장음표시 사용
81쪽
di . Postquam Christus ,i inuator noster, tamquam. Propheta, veritatem sacram patefecerat, missis exornatisque post ad seen turn in coelos apostolis, eam de latius propagauit, confirmxuitque miraculis, quin derimonstratione potius spiritus et potentiao, . I. COR. II, Comprehenditur vero Christi et apostola rum doctrina . Pristis euangelicis, epistoliris et Apocalypsi Ioannia, tamquam vero rerum lacrarum thesam O. . Quae vero sacrae veritate. his libris diuinitusimspiratis contineantur, IO. WIGANDvs. Et MAMi
THARus IVDExi in fruaginate seu lao ore doctrinae N. T. Grdine enumeraru t. . Sussieit4nutio nubis. adnorasse, quod summa/simplicitate sacrine veritate in seripturis propositae ami. I. R. u, 4. 6, 7. . Quums nihili admixtum si humani, aut philosophorum doctrinae, aut rhetorum flosculi; natiua iunt cuneta, acisneera deprehen Utur. . . ., ori
Ut vero hae de re iuculentius constet ς obseruans' dum erit, stilo historico et familiari per litteras et eo- quaa,' si Apocalypsin excipias., singula .exarata esse. Operosa textura methodi ad philosophurum regulas exactae ibi plane. exsulat, quamuis Una veritas alist. ralia ordine sequatur, et ex prioribus inferatur, quod speciatim in epistola ad Romanos conspicitur. Saeculo I. m. ΕΜΕΝs ROMANvs Epistolam ad corinthios scripsit, sed maxime simplicem, ex quZTheologiam CLEMENTIs exposuit h. i ITTIGIus ' .
82쪽
saeculo II. IGNATIVS et POLYCARPus doctrinae eapita quaedam attigerurre in Epistolis suis ab 1 et rix ro1o iterum collecta ' . it Vero obiter tacta sunt haec a summis viris , quum nondum ordine Articulos' fidei exponere coeperint. tr De Bmbolo apostolico nihil nunc quidem attinest diuere, quIun quasdam tantu Veritates breuissimis propositionibus exponat, adeoque ab hoc instituto . nostro abeat, et Catechetices pars sit. Depromtum Gid est ex. doctrina apsstolorum, et a more promtendi fidem in baptismo ortum. Auctum paullatim est propter ingruentes haereses, quod praeter nostrates
Reformatis BASNAGIVS, PEΛRSONI VI et 161Nolva abunde ostenderunt. , .
M saerulo III. nominandus est quorumdam caussit o Goah TVA THAVMATVRGV s. cuius Εvo iis silet huc a nonnullis resertur, quos tamen ipsiuinqibrum numquam in inisse existimo, quum de Trin, eate 'tantum agat, reliquis fidui articulis ne quidem obiter tactis, ut nunc taceam, longiorem fidei expositionem non certum ac indubitatum esse GREGORII
opus, sed potius a recentiori manu suppositum. Vid. h. avLLv s in Def. sdei Nicenae p. I7s. In TERTULLIANI operibus, qui huius saeculi initio diem suum obiit, multa sunt, quae ad Theologiae partem reserantur. Collegit illa summa dili-eentia , et ad ordinem articulorum fidei comprehen sta
edidit' mis. etales Saec. II. . c
83쪽
edidit HER RATΗΜ ΛΝNus in Theosopbia prisca rum patrum Cypriani et Tertulliani I 62o. in A. Quamuis Vero is primus per Omnem Theologiae dogmaticatagrum divagatus fuerit, sedit id tamen. non methodica enarratione locorum, sed sparsim, vi res praesentes postulant. ' Reliquus est ORI GENEs, qui libris prima videtur elementa Theologiae huius proferre voluisse. Neque dissiteor, hoc libro eumdem prolusisse quodammodo institutionibus dogmaticis. Adnotandum vero est 1 hunc librum non exstare Graece, sed ex Latina RV PFINI versione, cui consuetuin crat, ORI GENIs lilaros mire interpolatos edere. ab Librum hune constare philosophicis speculationibus, quae piscis quibusdam scripturae capitibus larga manu adsperin
sae sunt. Attamen hoc in opere nullus ordo syste-
maticus, nullaque connexio est, sed ORI GENES v ritates theologicas sine ordine et ut ipsi in mentem venit, proposuit. .
Quamuis igituC tribus primis saeculis Christianis nemo summam doctrinae coelestis complexus suerit, non fuit tamen neglecta, sed passim a sanctis docto .ritius exposita. Quanam autem id fecerint ratione, optime posuit PHIL. MELANCHTHON in 'po poLL. CC. de libero arbitris. Statim, ait, post eccle siae auspicia per Platonicam Philosophiam Christiana doctrina labefactata est. Ita factum est, ut Praeter
c unicas scripturas nullae sincerae sint litterae. Red-
84쪽
olet philosophiana, quidquid omnino Commentario
Id Philosophiae Platonicae studium in ivsae IN OM. iam erupit Saec. ll. qui de variis doctrinae capitibus ad mentem non Scripturae, sed PL A TONI sdisserit. IRENAEUS, CLEMENS ALEXANDRINVS aliique idem secerunt Una cum ORI GENE, cuiuS
doctrinam cum philosoplaia Platonica sit gulari libro
τIus Origen. libr. 2. E contrario praeter quaedam stoica TER TvLLIANVs terminis sori Romani usus est, et ad illos sacra inctexit; duroque ac austero in-
aenio ad tristia propendens, peregrinas ex MONTANI schola sententias demonstrauit.
Quid libris de eccle sicis dogmatibus Μvs Α-
Nus praestiterit et DIDYΜUS ALEXANDRINVS, quos HIERONYMUS in catalogo commemorat, nunc quidem diiudicari nequit, quum dudum perierint. Neque ex saeculo lU. quisquam occurrit, qui Theo-aogiam hanc integram complexus fuerit, quum circa Articulum de Christo et Spiritu saneto potissimum occupati essent .Patres ProPteriliaereses ARII et
Aecedimus itaque ad saeculum V. in quo primus avsusTINVS Dccurrit, qui in Enchiridio ad Laurentiam primum ' Meuiarium dogmaticum ecclesiae oedit. Erat autem is ΛvousTINUO magnus suae
85쪽
aetatis vir, ingenio praestans, ac Philosophia excititus:
at linguas tamen non didicerat, hincque ad interpretandam scripturam non satis erat qdoneus. Nihilominus tamen, qui eum insessuuti sunt apud Latinos, ex AvGvε TINO maximam partem sua rePetunt, et prin- opia eius sollicite cum ipsis eius erroribus retinuerunt. Enchiνidion ad Laurentium consignatum est mo- re illius aetatis, quo r.diores vel ab haereticis magis exagitati a doctioribus emagitabant, Vt uberius instruerentur . Agit vero is liber de cultu Dia, seu βο fide, spe et caritate, mox de creatione mundi, ex rore et mendacio, caussis boni et mali, peccato, li- , hero vhitrio, Christo mediatore, regeneratione perhaptilinum, denique de peccato originali et actuali: iterum de Christo, de Spiritu S. de Ecclesia et reliquis. - . . AIiam viam ingrρsils ςst GENNA Vs ΜΛSSILIEN s Is, qui fidei quosdam articulos libro de eccisis siasticis dogmatibus exposuit, breuissiniis tamen proin ipBlitionibus comprehen s. Is autem id agit speciatim, Ut dogmata, ab ecclesia in conciliis determinata, et a summis et orthodoxis viris defensa eXPOnat, reliqua vero suo loco relinquat .
86쪽
dium Theologiae citari quidem selet, sed praetcromnem rem. Huic saeculo fortasse rectius attribuitur, Exposito fdei, quae in ivs TINI M. speribus legitur: attamen in hoc libro et in PVLGENTIO 1acrae
quaedam doctrinae rhetorico stilo recensentur potius, quam probantur, nudeque exponuntur, quod dogma-x tica methodus postulat. . .
Iuuat tamen quam maxime perspectum habere, - quomodo singulis saeculis creuerit dogmatica Theo i logia, et fideles L cognitione veritatis sacrae paullatim prosecerint. Quum vero primum Chriltianis cum Iudaeis et gentibus decertandum esset, illis ex V. T. Oraetulis illisque solis obuiam itum est, quum traditiones eorum negligerent Patres, II. tamen et III. Saeculo Thalmudica corum opera conficerentur, et lingua eorum non satis instructi essent. Contra gentes ut tuerentur veritates, omneS eorum artes librosque cx- , eusserunt, ut domestica illis arma opponerent.
Haereticorum agmen quum primo diuinitatem Christi impugnaret, subnatum hinc est, ut Veteres uno ore testantur Euangelium S. IO ANNIs, in quo
87쪽
Christi Deitas denuo luculenter comprobata cst. Illa quoque diuina veritas eontra E BIONEM, CERIN-TuuM aliosque delensa est semper et latius exposita, ita tamen, ut boni illi patres iam Saec. II. in explicando Trinitatis musterio duris sententiis et incommodis similibus uterentur. Quum autem ex Philosopho rum schola tam inulta repeterentur, ardua illa et dissicilis quaestio: Vnde malum siti in ecclesiam Dei introducta fuit. Ista autem controuersia a piis patri- bus optime definita est: Deo mali originem minime adscribendam esse, sed a spontaneo creaturae lapis prouenire. Interim eX aduersa Parte contra MAR- cI o EM et Manichaeos arbitrii libertatem nimis vr- igebant, et praeludebant PELAGIo, quod speciatinxORIGE NYs fecit, a quo id propter NORIS I Us et alii Historiam Pelagianam auspicari solent.
Saeculo IV. Articuli de Trinitate, Christo et
Spiritu S. potissimum illustrati fuerunt, et quidem speciatim contra Arianos , quod non tantum ab , ATHANAsIO, HILARIO aliisque, sed et speciatim
in synodo Nicaena famim est, in qua filium eiusdem cum patre ossentiae esse Deumque aeternum definiebatur. Recipiebantur isto praecipue tempore voces in scriptura non exstantes, quales: persona, essentia, natura, ut vorsutiae hostium obviani irent et distinctionem personarum contra Sabellianos et Photinianos, essentiae unitatem contra Arianos defenderent.
88쪽
Eodem faeculo in concilio Constantinopolitano
deitas Spiritus s. defensa est contra MACEDONIvΜet ab eo tempore tertius symboli apostolici articulus latius expositus et adauctus est. Contra APOLLINARI v M item de sensum est, Christum hominem praeter corpus animam habuisse, propria intellemis vi er voluntate instructam. - Quum de liberi arbitrii, ut vocabant, viribus aliquanto securius loquuti essent Patres saeculi V. exortis controuersiis Pel/gianis articuli de peccato ori ianis, libero arbitrio, gratia Dei et baptismi necessitate
aliquanto latius expositi ac defensi fuerunt, quod Avavs TINVs magno studio egit. Opera eius, a
Bene lietinis edita, continent labores eius contra Pe.
ragianos Tomo vitillo, scilicet de peccatorum meritis ac remissione, de baptismo paruulorum, de spiritu et littera, de natura et gratia Ielu Christi, de peccato originis, de porsectione iustitiae, de nuptiis et cor cupiscentia, de gratia et libero arbiIrio, ut alios nuctaceam.
De praedestinatione occasione Pelagialiae comerouersiae Uberius coeptum est disputari, quum illis resisteret Λ vGVSTINUS, omniaque gratiae tribueret. Quaesitum hinc fuit: An initium sidei et bonae voluntatis Dei donum sit, an a nobis pendeat 3 Reipondebat AUGVsTINVs: Utrumque Dei donum esse, minime Vero a nobis nostroque merito proueni- , re, quum mera gratia destinati simus ad vitam aeter-
89쪽
nam. Quod ultimum cum durioribus Verbis exponeret, nec caute satis loqueretur, III RIVs et pstos PER datis ad eum litteris monebant, ' Gallos, principia AVGVsTINI nimis rigida esse , Opinari. Librum vero de praedestinatione sanctorum et dono perseuerantiae horum caussa exarauit.
Quum vero LUCIDVs, presbyter, duriores de praedestinatione propositiones edidisset, FΑvs Tvs Ru RGIRNs Is contra illum singulari libro decuri uit, et Praedestinatianos, Ut voeantur , refutauit Li-hris de gratia et libero arbitrio. Neque tamen A GUSTINUS, neque FAVSTus in ardua illa doctrin omnes scrupulos exemerunt, sed multa posteris reliquerunt explananda, . quum praesertim multa durius
proferreut, quam Omnino fas erat atque integrum. Non negligendus est articulus de Christo , qui in disputationibus contra NESTORIVΜ et EVTY-en Es clarior redditus est, et NEsTORIO quidem vulgo tribuitur, diuisisse eum naturas, insuper habita unione perionali ac proprietatum communica tione; quemadmodum EVTYCHEs dicitur naturas
confudisse et docuisse, humauam in diuinam mutatam esse. Quid vero orthodoxi Patres isto tempore eg riat in Ephesina et Chalcedonensi speciatim Synodo. ex ipsa articuli traetatione luculentius patebit. Ingrue.
90쪽
. Ingruebat saeculo VI. ignorantia et superstitio, unde id effectum est, Vt omnia magis ad exitium p rioris doctrinae spectarent. At in disputationibus continuis cum Aphthardocetis et Aeephalis, Mono-theletis et Monophyssitis Eutychianorum sectis doctrina de persona Christi clarior subinde reddita et apud Gallos in concilio Aurelianensi lites de gratia Dei tandem finitae. Logomachiam illius quaestionih: Λn unus ex Trinitate solus passus fuerit 3 consulto nunc
saeculo hoc VI. SAM VEL TAIo, Caesar. Augustanus, scit. eplicopus, ex G RE GORII Μ. scriptis sententiarum libros V. Collegit, quibus GREGORII M. verbis sacras doctrinas Ordine exponit, reliqua ex Avo VsTIΝo adiiciens. Exstant hi libri Parisiis inter libros manuscriptos Bibliothecae Thuanae. Praefationem velo eius ad QUIRINUΜ BARCINONENfRMeum huius responsione edidit ΜABILLONIVs .
Isto autem modo posteris Viam praeivit TAIo, instituto tamen haud commendando, quum I ascriptura ad hominum scripta remittantur lectores. ab GREGORIus Μ. Christum non cognouerit, ut alibi ostendimus. 3 Alitur ista ratione negligentia et torpor hominum, impeditur diligentia in sacris, et homini hus nimia datur auctoritas, unde sequentia tempora ingenti clade adsecta fuerunt. . Prae. Tom. II. Analia. p. 68. .