam Dossenni, cuius Riemoria interciderit.
Dε Su1la Satirarum, vel ut alii volunt, Atellanarum auruptoro iam supra Egimus.
Post Νovium Pomponiumque diu iacuisso artem Atellan, eam, narrat Macrob. Sat. I, 10. Credimus, Macrobium significasse his verbis, post hos viros nominem scribendis Atellanis operam dedisso, quod tamon non impedivit, quominus Osci Iudi in theatris oderentur. Tostem onim habemus Ciceronem ad Fam. VII, 1, in Iudis a Pompoto secundo eonsulatu editis Grain eas et Oscas fabulas repraesentatas esse. Fatetur amico, Indos quidem upparatissimos, sed non sui stomachi fessus, nequo id loporis habuisso, quod ηοIoant mediocres ludi. Quae ultima, quum, ut s sequentibus patet, apparatus nimius do tragoediis Clytaemnestra et Equo Troiano intelligendus sit, ad Oscos Iu-dos potissimum reserenda osso putamus. Editi autem Iudi sunt eodem anno, quo scripta est opistola: Cn. Pompoto Magno II et M. Licinio Crasso II Coss. 698 n. U. - 57 n. C. Post hoc vero tompus inimus Atellanam fabhlam se scena depulit, ut manifestum est e Cicer. ad Fam. IX, 16: sequum tu secundum Oenomaum Accii, non ut olim solebat, Atellaniam, sed ut nunc sis, Mimum introduxisti. - Seripta autem est epistola C. Iuli Cabsura III, M. Aemilio Lepido Coss. 707 a. U.
130쪽
48 n. C., eodem sere tempore, quo Laberius eum mimum egit, cuius prologum servavit nobis Macrobia Sat. II, 7. Cf. etiam Cic. ad Faan. XII, 18: hequidem sic iam obdurui, ut Iudis Cae-garis nostri aequissimo animo audirem Laberii et Publii pos-
Atellana igitur intra annos 698 - 707 1heni ro cesserat. Causas , quibus permoti Ilomani Λtellanam theatro removerint,
quum nemo Veterum aperte nobis tradideris, coniectando eruere cogimur. Atellana Olim a iuventute ex tempore acta, quae infrenata licentia invasit, quodcunque nota dignum erat, iam Sullae temporibus, nec, ut videtur, Sine Dictatoris Ructoritate, eo, quod litteris mandabatur, frenis coerceri coepit et nimia libertate demta, magna ex parte pristinam quoque ruditatem exuit. Nihilominus post quatuor circiter Iustra etiam Sub hac nova forma posteris rudior videbatur, quam quae eleganti ori nes ait Plaeere posset; nec Omnino placuit Ι. Caesari, qui rerum potitus sub Dictatoris nomino regia erat potestate, prisca dicendi libertas, qua no scripta Λtellana quidem omnino carebat. Ita-
. que novo Mimoriam generi, quod plus salis, minus fellis habebat, fautor exstitit. Et primum quidem Laberius Caesaris fa-Vore gaudebat, Verum ubi mimum, quem composuerat, ipse agere coactus audaci dicto Romanae libertatis iacturam querebatur, Ρublio Syro a Caesare palma delata est, qui Servus nR-tus servili modo vel exigua, quae in mimo Exstabant, ingenui animi vostigia exstinxit et in locum satiricae notae Iocos communes sententiasque ut aiunt morales substituit. Itaquo in Latina comoedia ut in Graeca, quamvis in ceteris rebus diversiS- Simae, triplex hominum vis in tangendi modus triplicem Speciem Peperit, quarum prior, vetus iuvenum Iudiis deinde cuin Atellana coniunctus procacitato et nimia licentia priscae Graecorum comoediae, altera, Pomponiana Atellana scripta ambiguis iocis Inediae, tertia deniquo, Mimus, communia tantummodo hominum Vitia demonstrans novae comoediae characteri similis Erat. Cum Oscis personis, quas remorit, exuit Mimus quoque ruSticitatem his adhaerentoni, et urbanitate certavit fero cum Gra cis ludis, quamobrem Romanis,' ut tum orant, cruditis GraecR-ruinque litterarum peritis magis placuit, quam Oscarum perSO-narum ioci rudiores, potius fricti ciceris et nucis emtori, ut nit