D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 5. continens Pauli epistolas ad Timotheum, Titum, Philemonem, et Hebræos; epistolam Iacobi, utramque Petri, epistolas Ioannis, epistolam Iudae et apocalypsin Ioannis

271쪽

. Πχει νοοῦμεν - γεγονένα Fide conuincimur mundum creatum Mae Voluntate Dei cacissima, ita ut, quae nunc con4piciuntur, facta sint, quum antea nihil extiti ei. Νοεῖν, intelligere, certisaimo cognoεcere. Per αἰωνας hic, ut supra, intelligit totum hoc uniuergum. Καταρτίζειν, condere, Sapienter con-4truere. Τα μη φαινόμενα et τὰ βλεπομενα, res non aspectabiles et spectabiles, eodem sensu intelli iquo Rom. IV, I . de Deo dicitur: ρ ματι καλει τὰ μηοντα, οὐσόντα. In Verbis εἰς το μῆ ἐκ cp αινομένων, ἐιο το positum est pro ωςε , et adverbium ad φαινομέν ων recte refertur, qua transpositione nihil esse usitatius Hellenistis, ostendit miriSius ad h. l. ex a Maccab. VII, 28. Mundum hunc aspectabilem sola voluntate Dei creatum esse, discimus fide; nam illa creatio non est res ante oculos versans, sed dudum praeteriit. Nos nunc videmus, arbores ex arboribus gigni, animantia ex animantibus , homines ex hominibus. Λt primae illae arbo. res, prima animantia, Primi homines, non habuere ortum ex talibus, qualia nunc existunt atque conspiciuntur. Hoc ideo dicit, ut eo facilius credamus, Deum exhibere posse, quae non conspicimus.

4. Πκω - προσηνεγκε Θεω) Fiducia iuuante Abel εacrifcium praratantius acceptius) obtulit Deo Θ σία hic dieitur, tam de frugibus, quam de pecudibus. Πλείονα, acceptiua, quomodo ea Hebraei sumunt et παρὰ Καἴν, intelligendum mαρὰ τῆς τοῦ Καἴν, quomodo hic accepit Syrus. Ideo autem acceptiorem dicit fuisse oblationem Λhelis, quia fidem habuit. Crediadit Deum repensare bona et mala facta , quod ei. diserte ad historiam addidit Paraphrastes Hierosolymitanus. δ'

272쪽

IN EPIST AD HEBRAEOS. c. XL di

-ἀυσἔ Θag y Promer quod laudem probitatis ademtus est; Deo digniscante . sacrifcium eius εibi probari. Similiter Philo Abelem vocat δίκαιον , de sacris.

- Αhelis, quia primitias Deo dedicavit. Ita etiam voeatur Natth. XXIII, 3s. In reliquis alludit ad Gen. IV, . sqq. Quodnam indicium fuerit, sacrifieium Abelis gratum et acceptum fuisse Deo, incertum est. Plerique existimant, ii 'contigisse per ignem coelestem, qui carnes immolatas accenderet, vel per flammam ad coelum surgentem. Alii eregem, cuius primitias Abel Deo consecraverat, largissimo foetu a Deo suisse multiplieatum. Verbum μαρτυρεισθαι eodem sensu, quo v. a. sumitur. δἰ ἀυτῆς - λαλεῖταὶ IVeI, ut alii rectius habent, λαλεῖ, sc. τὴν ἐαυτοῦ δικαιοσυνη ν, 'ετας etc. mortuus, filem suam atque iustitiam adhuc loquitur, mortuus docet nos suo exemplo, ut ipsum imitemur. Cf. insta XII, 24. Mortuo loquelam Paulus tribuit eadem sensu, quo apud Virgilium Phlgoae poenam agr a te δι atur Doce Per umbras: disiscite iustitiam moniti. Sic Latini rebus inanimatis loquelam ttibuentes, rem ψεam 4oqui dicunt. s. Πχει ἐνωχ - Ο Fide aliorsum translatua est Enoch ne moreretur. In loco Mosis non dieitur, eum non esse mortuum, sed illud dicituri vitam agebat sanetam, ergo non amplius erat; nam abstulerat eum Deus; quod etiam de morte naturali intelligi poterat. Καὶ ἐυρίσκετο, hebr. 'a 'ret, Gen. V, 24. XLII, 36. Dolabita et improvisa morte explicant Iocum haud pauci. et addunt corpus eius post mortem non esse repertum. Iudaei vero hunc locum ita interpretati sum, ut dicerent. ablatum esse Enochum a Deo, ne moreretur. Huic Bin

273쪽

daeoruni opinioni se aecommodat Paviuu De morte peccatorum e3pli eat Dru4iug in Praeteritis. Heinsius Henoelium ita putat dici ἀθάναrον, ac si eius mors in saeris litteris saltem non reperiatur, et legendum esse: οτι sχ ἐορίσκετοώ. Iosephus Λntiq. L. I. c. 3. ἀνεχωρησε προς τοθειον CL Gen. V, 24. Possis etiam verbum μετετέθη simpliciter vertere: Oculis humanis ercytus est. Hoc saltim certum est, ex mente Pauli Enoctium per translationem non factum else iniserum, sed beatum. πρὸ γάρ - τELegimus nempe apud Mosen, pie eum vixisse; ergo placuit Deo. Si autem Deo placuit, certe non translatus est aliorsum ut miter fieret; liberavit cum Deus potius ab huius vitae incommodis, et ornavit eum beneficita.

quis aine file colat Deutri eique Placetit; crederct enim oportet eum, qui Deum colit, eum exiliere, etcti Itoriliva suis fore remuncriatorem . 'Ευαρεςεῖν τινὶ

est j cepe id quod yliacet alteri, eique il ratum est ; hinc

siαρεςεῖν Θεω idum est ac colere Deum cum studio ei placendi. idem ligni licans plirales προσέρχε α τω Θεφac uere: ad Deum, et Assirεῖν τον Θεον, tidire Deum, ruta ut compellas quid abs te fieri velit; quo seniu habemus. aut Deut. IV, 29. Dr. XXIX, r3. et allia locis: Fides Enochi in eo erat, quod credebat, Deum esse, eumque esse remuneratorem hominum proborum. Iloc nili credidisset, non potuisset eum colere. Nemo enim colit eum, quem ne existere quidem putat. 7. Πίσει, - τῶ οικου ἀυτῶ Oraculo monituS, ut Matth. II, ia. 22. Περι

274쪽

των μηδέπω βλεπ ομέν ων , de iis quae nondum aderant, de imminente diluvio. Illud πιχει refertur ad

ἐυλαβη Θειο :ιατεσκ έυα τ ε, fide Pie morem e rens, striixit arcam, i. e. quia Dracum ple fidem habeba 'Ευ- , Pie ac religio4s oraculum Dei colena. Κιβωτον, λαρνακα, Παυem Condi Catam, qua-Ies stini arcae δἰ ης - κληρονόαορ Cuius navis arcae 'exstructione poena dignum eSSe demonstra υit reliquum genuS humonum, et acceseit praemium filei destinatum. ΙΔΙ-, per quam se. naVem: eius exstructione. κατέκρινε τον κόσμον, i. e. totum, extra familiam suam genus humanum. Condemnare dicitur aliquis etiam,

qui suo facto ostendit . quid alii facere debuerint, atque indu eos non idem facientes, culpae convincit, ut Matth. XII, 4Ι. I. Arnαιοσυνν autem hic est Praemium re ete saeti, sicut yeccatum apud Hebraeos est poena peccati. Iam, quum Deus sibi credi velit, omnino facit quod Deus vult is, qui ei credit. pra amium autem fidei suas accepit Noe, dum salvus evasit diluvium. 8. Πχει καλήμενος - πg ἔρχεται J Fide Abraamu vocatus ita auscultaυit ut obiret ad locum, quem posseSSuruS erat; et abiit, quam Uia neSciret, qualis

esset terra in quiam Neritia rug ESSet. Priora verba coninstrue: 'Aβρααμ καλήμενος πχει υπ κουσε. νex Clialdaica terra et Mesopotamia. 'Eις τὸν τόπον,

nanaeam , quam ipse, i. e. Posteri ipsius erant possessus . My ἐπις α μενος, ποῦ ἀρχεται, i. e. nesciebat, quae et qualis erat illa terra. Gen. Xll, I. 7.

275쪽

νη. 'O παροικος, unde Verbum παροικεῖν, Hebraeis est 'IPI , ἀλλογεν - , a ena, peregrinus, et non συ μπ ολιτης, οικε 'ος, domesticus ac ciuis. Abralsamus vitam agebat Nomadi eam. Ergo in ter ra, quae ipsi promissa lerat, ut eam possideret, ita versatus est, quasi non esset eius possessor. M ara Iσαακ'Iακωβ, paritatem et modum indicat; nam et ipsi erant Scenitae, sicut Abrabamus. Tων συγκληρονοα- τῆς ἐπαντελιας ἀυτῆς. quibus eadem promisato contigerat.

ἔχουσαν πόλιν non esse Hierosolyma terrestria , sed patriam CoeleStem, Patet ex commate 16. coli. cap. XIII. 4. Θεμελ Ιους Pro Θεμέλιον, Hebraeorum more, manu potius quam scribunt, et fundamenta ponuntur hic pro Perρetuis sundamentis , vel etiam iro firmis et stabilibus domiciliis, quae hic opponuntur ταις σκηνῶις, V. 9. Expectatione urbis illius stabilis, i. e. fulicitatis aeternae excitatus, molestias peregrinationis pa- tenter tulit. Deus, universi totius τεχνίτνς δημίουν χρή, praecipue urbis coelestis architectus et faber dicitur, quia, Chrysostomo et Theophylaeto auctoribus . in coelo noti l simum elucet quum sapientiae divinae, tum potentiae illius magnitudo.

Sara robur accep it ad concipiendam prolem in utero etc. Δυνα ν ἔλαβε, robur uteri accepit; vis iuvenilis ei restituta est. Σις καταβολην σπερματος,

276쪽

IN EPIST AD HEBRAEOS. C. XL aga

l. e. ais is δέχω σπέρμα καταβεμνιιένον ad recipiendum semen iniectum, ut nempe fieret gravida. Non

male Michaelis, quem Storrius sequitur, pro ἀυτῆ Σάήρα legit Mi ρα, ut sensus sit: Fide Abraam accepit

robur, ut ipsam Saram g Uidiam reddere posset, et illa pareret, quum iam Opportunum temseus actu. tia. elaρsum G1et. παρῶ - ἔτεκεν ) Alii rectius . omittunt το ἔτεκεν, ut verba παρῶ καιρον cohaereant cum illo ἔλαβε. 2. Διο-- αναρ μητες Δ ιο reser ad fidem et Λbrahami et Sarae. ἐνος, 1 c. ἀνδρὸς, Abrahamo, vel ut alii malunt σπέρματος, αιματος. Καὶ ταυτ α, graeca Iocutio, quam Latine re te exprimas: et quidem. Nava κρωμένος, emortuus dicitur Abrabamuhrespectu geniturae, quia per longam aetatem eae vires in eo erant emortuae. CL Rom. IU, I9. Stellarum aut areno. rum nomen usurpamus, quum innumera iudicamus.

I3. Κατα πίσιν - ἀσπασάμενοι θ Quod editionea mul. tae post Iδο ντες habent οῦ καὶ π σθ έντ ες, deest in plui mis codicibus, Versionibus ac Patribus. Oυτοι ποινα τεο , s. κληρονόμοι τῆς ἡ παγγελίας, Λbrahamus, Isaaeus et Iacobus, de quibus com. 9. 'Aπ οθνῆσκειν κατα πις ιν, fde uaque ad Uitas Mem permanere. Ni λαβοντες τας ἐπαγγελιας, quum nondum accepissent benescia promisSa, posset sonem terrae Ca , naan, numerosam PDiter:tatem etc. vel etiam stabilem veramque felicitatem. Ἀλλα ποέ ωθav αντας ἰδόντες καὶ ἀσπασου μενοι, εed eminua quaεi Didinent; et ita deIectati Dis M. Firmiter crediderunt nempe, Deum

277쪽

impleturum esse quod promiserat, etiam post mortem ipsorum, et gavisi sunt de prosperitate posterorum. ζειν saepe est amylecti, delectari. Aelian. Vari Hist. XIII, 18. de D on ysto, Siciliae tyranno: τ ραγ ω ὀ Ιαν σου, tragoediαm a baε ομολογεσαντες -- γῆ ο) Pereseri nos late atque viatores in hoc mundo sunt fassi, vitam . ut peregrinationem,' mundum ut hospitium coiisiderantes. Gen. XXIII, 4. XLVII, 9. Πα ος, qui ad tempus breve . alicubi degit.

desiderant, habere patriam Nam qui in Patria est, non est aut hospes aut viator. Patria autem non est tantum, ubi nati sumus, sed et ubi ius civitatis habemus. Mν - μονέυλιν desiderium et amorem indicat, quo alicuius rei meminimus. Si 'ideo se peregrinos vocabant, quod in Cananaea peregrini essent , et Chaldaeam haberent pro patria, licebat, illuc redire. Intra annos Plus ducentos , qui intercesserunt inter Abrahami exitum e Chaldaea, et Iacobi mortem, satis temporis suit Abrahamo, Ilaaco et Iacobo redeundi in Chaldaeam , si illam amassent ud pa.

triam suam. .

278쪽

IN EPIST AD HEBRAEOS. C. II. uta

buerunt. 'οὐκ ἐπαισχύνετα ἀντής , est λιτοτης, proi&ωσε. DEUS eorum, i. e. eorum patronus summus, et ἐνεργέτης. Nam specia iter dicitur Deus Abrahame, Isaaciet Iacobi. Ita se nominavit non tantum quum adhuc vivetant, sed etiam post mortem eorum. Eo ipso intellis gitur eorum esse fautor summus, et ἐυεργέτης. 'Κτοιμάζειν, deatinare. Πόλιν coelum esset CC loco, e conis textu clarum. Verbis ἐτοίμασε γαρ ει,τοις πολ ν explicatur phrasis Θεος αυτων , quod nempe sedem stabilem iis

concedat, eos tueatur et remuneretur, quod ipsi eum co-Iere pergant etc. v. 6. Lue. XX, 38. 'Ετοιμάζειν h. l. est destinare, ut Matth. XXV, 34. Cf. TMh. Vt, I 8. Gen. XxlU, I . ubi pro hebr. π) 'in Alexandrinus interpres utitur verbo ἐτοιμάζειν. II. Πχει προσενννοχεν - αναδεξάμενος ) Προσε- νε νοχε, se. μι τον βμαον , Iac. II, ai. Partem Oblationis re ipsa impleverat Abratiamus, filio ἐπὶ τον βωμονκή θυτιας ριον imposito; parrem I eriscerat animo, quod certissime eum mactasset, si Deus permisisset. Itaque illud sacrificium pro integro atque consuminato, non in sacris modo litteris, sed communi omnium in ore haberi. Philos tur P. 374. D. Πει ραζόμενος, Deo explorante ipsius sidem, idque postremum; nam post id ultra exploratus'

non est. Tον μονογενῆ, unicum, nempe ex iusta matresamilias. Ἀναδεχεσθαι: plus est, quam δέχεσθα . Itaque guScistere non male vertit Latinus. In animum

admiserat promissa a Deo sibi facta, nempe in Isaaci posteritate implenda, quod iani addet. 18. Προς ον - σπέρμα Cui promulum erat'. ex

Dacico habebis poιteritatem. Gen. XXI, Ia. Κληθη-

279쪽

Me ι, erae , Verba enim nominalia saepe sunt realia. Notum est autem, Isaacum, quum morti destinaretur, suis .

I9. Λογισαμενος - Ο Θεος Λογ ισα ιαε νος .referrendum est ad remotius προσεν ἡ νο χε. ReyutariS 5ecum. Credebat, ex Ilaaco se habiturum posteros. Crede-hat, eundem interficiendum. Haec conciliari non poterant, nisi per admirandam Dei potentiam, ad id essiciendum, quod eo tempore exemplo carebat. οθεν ἐκομίσατο) Unde eum etiam per imaginem quandam reευεcitationis exmrtula receyit. 'Eν παραβολ. ii, suppleἐκ νεκρῶν, quasi scriptum esset: οθεν ἀυτὸν ἐκ νεώ κρων ἐν παραβολν ἐκομίσατο. Illud καὶ huic interpret tioni non obstat, si vertas: etiam; quod saepe fieri solet. Aliis παραβολi la. l. est dilcrimen, praeSenti35imum in-tae periculum, a παραβαλ ω, quod interdum est periculo ae exponere. Vid. Schleuarier ad hanc vocem, ut sensus sit: in iρεο praesentissimo Vitae periculo , praeter spem et exspectationem recuperauit. dici. περί - τον 'I σαυ) Περὶ μελλόντων ,st. προφητένων , Vel Potius cohaerent haec verba cum πίσει, file de rebus futuris, i. e. quia crediderat Deo, res magnas posteris suis eventuras, Gen. XXUI, 2 αε. Πίσει - μβδου αυτI J A ποθν ησκων, moriturus, praesen 3 pro proxime futuro. 'Επι το ακρον τῆς ραβδου αυτου habent etiam LXX, Gen. XLVII. at. Vox hebraea tam baculum potest significare, quam rectum ; nam puncta Vocalia, quae significationem variant,

olim adseripta non fuero. Sive iectum intelligas , sue

280쪽

IN EPIS T. AD HEBRAE OS C. XL u8b

haculum non multum interest; nam praecipuum in hac re est, Iacobum Deo honorem exhibuisse. 22. Πχει - ἐνετειλατο in Mandata dedit de ossibus suis in terram promissam deportandis, quod signumerat, eum de possessione promissa nihil dubitare di3. Uuεἰ Mωσῆς - τῶ Πατέραι hic vo eat parentes, masculum pro communi usurpans. Ἀτεῖος, venustus Μoses hic dicitur, ut penes LXX, et Act. VII, m. Vox autem ad corporis atque vultus refertur speetem, Helychius: ας Erος, καλος, ἐπίχαρις. Το διά- σατ μα τοῦ βασιλedietum, quo iubebantur patentea Iudaei exhibere insantes mares, ut interficerentur. Nam et hoc comprehensum suit in edicto , quod breviter

refertur Exod. I. 22. et . I Iusι Μωσῆς - φαραώ Sprevit honorem, quem habebat, diei lilium adoptivum Thermuditist, filiae tanti regia, Exod. II, 9. γενομενος, de aetate in telligendum est: quum aetatem virilem attigi eti

as. Mῶλον ἐλόμενος - απολ υσιν ) Maluit una cum popuIo Dei mala perpeti temρorarita defectiorinia a Deo , quem Israelitae colebant commodis frui. ἈμαρτIce, defectio, a Dei veri Vid. supra III, II. Nil intelligunt per πρόσκαιρον ἀμαρτIαe ἀπόλαυσιν aulicae vitae licentiam, et occasionem ad omne genua peccati. 26. - πιδαποδοσίαν Maiores diυillas enaratus Christi contumeIiam, quam Aegypti disitias, quia Praemium reviciebat. 'Oνει ὀισμὸς τε χρι su

라틴어 텍스트