장음표시 사용
111쪽
Ino io. W GANDVS ac GEO. ΜΛ IOB sus perunt. Postmodum Theologorum Wittebergensium ordo BALTH. . MEIS NERVS , WOLFG. FRANEI Vs, RARA H. CALO VIVS aliique ex nostratibus, qui , summe impiam haeresin consutarunt, Vt nunc tacea' iillos ex Reformatis , qui praeclaram Vtilenique ope- tam hic nobiscum praesti terunt. Ut contra alias quoque sectas strenue pugnatumhst et veritas adserta : ita id inprimis prouidae Deiectae attribuendum est, quod hasce disquisitiones comtra mentem satanae in ecclesiae commodum direxerit.
mentesque exficuerit fidelium. D verum est sane, lasori luce veritatem numquam radiasse, quam post resormatae instaurataeque ecclesiae tempus, quamuis et multae curiosae et non necessariae quaestiones subis inde fuerint admixtae.
De controuersis inter nostros Theologos agitatis id generatim pronuncio: Quamuis non una ad dedecuseeclesiae pertineat, nihilominus tmen aliquid inde boni, Deo ita dirigente, sequutum esse. Multo clarius enim
nonnulli articuli expositi nint, et in Formula Concor- diae speciatim multa enodata, quem librum, quamuiseesesa nostra pro symbolico non habet, utilem tamen existimat et non contemnendum.
112쪽
M , CAP. n. DE PRINCIPIO THEOLOS.
telligimus duplicem collectionem Dariorum librorum, quos Deus diuersiis temporibus selestis quibusdam hominibus insipirauit seu diffauit, Ut humanum genus Diam ad salutem aeternam perueniendi ex illis
cognosceret. In hac definitione omnia Comprehensa sunt, quae ad indolem et naturam sacrae scripturae cognoscendam scitu necessaria sunt.
Nunc agendum nobis erit de principio illo, ex quo Theologia hauritur. Principium nominamus illiid, ex quo omnes palles scientiae cuiusdam cognoscuntur et demonstrantur. Omnes scientiae habent principium unde cognoscuntur, seu sontem, ex quo, et iuuante quo Veritates cognoscuntur et demonstrantvir.. Iam, quum Theologia sat scientila , haec etiam certum fontem hal re debet, Unde Veritates, quae eam est- .
113쪽
Eunt, hauriuntur, cognostuntur et demonstrantur. Hoc principium Theologiae est sacra scriptura, siue eo dex ith, quem Christiani existimant a supremo numine dictatum et inspiratum esse. Omnes icientiae 'nostrae ex tribus fluunt principiis I ex ratione, et ex experientia, 3b ex testimonio aliorum. Theologiae principium est testimonium, non humanum, sed diutinnum. Liber ille diuinus, ex quo uniuersia Theologia
hauriri debet, dicitur sacra scriptura. Nomen hoc legitur I. v I M. III. I6. PAVLLVs hoc quidem vocabulum moeso de Ueteri Testamento firmit, sed nos Iniurem it Ii tribuimus potestatem, et etiam per illud risiificamus illos libros, qui Nouum Testamentum numinantur. Distribuemus hunc articulum I in par- tem generalem, qua de indole iuripturae, eius sine, de canones et quae sunt reliqua, agemus. 2 in par tem specialem, qua dogma aliquod demonstrabimus, Mod duas complectitur propositiones; quarum prima
haee est: sacra si ip:ura est principium diuinam.
Quidquid . enim ab ipso Deo dictatum est, id sine dubio est urincipium scientiae salutis atque diuinum. Atqui scriptura sacra est a Deo dictata. Ergo est principium diuinum. Altera propositio' haec est: Sa era scriptura es unicam principium Theologiae. De
priori propositione nulla lis est inter Christianos., At non omnes Christiani alteram concedunt, nempe scripturam sacram esse principium Theologiae unicum ἰaliaeque enim sectae, a nobiu separatae, Omnes scri-G a Pturae a
114쪽
pturae sterae aliust adiungunt Theologiae Nincipium.
Haec de diuisione articuli de sacra scriptura. i. Est vero dogma de saera scriptura fundamentale primarium. Quaecumque enim dogmata a fundamento fidei supponuntur et assumuntur, illa iunt dogmata fundamentalia primaria. Atqui dogma de sacra scru
plura a fundamento fidei supponitur et assiimitur. Ergo sacra scriptura est dogma fundamentale primarium. Iam concludamus: quoniam illae veritates, quas fundamentum sidet tamquam certas supponit et assumit. sunt articuli fundamentales ὸ dogma vero de sacra scriptura a fundamento sidet, tamquam certum asinii- vir et supponitur; ergo hoc dogma est maxime sumdamentale, et quidem, Ut ex superius dictis Cap. I. S. Vt I. adparet, antecedens. Potest aψtem sacra scriptura duplici ratione d finiri, vel ratione materiae seu realiter . vel etiam ratione formae externae, seu nominaliter. In plerisque systematibus theologicis legitur distinctio materialis, seu realis. At sacra scriptura ratione materiae non uno eodemque modo definitur. In plerisque sacra scriptura dicitur verbum Dei, per Apostolos ira Prophetas manifestatum , et certis temporibus in librum relatum. In hac autem definitione id, quod genus adpellatur, nouam postulat definitionem. Est
ergo obscura. Genus scilicet est verbum Dei; quid v ro hoc in hae definitione significet, non per se est clarum; sed iam quaero. qtud verbum Dei sit. Hoc
115쪽
quum alii vident ι aliam sanctae scripturae definitioneni
substituunt. Scriptura sacra, dicunt, est reuelatio duuina. Haec definitio idem sere vitium habet, quod prior; iterum enim explicandum est, quid per reue ilationem intelligatur. Breuibus, onines definitiones reales obscuritatis aliquid habent. Ideoque definitio nominalis meo iudicio hac in re est praestantior. Nolo illis resistere, qui definitionem realem praeferunt, sed numinalis definitio t9anen tantum dissicultatis non hahet. Maluimus itaque desinitionem tradere nominalem. Piximus vero I Scripturam sacram esse collestionem librorum. Haec nota evidens est; scimus enim omnes, quid sit collectio, quid libri; et quando plures libri uniuntur, tum ex si tit collectio librorum. quicumque scripturam sacram euoluet, statim videbit,
genus a nobis recte indieatum esse. Haec vero collectio librorum ab habet suas differentias, et ab aliis collectionibus distinguitur I per causesam suam enicientem; a per materiam suam; 33 per finem suum, seu per caussam, propter quam eollectio haec facta est. Prima differentia sacrae stris plurae specifica consistit in caussa e lente. Haecedilectio caustam habet diuinam, reliquae vero humanam. Caussa collectionis librorum sacrorum est ipse Deus. Deus vero non immediate in hac re egit, sed tertis quibusdam mediis et instrumentis usus est, ad sacram scripturam in litteras referendam. Haec media
116쪽
xoa CAP. II. DE PRINCIPIO THEOLOG.
sunt Apostoli, aliique viri diuinitus inspirati. Est elago i causa sciens sacrae scripturae principaIis ipse
Deus. Caussae vero G mediatae sunt illi hominest. per quos illa verba sacra in librum referri iussit. . II icactus diuinus, per quem Deus hominea certos reddidit, i Ga sua in litteras reserendi, dieitur Theo Iogis inspiratio. Alia iterum disserentia posita est in obiecta materiali sacrae scripturae. Hoc icilicet obieetu stemciunt dogmata ad salutem cognitu nocessaria. erboc sacra scriptura ab omnibus aliis libris distinguitur; in quibus res pertractantur, ad humanam modo vitam pertinentes. In sicra scriptura Unice res illae pertra. ctantur. quae ad felicitatem spiritualem pertinent. Potest autem hoc obiectum diuidi in obiectum pris, eipale, et in obiectum minus principale. I Obiectam
priκeipale sunt Veritates ad lalutem aeternam absolute necessariae. Harum autem aliae pertinent ad intelle,ctum confirmandum, aliae vero ad voluntatem dirigendam. G Obiectum sacrae scripturae minus princia pati sunt vel vaticinationes, Vel historiae, etc. per quas religio partim explicatur, partim demonstratur. et extra controversam ponitur. Per historias partim veritates ad salutem itecessariae defenduntur, demonstramur, partim etiam declarantur. Ex historia Iesu Christi v. c. demonstratur Veritas religionis christianae.
Denique sacra scriptura distinguitur ab aliis libris perfnem suum. . Finis ultimus sacrae scripturae est salus hominum aeterna. Et per hunc finem distinguitur: ea ab
117쪽
ab aliis libris humanis. Plura ut addamus ad hanc
definitionem declarandam, opus non est; in sequenti.
hus de fine sacrae scripturae uberius, agemus.... l. II. Finis sacrae scripturae postremus et vltimus sine dubio est aeterna generis humani salus. At hic finis alios requirit binos fines intermedios: quorum alternaturalis, alter supernaturalis est. Finis naturalis est cognitio viae salutis siue rationis fialutem aeternam obtinendi. Finis supernaturalis sacrae scripturae, et quidem intermedius, est fides iustificans, seu Asalutifera in Iesum Christum. Duplicem autem hunc finem tam ultimum quam intermedium clare libri diuini indicant. Dan. XX. 3I. a. Tim. III, I S. ete
In definitionis sacrae scripturae explicatione et declaratione consulto dogma de fine S. scripturλς tantum indicauimus, non exposuimus. Tanti enim est mamenti, ut cluatius pertraetari debeat. Per finem
scripturae sacrae intelligimus caussam et rationem , quae Deum commouit, Vt scripturam saeram in litteras rLserri voluerit. Is qui sapiens est. nihil sine caussa γ
118쪽
Leit; hine Deus sapientissimus nihil sine caussa et ra-
tione facete potest. Debet ergo caussa adesse, cur Deus voluntatem suam in litteras reserri voluerit, Et haec caussa, seu ratio, nominatur nobis finis is erae scripturae. Sacra scriptura, voce snis stricte sumta, Aulium babet finem; nam ad finem, ut iam supra diximus, periinet natura ratione praedita, quartis, quod scriptura sacra non sit, euidens est. Si ergo finem sacrae scripturae tribuimus, Himur hac Vocei sensu improprio, quo istuctus rei alicuius finis illius adpellatur. Loquimur ergo de fructu sacrae scripturae. Quando vero de fine sacrae scripturae agimus, loquimur de fine sacrae scripturae proprio, non de illo fine, quem sacra scriptura cum aliis libris communem hahet. Plurimi Theologorum dicunt, finem sacraescripturae esse gloriam Dei. Id rectissime dicunt, at meritissimi viri, qui ita docent, confundunt finem S. stripturae, quem illa cum aliis libris et rebus com-m es habet; cum finς proprio. Finis e. g. redemin' tionis est gloria Dei, et omnia oper* Dei hunc finem leommunem habent gloriam Dei. At quum de fine crae si ripturae loquimur, non quaeritur de commuin ii, sed de proprio fine, adeoque illi , qui dicunt,
finem Iacrae scripturae esse gloriam Dei, confundunt anem scripturae sacrae generalem, stu communem,
quin speciali seu proprio. Si ergo quaestio est de finei sacrae scripturae proprio, distingui debet finis eius vitiinus, qui et sinis cuius, obscute latis, dicitur, a
119쪽
fine intermedio. Maiores nostri tecte docent, finem S. scripturae ultimum esχ mutem hominum aeternam, intermedium autem fidem in lalum Gristum. Res Rinquam dixerunt maiores nostri t ultima ergo ratio, cur Deus sacram scripturam in litteras resem volue fit, et vltimus fruinis sacrae scripturae est finis sacraescripturae. Quum Deus sentiret. homines non recti facturos esse, nisi voluntas atque mandata ipsilisi illi, reuelata essent, misericordia motus, illis mandata suriet voluntatem litteris mandari curauit. At hic finii ultimus requirit binos fines intermedios. Finis ipter- 'medius nominatur id, quod ad finem ultimum obtinendum necetarium est. Quoniam itaque Deus salutem hominum aeternam per scripturam sacram efficere voluit, necessarium fuit, ut etiam media spectatet,
per quae hoc obtineret. Duo autem eiusmodi iunt taedia, Nemo potest tam illum ultimum, salutem aeternam, consequi, pisi viam et rationem scio, ad finem illum ultimum perueniendi. Alter ergo finis m. termedius est notitia viae ad salutem aeternam perue-hiendi; alter vero finis intermedius est fides in uitichristum. Sine fide enim in illum, qui salutem nobia peperit, finia vltimus, seu salus aeterna, aequiri non potest. Hi hini fines intermedii ita possunt distinguuri alter nominetur finis intermedius naturalis, alter lapernaturalis. Naturale id nominamus, quod per naturae vires sine auxilio Dei potest actuari, et superis daturale, quod per naturae vires sine auxilio Dei non
120쪽
1M CAP. IL DE PRINCIPIO THEOLOG.
potest. Finis itaque intermedius naturalis est cognitio viae ad salutem aeternam perueniendi. Quicumque enim I linguam intelligit. in qua sacra scriptura scripta est. a) iusta attentione eam legit, qui 3b sana ratione praeditus est , is potest naturae Viribus ex sacra scriptura cognitionem vi e salutis sibi comparare. Ab hoc autem fine intermedio naturali differt intermedius suis supernaturalis. Finis intermedius supernaturalis est fides iustificans, i salutifera in Iesum Christum. Nolumus ex diuinis libris, fidem esse donum Dei, et non viribus naturalibus comparari posse. Hoc in se quentibus demonstrabimus. Ergo Deus fidem illam in animis hominum excitat. Ex his binis sinibus
quitur denique finis yltimus, seu salus aeterna. rad ferenda autem lunt sacrae scripturae testimonia, Magboc, quod diximus, probant. Bina hanc ob caussam protulimus seripturae sacraedicta. Alterum legitur IoΑN. XX, 3 I. cuius verba
ita se habent 2 haec autem scripta sunt, ut credatis, quod IEsus sit c Racis Tus, flius Dei; et ut credentes vitam habeatis in nomine ipsus. Agit hic
locus non de tota sacra scriptura. Antecedentia enim ostendum, agi tantum de parte sacrae scripturae, nouo scilicet Testamento, quod nexus praecedentis commatis fatis manifestat, ubi de miraculis Christi et fine, cur illa in scripta relata sint, disseritur. Quodcumque vero de parte quadam sacrae scripturae in