장음표시 사용
161쪽
Ille autem dicebat de templo corporis sui.
I udaei non intellexerunt verbum Christi: illi enim de templo illo materiali
verba sunt interpretati, cum tamen Christus de templo corporis sui loque
retur. Euangelista autem hoc exposuit ne nos etiam erraremus , arbitrantes
cum I ud is locutum esse de materiali illo templo: S rursuri ut ostenderet salsum testimonium,quod imposuerunt passioni stempore Matth. 16. accusantes eum,quod dixerit: Possum destruere templum Dei, di post triduum reaedi' care illud. Quanta haec sit calumnia ex his verbis Ioannis apparet, non enim Chri itiis dixit, possum deit ruere templum Dei, sed ad eos direxit verbum; soluite templum hoc. nec dixit templum Dei,Sed templum hoc.Praeterea de temi m plo corporis sui Christus locutus est, & poterat inteli gere si voluissent: nam dum dixit temptu hoc certum cit gestu ipso,& motu manuum,no illud marci Eriale, sed seipsum demonstrasse, verba enim magis determinata ollendui ut re ritibus, & signis alloquentium, quam scriptura. Cyri lib. r.e. 3 . templi nonitisne suam significasse dicit diuinitatem ; nam templum solius est Dei, unde nos templa d: cimur Spiritus sancti. Sed quamuis verum hoc sit, non videtur post , ex iis verbis deduci,nam non dixit de templo suo, sed de templo corporis sui quod verbum non exprimit corpus Christi esse templum sui ipRus. Perpendὸ hoc in loco quantii odium Iudaei ex hoc facto contra Chri iam conceperint. nam h se verba, usq; ad tempus passionis,contra ipsum corde retinuerunt. .
Cum ergo resurrexisset a mortuis, recordati sunt discipuli eius, quia hoc dicebat crediderunt scripturae, Asermoni quem dixit Iesus.
T E C discipuli eius tunc verbum hoc intellexerunt, sed post resurrectionem, quando tertia die eum a mortuis resurrexisse viderurit, recordati psunt horum verborum, & crediderunt sermoni eius, id est, crediderunt eum hoc idem praenuntiasse, quod postea factum est, itempe mortem, Se resti rectionem suam. f Recordati ergo sunt, quia hoc diccbat,4 id eli, verborum horum, quae protulit nunc, sic crediderunt sermoni eius, J id eli, credideruteum per ea verba praedixiste mortem, & resurrcctionem suam, di vera esse, quae prius dixit. Euthymi. non legit illud verbum L scripturae, J nec exponitiat caeteri legunt, dc legendum ei tibi est sensus, crediderunt non solum sermoni Christi de sita resurrectione: sed etiam scripturae, in qua, & mors, de resurrectio Christi praenunciatae sutat, erediderunt enim eas aeripturas in Christo velificari,& compleri: non enim sensus est,credidisse scripturae simplicite cre debaut siquidem scripturas esse veras, etiam anta quam Christo adhaesissent. sed quando ipsa experientia Chyillum resurgentem viderunt, cognouerunt, re crediderunt, x Christum 'erbis illis suam mortem, resurrectionein que raenuit classe, & scripturas talia mysteria praedic: ntas , in Chritio finem at cciitas esse, quamuis ergo Chrillus multa dixerit, ta fecerit , quae tunc non intelligebantur, non inmea inutilia erant dram poli ea intellictandum, de Apos olorum. d. nostiam, in ipsum confiimarunt,*auxerunt: dc propterea tumediciti
162쪽
dicta, de saeta sunt. Quoniam nec ea quae a Prophetis praedicebantur,ab omibus tunc intelligebantus,sed postea intellccta fidem maxime roborarunt.
Cum autem esset Hierosolymis in pascha, in die festo, multi cre
diderunt in nomine eius, videntes signa eius, quae faciebat. An alia narranda, ques eodem tempore facta sunt a Christo, set uante
lista eonueitit. Illo ergo tempore Paschae multa signa secit: quae autem re qualia sint, non narrat: propter illa tamen multi crediderunt in nomine, seu in nomen eius, ut habetur Graece. Locutio illa in Pascha, in dies sto hebraica est quod perinde eli. ac si dicas, in die festo Paschae: vocat autem, diem festum Pa chae, seplcm dierum tempus, quo festiuitas illa celebrabatur:
ui modus innuendi etiam alias seruatus est. Ioan.s. Erat proximum Pascha, aetes sestus Iudaeotum. Credcre in nomine, seu in nomen eius, est credere
ipsum esse verum Messiam, & Christum promissum: non enim, qui crediderunt Ioanni, aut Prophetis, dicti sunt credidisse in nomine eorum sed Euangelista nomen eius. Chrutum, & Messiam esse supponens, dicit f Crediderunt di nomine eius: J quasi dicat, ipsum esse L hristum promissum crediderunt. Sicut a Ioar. s. Omnis, qui credit, quoniam Iesuscit Christus, ex Deo natus eiu Elagit semper Christus loca publica, & praecipuas solennitates,qua . domuit sudo magna constuc bat, teius praedicatio, & miracula pluribus prodessent, & aduentus ipsius multis esset manicitus, nec ulla posset igno..
t pie autem Iesus non eredebat temetipsum eis. jVrrbum credendi multa in scriptura significat,tam Latino, quθῶ Uri eo
sermone, scd quantum ad propositum nostrum periinet, duae surri siqni 'ς Beation in frequentes : prior est, ut significet assentiri in ellectu veritati in Πcuina dictum est supra i Vt omnex crederent per illum:&rursus; auia dixi vidi te ficu credis,& alibi saepe. Altera est quando sgnificat conii littere. Rom.; . Cfed: ta sunt eis eloquia Dei.Gala. S.Creditum est mihi Euandelium. i.Tim. i. Diod creditum est mihi. in priori significatione sumptu seit in verbis praecedetatibus, cum dicitur: Multi credi serunt in nomine eius at in steriora, in his sumitur: s Non credebat semetipsum eis. J id est, non com ttebat semetipsum eis: & idem est sensu , non sectat eis, ut tedure eum eis versaretur, sicut cuin discipulis, ed sanii liaribus, di veri, fidelibus.& r fertur hoc ad easdem peremas, ut sit sensus a Quamuis multi in eum credia'
derii it tunc,tamea Dominus non se ei, eommittebat, nec eis fidebat: ut secitis re dum eis ageret: utitur auteni nostro loquendi modo: nam cum Dei filius esset,immo ei nocere: si ipse nollet,posset. tamen loquitur,ut homo,consid talis iis, quae ex parte illorum erant: nam quod ad illos pertinebat, non eraceis fidelidum; ncc secure se committe re Christus poterat. His verbis sani cat illorum credentium inconiuntiam, quorurn multi non solum retrocessuria coaccita fidei sed oc Christa persecuturi erant. ANNO
163쪽
mus homil. 23. haec verba aliter exponunt s nempe non credebat eis, quia mysteria maiora fidei,& occultiora non reuelabat, propter eorum inconstat iam, quam praeiciebat, sed huic expositioni, non recte aptatur verbum, sNon credebat semetipsum J de se enim, non de doctrina loquebatur. Quidam nostro saeculo hoc verbum exponunt, ut nos, sed referunt non ad eos, qui crediderunt, sed in genere ad Iudaeos, & non propter credentes, sed propter alios verba haec dicta censent, ut sit sensus. Qiramuis multos Christus haberet credentes, tamen non propterea Iudaeis fidebat, ut securEinter eos ageret. Sed violentus est sensus, nam relatiuum sEis J respicit, quae praecesserui proxima: at nihil de Iudaeis
dictum proximh est: Sed multI crediderunt in eum signa videntes, at Iesiis non credebat semetipsim eis,J necessse est igitur fixe ad credentes referre. Adde locutionis figuram: nam opponitur verbum verbo, illi crediderunt in nomine Christi, at Christus non credidit semetipsum eis. Adde qudd verba sequentia hui sensui accommodantur, quia nosset oes,&c. quae ad occulta pertinent,& secreta; at audaeos multos non credidisse, & Christo insenses esse sath patebat. Non igitur propter hos, sed propter credentes illos,quorum suturum euentum Christus asciebat,haee verba sunt dicta. Et hanc nostram Euthymius videtur securus expoli 'tionem . nam interpretans haec verba,sic ait. Neque credebat, neque tanquam logitimis discipulis confidebat.
Eo quod ipse nosset omnes, x opus ei non, erat, ut quis testu' monium perhiberet de homine, ipse enim sciebat quid esset in homine.
Cur non eis confideret, quamuis credentibus, causam explicat Euan lista, dicens; quia cognoscebat Christus omnes. Aliqui legunt omnia, .R utramque lectionem sequitur Euthymius. Cognoscebat ergo omnes, scie-C bat quibus fidendum esset, & a quibus cauendum, & hoc non ex alicuius te- stimonio, quasi ab alijs notitiam hanc accepisset, sicut solent maiores & praelati ex aliorum relatione multos cognoscere; sed Christus hac non inalgebat . Ipse enim sine alterius testimonio, & relatione sciebat qualis unusquisque es let, &erat scientia haec certa ; quia non exteriora tantum hominum, quae saepe fallunt, sed interiora videbat. Sciebat enim quid esset in homine,3 quod non tantum occulta cordis significat, sed simul quod suturum erat: quid esset in homine,J non solum intra eum latentia, sed quae homo ipse sa-cturus, de quantum in eo fidendum esset videbat. Qitia ergo talem, ac tantam omnium habebat notitiam, nec exterioribus, nec praeientibus moueb tur : propterea non credebat se illis. scientia haec erat diuinitatis Christi,sia' cui quod non se crederet eis,humanitatis erat. Recte ergo Cyrill .lib. a. cap.3 et . annotat verbis his Euangelii iam Chri iti diuinitatem signuficare voluisse. Adde, hoc maxime conuenienter esse dictum, ne merum hominem aliquis intelligeret, quando non semetipsum illis Christum credidisse legeret.
164쪽
R A T autem homo e Y Pharisaeis. Nicodemus nomine, priaceps iudaeorum. Hic venit ad Iesum nocte, Sc dixit ei: Rabbi, scimus quia a Deo ventiti mare ister. nemo enim potest hae signa facere euae tu facis, nisi fuerit Deus cum eo: Respondit Iesus, Scaixit et i Amen, amen, dico tibi, nisi quis renatus erit denuo non potest videre regnum Dei. Dicie ad eum Nicodemus t moimodo potest homo itasti cum se senex λ nunquid potest in ventrem matris suae iterum introire,& renasci λ Re- spondit Iesus: Amen amen dico tibi, nisi quis renatus suerit ex aqua. & Spiritu sancto non potest introire in regnum Dei. Quod natum est ex carne,caro est: &quod natum est ex spiritu, iritus est . Non mireris, quia diti tibi : 'x Oportet vos nasci de nilo. Spiritus ubi vult spirat: de vocem eius audis: sed nescis unde veniat, aut quo vadat: siceit omnis quinatus est ex spiritu. Re- aspondit Nicodemus, & dixit ei . Quomodo pos uni haec seri γ Respondit Ierus,&dixit ei r Tu es magister in is rael,& haec ignotas 3 Amen, amen dico tibi, quia quod scimus loquimur,& quod vidimus testamur: de testimonium nostrum non accipitis. Si terrena dixi vobis, & non creditis : quomodo si dixero vobis codicilia,credetis & nemo ascendit in coelum, nisi qui descendit de coelo Filius homini,, qui olt in coelo. Et sicut Moyse, exaltavit serpentem in deserto: ita exaltari oportet pilium hominis i ut omnis qui credit in ipsum
non pereat,sed habeat vitam aeternam. sic enim Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret: ut omnis qui credit in eum, non pereat,sid habeat vitam aeternam . Non enim misit Deus Fili uni suum in mundiam,vi iudiaeet mundum t sed ut salvetur mundus per ipsum . mi eredit in eum, non iudicatur . Qui autem non credit,iam iudicatus est: quia non credit in nomine unigeniti Filii Dei. Hoc est autem iudicium: quia lux venit in mundum, Meilexerunt homines magis tenebras quam lucent; erant enim eorum mala ope ura. Omnis enim qui male agit, odit lucem:&non venit ad lucem,ut nona guantur opera eius: qui autem facit veritatem,venit ad lucem ut manifelle tur opera eius, quia in Deo sunt facta. Post haec venit Iesus & discipuli eius in iudaeam terranu Sc illic demorabatur cum eis: te baptistabat. Erat autem Sc Ioannes baptizans in Ae non iuxta Salim : quia aquae multae erant illic, Se veniebant, S: bapti Iabantur. Nondum enim missus fuerat Ioannes in carcercin.
racta en audim quae lito ex discipulis Ioannis cum iudaeis de puriscatione. Et
venerunt ad Ioannem,& dixerunt ei ; Rabbi,qtsi erat tecum trans Iordanem,
cui tu testimonium perhibuisti , ecce hic bapti rat: & omnes veniunt ad eum. Respondit Ioannes, Sedixit : Non potest homo accipere quicquam: nisi merit ei datum de coelo . Ipsi vos mihi testimonium pohibetis, ubd dixerim: Non sum ego Christus, ted quia missus sim ante illum. Qui habet sponsam, sponsus est: amicus a uicin sp si, qui stat Se audit eum, gaudio gaudet propter vocem spon si . Hoc ergo gaudium meum impletum et t. Illum oportet crescere, me autem minui . sibi desursunt venit, super omnescit. Qui est de terra, ct terra est, & de teri a loquitur: qui dec lo venit, super omnes et t. Et quod vidit te audiuit, hoc icilatur: ta testimonium eius nemo accipit. autem accepit eius testimonium, signauit, quia Deus verax est. Quem enim
165쪽
A enim misit Deus,verba Dei loquitur: Non enim ad mensuram dat Deus spiritum. Pater diligit Filium: Zς omnia dedit in manu eius. Qui credit in Filium, habet vitam aeternam: qui utem in credulus cd Filio, wn yicibit vitam, sed ira Dei manet super eum.
ARRANTVR in hoc capite duo, nimirum, alti si inae doctriunae sermo, quem cum Nicodemo Christus habuit,'insigne tostimonium loannis Raptitiae de christo exhibitum. sermo a tem multa fidei nostrae,& praecipua continet sundamenta: net pe Baptismi institutionem, ignecessitatem: Inςamationis mysterium,&eius causam Christi passionem, ipsius effectum;Trinitatis articulu.ta alia adhaec pertinentia; quae in ipsa expositione distincte manifestabuntur
h Lrat autem homo ex Pharisaeis Nicodemus mine,
princeps Iudaeorun . COMMENTARIVS.CONNECTIT praecedentibus sequentia,illa particula autem mutitos enim in Christum credidisse propter senu facta in Hierusalem dictum erat in fine praecedentis capitis; unum autem eorum esse Nicodemum Euangelista insinuans, dicit, L Erat autem homo J numpe de illorum creden- tuis fuerit tium numero. Quatuor circunstantias eius describit, professionem, nomen, η--μ' lenitatem, genus. Pharisaeus erat professione , Nicodemus nomine, princeps dignitate, aeu denique genere: nec casu aliquo, aut inutiliter haec omnia notantur, sed sapienter: erant enim Pharisaei genus hominum propter sanctitatis, & verae doctrinae, N arctioris obseruantiae opinionem , is ter Iudaeos in honore habiti, horum secta, maxima contra Christum inui, p dia laborabat; propterea huius proicisio indicatur, 't inter tot ac tantos per- C secutores de inuidos, unum in Christum credidisse mirabile videatur. Alia de ihoc. Nicodemo ipse Ioannes narraturus est capite r. hic rei titit Pliarisaeis , Christi causam defendens: & cap. 1 9. venit ad ungendum Christi eorpu hic est . qui nunc ad Chri ili doctrinam percipiendam accedit, propterea nomen eius exprimitur. Dicitur -s Princep=, J vel quia publicam hquain gerebat: administrationem , vel propxer nobilitatem, vel opulcntiam, vel quia capuς iliae, quasi unus ex primi oribus erat: haec fuit causa cur noctu, & occultet vpniret: n etuebat enim, ut paulo post dicemus, ac propterea Io*nnes eiu*principatus meminit. De tribu etiam erat Iudae, propterea IMdaeorum prim, ps dictus: erat autem tribus haec, quia de ipsa Chri lius ventu ius erat, stu- diosissima Christi aduentum inquirendi. His igitur de causis has circumlia , Nud mm tias Euangelista descripsit. Hic se imo habitu, in Gλlara aliquibus videtur, i quia post Pascha in Hierusalem celebratum, ut in fine praecedentis capitis di-ἔu d. citur, Chiuium in Galil am reuertisse:Wibi a Nicodcmo cum put ni tuis ' se conuentum; nam in fine huius hilloriae narratur Christus in Iudaevio veni
te: sed certius est in Hierus dem habitum hoc esse colloquium, nec id, q*o bd erius dicitur. d rem iacit, ut ibi dicctvr
166쪽
Mic venit ad Iesum nocte, A dixit ei.
D'opter metum enim Iudaeorum, cum cssct princeps, non est ausus publi- L eὰ venire ad christum, sicut etiam dicitur postea Ioannis cap. in .Multi ex principibus eredi de runt in eum, sed propter metum Iudaeorum non confite-tatur,& Ioannisi s. Ioseph erat discipulus Christi,occultus tamen pro ermetum Iudaeorum: etiam hic noctu vemi propter metum: amuis enim nondum iudaei decretuis de eiiciet idis e synagoga Christum confitentibus , edidissent: tamen eos iam ipsi insensos de odio in eum ferri coni labar. chrili umetiam consteri,uile de contemptibile inter alios reputabatur:qua eti a de caula in imi quia Nicodemus doctor erat,eumque pudebat palam ad Christum
enire, noctu acccsit: & hanc causam Cyrillaab. 1.can.3 8. cur noctu venerit, assilaat, & re vera ea in legitima, Recentiores non hanc rationem sed tem- 'poris opportunitatem, ut commodius cum Christo loqueretur, existimant, A- sed verior est Cyrilli expositio. Nam Nicodemi tunc imperiacia erat fides: y pudor ergo de timor, ipsum a publico colloquio deterruerunt. Ex una enim parterani manifesta signa ipsum,ut ad Christum veniret,impellcbant;ex altera timor, & pudor retardabant: commi sit se noctis tenebris, ut utrique ser . puto, & timori, pudorique satisfaceret, Christum igitur sic alloquitur.
Rabbi, scimus quia a Deo venisti magister.
Consessionem sirim erra Christum manifestat, &hane sta suiscere arbiatratur. s Rabbi I vocandi casus est 6 doctor, de sensus est , O doctor, seia. marister, nimi persuasum est te venisse, & a Deo missum esse, ut doceas oriatatem : hoe est enim venisse magistrum a Deo, nempe missum esse a Deo, undoceat doctrinam rectam, Se leCitiinam; se secutidum Deum. Magisteri nominaudi casus est, se idem senilicat apud Latinos, quod apud Hebraeos Ra bi . si dictum eiaci, o magister,scio te a Deo millam magi strum,ut doceas: iphrasis est hcbrae non enim fgniscat, quod magister venerit a Deo;quasi na tus sit in gister,s.d quod sim: si a Deb, ut magi iurenet, te doceret, sicut di illud Matth. i. Vbi est qui natus est Rin λ idca,vbi natus cst, qui suturus est
Rex Iudaeorum non quod a natiuitate si Rex, quamuis vere Rex esset ana - tiuitate, di a Dco magister venerit , tamen nec Magi tune illud, ncc Nicod mus id nunc cognoiccbant. Voluit his verbis Nicodemus verum Prophetam a Deo missum colafieri, eo separareab eorum numero, de quibus dictum erad
Hierem.i t . Ipsi prophetabant. de ego non loquebar ad eos: ed hic sensus est: quem Nicodemus tunc sibi proposuerat i si tamen veritatem rei consideres, xltiorem continent haec verba doctri nam . Venit enim Christus a Deo magia' ger, si ita ab aeterno procedens a Pat re, totam cum substantia accepit L pienti. patiis i in coenina omnes thesauri scientit de sapientiae patris sunt. imo ipse est patri, i pie otia infit ita. Rursus intimis a patre in carnem e . instant , quo caro m aifumpiit, omini ccientia. ec sapientia animam itatim sibi unitam in pleuit,vi magaster a Deo venerit, eodem temporis momeri to, quo facitis est hom0 . Prae erea venὶς a.deo in ister,quia doctrina eiu u
167쪽
n eoelestis.&diuina, eus nenishuius is limincipum mire γα- P' Inex ipsos perducit ad Deum. Denio ue yeuit magister a Deo etiam ut ho- ,: Quia non per doctrinam, de disci inam didicit, sicut o es Philosophi, sed per redundantiam diuinitatis, Quae humanitati erat unita: propter haec vere magister venit a Deo: verum hi sensus tuac a Nicodemo non Hropi ' . Matur, sed is, quem iam exposuimus.
Nemo enim potest haec facere, quae tu facis, nisi
fuerit Deus cum eo, vae consessionis causam, de probationem adsere Nicodemus: fgp x PS duae facis, pura duae in Hierusalem proximὰ sa erant, nemo posset factre nisi ctat Deus cum eo, idest, nisi in virtute diuina: quasi diceret, signa tua on sunt Magorum, seu arte Daemonis facta: non synt' is sed diuinae potatiae quae per te tur Pr py ς dc tuam doctrinam esse e Ructoritate, ta mandato Dei, Profit r. a ANNOTATIO i.
. a . A. at T X verbis ipsius Nicodemi, qualis
T. 9: Eeius animus fuerit, & qua
ci emi, verae, ne ad Chri istum venerit non eli diluicile inrisectκ eo noscere. Dispositio animi eius tam v men sus' ' -irie fisei, quam ex parte affectus er
miliaritatem expetivi ex nus ergo ffectus,sed & is impersectuser unam praris principatum,Sc gloriam hominum tractetar, ouam Christum publicE prosit ri: minus ergo Chri stum diligebit,quod Ioan. ix.diaiu est de illis, qui metu quodam impediebatur,quo minus Christum confiterentur. Dilexerunt,inquit,mag hom .23. asserunt, & 3 erta ipsius ii id esset Deus: nondum tamen Niς04ςmμ non quaerit.
168쪽
edita. sissicienter probauerint
siit Nisodenti dispositi eam nosse
ad intelligentiam verborum antecedentium, se subsequentium multivn conserti
ANNO TAYIO i. Considetanda est etia Nicodemi siti
rentia: Nemo potest lixe siena sace
re,quae tu facis,nisi suerit Deus cum eo.JPonet enim aliqs interrogare, an signa, sus Christiis operatus est, ipsum Dei Glium esse sussciente robauehint.bsateria haec grauis te dissicilis est, nec resipolisone vilica explicari tota potest;sed ne-eesse est multa proponere; ut viii quistioni plena reddatur responsio. In primis igitur dico,in iracula, qui Christus seeit, vera & oistentia si ille Pagani ut resert, Origen lib. i. coni. Celsum, miracula,&signa Christi stra stitiis, & ludiciati
ires sentinim fuisse asserebar, quasi non in veritate, c este , sed in apparentia illat, nia suerint iacta: qualia multi circulatores iaci siliquae verE non existunt M. parent. At haec paganoriim calumnia: manifeste vanati salsa esse,conuincitura Apparens enim esse non potuit id, quod expriebantiit ipsi, erga quos talia ope fa hebantica cus se videre experiebatur, leprosiis se mundatum sentiebar,& infirmus sana m se cognoscebat. lia e si apparentia essent, profecto nec caecus vidissi e nee infirmus sanatus esset: at ipsimet heddentes essectibus testimonium vera miracula fuisse comprobabant. Quae sunt tantum ei rea sensuum obiecta, pollunt ali: quando deeipere,ex sola apparentia ι at x in ijs ipsis fiunt,qui sentisint, necesse est vera esse. Per viliam enim apparenia nemo videret. praeterea quod quae a patentia tantum lunt,diu non consistun nec omni loco & tempore, nee omnibus
apparent; at effectus mirabiles Christi diu durabant,omni loco,& upore, hibus talia videbantur . non igitiit prat Diae,& sensilium ludifieationes fueriinti Dico secundo, Christi miracula virtuteriiturali scti Q potuisse: hoe etiam aperis ostenditur I iam quia trulla virtv n ruralis est, quae visim eaeco a natiuitate, vel mortuo vitam restituat quod & Phigosophi antiqui cognbstetes: a priuati Mad habitum regressum fieri posse e stanter negarunt : tutu quia Virtus naturalis per virtutem esiectui proportiona Dytam operaturat Christus contraria effectabus aliquando adhibuit: nam caeco lutum imposuit ut villim restitue teliquod naturali ordine, ει proportione, malis est aptum ad priuationem,quim ad resti
iutionem visus. Praeterea vixtus natura
lis an tempore agit, si per medium, di determinata est ι Christut Veiis sine mora operabatur,&in locis dissantibus asst,eia sectus mirabiles producebat solo uerbo. Adhaee innumera ,& multiplicia ejebat miracula; caecos illuminabat,surdis auditum, instinis mille modis aegritudinuna assecti, sinitatem; mortuis vitam,t dae-nione obsessis liberationem prastabat, virtus naturalis haee non potest escere. vana ergo, ε falsa est calumnia eorum,
qui temperament6 Chtisti,&essicaciae a imaginatiuae, aut constellationi edele 'ilixe tribuebanti Dico uilid,viri ne das monis miracula Christi seri non potui iasMhoe est eontra paganos. bc Iudaeos=gani enim,ut refert A . lib. 2 I. ciuitae. & Orig. lib. 1.conti elsim, Magicis amtibus miracula Christi tribuebant, quod etiam Iudaeos in Evangelio dixisse Iegiamus; tamen id nulla ratione fieri potuit. Quare aduerte aemones multa posse lacer. supra humanas vires,quae miraculavsdeantur,& aliquando sint. ea verbonania duplieiter fusia ut in apparentia per sensuum illusionem, aut in rei veritate; std quaecunque huiusmodi daemones elant,ut doct. Annotauit Augaib.3. Trianitieap.8.non aliter uelut,quam per vir naturales erea nitarum,quas illi nore dc velocissimE,&occultissimhappli Reant, sed: a multi, infirmi ratibus sanare verἡ pomnlisie ad in in .inum conuertere. sicut Magi pliaraonis aquas verterunt m sane inem,& alia mirabilia seceranti mando autem ha est virtus aliqua ...ere turae quae ei sectum talem enicere va
leae, cessat omnis daemonis eratio, di adsensuum illusiones se conuertit. Aliqua 'edi Christus, si solii e flectunte deremus,potuit & e mon facere;ranieli mira fecit Christus,quae nulla dθmonti virtute seri potueruiu; illa nempe,quae virtute naturali essici non pol hant, ut mortuos si se itare; co a natiuutare visum rectiniere. Praeterea hae quα
169쪽
aemon si secundum se considerentur,s imuin desectum: ν
ere potest,Christus fecit solo verbo si- lum Dei, ut quodie applicatione alicuius virtutis natu- credatur Sunt autem facta
alis . Rursus in instanti, α sine mora vl- ad eandem sini per ve ratema,quod daemon non potest. Nullum er- dam sed ad varias &diuersaso miraculum Christi potuit facere dP Exod. Misit Deus Moysen non, si modum etiam, dc celeritatem, rei populum de Agypto:ad confirm ruibus Chri lius operabatur, spectemus, dam hanc veritatem, se videlicet mit villa ergo ratione, quae Christus iacie- sum a Deo,ut populum educeret , mira-ceret: Dimitte filios Israel;vt autem consi inaret se a Deo venisse, tham diceret, miracula edidit, 3. Di 8, Elias,utina Israel verum Deum ostenderet, ignem de eota sit per holocaustum destenderς fecit. . sei, si homo,inquit, Dei sum,. Eignis de coelo descendat,&deuoret te, iquinquaginta tuos: dc descendit ignis. Haec, & alia miracula probabant ea eta
ed virtutis diuinae opera esse cerisierat.
Et hoc sussicientissimε miracula Christi
'robarunt, quod rectri & verE N icodenus consessus est, quamuis nondum omnia opera Christus tune edidisset. Hi Κt, ut calumnia Iudaeorum, & rigan rum, magna suerit blasphem ia eontra Deum,cuius Opera tribuebantur dam' nibus,ut docet Athanatius inexplicatio.
illius, Qui blasphemaverint in Spiritum
sanctum non remittetur, cc.Dico qua
to, miracula claristi si effectu, soli considerentur,non probabant eum esse Deum. aut Filium Dei. Hoc dictum argumento essicaci confirmatur,nam omnia illa seri potuerunt a Deo per Prophetam aliquem,qui solium esset homo:nam omnipotens Deus sicut per meros homines mortuos suscitauit,& taein stare r Io-ste, ει per Prophetam a cursu sio retro cedere decem lineis secit. d per marty-xes, & alios sanctos, imoaliquando per
peccatotes miranda operatus est; ita potvit etiam per quemvis hominem fac
re illa omnia miracula quae Christus se eit, & quae Deus, per hum di rem sbiat nitam oper rus eii : imo Ioan. cap. 4.
de suis delibu , ixit: Ibiora horum s cient . Si igitur non aliud spectemus in miraculis Cb isti quam ess)ctus uses. non probant eorum factorem esse Deum. sed tantum virtute diuina iacta esse,sin xi Nicodenuis est consessiis.. Dico qui ιο , si cupita emo finem p tex Mem Dciebat miracula. sussicientissimὶ prQb hant ei se Deum,& filium Dei; cien mxst autem, miracula diuinae virtutis ipconfirmationem fieri alicuius minatis,Muq humana ratione destituitur.Vt enim uicit Grepor .lib. 2 .moralium cap. 8 iracula sint in desectum probationis, μ.sunt auxilium rationis humanae,utas en
vera, in quorum confirmationem fiebat. Si enim illorum dicta salia essent,& me dacia ' lique diuina virtus,non ea ope ta essecisset: quia nec Deus mendax est, nec mendacii testimonio perhibet.Sesea dum praeterea neminem Prophetarum, Met bomi ni,per quos diuina x irtus mi cula edidit, ea secisse in confirmationem veritatis illius, quam Christus miraculis suis confirmabat inemn se esse Messiam,&Fduim Dei verum, hine est, quod miracula illorum, vel cuiuscunquet alterius etiamsi inia, quae fecit C sesius fecisset, ruui potuissent probare,. sese.Filios Dei: quia talia miracula no G tan huius veritatis confrmationem ructa amen sicut illorum miracula prybabant νera esse ea, in quorum probationemnebant ta P miracula C isti,to omitto emcacius, pria babant ipsum esse
Filium ini, quia in Moc finem fiebantimi m inpe Christus expressit, ut & ipusudaei intelli perem quid per miraculam aret. blatth,9. Vt sciatis, quia fili nominis in terra habet potessarem dimittendi peccat Tibi di fuge. Et at xede haec verba tapponere e quae Iuuaei dixerant; mis potest dimistere peccarra, nisi solus Deus λ espontat ut sciatis me hanc potestatem, quae solius mi inb re, illa que Deum,Tibi dico, Dan 1 1.suscitatur ire La G csiuersius
170쪽
A pro aer po ludi qui circumstat dixit,ue
credant, quia tu me misisti.Deniq; in doctrina sua semper se a patre minii, & Glia Dei domit,& operibus Patri, si id
Grinare docebat. Miracula ergo tali ration propter hoc facta,susscienter Nobarunt esse eum Filium Dei,quia vir inediaina ficta esse nefari Q terat.
Hae de eausa illi pessimi, & astutissimi Iudaei, vidms miraculis illis risui tibare se Dei Filiu,recognoscentes, si diuina virtute secta si isse admitteren* eonvinci se ut Fili si Dei confiterentur,consarerunt ad Maishemiam,vt virtute Drimonis facta esse affirmarent:& populam uertebant, ne ea a Deo esse crederent, nec voluerunt illu salta Ptemheta a Deo missu asserere. inia si semel eonee iat miracula diuina umate secta esse Filium Dei insciari non teranuta ineliis rei' a stationem iacta suerint sedis ostens dimus virtute Daemonis miracula talia fieri G potvisse.Noverat demon hae doctrinam,qui miraculum v ,etn6 ad
dum magnu fissicias fibi existimauiti ut eam esse Filia Dei cognostere si tamen ei huius rei probationem esset iactum. Matth. . Si Filius Dei e dicut lapidesisti panes fiant,cernis istutus, si ederetur te mira qum, diuina virtute iam iri:
M enim omnino certus erat,sia virtute id fieri,non potuisse. C6cludo miraeula Christi considerato fine, propter quε sieliant, suffici Elissilia probasse eum esse Dei Filium, & G tantum divina vire rute,ut alios prophetas, sed ima virtumiliai mi serrest trivi Dei Filium,ea sacere.
bantissum spas cons erata, probabant ipsemese
Messia Messiam & Christa promissum, suppositis lus,quet per prophetas predicta erat.
Aduertendum est Deum in Prophetis, inter aliasgna Christum aduenientem agnostendi,etis miracula dedisse,quo si dicturus erat,quod deelarauit Isa. 31. Eece. Deus veniet,& aluabit nos: tune aperien tur oculi caecorum,& aures surdorum pate nutune saliet sicut ceruus,claudus;m aperta erit lingua muto ii alia in aliis
prophetijs Dicta sunt diuina ipsius opera. Hae est eausa, cur Io.Baptista Matiari. mittens distipulos o veritatem, an Christus esset, ex eius ore disterent; responsem a Christo aeeepit, Caeci vides, elaudi ambulat,&α quasi diceret, in me
implentur,quae propnetae implenda per Messam praedixerimi. Hoc argumento Iustin. Mari in dialogo cum Tryphone utitur, ad probandam Mistm verum esse Messiam,quia nullus propheta simul fecit omnia,quae Christus,hie unum,ille aliud miraculum secerat: at sinini totiae talia, qualia praedicta sunt, nemo. Idem Athana. de Verbi incarnatione, Si acorporali eius aduentu, annotauit, ac Ambro. Luc. .argumentum Messiae haec dicit miraeula,quia de illo solo prinunciata suerunt,hoe ipsim Dominus dixi elam. I s.Si non venissem,& opera non secissem, quae nemo alius secit, peccarum
non haberentiat nune excusetionem non
habent de peerato sto.Opera ergo Christi, & miracula, etiamsi in confirmati nem quod Filius Dei, & Chrisus erat, ea se facere non expressisset ex prophetarum tamen dictis quibus Iudaeisdem, ut par erat habebant, satis superque,probabant ipsum esse Christum. His responsionibus materia haee explieam mihi vi Fdetur, ius explicatio multorum locora sequentium in hoe Euanelio intelligε-tiae utilis erit. ncludo.Nicodemum dixisse verum,sed impersem. Nam mir
eula Christi multo et *babar, qua ipse eredebat: in illo initio praedicationis Christi,id c6steri laudabile Psectosiit.
Respondit Iesus, ct dixit es: men, amen dico tibi, nisi quis ren tus fuerit dinuo,non potest videre regnum Dei.
COMMENTARI Us. Enit Nicodem ad Christum conseientiae stimulo agitatus,sibi necessa' exutiinans Christum recipere, de eum confiteri tamen contactvae satis: acere ii videbatur,si nocte,&secotb veniret,ac ristum doet