D. Io. Georgii Rosenmülleri Scholia in Novum Testamentum. Tomus 1. 5. .. Tomus 5. continens Pauli epistolas ad Timotheum, Titum, Philemonem, et Hebræos; epistolam Iacobi, utramque Petri, epistolas Ioannis, epistolam Iudae et apocalypsin Ioannis

291쪽

vGeatur Θεὸς τῶν πνευ ματων γορ σαρκον, Vel Potius patri spirituali, patri qui est spiritus , persectissimus, qui nunquam pro lubitu, sine idoneis rationibus castigat, vel errores in castigando admittit, ut patres humani solent; v. Io. nam describitur Deus ut Parens, non ut cirator. Καὶ ζ σομεν, ut UiυamVS , nempe in Perpetuum et feliciter.

hanc υitam breDem pro vi rhitratia auo noε in diaciplina continuerunt; hic oratem commodi NOStri couεga. ut ipsius sanctitatem imitari poSSimug. In ρος ολί- τας γ' κέρας , ad lictris bitam brobem, vel ad virae huius felicitatem. Κατα το δοκοῦν ο υτ ope. pro arbitratu, saepe ex errore, interdum etiam 1 ua vitia pro uirtutibus instillantes. Parentes saepe sic volunt. sic iubent suos lihelos; stat iis pro ratione Voluntas. 'Επὶ το σ υ μ φ ἔ φαν , ad no4tros USUS; nam nec errat, nec pravis affectibus ah ripitur. 'Aγιοτηρ Θεοῦ, dorictitas Dei. nisi mp ec de Dei gloria, mai State, et beatitudine aeterna in Perpretari. a i. IIῶσα δὲ αλα λυπηρ= προς το παρον, quamdiu sentitur. Οὐ δοκεῖ χ.αρῶς in. πραγμα, εἶναι, αλα λυτης, non gaudium .ed tristitiam parit. si nempe sensus externos consulimus. Radices amarae, sed fructus dulces. υςερον δὲ - δικαιοσύνηο Posthac vero reddit fructum Saluberrimum υirtutis et probitatis, iis qui per eum exercitati Sunt. Καρπος fructus lalubris, utiliS, ex hebraica significatione vocis Da ,π,

quae etiam omne bonum denotat. Alii verrunt: iucunduS, grutuε quia τῆ λυπν opponitur. Δ ικαιοσυ ν η hielatius sumitur, et omnes ossieti nostri partes complectituris

292쪽

IN EPIST AD HEBRAEOS. C. XII. usi

Q. Διὸ - ανορθώσατε) Quapropter remissas manus et genua languescentia erigite, i. e. sumite ani. mum, et maiori studio agite et Perferte, quod Christianos agere et perferre decet. Ex Ies. XXXV, a. Phrasin denuo ab athletis atque palaestra delumtam esse multi existimant. Sed vix credibile est , Iesaiam respexisse ad Graecorum . Iudos. Metaph ira potius videtur ab aegrotis vel longo itinere destitigatis esse desumta. Hesychiu3: παρειμέ- . remisse , languide Sane persecutionum metu languere poterant Hebraei, remittere manu S, ae pedibus defatigari. Comparatur nempe Christiani vita cum Iabore

et cursu.

I 3. Κη τροχιας - ποσω υμῶν Ex Proverb. IV 'H aemita, Dia. Tοῖς ποσὶν hic est Dativus. Se . iis igitur: Facite complanari Vobis Dias, per quas ituri egiis, i. e. auferte omnia pietatis impedimenta tuae μη μαῖ ον Ne membrum debile luxetur, sed sanetur potius. Colligite vires, ne quis in novum periculum incidat, si remiserit vires. ΤΟ Σmembrum corporis, ubi nervi aliquid de vigore suo perdidere. Talia membra , si iter fiat per loca inaequalia, δε- cito loco suo excidunt, sive luxantur, quod hie est ἐκ- τρέπεσθαι. Sanantur autem interdum talia membra ambu Iatione commoda, pπ quam calor nervis redit. Sic removere debebant Hebraei omnia, quibus alii ad defectionem a religione induci potuissent.

erga omnes benevolens. Concordia multum valet ad constantiam in adversis. Ubi enim, qui in eodem coetu sunt,

293쪽

incipiunt discordes esse, ad alium c aetum facile transeunt.

Aγιασμος, υitae integritag. complexus omnium virtutum. Videre Deum notat salutem consequi, et vitam aeternam, Mattia. U, 8. Vel κυριο ς Chriεtus. Chriastum autem videre, praesupponit, eo venire, ubi Christus est, nempe in coelum summum, I IO. III, 2.

I s. 'Επισκοποῦντες - τοῦ Θεοῦ) Supple i . Auendite.

ne quis amittat beneficium diDinum. Beneficium autem est Christianismus. Ergo sensus est: vectetis, ne quia a religione christiana deficiat. Επισ κοπεῖν, i. e. ἐπισκέπτεσθαι, attendere, diligenter Duere, ut medici aegrotos solent. 'Υςερεῖν proprie est a tergo relinqui, turditis υenire, deinde vero etiam dratitui, priυari aliqua rs. My τις-πολοὶ, ne amara venenata radix planta prOPullulans obturbet, et per eam insciantur mulιi, i. e ne homo maIignus insurgenε, malo .uo exemPIo viliOS corrumpat, et mustii per eum inf-ciantur. Ε Deut. XXIX, I 8. sed sensu potius expresso, quam servatis verbis. πικρὶας, radix, planta mala. hic est homo malus, ut I Maec. I, Io. AntiochusEρiphaneε vocatur ρίζα αμαρτωλος. Mos est Hebraeis, Omne Venenum vocare amarum. Pro ἐνὶ χολῆ, quod est cit. Deut. loco, hic legitur quod commodum sensum habet; nam ἐνοχλειν est obturbare, molestia assicere. Hψρocroti illa medicamenta ἐνοχλέουσα audiunt, quae sumta, turbas intro excitant, et ventrem inluunt. Mιαι vaιν, inscere. 36. II τις - πρωτοτοκια αυτοῦ . Notanda est disiunctiva η, ne quis putet Elavum vocari πορ νον. Nam quod

294쪽

IN EPIST. AD HEBRAEOS. C. XII. ass

quod nonnulli arbitrantur, Passium de impudicitia ac πορὼν a Is Esaui, vel ex quodam auctore saero, vel apocrypho, aut certe per traditionem accepisse, Omni fundamento caret. qui nihili facit Promissiones disinas. Nam primogeniturae, quam ΕΔVus vendidit, magna erant iura, quibus amissis, privatus est magna dignitate ae spe, fore, ut numero sae posteritatis, Deo sacrae fieret pater.

etiam postea, quum vellet Obtinere benedictionem, repulSam accepit; quippe non potuit silicere capud patrem sinim sententiae mutationem, quamυis eam cum lacrymiε quaereret. Κληρονομῆσαι, obtinere, Συλον lae, henedictio paterna, apprecationes bonorum

praesertim terrae Cananaeae , nominatim eorum bonorum,miae cum iure primogeniturae erant coniuncta. Elavus accepit quidem benedictionem, sed non eam, quae primogenito competebat. Gen. XXVII, 32-ψα Ma νοίους τοπον non potuit perauadere patri ut mutaret gententiam. Non enim de Esavi, sed de Patris Isaaci μετανοία est icrmo. Maτ α νοια, retractatio, mutatio sententiae atque apprecationum Isaaci cui Esavus persuadero' voluit, ut revocaret benedictionem Iacobo datam. Λωοδοκιμαζεσθαι est, non obtinere quod Nolumus. Ἀυ σήν, sive ad μετανοιαν, sive ad ἐυλογίαν reseras, perinde est. et 8. 'Oυ γαρ- Adhortatur Paulus Hebraeos ad sanctimoniam , arcessena argumentum a sigura legis veteris, quae , ut olim dabatur, populum requirebat purum et castum. Multo magis nos sub Evangelio oportet esse sanctos. Quanto enim doctrina evangelica cum suis

295쪽

promissis praestat Iegi Mosis , , tanto damnabilior est eius

contemtus Quod ut ostendat, modum primo enarrat datae ac promulgatae Legis; postea , ut affectus fuit quum populus, tum Moses. Potest etiam locus hie cum praece denti connecti sic : Cavete vobis ne deficiatis a christiana religione, qui enim deficiunt, ii amittunt hona multo praestantiora iis , quae amisit IEsavus cum posteris , exclusus epopulo Dei. Nobis Christianis patet aditus bad Deum et coelum; veteri illi populo Dei non licebat propius accedere ad Deum. Lex Mosis est severa , terrorem incutiens; religis christiana est mitis, animum tranquillans. Hanc rem illii strat Paulus ex li istoria Exod. XIX. XX. et cum conditione veteris illius. populi comparat feliciorem conditionem Christianorum. Uid. Storrit not. ad h. I. 'Oυ γαρ π ροσεληλύθατ ε - π υρι, h enim accessistis.ad montem igne tactum et a diaglum. Sic saepe Latini dicunt: tmι ne Non enim xkηλαψλῆν de re- 'hus tantum dicitur, quae manibus Raἰρantur . sed et de iis, quae quocunque modo ottingunt lir. Quod mons sinat inter fulmina et tonitrua igne tactus, ardensquo fuerit,vid. Exod. XIX, I 6. 18. Deut. IU, Ii. I s. Κοι et ad nubem densam, et caliginem et proceἷ- am: Γν όφος eit caligo coelo nubibus obUO luto exor

itans serunt. Deut. IU, II. Ad augendam autem spissae nubis dentitatem additur και σκοτος, i pro σκοτεινος γνο

296쪽

IN EPIS T. AD HEBRAEOS. C. - Ο i

plius audirent deprecabantur. Σαλπιγε, tuba, meta in 'phorace est tonitru , oh sonu ni Uelie Delatena, quem edit, et qui similis est shno tubae. Ex Od. XIX, i 6. φανη ρηματων. tonitru . quo praecePta promulgata fueriant. P ματα, praecepta decem . φωυη, p saepe est lo- nitru.--λογον ὰ 'Hς, st. φ inc. Orabant, ne Deus ultra verbum adderet, i. e ne posthac eos tam terribili sono alloqueretur. EXOd. XX, 19. Devt. V, 25. 26. 27. Verbum παραιτεῖσθα ι Attice interdum notat α Ir si σαθαι, παρακαλειν, Precori Sensus horum c iriniatum est: non accessistis ad religionem terrore plenam. sto. 'Oυκ ἔφερον γαρ τὸ δια*- Εομενον) non enim ferebant interdictum. Verba ἡ β ολίδι κητατ ρε ευθη- σεται recre Oinittuntiir; desunt enim in optimis odici. hus, Versonibus et Patribus. Aon poteriant ferre illud verum edictum de non tangendd monte, quod continetur Exod. XIX, la. 33. Ingens lane metus caussa ex tamia severitate, quae nec bestiis parceret.

a I. Κ' - ἔντρομοσὰ Et tiam terribilis. ertit illa species cierribile illud spectacidum y ut ipse adeo Moses

toto ae diceret corpore contremiScere. Καὶ, pro α λ. λοικαι, iPSe cideo BIOie3. quam :s quotidie cum Deo vers batur, et identidem videbat eius gloriam ac maiestatem, tremebat tamen hac vice, atque extimelcebat. Verba στω

φοβερος το φανταζομενον, parenthesi sunt includenda. Τὰ φανταζόμενον, NiSum, SyecieS. sc. ipnis, tonitrua, caligo, de quibus in praecedentibus erat Iermo. Το aisa sumitur, vel ut Hebraeis re, de animi coe ita-- ilonibus, vel de ipsa actione, trocmebat toluo et horre-

297쪽

t. Alii existimant Paulum haec verba petiisse ex Deutita, i9. alii ex Exod. XIX, I9.

a --αγγέλων 9 Sed accessistis ad Sionem montem, et ad urbem Dei immortalis, Hierosolymam coeleatem, itemque ad angesorum myriadaa. Describitur civitas illa supercoelestis, domicilium angelorum et heatorum hominum, sedes maiestatis divinae, imagine desumta ab Hierosolymis terrestribus. In monte Sione David Rex sedem regiam habebat; in civitate illa coelesti Iesus Christus. . Hierosolyma vocata sunt ΔρόποLς, coelum potiori iure vocatur πολις Θεοῦ ζῶντος. Καὶ μυριάσιν ἀγγέλων. Sic enim recte interpungitur, et πα-νητ υρει tu itur cum vocibus καὶ ἐκκλησί , ut hene CarpetOυιu4 monet. Consentit S. U. NOEssELT, Exercitati. ad sacrarum Scripturar. inωγretationem Pag. I 8 o verbum παννγυρει non potest coniungi cum an tecedentibus μυριασιν αγγέλων, nisi velis cum Origine Iegere μυρι-ΩΝ αγγάλων πανηπυρει, quod nullam habet

veterum codicum aut versionum auctoritatem. Atque etiamsi το καὶ, ceteris omnibus sententiis praepositum, ante παννγυρει desiderari non debere Videatur, recte tamen

illud omisiam fuerit, si verba παν γύρει et quae sequuntur, in appositione posita sint, atque ista πανηγυρει ἐκκλησίν ' πρωτοτοκων ἐν ίρανοῖς απογεγραμμένω- declarandi caussa sive descriptionis instar adiecta. 23. Πανηγι ρει - απογεγραμμένων ) celebrationem et coetum primorum in coelia conscriptorum. Πα νήγο ις saepe est conventua populi Israelitici ad Deum laudandum, Hos. II, II. in sinum; li. I. autem in

298쪽

IN EPIST AD HEBRAEOS. C. XII. 3o5

universum conDentio. Hesychius: πανήγυρις, ἐορτ i. ,np., conυent υε. Πρωτοτοκα ι, electi, celsissimae dignitatis homines; regni coelestis cives; Deo cari; nam primogeniti parentibus suis prae aliis cari esse solent. 'Ενουρανοῖς ἀπογεγραμμένοι, scripti in albo eoelesti: nam ἀπογράφεσθαι et vox censualis ,

ut videmus Luc. II, I. - τετελειωμένων J Et ad iudicem omnium Deum, et ad proborum, qui iam ad metam Pertigere, animaS. Quum auctor Deum κρι- την πάντων nuncupat, perspicuum est, iudicem mitiori et quasi fausto sensu dictum etsi, fere ut c. X, 3Ο. et a Tim IV, 8. ut non ille ut iratus sive severus iudex vel legislator cogitari debeat , cuius conspectu in Sina monte vel Moses contremitisset, V. a . Tελειου M proprium est eorum , qui pervenerunt ad metam , pri positumque consecuti lunt praemium, ut Phil. III, Ist. Significat igitur statum optimum , ad quem animae a corpore separatae , Pervenire possum.

qui noυum foedus sanxit piaculo Sanguinia ἄiai, magis fausta pο4tMIanti4, quam Abelis Sangula eslag lassat. In verbis νέας μεσίτης κ. Lμα ραντ. intis δια δυοῖ9. A. ἰμα φ αντισμοῦ, anguis luειralis, i. icorda quasi aspergit, et a peceatis libet at. Senius eli: i'aiticipes facti estis heneficiorum , quae ex morte Christi a lvos redundant. Κρίττονα λαλῶντι παρῶ τὸν Ἀβελ , meliora Ioquitur L postulat, quam profuἔu1 AbeliSoc., ιguis. Olim Λbelis caede Deu, provocatus est ad l. ..c. H dum; sed propter Christi mortem nobis condonat Pin. ca i. Pro κρείττονα multi Codices et Patres habent κρεοῦ

299쪽

SCHOLIA

νον, et pro παρα το ν 'Aβελ legunt παροι το Aβελ, seae Iμυοι τοῦ Αβελ, sensu ciui dem eodem. Κ ρείτ το να , meliora, acceptiora. Sanguis enim Abel λ loquitur vindictam, at ille Iesu Claristi, te nissionem Peccatorum. Cf. lupra c. XI, 4. Locutio: Το Iιμα iαλῖ , desumta este Gen. IU, Io. Similis Iocus est a Mace. Ui II. 3. Christus

intercedit pro ni bis, i. e. 1ervat nOS in Perpetuum.

23. Bλιέπετε - λαλῶντα b Cauete, ne repudietis loqueritem ceum, qui nobiε υoluntatem Suam reuela. υit γ Παρπιτειε eth aυcrSari, rcyudiarE reCuSars, Oblequium denegares. λαλῶντα, pro λαλήσαντα, frequenti locutione. Per τόν λαλοῦντα alii intelligunt Deum, alii Iesum, de quo v. a . sermo fuerat. Posterior sententia praeferenda elle videtur. 'Ει γαρ - αποςρεφομενοι, Si enim illi non sugerunt poeria in b, qui in terra ipsos alloquerit m r udia Uerant, quanto minu nυε, Si de coelo alloquentem Syreυerimu4 η οἰ ἐκείνοι παραιτησαμενοι sunt ii adiitae, tum ad Horebum congregati, tum generati in , quorum σκληροκαρδια et απις α in

Pentateueho describitur. Το, - τῆς γῆς .intellige i UOSen. χρηματίζειν h. l. eli Oracula diυina promulgare, quod fecit Moses, qui in monte Sina , ἐπὶ τῆς γ/ς, iegem promulgabat. Deus in promulgata lege non potest dici in terra locutus esse, qui potius ex coelo verba legis pronuntiasse dicitur, ut Exod. XX, aa. Deuter. I La 6. Πολλω μῶλλον ήμεῖς, sc. ουκ ἐκφευεο μεθα. Τον απ έρανοῦ, nempe ντα, Pro χρηματισαντα. Dicitur autem Cliristus de coelo loqui, quoniam in coelo - ad dextram Dei sedens in omni terrarum orbe propagat per doctores suum Evangelium. 'Aτο

300쪽

φη ματων de monte Sinai, qua montem terramque circumstam tuassatam fuisse et mmmotam, Patet ex Exod. XIX, 3. ου , te. eius, qui 1Hinc de coelo loquitur. Dicta enim de Deo saepissime in N. T. de Messia explieantur. νυν δὲ ἔρανον γ Nunc autem promi4Sum habemug, quo diri xit: Semel adhuc non modo terram , Uerum etiam coelum ιρε um concutiam. Illud νυν absolute sumendum, quod attinet ad Praesentia tempora. λται, . λέγων, promisit de nostris temporibus, apud Haggaeum C. D. 6 Magnas, inquit, antehae se ei mutationes; sed restat longe maior. Illa Verba: commoUeb O coelum, terrain, maria, Omnesque nationes, indicant: eficiam maximam oris his terrarum conversionem et reVolutionem, sic ut omnes nationes ad Meiliam veniant. Haec orbis terrarum conversio et revolutio effecta est per religionem christianam, eiusque in toto orbe propagationem. Storrius hunc locum refert ad interitum huius mundi, et novum mundum, nostram hane in terris commorationem secuturum, a Petr. III, r. sqq. Verba huius cominatis non ex Haggaeo desumta,

sed ipsius Christi αγραφα esse putat. Sic Paulus Λet. XX, 35. etiam dictum Christi αγραφος citavit. 27. Το δὲ - μη σαλευόμενα ) Illud autem: adhuc

semel indicat mutationem eorum quae commotα sunt. quiyye quae 4ic facta Sunt, ut maneant quae eoncutiuntur. Ε τι dicere solemus, quum madinum aliquid et antehac inauditum molimur. Δηλοr τῶν λευομένων τὸν μετάθε v, indicat mutati tremeorum quae commota εunt. Tα σαλευόμεια vel est Oe-

라틴어 텍스트