Ioh. Laur. a Mosheim Elementa theologiae dogmaticae, in academicis quondam praelectionibus proposita et demonstrata ... Volumen primum .secundum Volumen primum prolegomena, theologiam anthropologiam continens

521쪽

esse debet. Paueis : ex immortalitate ptimi hominis muru ae aliae nascebantur perfectiones corporis. Nam omni um miseriarum, quibus nos subiecti sinus, fons est mo talitas corporis, quoniam corpus nostrum mortale est; hine dolores, hinc mblestiae, hinc morbi, hinc debilitassenIlium, hinc vigoris diminutio et reliquae calamitates. quas quotidie sentimus. Vbi ergo immortalitas corporis, ibi haec omnia aviunt'. in i I

Commoda vitast externae, quibus primi mortales fruebantur, praecipua haec sunt quatuor: Ι) amoenissimum domicilium, quod paradisus seu hortus a Mosonominatur. ΙΙ Absentia molestiarum alia , que laborum, per quos Vires animi et cor poris stanguntur et enervantur. III Copia victus et alimeytorum eorumdemque

Optimorum et suavissimorum. IU Denique dominium in bruta animantia et in bestias, quo homo in illo statu carere non poterat. Gen. I, 26. sqq. '

pergimus ad enarranda comm a vitae ' extet, nae primorum parentum. . Incipimus ab alaomissi bdomicilio, in quo vivebat primus homo , quod scri- 'i . . ita plura .

522쪽

plura paradisum nomin t. Paradisus lingua Persarum' ad nostram usque aetatem hortum denotat. Quod ad naturam horti attinet, ex verbis MOSIS adparet, eum- amplissimum quemdam tractum fuisse , in quo quasi omnes naturae amoenitates eoniunctae suerint. Dicit

quoque MosEs , aurum et lapides pretiosos in hortosuisse, quae nos inducust, Vt credamus, per hortum, paradisum, regionem intelligi amplissimam spatiosissimamque: quam quum hortum MosEs appellat, loquitur more orientalium populorum , qui per hortum amplissimum nactum intelligunt, in quo omnia ornaamenta naturae collecta quasi exsistunt. in hortὶ, ortientalium sylvae, agri, fiumina, lacus, arbores sunt, ut omnes amoenitates simul inde percipi queant. De si- . tu horti diuersis modis disputatur. Hispanus, Hispa.

niam , Q VS RVDBERIvs Sueciam paradisium fuisse dicit. Omnes autem eruditorum hac de re sententia nihil certi ha3ent, quunt per diluuium tota orbis ter. rarum lactea mutata atque vastata est, nee ad vitae sinctimoniam . hec ad eruditionem quid conseiunia Earum tamen sententia piobabilissima est, qui putant, paradisum in agro Damasceno suisse, quippe quae sententia simul a antiquissima traditione nititur; a in illo tractu quattar illa flumina oriuntur; 3 nihil agro Damascimo pulcanus, Venustius, amoenius reperiri potest. At firmiter tamen demonstrari haec sententia nequit. i . . ..

523쪽

c. I. DE HOMINE INNOCENTI ete. sor

Alterum commodum trat praestantia et salubritas limentorum, quibus vescebantur primi homines. Nemo dubitat, quo salubrior est victus, eo feliciorem esse vitam. Vtebantur suauibus et amoenis alimentis. Fruisctus orientales per se in hane usque nostram aetatem suauissim sunt. Id testantur omnes, qui in illis regioripibus fuerunt. AΤertium commodum erat libertas a Iaboribus Volestis et grauibus. Nec agricultura, nec fructibus agri opus erat primis hominibus in horto; vescebantur tantum dulcissimis arborum mictibus. quartum commodum est dominium in bruta anto mantia, quae primus sibi homo sine molestia, sine vi lentia, sine vi et armis subiicere poterat ' . Primus homo, vocibus et vocabulis quibusdam, mandatis, sina armila

bestias compescere poterat, et in hoc statu, in quo primus homo vivebat, necesse erat dominium et non alias potitisset felix et beatus et securus esse in horto, nullis munimentis cincto armisque destitutus

. . 3 VII. . Ias. Vero persectiones omnes, hae omnia commoda, primi mortales ea. sub ςonditione possidebant, ut ossicia subirent

. 'ὶ Etatuunt nonnulli Philosophi, dominium in bruta non esse amissum. Recte: sed modus tamen eius. Hodie non sine labore, non sine violentia nobis subiicimus bruta

524쪽

P. II. ANTHROPOLOGIA. i

per legem diuinam illis imposita. Duples

autem primis hominibus lex data erat. N. tera naturalis, altera positiva. Lex poli. tiua iterum duplex erat Ι negativa, ne de fructu arboris cognitionis boni atquq mali homines aliquid in Victum suum ad- . hiberent Gen. II, 17; II) assirmativa, Ut hortum, in quo Vivebant, coierent ac cu stodirent. Gen. ΙΙ, I S. Legi negati ullo de non comedendo ex arbore vetit grauis sanctio poenalis erat addita; legis.

lator enim mortem comminabatur Viola

xbribuslegiν, per quod vocabulum omni generis calamixates atque mala designaibtur. Quodsi vero homines his ossiciis obtemperaturi fuissent, nullum est dubium . quin etiam maiorem persectiunis gr dum

Primi mortales concreatas habebant persemoneas conditione quadam, nempe ut ossicii. sitis satisfa cerent. Ossicium est actio, ad quam quis vel per le- gem vel per pactum obligatus est. Quum primis ho- minibus ergo ossicium tribuimus, id volumus, dicere. primos homines ad actiooes quasdam vel per leges

diuinas. vel per pactum pini Meo obligatos fuisse

525쪽

Deum in statu innocentiae veras leges tulisse, nonnulli

hodie negant, consilia tantum addaittentes. Lin diciis . . citur norma, per quam supremus imperans actionesciuium suorum ad certum finem determinat. Stricte hic sumitur notio legis. Rex ergo I est regula, quae a a summo imperante proficiscitur. Requiritur 3 ut actiones liberae ciuium per eam determine tur ; vi ut ad certum finem eae dirigantur. In. statu innocentiae tales leges fuisse, facillime potest devio strari. Aderant regulae , ad quas primi homines , , actiones suas instituere dehuerunt. Proficiscebantur eaea summo imperante. Erant eae ad finem certum , nempe ad hominum felicitatem, latae. Ubi ergo omnia sunt requisita legis, ibi est lex. Atqui in statu innocentiae regulae, summus imperans, sines denique erant. E. Verae leges, nee consilia, in statu innocentiae suerunt. Naturalis lex dicitur illa, cuius ratio

ex natura, cui praescripta est, usu rationis cognosci potest. Lex positiva dicitur , cuius ratio potissimum ex voluntate legislatoris pendet. Lex naturalis autem rationem suam in natura hominum habet. Dant I primis hominibus leges naturales datae, quae ani- Inis eorum, ut sacra scriptura loquitur, inscriptae erant, i. e. ad quam recto rationis usu obstingebantur. L

naturalis ossicia erga Deum , et alios , et stmetipssis continebat. Intelligebant , Deum esse colendum, intelligebant, neminem esse laedendum, intellige- , bant, perfectiones suas em conseruandas. Negativa

526쪽

lex est per quam actio quaedam prohibetur; affrmattiis ua, qua actio quae/am mandatur. Negativam positiva' legem MOsEs directe, adfirmativam in dir*cte ςomIncmo- rati cΕN. II, i 7 Negativa haec est: tmenne comedas ex arbore cognitionis boni et mali. Sanctio additur pol natis: simulac tamen legem viol eris, morieris. Ratio legis sine dubio halc erat, quoniam in arbore cognitionis honi et mali vis recondita erat; perfectiones primorum hominum destruqndi atque corrumpendi. Ita generatirn

huius legis ratio dari potest Quaeri tamen potest, quare Deus Iam perniciosam arbor in in hortq collocaueritqNihil possiimus respondere, quam hoc generatim, Dexim sapientissimas habuisse caussas , cun id faceret. Quaeri porro potest : cur haec arbor fit arbor cognitionis boni et mali appellata 2 Ad baee facilius rςspon, deri potest, eam appellationem ex oratione seu ero, Nissione cacodaemunis retana fuisse, nempq , primos homisses pex fructum huius arboris ad maior m cosniationem peruenturos esse. Quaeri Porro potest: quare Deus hanc neque aliam pQsitivam Iegem tulerit 2 qualia fuerit fructus huius arboris' Sed quum nihil. debis reuelatio dicat, sapiunt illi, qui iugenio suo circa hanς

rem abuti nolunt. Sanctio legis erat mors. UOcabintum mortis ex linsua Orientalium est interpretandum. Mors. himirum apud eos omnem calamitatem, quae

in hominem cadere potest, denotat: quemadmodum vita apud eos pro omni felicitate ponitur. Accipitur tiam nonnumquam utraque vox in scriptura sacra i ' tali

527쪽

. ' α I. DE HOMINE INNOCENTI etc. sos

li significatu. Per mortem ae omnis infelicitas, quae in gnimum cadere potest, intelligi debet; β quod ad

rpus attinet, non modo mors ipsa corporis, sedgriam morbi, dolores et calamitates omnes, ex quibus

*ors n scitur, intelligi debent. Hanc interpretatio- γpem veram esse, docet euentus. Nam post transgres- :sonem legis omne calamit iis genus in primos homines derivatum est. De praemio huic legi addito Mo-sEs siet. Veri tamen simillimum est, huic legi spem quoque praemii additam fuisse, MOSEN autem eam Ob . a usum omisisse, quoniam si tim ex consideratione lexis intelligi potest. Potest autem intelligi, si consideramus a Deum infinite iustum esse: iustum autem et palas actiones poenis et bonas praemiis assicere; b gngelos bonos maiores persectiones accepisse d quod . in boso pςrseuerauerint. Ex analogia ergo ad homin

nes quoque concludere possumus. Denique ex analoissia status innnoceptiae nobis concludere licet ad statum gratiae, et ab hoc ad illum. In statu gratiae sunt praemia et poenae. In statu ergo innocentiae praemia quoque a Deo prumissa suisse, probabilissimum est. Quale ergo illud merit, facile ex rati0cinatione potest intelligi. Sine dubio amplificationem persectionum spectat, eamque primis parentibus Deus promiserat. Ex eoniectura id simul cognosci potest. Cacodaemon ' l im quoque maiores persectiones primis hominibus erat .

pollicitus. Amrmativa positiva lex exstat GΕΝ. II. I s. in eo consistebat, ut Adamus hortam coleret atque cu-Ιi s , . stodia .

528쪽

s odiret. Custodia opus erat propter bestiarum irruptioi nem in hortum. Aliam autem sine dubito Deus caussam hahuit: praeuidebat enim, cacodaemonem corpore ani .

malis usurum esse, ut homines deciperet. Hanc legem ergo primus homo negligebat, quoniam serpentem a aditu horti non arcebat.

consideranda ante omnia adsumi dein, hel: Ι) historiam illam lapsus sensu litte- 'rali accipiendam et intelligendam. esse ἰprorsus enim intelligi nequit haec historia, si11 sensus eius litteratis iidsumatur. adsumendum est II) libros Novi Testamen- ti optimos esse interpretes huius historiae. Nisi enim id adsumatur, quid per serpen- tem intelligatur, et quae ratio totius tentationis fuerit, intelligi nullo modo potessi bunt autem in hoc lapsu duo considest i

ram ,

529쪽

sanda r I pse lapsus; et) consequentia huius lapsus, et in lapsu ipso iterum duo expendi debenti: α) natura et ratio huius lapsus ob caussa huius lapsus.

DEMONSTRATIO.

Dogma de lapsu primi hominis est dogma purum rei quidem fundamentale primi ordinis. Purum est, quia ex sola reuesatione cognosci potest, fundamentale

primi ordinis est, quia supponitur a fundamento fidei, quod est: i eius Christus est seruator et redemtor e veris humani. Si homo enim redenitionis indiget. si-ive dubio lapsus est. Obseruandum autem est, α historiam lapsus non ςsse allegoriam. Multi .sunt, qui statuunt, totam historiam lapsus esse allegoriam et ΜΟ-εEx sub symbolo rerum naturalium veritates morales Proponere voluisse. Ex Anglis maxime THOMAsavRΝΕΤvs hanc sentensam fouit in Archaeologia sacra. β Illam ex libris Novi Testamenti explicandam esse. Non temere utrumque hoc in imus, sed in iis rationibus adducti. , '

Hsoriam lapsus non esse allegoriam, ita probamulle a) In quascripturae sacrae parte nihil absurdi occurrit,ihilque contradictorii, si se O litterati accipitur, ιμιa sensu litterasi accipi debet. Haec regula maximi est momentosa: nam si partes scripturae sacrae, quibus Ulul absurdi inest, allegorice possum acciei, omnia

530쪽

lex seriptura sacra probari possent. In hae vero bisoris nihil absurdi Oel contradictorii occurrit. Ergo: ms si ferali exponi debet. Quod cacodaemon serpentia formam assumit, quibusdam abiurdum videri posse , sed

ι . . , .

spiritus in corporibus habitare posse,nostra nos experientia' docet, quum anima nostra, ut spiritus; corpus nostrum inhabitet. 2γ Altera ratio haec est: Si historia haec allegorice intelligeretur, sensus eius incertus et perobscuriis euaderet. Qui enim allegoriis utitur, et imaginum clavilem haud simul addit, obscurus fit, et intelligi nequit. Λt in historia MosIs nulla est explicatio imaginum, qui- hus ΜOsEs utitur; obscurae ergo fierent. Absurdum vero esset, in eiusmodi libro diuino, qupad cognitionem' salutis consignatus est, obscuritatem quaerere. ιι Adsumimus porro: historiam hane ex libris N Iui Tesamenti explicandam esse. MosEs paucis Verbi lapsum commemorat: nihil de ercodaemone refert, sed modo, serpentem seduxisse primos parentes, subindia eat. At Nouum Testamentum, per serpent mi Um daemonem intelligi, nos elare doceti d0ceti, qumden cacodaemonem ante hunc lapsum iam peccauisse, ideo. que ad peccandum homines induxisse, ut consilia D conturbaret: docet porro, omnes imperfectiones hun ce lapsum sithseeutas esse. Coniungendi ergo sunt lu

bri Novi Testamenti cum historia ΜOsIs : unus enim liber .

Pro sensis littersi liuius historiae pugnauit sHUC. Fo et Anglus, in libro Creationand DR sui etiam, germanice est Versus. Multa tameαhabet par