장음표시 사용
61쪽
'gium icitur ; homo uero ad imaginem Dei opter similitudinis
perse ionem, iccirco talis natura, vera Dei imago non est a pellanda. At ingenio pollentes hic dubitabitis dicentes, a sunt creaturae ad Dei imaginem dictae s ad hoc re pondetur, qu)d ille , quae Dei capaces sunt, V. g. homo e Angelus,m mulier, quae secundum mentem ad Dei imaginem dicuntur, at sicundum alias partes, per modum uestigi, ad Deum si halent Prperea ad maiorem euIdentiam eorum, quae prius tactasuerunt, triplex distinctio de Imagine apponetur, nam in homine imago triplex re plendet: naturς scilicet ,gratia, gloriae. Prima naturaeis est, secundum quam homo dicitur habere Hensionem ,siue inclinationem nazmralem ad Deum intelligendum, quae naturalis aptitudo consistit in
ipsa natura mentis omnibus hominibus communis. Altera imago
attς, qua 'μis actu Deum cognostit, oe amas, ut patet de iustis in via, in quibus imago Vatiς viget. Tertia imago gloriae bearis
conuenit, qui actu Deum immediate cognoseunt,m amarit perfecte. Adhuc imago videtur esse triplex: creationis , recreationis, similitudinis. Prima omnibus hominibus est communis, m hoc quia in his naturae aptitudo inuenitur ad Deu cognoscendum amandum. Altera est imago recreationis, quς in iustis conceditur, quatenus per gratiς confirmitatem, Deum actu cognoscunt, ct
amant, imperfeci, tamen, quia in via sunt. Illa vero imago similia rudinis, qui sic nuncupatur, per conformitatem oriς, sic lucet, inquam um beati in patria pers te Deum cognoscunt amant, mititudinis imago dicitur. His tande videtur posse addi theoriade quadruplici distinctione imaginis, quarum prima quasi abolita
62쪽
es: secunda obscurata, tertia clara, quarta perfecta. Prima est inthis, qui adhuc rationis usum non habent, in quibus licet sit imago, quasi tamen abolita, vel deleta dicitur. Secunda en deformata, vel obscurataper peccatum-hςc est in peccatoribus. Tertia clara,Wpulchra, ut in iustis per gratiam. Quarta ut perfecita es in beatis, qui actualiter,inimmediate feruntur in Deum per memoriam, intelligentiam, e r amorem. Insequenti quia alia consideratione digna audietis ; bςc interim satis.
MAGIs IN ANGELO, QUAM IN HOMINE.
Lectio XVIIII. P Sr rrenda erit primo loco perbrevis illa clusio de ima
gine Dei. Utrumscilicet magis in Angelo, quam in homine habeat esse. mihisne videtur sse dicendum,quὸd ini que simpliciter, φιam in homine resi lenileat, natura enim intellectualis nobilior, acperfectior in Angelis, quam in in homine reperitur, in quo licet , ratio intellectualis luminis, obumbrasa tamen est: quare dicendum venit, quod Dei imago magis resplendeat in Angelo, quam in homine. Hoc idem videtur confirmari posse per Gregorium, illud Exechielis xxviii. Exponentem, Tu signaculum similitudinis, o e. Si vero uelimus loqui sicundam quid, tunc aliter erit dicendum, scilicet,quod Dei imago sit ma in homine, quam in Angelo,mne sine causa loquentes erubest mus: iccirco quinq; vijs hoc Fbabimus,c primo scivi ex Patre Iibus,stex utroq; Spiritus sanctus, ita ea mente notitia, σ ex utroq;
63쪽
utroq;procedit amor; secundo,Deus dominatur in toto uniuerso, ita homo i morabas creauuris, non aut Angelus.Tertio, ut Deias totus in qualibet parte umuersi, ita anima tota dicitur esse in qualibet corporis parte; quarto,ut Deus es nissimpliciter olum, ita homo quodam modo finis est creaurarum,stnon Angelus. Postremo μ oui; vestrisoterit ratiocinari dicendo, g, imaginis ratio ibi sit, ubi possit ese ratio processionis unius ab altero ,sed in homine per generationem pol muro processionis concedi,innon in Angelis, videtur ergo ,saltem secundum quid, quὀd Dei imago magis ri 'lendeat in homine, quam in Angelo : ciliare, Explanato iam primo puncto a nobis paucis verbis proposito, accedit secudo loco exposkio illius authoritatis, Faciamus homine adimiginem, π similitudinem nostram: primo per bad imaginem, nam turalia in elligendasvnt,c disimilitudinem,patuita. Insiverdum dicitur ad imaginem: habet hoc referri ad cog isione, imago enim attenditur in codistisne,c similitudI in dilectione. Deinde homo fadlus dicitur ad imaginem Dei. quoniam baa in ipsa anima seni secund apientiam; ad si militudinem vero dicitur,quia una, C mplex est anima fecundum essentiam. Quarto imago videtur posse referri secundum Cassiodorum ad immortalitatem, quia est immortalis; similitudo vero adsimplicitatem. Quinιὸ γ vltimo anima dicitur ad imagin m Dei, quia ratio nataralis, adsimilitudinem vero, quia spritualis. Homo igitur ad Dei ima inem estereElus, quatenus, Wi adlualiter fertur in Deum cognoscendo, amando, ut beati in patria, Tel σιιIudinaliter, ut viaIores. Et
64쪽
LECTIONES LIB. PRIMI 'VTRVM DEVS RATIONE HVNANA siT
Lectio XX. IN proxima prςterita lectione de multis non leui confider
tione dignis affi fuit, σ maxime de ratione naturati , per quam Di inpol inuestigari. Insiper de vestigio, nec non de imagine, Trinitalcm unitatem in diuinis reprsentantibus. Hodierna vero die primo quςremus, mirum D u esse ex bis,qua sunt in creaturis, possibilest probare Deinde, Virum de Deo, 3 dedi, queat cognosci. Postremo, trum Deum essest per se notum. Quantum ad primum, declinantes ad parte negat tuam dicimus, possibile minime coe probare Deum esse ex his, quae relucent in creatinis. Nam Arist. diuina Philosophiς lib. o lavo habet, quod rerum LI ecies sunt ut numeri ,sed in numeris non est daresopromum: igitur neq; in entibus: quare nec inuestigari, nec Druspoterit cognosci per ea, quae videmus in creaturis. Arguitur secundo P. Sensus noster nullo modo cognoscere uaere rem θiritualem: igitur nec intellectus noster I u benedictum: quare,σc. Tertio sc arguitur, authoritate Boetij in lib. de consiol. dicentis, clo ratio simplicem non capit formam, at Deus ectforma simplex: igitur,mc. Quarto sic arguitur per Arist. in tertio de anima dicentem, anima no intel it sine fantasimate,at D Vs no habet finiasina, quia est incorporeus, ratione igitur natista non po erit a m bis cognosci. Ultimὸsic arguitur. Illa cognitio, j habetur per ration ἔnaturalem comunis dicitur esse bonis, m malis, veluti natura illa
65쪽
est comunis,atqui Dei cognitio comperit tantum bonis, ut haletur apud Aug. primo de Trinitate, quod mentis humanς acies in tam excellente luce non figitur, nisi per iustitiam fidei emundetur: non ergo Deus per rationem naturalem cognoscibis. Ex alio latere
in opposit e habet Apost. ad Rom. primo. Inuisibilia Dei a tre iura mundi, idest ab homine,per ea q facta sunt, idest p creaturas
intelleIIa coriticiuntur: siempiterna quoq; virtus eius, in diui nit.is. Prosiolusione igitur argumentoru, ustri; determinatione, scire debetis primo, nos in Dei cognitionem tripliciter deuenire posse; σ boc maxime per illa tria, qua in creaturis habent con ι-derari. Creatura enim primo dicitur ens productum a Deo, insuper diciturperfecta, tertio vertibilis in nihil. Hinc triplex or tur via ad coxeto endum Deum. Prima est eminentiae secunda causalitatis,tertia anichilationis. Via eminentia in Deum sic et uamur dicentes: coi pus est bonum, anima melior, Deus ergo opinmus. Via deinde causalitatis sic. Nam aut bore Aristotele octauo
P sica auditionis, in causis perse ad unam immoιilem primam cst deuenire, cu non sit ire in infinitum, sed Deus est prima causaestam essciens, a qua cundia sunt prodii la, per talia ergo, ut perlectus humana ratio, siue ius naturalis ad Deum ascenderepos erit, ut ad causam per se codientem. Tertia via remotionis dicitur omne enim, quia si ab alio, quantum est defle, potest non pepcrsubtra tionem cuiuslibet infucntiae, at Deus non sic se habet, quia non ab alio, immo siuum esse est necesse se. Deus itaq; ex creasurispot couinci hac triplici via, eminetiae, causalitatis, oes remotionis, quam triplicem viam videtur tangere beatus Dion ius vii. Cap.
66쪽
de luinis nominibus. Nam per primam desiumptam ex Tia eminentiae, concluditur in Deo o persedito. Per secundam omnium
proda tio. Per tertiam semouetur ab eo disiciendi jossibilius. His addite vos notandum de duplici notitia,tidelicet comprehensiva, σ apprehensiva, illa est comprehensiva,quando aliquid cognoscitur, quantum est cognoscibile. Apprehen a vei δ, quari iniquid cognoscitur, licet non perfecte, hςc duplex est, intuitiua, Astractiva. Intuitiua est de re in se ipsa, inquatum est existens,
'Uens,inmoliens intellectum, eis immediate causans actum imtelligendi. Abstractiva vero notitia est de re in suo reprsentativo limitato: notanter dicitur limitato, quia notitia, qua habent beati de creaturis in essentia diuina, tanquam in reprsentativo super minenti, re illimitato non est abstrastiua,sed intestiua. P, pereabeaeus Bonaventura notat, aliud esse cognoscere Deu in creaturis, cognoscere per creaturas.Cognoscere enim Deum in creaturis
ψὶ cognoste reprsentiam eius, m influentiam in creaturis, quod etiatorum essemiplene, beruorum aut perfecte. Cognoscere vero Deum per creaturas est a cognitione creaturarum eleuari ad Dei cognitionem, quasi perscalam mediam, ut dicit Bem. qi propriemiatorum est. Nunc bis pr ilsis coclusiones8te erunt ponendae, deinde argumenta soluenda. Prima igitur sit hςo. Neq; a viatoribus, neq; a beatispot Deus cognosti notitia comprehensiva, quia intellectu nitus est,inens est infinitu. Secunda conclusio.Non potest homo naturaliter cognoscere Deum notitia intuitiua, quia Deus quantum ad hanc notitiam non est naturale obiectum, sed voluntarium. ει dicatur natur ade, hoc tantum erit rcssiem
67쪽
sui intellectus. Tertia conclusio. Deus est a nobis naturaliter ω-gnoscibilis, non se sim in conceptu, ct asper arcidens,videlicet in attributo,sed in aliquo conceptu perse, cy quiduitativo. Patet, quia intelligamus Deumsapientem,oportet pr intelligere alique conceptom quidditatiuum, cuisapientia me . Zarta conclusio. Deus est a nobis cognoscibilis,non tam in conceptu ipsius analogo
ad creataras, versi etiam in conceptu univoco; patet de conceptuentis, qui est univocus Deo, eis crea turis. Quinta conclusio. Deus
non est naturaliter cognoscibilis a nobis conceptu proprio ciuita latiuo, quia, quantum ad hoc, est obiectum voluntarium respectu nostri intellectus, nec adiqua creatura cognoscibilis a nobis sciscit diuinam nobis ostendere e sentiam, ut ess hςc. Sexta conclusio.
Deus en a nobis cognoscibilis per aliquos conceptus sibi proprios, mi patet de conceptu entis infiniti. Septima conclusio. Illa, quae de
Deo c scimus,naturaliter per creaturas cognoscimus.Nunc ad
argumenta,qprimo ad primum, ut restondeamus, ita dicemus, quod ordo rerumst habet secundum θecies numerorum, quantum ad gradus earum,st quantum ad habitudinem ad unumpritimpium, veluti omnes numeri, qui derivantur ab unitate, ut ab uno principio: quareprocessus numeroi um ab unitate in infinitum non est ad negandum primum principium numerorum, sed bene d negandum terminum, quod est per accidens, eo quia additio in numeris sequitur continui diuisionem, quae procedit in infinitum, qui processus, non datur in Lyeciebus rerum versusprincipium,m ita
ratio prima nihil contra nos concludit. Ad secundam desiense, O intellectu, assumptu negatur, c ratio est,ias rituale adsisim
68쪽
mn sie habet ut obiectum, si ensibile, π 'irituali, intelligbile
ad intellectum. Ad illud Boetij in tertio argumento adductumsic resilondetur , quod bene humana ratio non capi ormamsimplice, ut est Deus, quatum ad quid, at, quaritu ad quia, negasur. Primo igitur modo Boetj authoritas intel enda, m nonsecundo modo. Ad argumentum quartum dico, quod minor eget declaratione: nam licet Deus non habeat Ianta Lata propriasabet tamen communia, videlicet esse ius, m ita cog oscibilis. Ad ultimum ard mentum, quo concludebatur, Dei cognitionem bonis tantum conuenire, ad aures D. g. dico, dari duplicem eo nitionem, quarizina per effinitam, hςc per gratiam tantum ιonis conuenit,σde tali loco citato D Aug.intendebat. Altera est per rationem n turalem , qua communis est bonis, madis, quia humaria ratioe
communis ; σ bςc satis. In siquenti ad aha duo quoi proper bimus , qua in promti omisimus breuitatis causa.
VTRVM DE DEO, QUID EST, POSSIT
rem, duo examinanda omisi quopa: alterum quorum attincbar ad quid en ipsius Dei. Sechndum vero ad eiusdem notitiam: propterea, nequid vitio mihi dari possit, circalyps aliquantulum morabor, quςrendo primὸ, num quid de Deo 'gnoscere valeamus, deinde, Viram Deum esse,sit per se notum.
69쪽
nitatis, quo intellectus noster ad Trinitatis cognitione eleuaripo non tanten s cienter absit; interiorIs in pirationis reuelatione, Et bςc deprima parte. In altera ponitur modus contemplandi d uisa essentiae unitatem, ac personarum Trinitatem. Quae ergo in imagine creata virintvrposse cognosci, militer illa et,de increata imagine, lumine rationis natur is, poterunt speculari, atque in He nostra quarenus imago est deitatis, cognoscerepossumus, quodammodo unitatem in Ti ιnitate, o Trinitate in unitatee igitur in mente nostrapoterimus expresse contemplari, ac meditari Trianitatem in Unitate, m vice versa. Quo autem modo hoc nobis
psobrie appareat, audite: mcns nostra nonne ad T A imaginem produEL ' i uper nonne meminit siui, intelligis, m diligis es ori tria adse conta dicuntur, nec u d sint tres et , sied una vita, non tres mentes, sid una mens. In diuinis cyzoq;personis excellen tiori tamen modo, ita loquendum, quod ibi sit una essentia, m vitamna: non tres vitae, nec tres essentia ,sed bene, quod ibi sint tres personae, interse illinciae, hoc sicundum varias processionen. Nam Pater intel endo sieper modum naturae producit verbum. Insuper cum Illio Pater diligendo se ipsos per modum voluntatis pirat Spiritum sanctum. Non secus mens nostra, cum se a I salis ter im cstigit ex memoria, dicitur intelleritam producere,'ex memoria, Gy intelle tu voluntatem. Etscut diuinae persinae inter se ςquales sunt, ita quod una non st minus, qram oes, neq; oes magis, quam una : ita quesibet harum potentiarum capit oestres,Cr ori tres quamq; ipsarum capiunt : qvire in tertia parte
Ir sentit sermonis presitumirincipale videtur posse concludi,
70쪽
. Odper ima nem mentis careata unitas diuina essentiae, per onmrumque Trinitaspossit inuestigari, quod nobis conceda: bcnc inclita
. . QVOD IN ILLA SIMILITUDINE EST:
Lectio XVII. EX OVηtuorpartibus,m quascosiumebatur hςc distinctio,. MDenus tres enodatas baletis. Superest quarta,'n uissima explicanda; quae in duassecari habet partes in co- Eusionem primo, in probationem sicundo. Si ergo memoriae
tradidistis vestrae, insuperiori parte loquebatur Magistersent.
de imagine creata , qua mens humana in Deum poterat elemari: hinc ne quis arbitraretur lassem mentis humanae creatam imagine
absq; dissimilitudine inueniri, propterea Magister sent. hanc U luit apponere conclusionem. Nulla imago Trinit. creatae est fine magna dissimilitudine Trinit. increata. Ad quamprobandam, ita erit ratiocinandum ; Ubi est dare realem disserentiam csi notabili dist ditudine, ibi est concedere similitudinem cum deframitate iue cum magna dissimititudine ed inter imagine Trinit. creatae, eis Trinitatem increatam, datur tans disserentia realis cunotabili dissimilitudine , unal tur , non erit alterius adequatere- Iroentativa. Quoniam minor Pposi is virituUUecta quanti adisi articulam de dissimilitudine, iccirco dupliciter habet m. nifestari, σprimo sic. Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus