장음표시 사용
121쪽
fra scriptura verum esse potest. . 'De hac igitur parta sacrae scripturae, Nouo nempe Testamento, IOANNE
dicit, eam I ideo scriptam cile, ut homines credant in lesum Christum; ergo, uti ex illa, saera nempestriptura, homines fideis in losum Christum concipiant. Perspicuum autem est. de fide salutari agi, quoniam .IO AN NEs dicit, ex illa finem ultimum, seu salutem aeternam. sequi. Haec autem, fides iustificans, suppo nil cognitionem viae salutis. Quamquam igitur hia IOANNEs finem intermedium non claris verbis ipsu
tamen materialiter, eum indicat; nam ex hoc fine intermedio. sequitur finis ultimus, et ut credentes vi tam aeternam habeatis. Ζών hic, ut si epius, denotat vitam aeternam. Nunc sequitur alterum dictum 2. TIΜ. III, II IMquod iam explicabimus. Verba sancti PAVLLI comismate I s. haec sunt: Et quia ab infantia saeras litis teras nosti, quae possunt te sapientem reddere in sala. tem, per sdem, quae in Cbristo Iesu es. i 6 Nam omnis scriptura diuinitus inspirata, etiam utilis es ad ioctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad
disciplinam, quae - in iustitia. Observemus I
PAVLLI verba hie indieare et ostendere fructum, et utilitatem, quae eg sacra scriptura capi potest. Usus vero sacrae scripturae non differt a fine uius. Quamuis ergo hoc dictum de usu sacrae stripturae agat, tamen 'rectissime ad dogma etiam de fine sacrae scripturaoκfertur. Subiectum propositionis PAVLLVS duplici
122쪽
ro CAP. II. DE PRINCIPIO THEOLOG.
modo exprimit in I s. Dρα γραμματα et I6. πασα γραφη. intelligitur autem per hoc subiectum codex ueteris Testamenti. Quum PAVLLus epistolam suam exararet, liber noui Testamenti nondum in canonem
redactus erat. Nihilo tamen minus plerique Noui Testamenti libri conscripti erat. Ideo praedicatum sanctis AvLLI, quod subi*cto suo addit, recte etiam ad nouum Testamentum referri potest sacrae litterae h. e. libri Veteris Testamenti utc. immo omnis scriptura
diuinitus inspirata. i Indreat autem PAVLLus in hix verbis tres nostros fines: finem intermedium, tam naturalem quam supernaturalem, et vltimum. Finis intermedius naturalis est coenitio viae salutis; hune finem indieat PAVLLVS Per σοφισαι seu erudire. xl ne finem etiam PAVLLus indicat in sequeritibus, s dicit, sacram scripturam utilem esse ad doctrinam etc. Hiec omnia finem intermedium et quidem naturalem tantum indicant. Primus ergo sinis interme- eius naturalis, cognitio viae salutis, clare indicatus est. Alter finis intermedius supernaturalis etiam clare exinpressus est his verbis: sacra scriptura erudire potest in lalutem sidem in Iesum Christum. Hic de fide salutis fera loqui Apostolum euidens est; nam sine dubio illa fides est iustificans, quae ad salutem ducit; et hie est
alter finis intermedius, et quidem supernaturalis. Nominat PAvLLus porro in hoc dicto finem viti-
muni; id clare indicat per verba υς σωτηριαν, o salutem nimirum aeteraeam. Constat ergo nihil a nobis dictum
123쪽
dictum esse, Mod ex verbis sancti PAVLLI demo strari non possit. Nune ad diuisiones sacrae scripturae
Binae illae collestiones librorum, ex quibus sacra scriptura constat, stilo veteri ecclesiastico Latinorum nominantur CΑΝΟΝ. Alter vero canon complectitur libros , ante aduentum Christi exaratos; alter continet libros , post aduentum seruatoris nostri exaratos; hinc prima n scitur diuisio sacrae scriptatrae, quae a temporibus, quibus libri scripti
sunt, formata est, in Canonem ν eteris T flamenti et in Canonem Novi Testamenti.
De tempord et de auctoribus Vtriusque canonis multa disputantur. Sed paucatam certa et liquida sunt, ut omni dubitatione careant. primam hanc diuisionem sacrae scripturae sequuntur aliae, quae partim a forma sacrae scripturae, partim ab eius materia derivantur. His aecedit postremo diuisio sacrao scripturae in libros canonicos et apocryphos rquae tamen diuissio vitiosa est, neque . eum definitione sacrae . scripturae conia ' sentit aut congruit. DE
124쪽
1io CAP. II. DE PRINCIPIO ' LOLOG. DEMONSTRAT IO. , -
Ab explicatione' definitiDnis sacrae scripturae, et rerum illarum, quas definitio continet, progredimur ad diuisiones saerae sc&pturae.NQuatuor vero.sacraescripturae diuisiones si ind: prima sumta est a tempore; altera a forma sacrae scripturae ; tertia ae materia im, erae scripturae; quarta vero diuisio , sed vitiosa, sumta est a dignitate et praestantia librorum. S. Scripturae i . Prima itaque diuisio S. Scripturae sumta est a tempore. Constat lacra scriptura ex binis dollectio nibus librorum , quarum altera continet illos libros ' qui ante aduentum Christi scripti sunt, altera. qui post Christi aduentum exarati sunt. Auctores prioris
collectionis vocantur prophetae, posterioris autem Apostoli. At inter Ueteris Testamenth. libros quidam' sunt, de quibus non constat, num a Prophetis pro-
prie sie dictis scripti sint. Propheta enim, seniustricto, est doctor stipernaturali modo a Deo in1piraia
tus et ad homines in veritatihus diuinis crudiendos missus. Auctores vero Veteris Testamenti generali nomine et Vocabulo Prophetae dicuntur. Par ratio est Novi Testamenti; exstant enim in illo libri. qui ab Apostolis proprie se dictis non conscripti sunt v. gr. Evangelium Lucae et Marci: sed auctores noui Testamenti omnes, generali tamen nomine Voca
lo Apostoli nominari solent. Prima collectio ' librorum sacrorum dicitur Canop. et sic diuiduntur us
125쪽
' *ectu temporis in Canonem Veteris Testamenti et in Canon em Noui Τestamenti. Canon Ueteris Testamenti est collectio illorum librorum diuinorum, qui ante Christi aduentum in spirati. sunt. Canon N. Testamenti est collectio ' illorum librorum, qui post aduentum christi inspirati sunt a Deo. Canon indicat catalo. ι gum, indicem, matriculam etc. IIune significatum habet in stilo veteri ecclesiastico latinorum harbaro .
Sensu Graeco denotat regulam seu normam. Hoc sensu sumimus vocabulum canonis, quum de libris ca- . nonicis loquimur. Idem sibi hoc vult, ac liber, qui canones seu regulas complinitur, ad quas et fides dirigenda et mores vitaque nostra componenda sunt. Vsi sunt patres hac ' denominatione, ut discernerent hos libros ab aliis, quorum non est potestas normae. At hoc vocabulum ponitur etiam sensu Latino in loco de sacra striptura. Quando vocabulum canonis sensu, latino ponitur, tunc intelligitur id, quod nos catalo. gum, seu dicem, nominamus. Hoc sensu adhibebatur apud Theologos medii aeui. In Romana ecclesia sermo adhuc est de canonisatione, de canone sanctorum, id est, indice. Canonis are nihil aliud significat, . quam aliquem in indicem sanctorum reserre. Loqui tio : canon clausus es, nihil aliud significat, quam
eollectioni illi duplici librorum diuinorum nihil amplius addi
9 Cons. Praeic de cura V. E. circa canonem. Agit de hac Voce P. 3 s. sqq. led nugatur, et consularem tIactat. -
126쪽
addi posse. Hoc sensu sumimus, quando de CanoneV. Testamenti et N. Testamenti loquimur. Canon' itaque Veteris Testamenti est collectio illorum libro- .rum diuinorum, qui ante aditentum Christi exarati sunt. C nun vero N. Testamenti est collectio illorum librorum, qui post aduentum Christi exarati sunt. Vox Διαθηκη, quod testamentum Vertit , significat prois' prie paminet, seu foedus t in specie testamentuni mori. hundi de rebus suis, quas relinquit. satius fuisset . si voea' inini Graecum in hac denominatione utrius que canonis per pactam transtulissent. Quaeritur vero quonam tempore illa illorum librorum facta siecollectio 8 2 unde nobis constet, nullos esse relatos libros in canonem, quam qui a Prophetis reuera ex
in rati sunt. et ab illis auctoribus , quorum nomina prinse serunt 2 De tempore, quando canon Ueteris Testa-
menti evratus sit et formatus, nihil certi constat. Iudaei dicunt ι EsRΛΜ eiusque adiutores, post pxDiium Babyloniςum, illos libros diuidos collegisse, elidcisco EsRAΜ eiusque adiutores auctores eqὰ ea ianis veteris Testamenti. Haec quidem stillentia certis testimoniis extra omnem disceptationem Poni non pota est: at nihilo tamen minus magnum habet probabilitatis gradum. Quid enim inde fuisset Iudaeis, si h6
bis liacin re iunium vendere voluissent, quum ipsi aeque eerti esse debeant hac de re' Si ab EsDRA autem eollectio facta est, altera quaestio est expedita. Erattium ille homo a Deo illuminatus , qui hae in re errare
127쪽
non potuit. Praeterea qui fuerunt post eum prophetae, fine dubio illos releeissent libros, ad canonem noui pertinentes, atque indicassent, quinam non essent a Deo inspirati. Tandem CHRIsTus eiusque Apostoli ad omnes sere, quos canonicos dicimus, Veteris Testamenti libros prouocanti Lites ergo de Uetera Testamento facile corruunt. Sed de Novi Testamenti librorum diuinitate longe dissicilior est quaestio, quum in antiqua ecclesia multi essent impostores, qui se
Christum et Prophetas dixerunt. Hine IOANNE 2 TOLANDVS in libro, quem Amrnthor inscripsit, mouit hanc quaestionem, aiens, facile fieri potuisse, ve
vapostorum libri cum diuinis colligerentur. DOD UEL LIus et B AMAGIVS illi responderunt.' sum, in quo librorum N. T. facta est collectio, igno ramus ; nec propter longaeuitatem et obscuritatem . veteris aeui tempus definiri potest. Disputarunt haede re viri eruditissimi inter nostrates, Reformatos et Catholicob, sed omnia, quae hZc in re dicimtur, ultra pronabuitatis gradum non assurgunt. Hoc tamen coninstat. lub fine i et initio It saeculi factam esse hane tollectionem. EX EUsEBIO scimus, qui ex HEG IPPO habet, tempore Io ANNIs quatuor euangeli scripta Vide de hac lite NosnRMII Vindici Antiquae Christianorum disciplinae contra Tolandum p. SI IO4. ConL Io. ΕNs Bibliotb. facra. MAGRICHT. tu Bibl. Hrem Tom. Uri. P. L p. I. sq. BASNAGL
128쪽
ix CAP. IL DE PRINCIPIO THEOLOG.
stripta esse, et IoΑNΝΕΜ haec quatuor euangelia sua ipsius auctoritate roborasse ' . Habemus scripta Chri
stianorum, IRENAEI, TERTULLIANI et CLE-
MENTIS ALEXΛNDRINI, in quibus multa Apostolorum dicta allegata sunt, et ex quibus videmus, easdem epistolas PAVLLI tum temporis ab omnibus Melesiis receptas et lectas fuisse, quas nunc habemus. Horum prior in Gallia, alter in Africa, et posterior in Aegypto vixerunt. Non concipi potest horum viro. tum consensus, quod hi libri diuini sint, nili iam eorum tempore ita in Universa ecclesia putati essent, nee hi seriptores sterilli II. per totum dispersi orbem una. nimiter omnes prouocassent ad hos libros, nisi compositus iam fuisset ille canon N. Testamenti. Hoc auistem tempore adhuc fuerunt homines, qui cum Apostolis sunt versati et a Deo illuminati. IOANNES 'Euangelista habuit scholam Ephesi , in qua fuit P Lvc ARPvs, cuius discipulus erat IRENA Rus. Hic, ut diximus, prouocat ad canonem Ν. Testamenti. Canon igitur factus est, quum adhuc Vigeret IOANNES, vel demum, quum adhuc in vivis essent discipuli apostolorum, qui ex apostolis scire potuerunt, quinam essent diuini et quinam salsi; quum adhuc durarent dona illa miraculorum, quae Deu4 Pii- mis, Christianis dedit. Quae quum ita sint, euidens est, in canone N. Testamenti errorem committi non potuisse. Aderant etiam adhuc eo tempore αυΤογραφα
129쪽
Apostolorum in tabulariis ecclesiasticis D, ideoque, si
error aliquis commisius isset, statim ex illis corrigi potuisset. Ergo errores non committi potuerunt. quamuis yero annum et auctorem huius collectionis certe indicue non possumus, tamen hoc nihil detra hit dignitati et diuiuitati canonis, qua de re legi potest Io ΑN. FRICΚII liber .de canone N. Testamenti, Illa liber erudite demonstrat, quamquam nos tempu non certe sciamus, quo non Novi Testamenti conascriptus sit, aet auctores huius collectionis nos quoque fugiant , tamen de veritate et diuinita e illius eano pactium esse non Pota, . - . . .
Altera diuisio sacrae scripturae sumta est a forma aius, Forma autem xxtarna libri alicuius ρst stilus psiua, Forma iνtemo aest sensus, qui per verbasgnificatur, Illa de forma xxterna sermo est, 1 Iine noua diuisio sterae scripturae fieri. potest. Non sirim Brines secrae scripturast libri unum xumdemque habent stilum. Stilus vel aest prosaicus, Mel poeticus. .Quicumque libri sacrae scripturine stilo prostico xunscripusust, non eamdem habent formam texternam , alii senim stilo altiori, alii medio cri, alii stilo sopitiari conscripti sint. Evangelia γ. gr. stilo historico, seu populari, exarat* sunt. Libri sancti P ΛvLLI dogma- uel mediocri stilo conscripti sunt. Alii vero libri
130쪽
i 16 CAP. II. DE PRINCIPIO THEOLOG.
saerae seripturae stilo valde sublimi exarati sunt; v. gr. proverbia Salomonis, libri prophetarum.
Alia diuisio a materia sacrae scripturae sumta est, et triplex est: continet illa I historias, multas res continentes, 2 Vaticinationes, 3 dogmata fidei et morum. Itaque sacra scriptura diuiditur ratione materiae in libros historicos, propheticos, tam Veteris, quam Novi Testamenti, et in libros continentes dogmatas ei et morum. Deinde sequitur diuisio in libros canonicos et apo euphos. Per libros canonicos intelliguntur illi libri, qui tamquam regula adhiberi possunt ad dogmata fidei examinanda. Libri apocryphi eiusmodi sunt libri, qui regulae, seu normae, loco in libris diuinis non possunt adhiberi. 'δποκρυς ες proprie quidem est, quod 'occultari debet: at in Theologia significat id , quod a principio theologiae et religionis separari et abscindi debet, quando de dogmatibus religionis disputatur. Veteri Testamento libri quidam adiecti sunt, Graeca lingua conseripti, semper quidem utiles et pii
visi. sed quibus originem diuinam non attribuimus. Hi libri vocantur apocryphi. Vnde Vocabulum apsis ervbas natum et his libris inditum sit, inter qruditos nondum conuenit. Plerique statuunt, ideo apocryphos nominatos esse, ut significaretur, eos occultandos esse, et a libris diuinis separandos et segregandosa Sed haee signifieatio non potest extra dubitationem con