장음표시 사용
41쪽
autem Censores ait Festus, ob id dicti, qu&l te suam quisque tanti aestimare solitus
Cprimo, ut opinor, animantium ortu petitur rigo summi boni.
A'πιδί ἱιν, qua secuti dum Epicurum a prima animantium appetitione voluptatem Torquatus summum bonum esse frobabat,refellit doces neutram Epicuri voluptatem inde posse colligi finem esse bonorum. Illa enim quam summam ducit, posita in non dolendo , paruulos mouere non potest fideirco ne illam quidem expetunt. Alteram vero, quae est in nrotu. Sc sensum suauitate demulcet .s pueri expetat, eam non propter voluptate expetunt,sed se suumque statu tuendi causa. multum vitiosa J in veteri est vitios Paulo post,
Nε VLLv liabet ictum,quo pellat animi statum hietio dolendiJ melius alij libriliabent, N a C Lxv habet ictum quo pellata nimii status hicno dolendi.
Besharam n eronustum iudicium putυ.
Non modo in ratione Epicuri niale conclusum est.sed ea que sumpta fuerue, falsa sunt. Bestii enim quod tribuitur iudicium. id nullum est, a commentitiu. Cosilium enim sine ratione consistere nusquam potest , ut nee mea αἱρετ : Ideo Aristo teles bestiis hanc detrahite. τω μεγάλων se θικωνα. 5 7. de moribus ad Nicomacbu, de bestiis onuens ,ου mi inquit, oratim. ἔχει. ουδ ευγισμον, αλ. εἰ si κε ἡ φύσεως. Item illa infantium prima motio naturae .rametsi voluptatem sequi videatur alio tamen referri debet, nempe ad sui conseruationemri aut ii ne alio quidem , alia certe Primae aetatis facta 'uasi inuitamenta iraturae sunt etiam spectanda: quae profecto indicat ad rem maiorem,quim sit voluptas nos esse natos. Qui disputatio lib. s. v
Omne enim animal simul γ tortum est, seipsum.
Lociis iste de virtutum initiis in prima animantium aetate perspectam miselebratissimus est apud hune aut horem. Est enim non modo in singulis his quin q, de Finibus libris tractatus. sed etiam in libro de Oiscis,&in de Legibus. Qu9s omnes locos de ad sermonis copiam elegantiamque.&ad rerum uberrimam intelligendam disputationem inter se comparare non inutile fuerit. De his autem primis naturae luminibus sparsas reperire licet disputationes apud Aristotelem , cum in aliis, diri potissimum in libris de animalium partibus. Ex huius autem disciplina natan e se asserit alio loco Stoicorum summi boni collocationem , in conuenienter naturae Vivendo. A, i, vi scilicet Leorpus. in veteri non est scriptum illud,scilicet.
Nihil em putare esse praeter voluptatem, non membra, non sensius.
Ad haec verba, c quae non multo ante praecesserunt de voluptate eis rese renda ivt integri saluique limus, pertinet disputatio quaedam , quae est apud Aphro
borum sensus est, In primis autem id diiudicare licebit si duee natura perspiciamus animoq coprehendamus, utra alterius causa nobis simul, corti sumus, natura fit at-
42쪽
tributa, Acti6ne propter voluptatem,an vero voluptas propter actiones. Atqui nemo non intelligit voluptatem animantibus a natura propter actiones tributam esse. per quam integra se salvaque conseruent. Nam fieri non pote V, ut, nili nutriantur, vitam tueantur suam: inde insita in nobis est ea , quae ex alimentis percipitur voluptas. qua nos incitati alimentum quum non adest inquirimus eoq; praesenti utimur. ut laborem melioribus in rebus nonnunquam insumptum mitigemus,accius dulce dine leniamus Absurdὀ enim dixerit quis nos ideo alimentis uti, non ut ita conseruemur sed ut eorum voluptate vescamur.
Ergo nata e enotia veterum , ademicorum Peripateti.
Veteres Academicii Peripatetici iidem multis in locis Ciceroni dicuntur . ni mirum ab uno principe Platone prosecti: postea tamen diuisi aliis titue aliis succedentibus Scholae discipulis. Ii autem in bonorum fine. quod totius philosophiae ea putestrae initium, min quo si peccetur, tota ratio philosophiae labitur, dein serni Esenserunt: nempe id esse bonorum extrem im voluerunt naturae congruenter vivere οπι Ἀνουμαὰς τοῦ φυσο tota siue ἶφυπιν L . quod interpretati sunt natura duce, ex virtute vivere. Posteriorum vero Philosophorum , alij ad eum finem quicquam adiungendum arbitrati sunt .hi voluptatem, illi vacuitatem doloris. Alissimplex ex. tremum, pr termissis honestis,duntaxat amplexati sun Urt qui solani voluptatent, ut qui indolentiam,vt qui tantum prima quae sunt secundum naturam Stoici porro dii statuunt extremum secundum naturam vivere,aliter atque aliter interpretatur. Zeno no γου uviae του φυσει Γν,οπs κατ' ἀρετ U L;: Chrysippus, κατ' ἐμπειριαν ex ς υσισυμβανοντο, lG,Diogenes stoicus, si Mγιςἄν ta τῆ α cta φυσιν κλο, . quae tria recenset Cicero Carneadi summum bonii visum est, το τυγχάνειν et πρω ν φύσιν In hac autem Philosophorum comprehensione annumerandi nonsuerunt idcirco Pyrrho, Aristo merillus, quod rerum delectum omnem abstulerint atqui sublatis ossiciis sapientia simul aufertur.& virtus omnis.
Ebrante ea quae essent secundum naturam,reiicienteqxe contraria.
In veteri codiee est. Li GEM TIM A quiessent secundum naturam. reiicientemque contraria forma loquendi usus est quoque Cici lib. . Viuere adhibentem scientiam earum rerum quae natura euenirent. Et paulo post eo de libro, Officia omnia media aut pleraque seruantem vivere,in iis ouae secundum naturam sint facietem vivere. Q d a Graecis loquendi genus sumpsit Cic. sic enim dicunt, παν- - καθη θντα aeret Musis ita Praeterea lib. 3. eadem haec verba repetita sunt, quae ita illie in omnibuς.quos videri in leguntur codicibus,ut hoc loco legenda contendimus. Verba sunt, R, ut summum bonum sit vivere scientiam adhibentem earum rerum quae natura ei leniant, seligentem quae secundia naturam, si quς etiam cstra naturam sunt, reiicientem. Quod illie dicit, vi E R scientiam adhibentem earum rerum .quae natura eueniant, hic prosert acum intelligentia earum rer quae natura eueniret Verbum, INTELLIGEN- A,dum advoces,eligetem reiicientem, referri libratij putauerunt,casum mu
Reliquisibi onctiterunt, ut extrema cum initiis c nuenirent.
Ex singuli vocibus .ait alicubi Cicero. Philosophi specta di non sunt,sed ex peris petuita tei constantia Debet enim apud Philosophos, quorum nomen celebratione dignum futurum sit.talis esse contextus rerum , ut respondeant extrema primis. media utrisque. omnia omnibus, ut quid sequatur videant, quidqtie repugnet. Id vero contempsit Epicurus. qui quina sibi eonstaret conuenienterque diceret, noua borauit. Ita quae uno loco ab eo confirmantur .eadem aliis eius scriptis refutatur ta lia quaedam Tusculana quinta commemorat de eo Cicero. Ex quo fit, inconstans
43쪽
& instabilis sit esus ditaplina. In eollocatione summi boni inodb agnoscit soli im Glabonum .motum sensibus iucundum . modo doloris amotionem in fine bonoru ponit.quae certe limul eonstare non possunt.
Nam quod issensibus ipsis iudicari ubb tutem bomis esse.
Negabat picurus vllam rationem requiri debere inconstituendo summo bono praetissensus,ut vult,incorruptos,& veros iudices. At contra senti ut omnes, qui legitime philosophati sunt. Grαπι eue, inquit Plato,balos δι τ ριμον ν σκεψις απα e Ata δια ἀνάτων,, ν των L A, Me ησεων, qui biri significat ea. quae oculis dirigatur in uestigationem erroris plena ni effri plenam etiam quae auribus qua que e teris sensibus Aristoteles tametsi in iis quae propria sunt cuiusque sensiis falli neget tamen cum de communibus iudicium adhibendum est rebus eorum omnino non admittit iudicium ut fallaxin captiosum verum est quidem oculos integros iudicare hoc atrum,illud candidum. tangendi sensum,calidum illud, hoc frigidum: at iste niolus suavis qui sensibus adsertur sitne in bonis necne numeradus, ne significare quidem possunt. Ad alios igitur iudices est prouocandum. Caeteriquae legibus decreta sunt .in genere decreta sunt. Neque enim leges singulis de rebus ferri potuerunt. de quibus autem statuunt,de iis aliter iudicare non licet, nisi aequitatis habeatur ratio. De quibus non statuunt,non omnino in iis nostri sensus qui fallax est .sequendum est iudicium sed accommodate conuenienterque iis quae iam decreta de statuta sunt,semper est agendum.
Quam intur pronunciabissententiam ratio adhibita primum.
Remotis Epicuri veritatis aestimatoribus sensibus alium synceriorem incorruptiorem iudicem adfert. nimirum rationem quam vult optimis adiunctis consultricibus artibus icientiis adiunctis item rerum omnium reginis virtutibus,vere de constituendo bonorum is .alorum fine statuere. Atque ea est omnium sanioria philosophorum sententia: Aiunt enim rationςm deprecari ad optima, rectam rationem causam esse omnium virtutuna. quae quidem vera esse possunt, si accipiantur de rebus rationi subiectis id est de politicis oeconomicis. non autem de spiritualib . Ita cum finem bonorum aliquem statuit ratio finem intelligamus ciuilem, Moeconomicum: quem si minus accipere possimus,eum ipsum repudiemus. Nam in spiritualibus, qualia pertinent ad nostra .id est, veram religionem, plane caecuti ut Philosophi, de animales,ut eos vocat D. Paulus,homines. Quid ergo statuet ratio in quo bonum extrema esse velitὶ non certe voluptatem,quihomini cum beluis communis est. Debet enim propitum esse homini, no commune cum aliis,eius summum bonis.
Non indolentiam .non item priina naturae initia quae comitantur, non finiunt sumanum bonum. Ergo ad honestatem fugiet id est ad virtutis actionem. Hactenus ratio.non enim superius ascendere potest,ut ad Deum qui summum est hominis bonum vere accedat. Eorum autem qui honestum summum arbitrantur esse bonis,duplex fuit sententia Stoici enim nihil praeter honestu in in bonis ducunt,sed reliqua omnia aut ad vitam beatam nihil valere, aut quia eorum sunt aliqua digna aestimatione,praeponenda esse, non expetenda Veteres tum Academici,tum Peripatetici honestum illi quidem propter se lante omnia expetendum ducunt, in eoq; vitam ponunt beatam: sed compleri debere primis illis qui sunt secundum naturam,in vitae omni prosperitate,arbitrantur. Quae Philosophorum in verbis modo, non etiam in rebus dissensio est,ut quarto quinto huius operis libro docebit Cicero.
Quae potui appellari rite sapientia.
Diuinarum rerum etsi scintillas quasdam Deus in animis inseruit, tamen ita eae
corruptae sunt, ut pirae in tantis rebus T cutiant etiam sapientissimi. Et tamen in
tanta ignorantiae caligine,quod assequi minime Philosopm potuerunt, aliis id asi
44쪽
quendum proposuerunt inuenti sunt qui sibi rem tantam arrogarint, sese dum
nuncupant inpientes. Sapientia men in sic definiebant,ut scribitur Tuscul. . vietaset rerum diuinarum 'iumanarum scientia cognitioque , qu .ae cuiusqi rei causa sit, ex quo efficiatur,ut diuina imitetur sapiens,lium ana omnia inferiora virtute ducat. Qui enim sapientis nomine sese appellat, is sapientiam habeat necesse est. Ita hoc loco adhibita .inquit, scientia rerum tum diuinarum, tum humanarum , ratio finem bonorum rect constituet. Praeclare , si tantam rerum cognitionem assequeretur per se ratio quod quia non potest, quisque sua secutus est cogitata, 6 figmeta Hinctam variae extiterunt de inimo bono sententiae.
Huius ego nunc cathoritat sequem idem faciam.
Philosophorum summi boni explicationes singulatim discutit, omnes eas repudians quae ab honesto seiunguntur. Breuiter aute singulas percurrit. donec ad Epicuream peruenit, quam examinandam potissimum nunc sibi proposuit Aristippi prinia est,qui Cyrenaicorum princeps fuit. Is δυαrce citis,id est , corporis voluptatem, siue motum sensibus iucundum, finem bonorimi extremum esse voluit, in e6que vitam beatam costituit reiecit auia eius schola Epicuri ατυρα Iim siue αἰρλλησιανοῦ
negauitq; quicqua nisi quod adsit quodq. praesens sit in volt ptate numerandii. pr
teritas enim voluptates aut futuras, quas libenter ainplectebatur Epicurus cum illae iam non sint, hae nondum adsint,incertaeque sint,ad nos nihil pertinere . At is cum suis reprehenditur, ouod non recte hominis naturam perspexerit, cuius consormatio constitutioque ad aliam rem eum natum esse confirmat Aristotelis verba sunt apud Plutarchum, αἰαγκαῖον τον xλciei Mor, vel istum θνα τω ονταν, ii, MomGν τῶν δεον υν .usd Chrysippus arripuit. βιω δι. inquit, 42 ον-ν, .ωe,m .'
Nec vero audiendus Hieronymus, summum bonum est
secunda summi boni explicatio. quae est Hieronymi Rhodii Peripatetici,ta etsi hac in re Peripateticos prodiderit, posita est in non dole do siue in doloris priuatione:quanquam Lactantius duo genera faciat summi boni,priuation doloris.& non dolere omnino. Reprehenditur hae e finis constitutio quod φέησιν, id est, in re nihili, non m Iiν.in firma constante re. bonum extremum posuerit. Ac priuationem doloris summum bonum putare,ait Firmianus non plane Peripateticorum ac stoicorum,sed Cynicorum Philosophori esse: quod vult ab aegrotis,& in aliquo dolore positis esse disputatum Deinde subdit aliquanto post, Abnae vanitate non longe abfuit qui omnino nihil dolere summum bonum dixit. Nam praeter quod omne animal doloris est fugiens qui potest sibi hoc bonum praestare, quod nobis, eueniat. nhil aliud possumus quam optare Tertia Carneadis non tam constituta, quam proposita,in prinus naturae principiis vertitur. At illi primi aditus ingressusque nissatis habent dignitatis,ut summum bonum contineant. Et he quidemsimplices tres
iunt summi boni constitutiones et v I bellum gerebat opponeretur,4 vetus, OPPON ERET, Quod etiani Germani ad codicis marginem adscri
Nam qui ad irtutem adiungunt et ei, oluptatem.
Bona extrema iuncta secerunt Callipho.& Diodorus. ille ad honestatem, volu ptatem: hic, loloris vacuitatem adiunxit Verum pariter probabiles ex non sunt, ut in eodem gradu cum virtute sint comparandae: superior enim est honestas voluptate. Mindolentia mi offici diungere honestati duas illas voluerimus, adiungenda etiant eadem sententiain ratione etiam alia que natur conueniunt. Nec dubium
45쪽
effugere voluerint ideo affixerunt honestatem qui beIuis non est eommunicabilis: sed effecerunt, ait Lactantius ille Firmianus repugnans bonum quoniam qui voluntati deditus est honest.ue ciueat necesse est: qui honestati studet, voluptate. Nee refert. an indolentiam dicas cum res eadem it,led mitiori verbo, minusque odioso explicata . .
Quae quum rigoni Morrhoni omnino ν alunt pro nihilo.
id est, Pro nihilo existimantem quae inter intutem Ic vitium media sunt nee vlla in iis discrimen relinquentem , sed omnia exaequantem, vitam agere . Eiusdem Aristonis de virtute sententiam refert Plutarchus, se σων si χιος τοῦ Μ πσι μα- Herillus vero Carthaginientis extremum bonum dixit esse , ' mxκαιι , ex sp sus ἀεὶ πιν-αῖα pisi, ον- πὸ re με ἰm σημη τῆ διαc βλημι- ρν, μεταζ ἀρε erus κακἰαι ἀδιάφοs id est, vivere, omnia eo rilerentem,ut cum scientia vivat,in ignoratione non decipiatur quae vero interiecta sunt ter virtutemin vitium. indifferentia esse.
Vnum quoddam bonum vidit,sed nec optimum,nec Τπο.
ya scientiam alterius rei gratia homines appetunt non propter ipsam Artes enim ideo discuntur ut exerceantur, exercentur autem vel ad subsidia vitae, vel ad
voluptatem vel gloriam: ideo concludit Firmianus hominis summum boni esse noposse. Deinde docet.quam vitiosa sit ad vitam tuendam. Rem p. gubernandam ea sententia Praeterea,inquit non mediocre huius disputationis est vitium.quod scie-tia nuda ponitur Incipient enim beatiores videri, qui artem aliquam scierint imo vero qui ex res malas scierint vi tam beatus sit qui venena didicerit te perare, quam qui mederi. Quaero igitur,ad quam rem scientia referenda sit: si ad causas rerum naturalium quae beatitudo erit mihi proposita, si sciero unde Nilus oriatu vel quicquid de coelo Physici delirant3Quid quisdearum rerum non est scientia ,sed Opinio, quae pro inpentis varia est Restat ut scientia bonorum ac malorum, summi bonumst. Cur ergo scientiam maluit. quam ipsam sapientiam summum bonum dicere,cumst utriusque significatioin vis eadem Nemo tamen usque adhuc summum bonum dixit esse sapientiam. quot melius dici potuit. Nam scientia parum est ad boni suscipiendum .m Ilum qi fugiendum,nisi accedat de virtus. Multi enim Philosophorum. cam de bonis,malisque diisererent,aliter tamen quim loquebantur natura cogente vixerunt quia virtute caruerunt. Virtus aute cum scientia coniuncta est sapietia. Quae Lactantii verba adscribere malui,quod hunc locum exponant, cuam aba meo marte fingere
Nam cum cademicis incerta lucituris ent,qui nibi
Academici censebant nihil oportere aut profiteri aut affirmare,aut assensione approbare sed iubebant cohibere semper. Scab omni lapsu continere temeritatem: quae tum esset insignis.quum aut falsa, aut incognita res approbaretur neque hoc quicquam et set turpius. luam cognitioni perceptioni assensionem approbationemque prςcurrere. Haec Cicero in Academicis Latius persequitur. Academicorum, inquit Galenus .proprium est ά s: mxcis ris ' ειτα εις 'λιν. Vocabant autem ἐπιλM .ceia'ami τὶς ἀορις ω o rspm ce μη Irad Η 'xυς ορισαδ ι .s m πινέd, Γάβα lae, Dictu eorum idem refert,κατάλη alον μηδενλι θαιἀν ibi ra*Mi. . Ortum eoru indicat Lactilius Academici,inquit,cotra
Physicos ex rebus obscuris argumentati sunt,nulum esse scientiam:& excplis Pau-
46쪽
earum rerum; neomprehensibilium contenti amplexi sunt ignorantiam tanquam scientiam totam sustulissent,quia in parte sustulerant. Verta non viderunt in medio constitutam rescientiam quae illos ad sapientiam transmitteret. Atq. est hoc ab Arcesila introductu genus Philosophi ἰαυσαγον, quod Latine instabile siue inconstans possumus dicere.
Cum Epicuro autem hoc plus eci negocii, quὀd e duphcigenere.
simplex nomine non etiam re .bonuin posuit Epicurus Adiunxit enim Hiero, nymi summum bonum,id est, indolentiam .ad Aristippi motionem sensibus iucundam quae duo uno voluptatis nomine coplexus est, idcirco alicubi inter simplices de Finibus bono tu sententias M. Tullius hanc Epicuri enumerat. Nunc contra ea dicere aggreditur,prius ostensa confutandi difficultate, propter fautorum discipli: nae huius multitudinem quae disciplina cur tam multiplicata sit, libro primo dictu est. Caeterum Epicureorum nomen,quantia uis multi fuerint, semper apud probos cani iudieij homines male audiit malebantq; homines Epicurei vitain moribus esse. 7dici ac videri. Propterea parsi admodii nominis huius valuit authoritas , qua virtutis splendor, desvit integritas solet commendare quam quidem isti homines. nisi sit voluptatis efficiensi non quarendam esse iudicarunt . MAXIMAM vi Meum illis populis facit Jvetus codex habet M Axi MAM vi populus cum illis facit I& eam lectionem Germani etiam adnotarunt.
dam quidem certationem homo inacutus, diligens hosp.
Idem dicit in Academicis, Vnum igitur par quod depugnet reliquum est, voluptas cum honestate de quo Chrysippo fuit quantu ego sentio .non magna contetio.
Discrimen hoc loco interpretatur Nonius, liuisionem,separationem,citatq. hanc sententiam,& legit, i, EAM FRu comparationem Positum putat, pro eo quod habemus, rerum comparatione.
Elo autem exissimo si honestum ab quid ostendero, quod si ipsum.
Honestum omne propter voluptatem expetendum esse vult Epicurus. Quesergo honestum propter se ion alterius causa expeti Probauerit, is totam euerterit sum. mi boni in voluptate collocati rationem Debet enim id quod extremi bonorum statuitur,tale esse .ut sua vi suaque natura sit expetendu , nusquam q. aliis reseratur. Quod ut efficiat ab honesti definitione proficiscitur cui ut vim in animis hominum inditam esse. studiis S factis comtrobat miod autem multis verbis dicit de honesto .id paucis Plato expressit, αγαθον λαυγω iaceν,4 Aristoteles, δἰ α λαιρετον De επανιτον appellat,ac Stoici τοκογν definier ut το πιὸς es ἐρωτrsi κἄ- σειρα- πως εχον.
Vbis memoria forte desereri tuum ent γ meras.
Manu scriptus habet duntaxat pro illis ni memoria sorte defecerit. Vtrum sit verius, udicent eruditiores Certe non solet aduersarius ei qui co tradisputat locos indicare, quos maxime vult intactosin minime refutatos. Eande lectione inuenerunt Gerinani in suis codicibus, ut ad marginem libri eius quem edi
Homines enim etsi mrdiis aliis, tamen hoc Ῥηοί bessus.
In natura hominis honesti sontes inuestigat. quod in partes quatuor susum est. prudentiam .iul itiam, sortitudinem, S temperatulam quaein totidem verbis Plat ni efferuntur. νό:ηMς δκαιο σαώνη, Moci α,σωφρσυυη. Sumptirna est initium adisserentibus hominum cum beluis Qui locias etiam principio Officiorum iisdem pendverbis expolitus est: Homo qui rationis est particeps per quam conlequentia cernit. causas rerum videt,earumque progressus,&quasi antecessiones non ignorat,simili-
47쪽
tudines omparat rebusque praesentibus adiun t atque annectit futuras satile tu
Eadem ue laetoscit hominem hominum appetentem, cumque his.
Eademque natura. ait in Offici vi rationis hominem conciliationi ini. ad orationis. 5 ad vitae societatem: in generat in primis praecipuum quendam amorem, in eos ci procreati sunt. impellitque ut hominum cceius S celebrationes esse, dc a se obiri velit. Sic enim habet vetus noster codex . Quae est iustitiae fundamentorum circu scripti, Loeus ex Platonis Epistata ad Archytam Uiaee ita habet. ἀμὰ, -κci ν δει άθου acid om ἴκαςo Mμίν ου αὐτω μονον γε θνω ,ἀλα ρ,οἰ meis. μων, σῖ- οῦ π *ἰldα,το A et o γωνησαν e, at o υιποι δ si qui etia in Officiis citatur. Sed quoniam ut praeclare scriptum est a Platone non nobi sollimnati sumus: ortusque nostri partem patria vendicar,partem amici logiu, vetustus codex, longiu o .
Et quoniam eadem natura cupiditate ingenuit homini veri inuentedi
Sapientiae siue prudentiae initia designat, in qua designatione illud Aristotelis tractatur, ν αἰξρωποι το GAν ὁμγ' ac φυσει quod de in Officiis iisdem set me verbis exponitur. In primisque hominis est propria veri in uilitio atqi inuestipatio. Itaque clim sumus necessariis negociis curii q. vacui, tum auemus aliquid videre audire. addiscere cognitionemque rerum aut occultarum, aut mirabilium ad
beatὰ vivendum necessariam ducimus. Ex quo intelligitur . quod verum , implex, syncerumque sit,id esse naturae hominis aptissimum Plato lib. de Legibus, ψ δος inreuit, μου A. ιη Κν,μιηγα να-,μηδ' κίβδηλs γωος επικαλουμ2Moe θεοῦν, annosis μητ/γ Η κάἱora ou. io, rasan Elcmi Tria iunxit Cicero,ut Plato, vana,falsa, fallentia: quibus tria itidem opposuit, fidelia, simplicia,constantia, siue
Eadem ratio babet in se quiddam amplum arqV magnificum.
Fortitudinis sontes aperit. Est autem ev/ιος rigor ille animi, nihil timendi principium ut ait Plato, vj ωνcνόηκα ως ἄμαχον - ἐς νητον ξυμ u- όν ne uis να-ρ πάντα α φοί, ae x Ma di τος, ων in εκα. Vnde&μιγαυθυμ siue μεγαυ- ψυχὴ propriuin esse dicitur ,το-xmφονηmio, . Quae in hane sententiam scributumno sic. ea si velix conferre, omnes autem studiosi, esse debent adscripti inus. Huic. inquit .veri videndi cupiditati adiuncta est appetitio qu aedam principatus ut nemini parere an inius bene informatus a natura velit,nisi praecipienti aut docenti, aut viditatis causa tum Se legitiive imperanti: ex quo animi magnitudo existit humanarumque rerum contemptio. Eadem alicubi ni e legisse apud Platone memini.
Atque his tribus reneribus bone torum notatu, quarta equitur.
Temperati et siue opstiae primam explicat conformationem: Charmides adolescens apud Platone a Socrate togatus quid esset teperantia, resipondet quae ad hue loeum pertinere mihi videntur, δοκει σωφo, M'. το 3σμως πάν- άulci ν, is , ONU, I, τα οδρὰ βαδ ζειν, i δε αλ γ' τα 2. α παντα ῶσαν mi πτιειν , si iis δοκῶ ἔφη, irast. δεῖ, si χὸν ταμ λ ωτῆς. d paulo post, δοκοῦτοι - tu,
48쪽
φbditi . Quod ait de similitudine in sormarum specie perspecta , ex Platona Symposio ductum est,ubi ait, si φη , πν ρξωσί ντ ανα αδ τα καλα σωμα m. πωγον H ἰ- ορε *γοῦται λή γήμα/ος, υνο αντον σωματο ἰταίθαγω ναοῦ όγους καλους. sequitur mox, απι καλῶν σωμαoων ita πι καλα επιτ ιδωματα, isti ἀο ex καλων imo δωμα , Σύ - καλαμαθηματα. Officiis, Nec vero illa parma vis naturae rationisque, quod unum hoc animal sentit quid sit ordo, quid sit quod deceat, in factis dictisq; qui sit modus itaque eorum ipsorum quae aspectu lentiuntur,nullum aliud animal pulchritudinem venustatem conuenientiam partium sentit inam similitudinem natura ratioque ab oculis ad animum transseres, ni ulto etiam magis pulchritudinem .eonstantiam ordinem in consiliis factisq; eon seruanda putat: cauὸtque ne quid indecore efforminateve faciat. tum in omnibus de opinionibus, 5 factis ne quid libidinos aut faciat,aut cogitet.
Si enim ad hone talem omnia referantur,neque in ea Poluptatem.
νδονI, min. Citat& Arrianus Epicteti familiaris verba,quibus quid esset honestu hic voluptatis assertor explicuit οὐ moe,inquit, i oloe γἰνέται Oi'πικου in λόπι ἀπος πινων, ημη. νοῦ τ τ αλὲν καρατο δο ρν. ενδοἱον ergo vertit Cicero , populari fama gloriosum, S in Academicis, quod gloriosum sit in vulgus: Audi, inquit contra illos qui nomen honestatis a se ne intelligi quidem dieant, nisi sorte quod gloriosum sit in vulgus, id honestum velimus dicere. Quanquam eam mi καλε significantiam apud Philolaphos non inusitata suisse facile intelliget, qui ea legerit quae scriptit Aphrodisientis Alexander,α πρ ω κρὰ λυπιων lib. 4 cap. I.
Philosophus nobilis,l quo non solum Graecia tumsed etiam.
Epicuri sententiam exagitat,eius is norationem Minscitiam ridens docet autε ab eo male honestum ei reunscriptum fuisse ex multitudinis imperit et iudicio. Adiu git eius de honesto αὐτiladii eis: quod alia ad vulgi iudicium honestum referat aliis sua vi e natura quod laudabile sit .id honestum esse intelligat. PERFECTu Matque laudabile. Germanicus codex, s rectum atque laudabile. Quibus autem verbis docuerit, non polia iucunde viui nisi honeste,libro primo expolitum est,ex Laertio: eadem aut non absimilia eitantur a Plutarcho, εποὶ τι ἡδί- ίλομειε καλως ω υπαρκτον ν,ως Ere λεγουσι,&c.
Istorum Num verborum amore, quae perraro appellantur ab Epicuro.
Loeus Platonis in Phaedro positus est . quem paulo altius repetemus, τανταἔν,inquit,μνμμη κελαρι θω, δι lia ποθω , τοτε, νω ριακύτο α ρητα.τί A καλ- Muciωρπωωπογαν,μ. εκ νων δίελα rci ἰόν , διαρ Mediamω etu, μιτ ρων,λεων να υις ατα. ρή i , , issu οζυτα , si δια τοὶ σωματο ερχεται mo mi ιν νωνουσι ου ομται.δεινής in αἰχ- ρῶγον ψιὼτως,ειτ nig I εανὰ e. ec δὲ ut παρ ci- εἶ, αὐοψ ινι i. in Officiis idem locus expositus est,Formain quidem plain Marcemi te tanquam faciem honesti vides: quae ii oculis cerneretur,ut ait Plato, mirabiles amores excitaret sapientiae . Vides Ciceronem utrobique transtulisse sapientiam, quam φρονησιν Plato appellauit. quod idem fecit huius operis lib. i. xi Officiis .in discriminatim nomine sapientiae de prudentiae utitur, cum ait in veri perspicictia so
49쪽
teritaque versarIcipientiam&prudentiam sie Plautus in Truculento phronesin dicit esse sapientiam. sic enim ait Dinarchus, Quae hie habet Phronesium suum nomen, mnem Ex per ore emouit meophronesin. nam phronesis Est sapientia. Quod dico propter eos qui accuratiorem prudentiae de sapientiae discretionem a Marco Tullio requirunt quasi vero loquendi communiscosuetudo Latinorrum pendeat Ze proficiscatur E scholis philosophori . QAaquam etiam apud eos. praesertim Platonem, v triaque verbum pro altero saepissime surpe tur. Et certὰ si φρονειν apud nos valet sapere,quid obstabit quo minus φρονησιν se ctiam dicamus In omnibus locis iis quos de Graecisa Marco Tullio eonuersos vidi, ita semper φρονησn expressam repperi. Itaque quod in Legibus dicit Plato, φρονησιν ν λδόμη, Cicero vertit huius operas lib. s. sapientiam verasque opinione .
Cur iustitia lau/dature ut iide est hoc contritu Petu late prouerb-
Probat iustitiam propter se expeti: iniustitiam non tantum propter pinnae timorem declinari,quod lib. I docuit Torquatus. Qui locus de laude munere ultitiae etiam pluribus est expolitus lib. . de Legibus . Prouerbi j. Qui cum in tenebris mices,vis est exposita de Ollie. lib. 3. H e nonne est turpe inquit dubitare Philoi Phos,qu. x ne rustici quidem dubitentia quibus natum est id quod iam tritum est, tustate prouerbium Cum enim fidem alicuiu, bonitati m q. lauciant, dignu esse dicunt,qui cu in tenebris mices Micare interpretatur Nonius Marcellus, sortiri di-itis, citatque istum de ossiciis loeum alterum de Varronis Parmenone, Micanum erit cum Graeco virum ego illius numerum an ille meum sequatur. Eiat autem illa digitorum micatio ludi genus quod digitorum citissima erectione liebat, Hi
uinatione quot erecti essent Propterea acri aspectu opus erat δ summa fide. In ve rusto codice, item in Germanico .concisum pri,uerbium citatur.& deest verbii, - - s. Certe in eiusmodi prouerbiis mos est Ciceroni prima tantum verba proser-re,quod statim reliqua facile tum intelligerentur.
Sunt enim leui, perinfirma,quae dicebantur ite, cum ammi.
Eleuat causam cur iniustitia sit fugienda a Torquato adductam .ex Epicuri sententia: quam lib. l. ipsius Epicuri verbis exposuimus. Eandem retulit in suos comentarios de dictis factis Epicteti Arrianus ubi eam ridetri exagitat: το γοῦν κλωψ ς,
- 4E'πικουρος ἀποφαν καον,α ac re ἐμπεσειν, aeti τι - λαξω λα βεῖνἀI-ατον. διὰ Κπλεγει,μ -ἔH.ri, id est Furari .non malum illud quidem esse Vult Epicurus,sed in furti reprehensione incurrere &io confidere unquam id fore occultum ridcirco es amat furandum non esse . Totus hie locus cum eo qui est positus primo lib. de Legibus conseratur a d si homines ab iniuria poena,non natura arcere deberet,&c. Hie autem locus ille est,ut arbitror, cuius meminit ad Atticum lib. I. cum ait, Bene eueniat, inquit Carneades,spurce sed tamen pudentius, qui Lucius noster,& Patron: qui clim omnia ad se referant, quicaua alterius causa fieri putent3cu ea re bonum virum oportere esse dicat ne malum babeat, no quo id natura rectum sit,non intelligunt se de callido homine loqui non bono vii 'sed haec, opinor. sunt in his libris quos tu laudando animos mihi addidisti Q quam etiam ea de re tractetur libro tertio& quinto insequentibus.
An tu me de L. Tubulo putas dicere 'qui quum Praetor.
De L. Tubulo locus ex ipsius Ciceronis verbis aperius est: quaedam dicemus de eo lib. . . autem Pompei j ealliditatem improbam perstringit Cicero extren ratertio de officiis dicitque honestius tecisse C Mancinum,qui, Numantinis, quibuscum sine Senatus aut horitate sordus fecerat, dederetur rogationem suaserit eam quam L. Furius: sex. Attilius ex Senatusconsulto serebant qua accepta suerit ho-
50쪽
stibus deditiis: quim fecerit Q. Pompeius,quo quum in eadem causa est, deprecate accepta lex non fuerit. Hic hue eam quae videbatur utilitatem plus valuisse, quam honestatem illic utilitatis speciem falsam, ab honestatis authontate superatam fui se Ubi dices impressi habent, vetus habet, Aavio Ni quod verum esse putat Ald. F.
Is enim qui occultus O tecti m dicitur,tantum abe t. tae.
Eundem supra appellauit versutumin veteratorem Versuti autem,ait Festus, dicuntur,quorum mentes crebro ad malitiam vertutur.&, Veteratores, dicti sunt earulidi a multa reciam gerendarum vetullate. Talis describitur ἄρων apud Theophrastum, uξιι θῖς λαυ ac me Θρων, inquit ,δ εος 3ς,οιο ποσελ ων τοῖς χευῖ ἰ λαν Sίοις.& mox, μηδινων πραέει muγωσο . Addit exemplum tertium Sextilii Rufi, ius conicius animus a deneganda filiae Fabi j Galli, cuius haereserat,baereditate non deterruit, imo callide suis emolumentisin commodis deseruiens lege praetendebat. Pro eo quod est, NEMO Os TR v negabat Jalij codices&vetus meus habent, NEMO Nos TR. v credebat.
Addebat sie etiam in legem Voconium iurarum contra eam.
Inter secundiim postremum bellum Carthaginiense,ait D. Augustinus, lata est etiam illa lex Voconia. Nequis haeredem meminam faceret nec unicam filiam. lege quid iniquius dici aut cogitari possit ignoro Eam ait Cato apud Ciceronem lib. de Senectute, se quinquet sexaginta annos natum suasisse.
Quae quidem vel cum periculo e t quaerenda obis.
Per occasionem ex efficientibus voluptatis,id est,ssecuniarum copiarae saeuitatum nam dicitur OxMire e .alicubi τοατιηπικωπιπν υ ίδονάν:&Plato de voluptatibus loquens anquit ,ο et διακηριατινι λιτα υτ λον Lotam αδτο επιθυμιαὶ docet eam laboriosam esse non minus quam honestatem. Ut enim verum est illud platonis, καλον αἰ si σωφρ*oum,' δικπιοσυι η, χαλεπὸν αἰτοι sta πιπινον trita non falsum quod est apud Athenaeu. τοwδονα διωκειν ποπι me , λυ ea H θηράων. Vnde fit,ut ne voluptas quidem sitiis voluptas,qui in corporis suauitate summum bonum statuunt.
Si te amicin tuus moriens rogauerit. ν haereditarem reddas.
Eo pertinet hae e formula,ut ostendat quod honestum sit,id propter se quae ti&expeti: nee minus virum bonum luitio deterreri si no adsit testis,quam si mram omnibus id faciat. subiicitur illustre Peduce exemplum,qui cum cotra suam utilitatem, honestatis duntaxat gratia haereditatem reddiderit . officium se malle sequi qeommodum ostendit: contra quin secit Sextilius ille Rufus. Addit, Carneadi, praeclarum testimonium,unde perspiciturin intelligitur, magnam vina esse honesti debere, quo nullo commodo inlequente officium omne sequendum esse praescribit si TE AMI cvs tuus moriens rogauerit, vili reditatem reddas ut filiar,nee usquam id scripserit. ut scripsit Fabius nec euiquam dixerit Jsie habent impressi . sed vetus codex habet, s I TE AMICVs tuus moriens rogauerit, ut hς reditatem reddas suae filiae .nee usquam id scripserit foedus,nec cuiquam dixeritJiu dicent eruditiores mihi sat est quod reperi bona fide indicasse. Od etiam ali ha bent codices, Mi emolumentii factura sit J vetus,ut Germanicus quo
Perlpicuum essenim nisi aequitas, ides iustitia proficistantur.
Ille locus lib. i. de Legibus pluribus verbis expositus est: inter quaein haee ponuntur,Atque etiam si emolumentis,no suapte natura virtus expetitur una erit vir