장음표시 사용
151쪽
rato cum alas etiam multis. Orig. ali sat angelium nomine Petra ieriptiini: et librum lacobi, qui modo non ex ant,
vi apocryphi siti t. Sed huic sentet 1 obstat auctoritas /tiam grauium Doctorii qui B. Ioseph virginem fui. e docuerunt, inter quos lint Hieros .eon. Helvidium,& Aug.sema. t .de natali I im, Be Rarrisermo. a. in missus est. Beda in Ioam & haee est commini is nune inter Catholicos opinio, & re vera rea, & legitima sententia, qua alio in toto satis probauimus , & contra praedictam sente tiam est argumentum e scax.Nam Mari s .dieitur, iuxta erucem fuisse mulieres, nempe Mariam lacobi minoris, & maatrem Io e Sc Satorne.ecce Maria dieitur I Iose,st Iacobi mater,qui duo dicti erants Mar. 6. fratres domini,ergonsi poteruntes e filii Ioseph ram uxor,ex qua hi Do effores volunt natos esse hos silio Inis tua erat: alioqui eum despondit Beatam virginem,dua, habui siet v cores, quod nem adhue Catholicus assirmauit. Non igitur haec prima sententia proba da est: quim tamen graues isti auctores de se verunt, ut contra haereticos iacilius ea ratione agere possent.
Secunda sententia est asserentium, Ioseph sponsiim B.Virginis habuisse fratre Cleopham dictum , evius uxori dicitur Ioan. is. Maria Cleophae,seu Cleopae, ut silii legunt. huius fuerunt Mij; qui dicti sint iratres domitia, ludeti enim Christustium secundum carnem Ioseph existi et mantes, consobrinos eius illos esse arbitrabanturAoseph autem habuisse fratre Cleopham confirmat. Eusebi. lib. 3.hist. Eccle. cap. 3. ex AEgesippo, stitem ri. Dbus suit Apostolinum. 5t Epiphan.h recet s. Hieron.con. Holui. hanc refert ieni. tiam sed ea argumento alio proba .quia nimirum Maria, quae dicitur mater se
trum Domini, non dicitur Maria Cle phae, sed Maria Alphaei.sed hoc argumε rem Hieron. non est valdE firmum: nam
fieri potiri quod aliqui recentiores diaeant suiue dicta Alphaei quia filia eius
era Cleoph ae aure quia erat eius uxor, potuit etiam fieri, ut binomitis esset. Tertia sententia, lux Hieronymo pla Hi reum celix communiter recipitur inter Theologos est,ta Virginis sororem dicta esse pMaria Cleophae, Ut dicit Ilio. siue a Patre siue i familia, siue petili ala siue aeunq; alia de causa hoc nomii re imponi Nex hac,&exH ipso nati sunt illi qui ilicti sunt fratres domini: Unde se ire
mini sunt nuncupati, quia consobrini ex duaba, uati sero ibus erant; idem tenet Isidorus ii devit.&obitu SanctoruPa trum,' refert & Nice ph dib. i. eap. 3. exHippolyio Arinam matrem B.Virgini . Di s e sorore Sotae, lux Dirmater Elis belli, unde B. Virgo, & Elisabeth erant consebrinx ex duabus sim i Ni & Io annes Baptistaeonsobrinus secuti ius in Dominoristi ergo fratres ex Maria ux re Alyhaer,filia Cleophae, sis rore Beatae Virginis,nati sunt. Si autem dicas uxo- .
rem Choplix fratris Iosephi, ει sillim Alphaei eum secunda sententia, id quoque probabile est,hoe tamen est certum, esse filio; sororis B. Virginis. Secunda Fergo, dc tertia siententia sunt probabiliores: omniu autem orobabilissima est. quae Hieronymo, probatur . .
Et propE erat Pascha Iudaeorum, & ascendit Iesus. A Hierosolymam. C o M M E N T A R I v s.
- Ο EC verba causam continent, cur paucis diebus manserit Caph; naum, nempe quia prope erat. Pascha Iudaeorum. Hebraismus est freque iis , ut particula copulativa, locum causalis obtintat, ac si dictum eia sit: inita prope erat Pascha, minuit paucis diebus in loco illo; ut enim Exod. & Deuteron. 16. habctar, ter manno ex omni loco Iudai H:er Blyinamasce utebant a latatu in tumplo non enim liccbad sacri sidare, nisi in
152쪽
Christianoruni Pa hatae trita ire t Dicjtur autem Iesus alcethaine Hie rosolym am. quia . , in placedent; conaris Atam dixit ius, illarii silem rospectu situs Galilaeae, cratii seni: trentiori loco, unde proficiscentes Hieros Iuniis in Galilaiam, dicebantur de scondere ue contra verb e Galilaea Hieros di ni ascendere. ha et de causa Christus ascendisse dicitur , est autem h
Pastha imum, de primuin poli baptis ni ui Christi . ut dicit limatus EF.
Et inuenit in Templo vendentes oves, A boues, A columbas, ia
numularios sedentes. '' η . t i li'. I Ch- factae sunt eiectiόnes a Christo', a prope passionis suae tempus.1 laus meminer int Matth ii. Mai ii. Luc. s. altera thisio suae praedi-' catio sa hane omiserunt Euangelistae reliqui, Io nes tamen eam persequi- tui sui aut m illa acerbio quae post tot Christi praedicationes, adhuc nihil spii ostris istit, tu ,ntia est 'haec autem prim,suavior. In hac;verba illa pro icit: Solvite templum hoc,& iis tribus diebus excitabo illud: quorum narras. tio oldo nec saria fuit, ad intelligentiam eorum, quae secuta sunt postea ;n zmpe . quandri accusatus cst a Iudais, quasi dixerit; Postum d struere tempesum, de in tribus diebus excitare illima & Matth. 1 r. Vah qui destruis templum Dei,& in tribus diebus excita illuxi haec enim Itidan oppohebant,propter H,quod nunc dixit Christus,quando eiecit eos de teinplo. Iesus ergo ascendens Hierosolymam templum adit; cum enim Deus sit, in do .mum tuam se recipit quia domus Dei templum dic r. Itom ut qui circa Dei cultum abusus latinisciti erant emendaret; inuenit aciem ibi v dentes oues C &boues,& columbas quae lacrificanda erant,& nuipularios, qui Finuta i l moneta maiorem permutant: ementium enim de vendentium usui permit 'tio haec necessaria est, a numulo ergo numularius derivatur, numulus autetriminutum quid est, & graecum.vocabulum similem habet significationem et M. κi apud Graecos aeris minutias significat: pro necesscite igitur conisti hent ut hi pecunias permutabant,lucri fiat causa: neque in hoc usura est,nec iniustitia,quando lucrum moderatum est.Templum vocat,atria ipsius N porticum, ubi populus orabat, & ubi lacrificia fiebant. vendebantur a teth quae o menda erant in templo propter commoditatem maxime eorum, qui foris veniebanta emebant etiam ; quae Acrificanda erant iri eis sein lara: riam Inuicion-is rati datum ligimus, i qui tot grus habitarent, decimas , ' di primogenόta quae offerenda erant,domi vcnderent, eodem pretio empti ri alia in loco,quem elocerit Dominus quod male illi latelligentes,in templo ipse vendutatur.
153쪽
Et eum secisset quasi flagellum de laniculis,omnes eiecit de rei
plo,oues quoque,& boues, A numulariorum enudit mensas subuertit.
QVNICVLOs, quibus animalia sorsan ligata erant collegit, & in sor-.T mam flagelli componens,negotiatores omnes simul, &anira lia linues ,ri tu & oues eiecit. Graece sie habetur iactoque fibello ex funiculis ) nec hoc s
Mitu ς. tis illi fuit: nam Se pecunias numulariorum effodit, & men lassubvertit,quod dupliciter fieri potuit, aut quod subuertit mensis. Ec inde pecuniarum effusio eonsecuta est:ut sit sensus mensis subuertendo,effudit aes, aut quod prius ef- sedit aes, & postea mensas subuertit. Flagellii in autetn non propter animalia illa tantum abigenda factum est,sed etiam propter homines: ita Cyril libr. i.
les Episco. asserunt.& Euangelista indicare videturmam dicit,cum flagellum v fecisset,omnes eiecit de templo: omnes eiecit, nempe vendentes oues Zeb ues,& numularios sedentes,qui ante nominati erant. Quae sequii tur autem legenda sunt per accumulationem; Ovesque de boues id est,eiecit etiam sue & boues. Prudenter autem Chri ilus hominibus eiectis, qui tamen semel sulsi facile rediissent,si in templo oues eorum,& boues mansisses, etiani ridicit haec, ne redeundi relicta videretur occasio, neque templo facile egresti Kent, si eis permissum fuisset boues &oues, proprijs manibus extrahero: propterea Christus ipse eiccit; ac ob eandem rationi m ia caulam effudit psῆunias humulariorum, ut sic eas colligerent, di abirent: ac ne iterum remnerent etiam mensas subuertit: tunc enim malo subuenitur perfecte, quando etiam mali occasio amputatur. animalia in sacrificium data viva e6seruasse:ae illis mercatori , qui in replo erant,vilius vendidisse;qui quidem it in pluris alijs vendebant: quod sacerdo- etum peccatu,si ita est grauissimum erat,' meritoq; Sc ipsi cum e teris sust expulside templo: hoc autem quod de saeuo- i euangelio non eici
Meerdotes a NACLET Us epist.1.sacerdois, lim, te, etiam a Domino propria ma 2 2 '' nu expulsos de templo affirmat c5firmat C idem Pius primus epist. i. exponuntque sacerdotes vedetes fui se eiectos, idemque Iulius primus epist. contra orient les episcopos, pro Athanasio asserit ;hine serian Beda dicit sacerdotes illostibus dicitur, in
Et his,qui columbas vendebant,dixit,auferte ista hinc.
COMMENTARIVS.CO L v M B A s non stagello e ijcit, caveis enim ligneis eor clusae minus
commode flagello ei jci poterant:quod si inclusae non erant,si tame usus D. Tet sagello, exterritae hinc inde per templum volassent, via commodiorem ei jciendi de templo erat,si vendentes eas auferret, ob id prs Mit,dicens, Ausette ista hine . quod iacile prae timore executi sunt.
154쪽
Et nolite facere domum Patris mei domum negotiationis.
HAEC verba generaliter omnibus eiectis d cta sunt.quibus caulam cureiiciantur, reddit; quia doinuin Dei, ne donationis domum secerant. Domus enim Dei ad ea exercenda fit, quae ad Dei cultum,& honorem pertinent. sicut & domus negotiationis humanae, ad peragenda humana nego tia: non ergo quae unius domus sunt, conuenienter in altera fiunt: necem in in negotiationis domo sacrificia, aut quae cultus Dei itine, fiant: si initi ergo ratione quae negotiationis domus sunt, non debent in domo Dei fieri. Re-- ctPautem dieit inolite sacere a quasi dicat Domus Dei non est ad hoc favos auaritia vestra, 3c propria voluntate, non vllo Dei inst. tuto ducti sicitis eam talem. Rursus Domum Patris meia virecte notat Cyril lib. i. icap. 19. Patrem suum vocat, quia ipse eit Filius naturalis Dei, non adoptimilis, bc Patrem voc mus nolirum: ille veto situm singulari voeabulo, quia sin-- gularis est ipsius Filius. Caeterum v ba haec aliquiis amplius insinuant. ἱD vium, inquit, Patris mei,J quasi dicat, iure facio uoc, quia domus est Patris mei. Incumbit enim Filio, honseri Patris consulere,ipsum defendere, letueri. Rursus,si Patris mei est,meaeit, quae Patri se uim sunt, filii etiam sunt. Ru ius. domum Patris mei, quasi dicat,quae facio,tanquam Dei Filius Deso,diuiana virtute, id potestate facio, secundum quam Dei filius sum. Haec omnia. verbis his ad lueram significata sint, quamuis non ab illis tunc credita,nec iatellicta: sed non propter illos tantum, sed propter nos dicta sunt, ut quibus causis id fecerit,noscamus: nee solum verbis diuinam virtutem proselius est, sed etiam id ipsum monstrauit operibus, quibus opus erat illius verbis non credentibus, nec ea intelligentibus: &revera suit haee actio diluinae virtu-xis, cui nemo illorum cum tot essent. & eum tam seuere, de ignominiose e
C pellerentur, ausus est resistere, aut contradicere. ANNOTATIO et
mare V Onsideratione digitii inest, qua de Mies e iε, causa hi negotiatores sint de templo sierint pio eiecti, pro cuius rei declaratione adsis uertendum est, quod paulo sup ius in
commentario adnotauimus. Bisa Christo eiectos esse vendentes de templo, semel in principio praedicationis, iterum pron passionis tempus. illius Ioanni nunc meminit, huius autem tres Euangetis ae meminerunt. Matth. ea 'a . Marc. I l. I ue. am Chrysost. homil. 1 r. acerbiorem spisse posteriorem eiectionem affirmat, in qua Christus protulit verba acriora, Domus mea domus orati nis est, vos autem secistis eam spelun- eam latronum. in hae vel δ, quae prius
tacta est, verbis lenioribus usiis, dixit; olite sacere domum patris mei domum negotiationis.J Multum asit inter
haec duo domum negotiationis, & luncam latronum interesse docet Am
bros term i . in Psu. ii 8. ver. 3. Quare attende negotiatio iem, qui contractus
quidam ei , causa lucri, duobus modis esse vitiosam, bc malum: Uno quidem, quando periniuistitiam fit, nempe uinio aude, dolo, vi, preti j inaequalitate, si- . milibus ve vitiis: tales negotiationes sic ir milatet sunt vitiosae, ut simul intuliae, & iniquae duobus sint. Altero modo, quindo ex se quidem δοῦς.xtus tui laesi. ae sine fraude, solo, vi,aliaue
iniuilitia exercetur. tamen r 'tione circunstantiae alicuius vitiosa fit: ne aquando exercetur in loco, aut tempore
in quo fieri non debet, nee enim diebus se si is, nee locis sacris negotiatio fieri debet: simili etiam ratione, quando a per . soctis exercetur, quibus est probibita ne .
155쪽
A gotiatis negotiatio qbamuis in se iussa sit, & quae si debitis loco, & tempore, personis non interdictis fieret, non esset vitiosa, essicitur tamen nisi a propter tales circunstantias : ad hane etiam rationem reducitur negotiatio, quae in se iust a est, tamen ex suam procedit affectu. His suppositis dico, qui priorem negotiationem in te mplo exercebant, eos Dominus dixit domum Dei secise Deluncam latronum. qui vero posteriorem, sicisse domum negotiatimnis, quod mi qus est grave. Augustin. tract. Io. in Ioan. existimat hos eiectos negotiationem posteriorem exercuisse, v quia rem in se iustam iaciebant vendentes, & ementes, quae sine vitio extra templum vendere, di emereticebar At quia in templo talia exercebant, vitiosε agebant, ideo' e eiicit latur. Cyri Mib. r.ea . II. assirmat hos esse eis ctos propter contemptum, εἰ propter
auaritiam, quod plus est, quam quod dieit Augustin. mini ceris videtur pro habi Ihi , si dicam uet negotiatores hos' eadem egisse, quae secerunt eiecti pinserius, quibus dictum est: domum ma- 'tionis secistis Uluncam latronum: honenim est verit mile in posteri 'ri eie- ctione omnes negotiationes fuisse iniquas , in priori autem omnes in se iu- stas ; sed in utraque eiectione arbitror - suisse, qui & uno,& altero m6go nes v tiabantur. Dontinus tamen viros eiecit ea cause, quia negotiabantur, ubi resis erat negotiari: Dochamque' tissimum erat cur eiecti sent de templo, id Oe expressum est in priori eiectione in posteriori vero addidit Dominus rea prehensionem acriorem propter eos. viii iniquE etiam negotiabantur,grauiusque in templum Des delinquebant, & ratione foci, α ratione negotiationis
posset, cur non doctrina us iusso, Dominus usus sit in his visi cottiget xος ορο η di, manusti etiam tremendam admouerit, id due in suae manifestationia
alti iti initio 1 Respondeo Douilautii se ui do nia praedictilone minita arε ρε-nientem, torpentes, &λpitos hornis num animos inuenisbe: ideo novo,& i solito aliquo opere, eos ad attenti nem excitare oportuit, ut nouum quid. de mirandum audituri. novo etiam, α
mirabili facto attenti serent, hoc enim opere mentes hominum multiim adi fius verbum audiendum, & quis esseticonsiderandum, incitatae sunt, & sitae veniens in mundum, ortus siti principium tam horribili infantium c dedis uulgauit, ut dormientes Iudaei ad eo siderandum tempus Christi,quas e grauissimo *mno euigilarent ; uc etiam adsu' praedicationis exordium terribili facto animos iacit attentos, obdura- tis enim in peccatis, remedia talia sunt Madmouenda. Aliam huius rei causam adsera Cyril. lib. i. cari hoc enim facto significare Voluit Dominus autere dum ilium ritum Iudaicum, &gentea vocandas ad religionem, Iudaeos vero incredulos puniendos ; quod fia ellum Ἱgnificat, haec tamen ratio magis p steriori eiectioni conuenire videtur. Tertiam assignat Chryses . homil. ii cum enim Iudaei oppositiiri essent Christo, quta labbatum non seruaret Iesemque contemneret: propterea inligni sacto se Dei, & templi, & cohsequenter
cultus ,&religionis 1elatoresti osten-
diu ut qui tanto periculo se exposierit,
pro templi Dei reuerentia , verili milenon esset abeo illius cultuin contemni. PAdde etiam, quδd ad doctrinam pertinet, abusus 1 blicos, & oui tolerari
non debent, non verbis sed iacto esse eradicandos. verba enim in ababus communibus , & temporis longinquitate
156쪽
Recordati sunt vero discipuli eius, quia scriptum est. : Zelus domus tuae comedit me. COMMENTARI vs. DIs CIPVLI MnE erga Christum affecti in bonam p1rte eius sactum
acceperunt: nam recordati sunt illius Prophetiae Datiid Psil. 63. Zelus in domus tuae comedit me; &aelo honoris Dei, & templi ipsius, hoc quod factum est adscripserunt. Tune cum haec fiebant, recordati dicuntur discipuli, ut notat Cyrill. lib. . cap.3o. non autem post resurrectionem, ut quidam recentiorum interpretantur: non enim dicuntur recordati huiux facti, sed iu. lius, quod scriptum est. Si autem post resurrectionem recordati dicerentur, 'id Euangelista expressisset, sicut post pauca verba expressit. Venit ergo tunc . illis in mentem Iocus David, qui relo domus Dei illa protulit vetia Psalisa. x Iudaei enim ex frequentibus scripturae lectionibus, quae in templo fiebant. Se asynaeto is, multa ex seriptura didicerant, an autem recordati sint tune discipuli huius verbi, quasi praedictum ita sit de Christo; an vero cuiusdam reli si- . milis ut sit sensus; venit illis in mentem i ne zelus David. quo de se di xit, re-Jim domus tuae comedit me, ut fieri solet dum enim videmus facta alicuius, veniunt in mentem facta alterius similia) Euangelista non explicat: tamen potius existimo recordatos esse illius sententiae, tanquam praediliae de Christo nam discipuli iam eum esse Christum in prophetis, & in lege promissium erodebant; & hac de causa Euangelista id annotauit. Est autem illud considerat
dum, scitus coi dit med quo non solum zelus, sed etiam,quantus sit,expriar Ai. M. mitur omni enim postposito periculo,quod a sacerdotibus,& illis quonii nignominiose expellebantur,creari: poterat,Dei honois, s Ai tuetur. Magnitudo enim zeli in superandis periculis, se timore postpoliis in chi , do maxime exercetur,ut bene notat Chrysos hom. ii. Zelus aurem vel, , ouoddam studium est,quae diuini sunt honoris, procurandi, & quae ei ad uera orantur propulsendi .estq; ut ignis vren rccos eo iuxta illud etiam Psiit. Tabescere me serit relus meus.
Responderunt ergo Iudaei, δἰ dixerunt ei, quod signum ostendis nobis, quia haec facis. . ''
Iudaei, oui se temporalibus emolumentis priuari videbant, non considera
runt Zelum, licui discipuli, nec etiam aduerterunt propriam culpam. quae
argumento illis esse debuisset. Christum rectὰ illa fecisse, sed caeci prae auaritia contra ipsum insurgunt,&rogant, s Quodsiignum ostendis nobis; litianaee racis a sensus hic est; quo signo nob:s probas te auctoritatem habi re s mendi, quae facis 3 illud lauia haec facisJ significat idem, ac potestatem habes haec faciendi. In illa potieriore eiectione dictum est. In qua potestate haec Dcis p& quis dedit tibi hanc potestat λ in hac priori, quod sienum ostendis, quia haec iacis id est quo signo probas te pol se facere, seu te habere auctoritatem, & potestatem faciendi talia λ Negare non poterant malefacta sua, dein domo Dei tris negotiationes non reac fieri conuicti erant, ideo responcini Κ a in ip
157쪽
A in ipsum laesentem dirigunt: non enim omnium es etiam malefacta cori - Dre, sed quorum interest, petuoque non tantum auctoritatis simplici vermo
attestationem, sed eiusdcm per i gnum aliquod probationem. Et verbum si es ponderun tJ idem significat, quod dixerunt, ut alias saepe fit, non autem quod interrogati suerint Signum: rgo poscunt in probationem auctoritatis, qua facit talia. Si sanam habuissent mentem: signum satis essicax erat in tanta multitudine. & ubi de emolumentis temporalibus agebatur, dc omnes fagetilo tanquam strui malefactores expellebantur, neminem ausum esse resiste e: nec etiam ex sacerdotibus illis, qui erant in templo, & rcm videbant, cui iis oipsi auctores erant, di quorum etiam res agebatur. de forsan ipsi quoque gello ei jcicbantur, sed auaritia, & turbatio ex indignatione orta excinouit eorum mentcs. Apud alios Euangelistas de posteriori eictarone tractantes, ἀ. ha .c responsione in Pontifices,& leniores Iudaeorum secerunt; quod hic. non . ex pristi .Ioannes, sed generali usus est verbo. Γ Responderunt Iudaei J parti- 'cula illa DergoJ. illationem significat ex priori iacto, nempς eiectos cum sessi ciderent, propterca haec dixerunt. ANNOTATIO ai. Yfillus lib. r.eap. 33. aliter expo
nit hae verba, nempe Iudaeos re
spondisse ad verbum c h isti , quo dixit. Idomum patris mei. J 'uasi diceret, filius Dei sum, S mini incumbit hoc nis 'cere: ad quod Iudaei dicunt; ostende nobis signum , & m: raculum aliquod, quod in iis illius Dei. credendum enim non est l. bi, nisi hoc aliquo synodemo Araueris. sed dassicultatem patitur.haec expositio:non enim dicunt, Signo ollen
de, quod situ, Dei sis i sed qhia hae i et eis, id est ; quod habeas potestatems eiendi, quae facis.Nec puto illos tune intellexilla, per illa verba chii fium assi
M ndit Iesus, & dixit eis, solii se templum hoc, ain tribus diebus excitabo illud.
sgnum i iestatis sitae D6 minus respondet. Isbiulio
te turn hoe, & in tribus diebus excitabo illud. J Idem eii horum ver borum lenius, cum illis Ioann. s. Cum exaltaue itis fili uim hominis, tune cognoscetis, quia ego sum: id eis, cum me crucifixeritis, S occidetis, resur. . tam post tres dies, ta illa mea resurrectio erit vobi, signum , quo cognosco iis me esse verum christum, & Dei Filium. Hoc nune Christus dicit, iso Luite templum hoc, I id est, occidetis me, te soluitis corpus hoc ab aninia,
i uod e citabo itenim post tres diei: α tuc erit id vobis signu quo agit stetis
masse, se esse Filium Dei. Non caret - .min probabilitate expositio Cyrilli. Per signum miraculum aliquod intuligitur, sicut illud Matth ii. sigiis peti di signum non dabitur ei. Aliqui argumentum exponunt, sed non qualeeun is argumentum Iudaei petierunr, sed diuinum, quale est opus aliquod supernaturale na citctoritatis diuinae illud sactum esse non dubitabant, miraculii mergo i qua iii signum, & argumentum diuinum petebant. At re vera credituri no erant, etiam si iactum fuisset, sicut nec alijse tiam factis crediderunt:& proptereat, ludi christo accipere non meruerant,
158쪽
a stetis potestatem meam: qua id iacio. Quod dicit, fio tuiti J non ea praeei
pientis; ut occidant, sed ut bene dicit Cyta l. lit, i, cap. 3Σ. q md ipsi facturi erant, praescientinia permittentis: c si diceret, scio vos occisuros me, occ dite; esto tamen suscitabo me ipsum post tres dies: de talis resurrectio erit vobis fgnum potestatis meae,qua haec racio,quia Filius Dei sum. Iterum Iudsis signum petentibus, resurreaionem in si num dedit: vi P tςς Matth. 1 ι, ubi signum Ionae vocavit,
tarari resurrectio quo sto suexit signa di
ANNOTATIO is CVm multa signa, & miracula Chri
stus post haee verba Iudaeis dederit, quibus se Filium Dea, Lamq; potestatem confirmabat; cur potius resurrectionem suam a mortuis, se in signu d tutum dic it Respondeo, quia omnia mir cula ante mortem suam, susscientia quidem suerunt ad id confrinandum,ta ien parum efiicacias quia pauci Iudaei conuersi sent, & hi quidem minus persectE, quis Christus edet, nouerunt: at re-Drrectionis praedicatione , multitudo magna conuersa est: & hi tune persecte crediderunt Christum este Messiam verum,& Filium Dei,ut patet ex Act.2.3. s. unde resurrectio a mortuis populas couertit Iud orum,supra omnia miracula,& fidem Christi auxit, & confirmauiti incredulos autem, qui in sua obstinatione manserunt,consedit. Proptercadictum est, ut paulo ante dicebamus Cum exaltaueritis filium hominis c Inoscetis , quia ego siim: & nunc dicit, Excitabo tribus diebus illud. J & hoe erit signum emeat undo declarans,
quis sim ego.' Quaeret iterueti aliquis, nonne Lar rus surrexit quatuor dies 33c tamen resurrectio e ut non filii signum diuinitatis eluq. Respondeo, Laetarum surria xisse, sed i Christo excitaturn, at Christus surrexit, a nemine alio excitatus tNon enim precibus, aut virtute alterius resii rgens apparuit;quod arsumetu fili teli, seipsum excita illa,quod non potuit saeere, nisi Deus estet, & hoe est, quod dieitur, sexcitabo illud.J Ego ero,qui meipsum excita , sicut ego sum, qui alios excito, hoc miraculum nemo potuit sa-eere homo purus: potuerut quidem Prophetae virtute diuina mortuos excitare,
.c omnia miracula, quae Chrillh1 secusaeere at ex eiure se non potuerunt, quod Christus secit; ob id hoc argumensum p petium est diuinitatis. Piopteressi caciam igitur huius signi, quia de s cto declarauit inudo Filiu in te esse Dei. dictum est: s solvite templum,&c. J Est adhuc alia huiuet rei causa, quam docuit Athanas in orat. coot. Arrian. in illud ditium. auod ex Deo Deus est verbum: comminatoria existimat esse ver quabus ruinam minatur Iudaeorum post resurrectionem suam, ut sit sensus, Soluite templum hoc, id est, vos liudebitis soluere hoc te plum corporis mei permose tem, ut eonseruetis hoc materiale templum vestrum: occidetis veritatem, veconseruetis umbram sed inanes erunt vestri conatus. imo in vestrum conuertentur caput, ego excitabo illud tribus
diebus,& tiine vestrum soluetur, & destruetur . nam veritate praesente figulacessabit. Conqueruntur isti quod ei j-ciantur E templo,&quq unt, in qua po- testate id faciat: peiora patietitur postquam Christus suum templum ab illis solutum excitauerit, quando non solum et jeientur , sed occidentur , α templum destruetur, haee in declarationem Athanasii dicta sint. Utitur autem D rminus verbis alleuoricis,& metaphoricis templi, quia de templo agebatur,& eius occasione ad templum eo poris sui, transfert locutionem, ut O,
hanc obscurita em nihil illi ludaei intelligant.-Nam etiam si intellexissent, non erant credituri; quamui, autem verum sensum non intelligerent, perceperunt tamen illis verbis diu ianam potestatem suam Christum prositeri, quod tunc satis suit Christo. Est
autem allegoria, seu metaphora continuata r uam soluere templum, & excit re sunt verba communia templi, naterialis destructioni , & reaedificatio
159쪽
A ni i similiter morti hominis , te resem ras, non ut in nobis per solam Matiani, o
rectioni: silui enim homo dicitur per sed corporaliter , id est; per realem se mortem,& excitari per resurrectionem, nionem , dicitur autem lislui non quia similiter soluitur templum, quando v dem, qudda diuinitate separetur, sea statur: excitatur, eum reaedificatur. quia partes humanitatis huius nempe Mumanitas Aduertendum denique pro intelligem anima , & corpus inuicem separentur Christi vi tia verbesum templum Christi corpus per mortem, & iterum uniantur per re- esse simul anima, nempe humani- surrectionem : a diuinitate tamen iit ratem ipsam, in qua inhabitat diuini- tra unquam est soluta.
Dixerunt ergo Iudaei i quadraginta sex annis aedisca tum est Templum hoc,& tu in tribus diebus excitabis illud COMMENTA Rivs. a
h λήYsTERI 1 profunditatem metapho is,&allegoriis conclusam non
NI in telligentes, ligno illudunt nec potestatem agnoscunt: non solum quata in in rei veritate Christus sieni scabat, sed nec duantam ipsi, quae multo minor erat, percipiebant: nam de templo materiali eum loquinum arbitratis int, sc negant posse in tribus diebus ab illo reaedificari, quod quadraginta sex annis constructum fuit . multo magis negassent posse Christum se mortuum, de crucifixum, post tres dies excitare: hoe enim illo multis maius et Oneredulis: recte gitur Christus mysteri uui sium ita celauit, ut sensum aliquerit apertum reliquerit, quo possent illi cognoscere eum posse facere, quae raciebat: nam qui poterat templum illud materiale tribu; diebus excitare, ut illi intelligebant,iure poterat peccantes contra Dei honorem, templo illo expeliere. Discordiaeit inter auctores de annorum numero, se copulatione: nani de fide nihil ex hoc loco probatur. Euangelista enim tantum resert qu bd Iudaei responderunt,uera tamen illos respondisse, & di, isse non confirmat , sicut quando etiam refert eos dixisse Ioan. g. Quinquaginta antios nondum lia pbes , insinuantes Christi aetatem parum distare ab annis quinquaginta , qtiaec tamen multo erat inferiori relatio ergo sola eorum c si,qus ab alijs dicta non confirmatio: quapropter quamuis verum sit quadraginta sex annis aeauficatum esse, tamen ex hoc loco id credere non cogimur. 'ANNOTATIO 1 Citta 'uαε 4 vgustinus aliqua in hoe loco eie-
annoru nu numerum quadragesimum sextum annotat. Primum lib. a. de doctri.
Christ cap.28. refert aliquos ex hoc loco probat te, Chri istum in hoc saeculo quadraginta sex annos peregiise . sed hane
sententiam merito reiicit; tum quia vera non est,annum enim trigesimum tertium non eccessi, qua rem inferius c. g.
tractabimus; tum quia locus hic, ni bilia tem talem iacit. Alitium notat i pse 1ib. .ae ira n c. s.&lib. 83.qu sae quaesti, 6.& lib. Σ.de doctr. Christ.c. i5. ubi numero hoc: quo iesum illud aedificatuin est,signi cari affirmat inu illud tempus quo corpus Christ i, uix illud fgura erat, in ventre matris suu ad debita perductum quantitate, ut nasceretur; Nam quadraginta sex ducta in se,niph quadragies sexies seni ei sciunt ducenta septuaginta sex,qui numerus diei si conficit nouem menses, & sex dies, totidem autem diebus suit corpus Christi in vel re B. Vιrginis. cannotatio.Augi veraci conti-
160쪽
A eontinr dctrinam; non ta men video, qua ratione huic loco accommodetur, nec arbitror ob ea rationem, te pii aedi fieationem durasse quadraginta sex a nos. Adde non fuisse continua aedificationem . nam pῖ imp. edimenta nationsi ces.siuit multis annis Tempore enim Salomonis,qn nihil opus fuit ab aedificio vacare. septε annis persectum est; at in corpore Christi ger fictili do non fuit interruptio, sed in instanti primo incarnationis suit totum simul formatum quantum ad partes organicas, & membra, ut re-OEdicit Bani .hom. de humana Christi teneratione, postea vero paulatim per noue mense; ad illam peruenit quantita .rem, in qua nasci solent insanies. Tertiu- annot t ipse Augustrastio. in Ioan. &mimaduersiam ab antiquis reseri, nepe hunc numersi esset nomine Adam iuxta literas Graecas, nam Alpha unum, Delta quatuor, iterum Alpha unum; squadraginta continent,quae omnia em-ciunt quadraginta sex. Rursiis in eo nomine omnes quatuor mundi partes contineri significat: nam si nomina Graeca consideres, unaquaeq; littera est principium nomina lignificantium quatuor mundi partes, ori rem occidentem,& suntlixe intentose dicta, sed meo iudicio, praeterli ripturae intentum. Libuit tamen ea annotare, n) mysterium grande videremur praetermisisse.
etemplum Vplex suit templi aedificatio: Prior hi, fuit aedi l Isacta per Salomonem, qui anno
quarto, mense secundo regni sui, inchoauit aedifitium, compleuit autem anno undecimo, mense septimo; unde aedilicatio durauit septem annis,& quinq; mE-sbus, ut habetur. 3. Res. 6. quod si Chrysost. homil. 12. annis viginti aedificatum suisse allirmat, non de solius templi, sed de domus regiae simul aedificatione id intelligendum est. De hac aedificatione non est sernio in praesenti: nam templii illud fuit landitus euersum, per Nabu chodonosor, ut habetur. Reg vlt. v de non est probanda sententia illa, cuius Origenes in hoc loco mentionem facit, ne E verba haec intelligenda de illo templo, euius aedificatio; si a tempo Dre, quo per Dauid eius praeparatio fieri
incepit; exordiamur, quadraginta sex conficiuntur anni. Sed violenta ex positio haec est: nam Iud i loquebantur de templo, quod tunc erat; hoc enim existimabant, si solueretur a Christo tribus diebus reaedificandum iri : at hoc non est illud Salomonis, quod omnino erat euersum Altera aedificatio facta est post eaptiuitatem Babylonicam per Zorobabel principem Iuda, sub Iosue summo Pontifice, Zacharia, Sc Agg , Prophetis. aedificandi quidem iacultas data
est anno primo Rei ni Cyri, tamen incaepta est aedificatio, anno eius secundo, ut habetur i. Esdr.3. persecta autem est anno nono Darii Hystaspis, ut scribit Iosephus. lib. I i. Antiquit. cap. 4. & Eu- Eseb. tib 3.praepara. Euang. & Hiero. Da nie. 9. Ab anno autem secundo Cyri v seque ad annum nonum Darii Hystaspis, intercesserunt quadraginta sex anni. Contra hoc est, quod Agg Lx.scriptum quo anno est, anno secundo Darij fundamenta po c peri r se
sita esse, ad quod refrendet Beda landa I
menta partis interioris templi posita esse anno. a. Cyri, ut dicitur lib. i. Esdr. cap et . partis verbexterioris, quae comtinebat atrium, porticus, S gaχophylacium tempore Darij anno secundo, Sehoe dicitur ab Aget positis enim illis sandamentis permultos annos cessauit κdificium: Artaxerxes enim sollicitariis ab inimicis aedificationem prohibuit, ut habetur lib. i. Esdr. cap. . totum tamen aedificium completum est anno. 9. Darii Hystaspis, ut diximus quadraginta sex annorum spatio . hoc templum non fuit euersum, sed durauit annis. 1 8 o. usque Fad Vespasianum ibit quidem instauratum, &valde amplificatum ab Herode primo Rege alieni3ena, ut habet I seph. lib. i s. Antiquit.cap. vlt. tamen ideerat templum. nec alia censenda est aediscatio haee, a secunda. scio alios aliter de his scribere, sed quae dicta sint veriora, & certiora existimo. De hae aedifieatione Iudaei in praesentia loquuntur, affirmantes; quadraginta sex annis temtium it ud si isse aedificatum. Et haee ad uius loci intelligentiam sufficiant.