장음표시 사용
321쪽
omnem defectu, π omne malum a rebus, ac uniuersalisprouisor. permittit deficius quosdam esse, qu dam mala, ne bonum vKL uersi impediatur. 4Diserenter tamen de bonis, m de malis Deus prouidentiam habet: nam tripliciter bona prouidentia Desubduntur ,scilicet, sua bona sunt a Deo pr uisa, intenta, mordinata, habent enim ordinem bona adinvicem, mala aut duobus
sibiluntur modis diuinae prouidentiae , scilicet, quias t prsis,
ordinata, non aut intenta: siunt enim mala a Deo ordinata, malum enim nassurae Deus ordinat in bonum naturae, m malum
culpaeper bonum iustitiae. Non ob id dico, quod mala sint a 'D 'intenta, quia masem, ut malum, non habet, cid possit intendi. Bene diuina uidentia utitur malis, s boc Jpter tres cali as; prima est ad eorum utilitatem, quibus mala eveniunt, visunt infirmitates corporales, quas Deus imittit, cis infirmitates Lyrituales, quas Deus permittit: hae enim resultant in utilitatem eo rum, qzi pariuntur, eo quia corrisuntur. Altera in ratio scilicet utilitas alterius hominis partici laris, cu expςna unius alius emen' datur. Tertia ratio, quare Deus bone utitur malis, est ad utilitiem communitatis,fout cumppeama faZloris ordinatura cem communitatis. Tertio Dei prouidentia est ordinariorum, imm9 v luntariorum, no enim Dei prouidentia tollit libertarem arbitrij, alioquin bona non multiplicarentur, immo tollerenitar, ut laus humana virtutis primo, secundo iustitisprsmiantis, oepunientis homo libere nonageret. Tertio circum pectio in comssi'. Quarto diuina prouidentia uti vilium est non enim lumracus uaprouidentia nobiles Dbernat creaturas, ut Angelos,σhomines,
322쪽
homines,sed et viles, ut animalia, pisces, verinta, oebui modi, quod si non ita e et, omnia in nihilsim tenderent. In Jjecie tamen curam habet de hominibus. Et hςcae prima parte. In altera ex dictis d. bium proponitur, latim diluitur, dabitatur ergo,qs Deus de homlne prouidentiam non habeat, quod eni bi dimittitur , aliculas prouidentiae nonsubditur ,sed homines sibi ipsis di mittuntur a Deo, non er o, Idmor patet secundum illud Ecclesiastici xv. Deus ab initio constituit hominem, oe r liquit eum in manu confiiij sivi: ergo. R. Pondi iur ad hoc, quod ex illo vel bo non Uenditur, Deum hi minc ibi omnino dereliquisse, sed ben e sinditur, quod non prefigitur ei virtus determinata ad num: quare, oec. Demum Dei prouidentia os etiamsingularium, quia horum es cassa, iaco curam, prouidentiam habet.
DE derissci ηδ a lecti prςdictis de Dei prouidentia
quatuor ualde utilia addemus, quorum primum est, ql nulla creaturasne Deo potesse gubcrnare. Alterum .es, quod Deus per se ipsum 'e ahquo alto creatura prouidet. Tertium est, quod Deus creatura per aliam creaturam prouidet. uartum est, quod Deus aliquando prouidet bonis per bonos, Gratiquari bonis per nudos. Visoda nulla crea iurapossit se ijam gubernare
323쪽
I bernare sine Deo, qu6o audite. Nam id quod non est ex se,sed semper depcndet ab alio, quo modo exse poterit se gabernare ' at
creatum endet a Deo,non exser igitur sine Deo siegubernare, σconseruare minime poterit.Sed dicetis, cum Deussit omnipotens, nonne poterit creatura regendi potentiam conferre 'Me, ergoseipsam poterit regere, oec. Ad hoc dico, quod Deus hoc non posinec propter hoc impotens dici debet,quia hoc totum pendet a cremtura, qua laritam virtutem capere nonpotest, ex impotentia ergo creaturae a Deo dependentisprouenit, quod si ip sine Deo regere non possit, quare Deiprouidentia olasubjci non negandum,
sienda, σ iam faciti. Ut flenda Abduntur Deo, per que ipsa
bonafiunt. Ut ia aesta,fc mala diuina Abdunturprouidentiae, quatenus per ipsam in bonum aliquod ordinantur. Insuper uidem. dum es, quomodo Deus perse ipsum prouidentiam habeat δε omnibus creaturis: quatuor enim modis id euenit , scilicet AEducendo , gubernando, ordinando,'conseruando cespersi, umcrearu ras. Rasio huius sic assignatur, quia immediate Deus res producit,incognoscite igitur persee ipsem illas gubernare habet. Sed dicetis, cur ergo,si ita est, una creatura prouidentiam habet de altera ' Re tondetur, hoc eae Dei defecitu nonprouenire ,sed bene ex creaturae defectu non valentis recipere immediate prouidentiam ex ipso, nisi mediante aliquo. Quo modo diuina suaprodentia administrat Deus, 2 gubernat creaturas inferiores, sciliacet irrationales per homines, homines per Angelos, eo quia inferiores creatura propter desedium earum non sunt immediare fisceptiua actionis, vel prouisionis diuinae. Terti e administrat propter
324쪽
propter utibiale eius, propter quem sit prouisio, caer Deus vult administrari , prouiderique pauperibus adiuitibus pp utibiatem diuitum. Utili et doceri quo dam propter utilitatem docentium. Sed hic scitu dignum considerare oportet, quod dicitur, cit Deus uni creaturaeprouidetper alteram, hoc haset duobus accipi modis: nam illa particula, per, vel refertur ad authoritatem, uel sub thoritate, siprimo modo,falsum est, quia Deus per se ipsum regit, aetor; gubernat. Si secundo modo, concedi potest, quia Deus sic erraturas per alias administras, m regit ut Rex civitatem per vositum. At dubitabitis uos ingenio I plendentes sic. Qui lus mundum creauit, solus ipse regit, non ergo per creaturas. Re pomdetur, quὸd aliud est loqui de creatione, cin aliud de regimine, siue gubernatione, bene olus Deus, cuisti,' non alijs competit actio creationis, mundum creauit, solus ipsegubernat principi liter ad disserentiam, siue ad distinctionem aliarum creatura per ordinationem diuinam gubernantium instrumentaliter. Loergo solus dictio capitur dupliciter, uno modo, visonat litarie, sub qu ense sumus primo loquuti, de creatione verba facientes, alio modo solus sumitur ad distin bonem alterius, ut in Jpsto loquimur: nam creatio, qua Deus res producit dolius es Dei, argubernatio, Dei,'creatura est, Dei immediate , c creatura mediate. Cum itaq; Deus aliquando bonis per bonos, σaliquando bonis per malorprouideat, ut ait Aug. lib. Linxii. usionum, quid nam melius erit ' R 'ondetur, quὸd est melius bonis per bonosprouidere, quia, qui prouidet, melior est,at prouidere bonis per malos, licet eis melius non si,qui prouident, melius
325쪽
tamen est,quoad uniuersim, quia magis ad uniuersi pulchritud nemfacit, σ ad maiorem laudem Dei, beatorugloriam. Sed dicetis, cur Deus ista madis concedit e re pondetur, cit quandoq; Deus malis laba concedit in pςnam eorum, σ in utilitatem adimra,vipatet in Balaam,qui licet modus esset,lamen fuit illuminatus
a Deo, non propter si ipsum,sedpropter alios, quibus prophetatur de Christo. Hoc ide patre in Cypha, qui cu sethmmus Ponti prophetauit, ql Christus σα moriturus progenere. Et hςc satis.
VT ea, qua a sacris solent dici Theologis, autumemus,
hodierna die de tribus verba faciemus. Primo de modo ouidentiae Dei. Secundo deseptem diserenique diuina prouidentiae. Postremo aliud esse ordinare bonum in madum, aliud sacer malum p p bonum, π aliud permittere docebimus. Circa primum versaturi, ut diuinae prouidentia modum co roscere za leamus, a Damasceno non recedemus, qui assignat triplice diuinae prouidentia ignificationem: nam triplex AZprouidentia ,scilicet acceptationis,uel approbationis, coco nis,vel permissionis, der bellionis, vel de terationis. Primo prouidentia, qua DeuFprou det bonis, per bonos est, qua elicit bonum ex bono. Secundo prouidentia concessionis est, qua Deus bomm ex meso elicis, vel ex malo ima, quam mittit ad utilitatem vi, vel communitatis, vel ad
326쪽
adgloriam Dei, vel ex mado culpae, qua permittit. Artio prouidentia dereliZtionis est, quando De aciente Oia, quaesunt ads-lutem hominis, homo insensibilis, incurabilis in proprio propositoperseuerat,'tunc in finem perditionis tendit,stex hoe malo pernali Deus elicis bonum scilicet iustitiae Dei, an citorulpitiae, quae in beatis oritur ex cognitione ultionis diuinae in dam natis. Et hςc de primo punctostis. In altero Damascenus proui-άentiam cognitionis ,siue concessionis, vel permissionis, insipi disterentias diuidit. Prima est, cum Deus permittit, iustum in calamitates incidere, ut in eo lasentem virtutem faciat alijs manifestim, ut patet in Iob. hoc modo Deus ex meso p ae inius bonum elicit aliorum. Sicanda est, quando Deus aliquid incomsentcntium fieri permittit, ut quid maius inde eliciat, quo modo
ex malo penae unius Deus bonum multorum operatur, vel cium
exparte Dei. Tertia Dei prouidentia est, cum sanctum pati comeiat , ne vel ex zi gratia data, vel ex rcecta consi lentia insuperbium cadat, ut in Paulo, cui dictum fit,SUicit fiburalia mea, σhoc ex reuelatione diuina. uarta Dei prouidentia est,quando piis ad tempus derelinquitur in directione aliorum,ut alij intum tes in ipse instruantur,osic Deus ex malo culpae, qd permittit, vel ex malopmae, J uni immittit, aliorum elicit bonum. Quinta Dei prouidentia est, quado quis derelinquitur, σpunitur a Deo non propter peccatu proprium, vel parent-, sed propter gloriam Dei, ut patet in cςco nato ,sic Deus ex malolpia elicit gloriam se exsa Dei prouidentia est, cupermittitur quis pati in Zelumacterisu, ad exemplum, ut gratia eius, quipassus est,coUderata in ptana,
327쪽
pugna, alijs ut leuior pallio, ut in mari ribas, Gic D protudentia eae malo I gnae umus aliorum elicit locum. Septima Dei prouidentia est quando quis permittitur a Deo incidere in opor tionem rufariam , in detestationem deterioris culpae comm se,ut elatam in iis tut&bus permittit ruere in adulterium , ut ex casu humilietur Dri prouidentia ex malo culpa permittitur , bonum elicit misericordiae, cum quis de peccato pςniti nitum
facit, bonum iustitia, si perseueret in peccato: υιι et notandum venit, quod prouidontra approbationis est tantwm bonorum, hoc tribus modis , primo est Aquorum bonorum immediate , qua bona ipse Deusperse, immediate operatur. Secundo est alia quorum bonorum consens alterius mediante , uel non resipiente, ut in virgine patiente. Tertiὀ est aliquoru bonorum lib. arbitrio mediante, ut actus nostri boni, qui adeo uni boni, quia confo= mes rationi. Si vero non sint rationi conformes, tunc boni minime diacentur ,sed apparentes boni. Et hςc de duobus punctis. Superestertium era inare cognoscendigratia, aliud esse ordinare bonum in malum, alivdfacere malum propter bonum,staliud pe mittere,vel sisItinere malum uiuodpropter ali bonum. Primo modo , ordinare bonum in malum non videtur bonum, nec aliquis bonus proui or hocfacit,quod duplici ratione probatur. Prima ψιquia nullum contrarium perse buum inducit contrarium,sicut calidum no ira facit, nec vice uersa. Altera ratio est, quia bonum de se simper orum v bet adfinem bonum,non ad malum: eis ideo hoc , sicilicet ordinare bonum in malum, non videtur posse diuinae offlari Prouidentia. Secundum ver), cilicet maloacerς ne
328쪽
LECTIONES LIB. PRIMI. 289IOmsm,non licet, quia hocscere in homine reprehesbile est multo magis hoc esset in Deo,quare diuinae hoc non debet attribuiprouidentia. Tertia cilicet permittere, ne ostinere malum aliquod propter aliquod maius bo rum, hoc licet, unde cum Deus prouisor prudentissimus sua prouidentia non prohibet ,sed aliqua maiaper . mittit, hoc prςcipue triplici ratione facit. Prima est, quia Deiprouidentia permittit unumquodq; agere secundum natura suam, sed natura quarundam rerum,'conditio en, quod possit male agere, erus deficere. Secunda ratio est, quia nisi diuina prouidentia malas lineret, G permitteret, multa bona tollerentur a rebus.
Tertia ratio est, quia diuina prouidentia se et aliquod paruum modum, ne impediatur ali quod magnum bonum; quodbbet enim particulare malum dicitar esse paruum re lectu boni uniuersalis, es, ideo diuina prouidentia aliquod malum particulare permittit,velsustine ut bonum aliquod magnum Dei sale, uel totius etiane, sitnde eliciat. Sed dicetis, videtur,cit diuina prouidentia non debeat alicis malum permittere, ut inde eliciat est ri bonum tali ratione. Bonu est malopolentius: ergo magis bonu ex bono elicipo qua bonu eAmalo. Ad hoc dicipol, dari alicio bonum, ql minis; pol elici, nisi ex aliquo malo, V. q.sicut bonum patientia,cit tunc elicitur, nisi malo ecutionis, m bonus nitentiae, nisieae malo culpae, nec hoc impedit infirmitas mali resseritu boni, ra bulam di eliciuntur eα malo, non quasiex cras p sie,sed per accidens, cymaterialiter, Gy bςc de pollicitis ad mente diui Thomae in Vione di tutata de veritate. q. vii. de providontia articulo viii. Utrum motus,oe actiones hora inferioru diui subjciantur uidentia.
329쪽
asio IO. PAVLI PALANTERII DE DIVINAE PROVlDENTIAE EFFECTIBVs.
Lectio CX. EFfctui diuina prouid ηtiae in particulari sint anchisimnumcrabiles, in generati tamen ciliatuor isse dichntur. Scilicet creaturarum conseruatio, ordinatio, inclinatio,
vel directis,qgubernario: nam diuina Irouidi ntia hςc quatuor Iacit in creaturis, has enim primo in ille consit uat ne ab esse di sciant. Secundo di tonit, oe ordinat, ut finem attingant. Tertio ad debitum finem Arigit creaturas,ti l inclinat . Quarto creaturas oes gubernat, ut quod necesse est habeant silud alit Deus in se
creaturas conseruet, audite: nam est cases eaturai sim, nec non continuationis esse earum: igitur conseruasionis. Insuper, ut
impossibile est res moueri cestante motione, uel virtute mouentis, ita res sine Dei Puidentia coseruari: quare, σc. Postremo, vise habet sol ad aerem, ita Dei prouidentia ad rerum consieruationem,sed sole prsente lumine suo aer fit lucidus, ita actione diuina prouidentiae creatura conseruantur in ille. At dicetis, o si. gnetur ratio, quare aditone agentis cesante, celsat conferuatio ret, ad hoc dicipotest, quod es triplex, uel id fieri,m euenirepropter tria cilicet, propter modum, proptersubieritum, σpropte= r 'ectu. Primo propter modum ilicet agendi, quia odito agentues causi eri rei, cin non esse rei, V.g. bubtrarita aftione domis eatoris non subtrahitur conferuatio domus, eo quod domficator est causa fieri domus ,sed no esse domus, quia esse domus ,sequitur eius naturam a qua non siparatur actione domficatoris celsante.
330쪽
Prςterea est altera ratio, propter recipiendi modum, I a quando id quod recipitur in mates ta ab agente, dicitur habere Gnaem orid nem essendi, tunc ces te actione agentis, nopropter hoc larim cessit effeci ιs in subieciti receptus, cessante actione ignis ab aqua, adhuc remanet calefaeta. Quod aut non recipitur secundueundem modum in subie io, tunc oppositum dicitur euenire, V. g.
cessante lumine solis ab aere, claritas aeris statim desinit esse. P stremo hoc idem euenit Ppter re pectu scilicet quando essectus
productas habet ordinem, vel refctectum ad causam aliam, candela,quamuis habeat lumen ab alia candela, non tamen extinguitur extincto lumine candela, a qua recipit, hoc quia Libet re pectum non ad iam extinctam candelam,sed ad motum, ad cni virtutem.Sic de Deiprouidcntia est dicendum, quod oram creaturarum fit ca a non per motum, cin quod me Deo res conseruari nequeant. Secundus diuina prouidentiae Oectus ea ordianare creasuras, ideo in rebus talis a Deo creatis apparet ordo,
primo, quia una est superior, nobilior,'melior, sicundum quod
una mouetur ab alia. Inde diurna eo uolicitur sapientia, cuius estola ordinare. Sed dicetis, licet is ordo rerum videatur, qJ Deus prςmiserit creaturam intollectualem rationali, oes Epiritualem corporali, c corporalem corruptibili, cum non se extendat Dei prouidentia ad corporalia eorruptib:lia, quo modo eius saluari poterit prouidentia ' quod autem ad corruptibilia non si extendat diuina prouidentia, docet Dam.lib.ii. dum inquit, esse neccsse, res
fieri melius , sicut fieri possent secundum Dei prouidentiam, oe rationem necessariam, sed corporalia, vel cormptibilia possunt T a. Am