장음표시 사용
191쪽
A ditur restatres appellare, dicens: Na
rabo nomen tuum fratribus meis. sensus Morum verborum est,Christunt, qui san' eliscat,3c nos omne qui per eum semctificantur,esse ab uno, nempe communi parente Adamo,qua de causa nos omnes appellat Christus fratres,non autem angelos : quia hi non habent communem cum Christo,secundum carnem patrem. me nomia Tertia causa est, ut hoc nomine pr
ne mani&- missioni, iactae patribus iam completae esse pr0 missum quippe si it pa
.romissio. tribus non solum Dei filium carnem a res pauib' cepturum, sed de semine eorum suturum. ια dicturi, enim est David: De fructu ventris sui ponam super sedem tuam.&Abrahae: In semine tuo benedicentur gentes.
Quando igitur dieitur filius hominis , - quod pio nisium sierali declaratur im-
est , filiationis noua , iuam iacturus venerat, signum aliquod aret; quia enim filius Dei factus est λlius hominis, homo essectus est filiu Dei, id docuit Paulus dicens; Misit Deus filium sium, factum ex muliere, factum
sub lege, ut eos,qui sit, i se erant, rediaineret,ut adoptionem filior i reciper mus. duo hic posteriora, respondent dum bus prioribus sic; factum sub lege, ut eos qui sub Iege erant, redimeret . iactum ex muliere,ut adoptionenisti oriun recis-
. Quinta eausa est, ut de se humiliter Iodi h ta queretur; sibini Rhenim de se locensi desini. ait; Filius hominis descemit; iubiecti C item quandam habet nomen hoc; etiam relatione ad homines, filius enim patris ibicctus est; quod Christus non recus vi Luc. r. Erat subditus il Iis . homo e
io iactus, subditus hominibus fuit; his
e caesi, Psitum hominis saepius appellauit. Aliqui Hebraeam phrasim esse putant, quod etiam si ita esset; non vacat m ysterio, cur ea phrasi tam frequenter si usus, in poset uti primi per bona, dieendo, Ego descendi, aut Ego hoe dixi, maxime cum ea phrans vix in tota serimura reperiatur , ut loquetis quis de se ipse situm hominis se nominet. Hoc ta
. . . men adnotandoris est, frequentetieas
restare filium solii inis, cum de se ea di- tit, qua conueniunt ei, ut homo est, admonsubiectione
distinctionem eorum,quae ei cun et ' out filius est Dei, i ς vero,& si ut pluri
mum,non tamen seruatur; nam aliqua a
do dicitur filius liminis etiam, quan quod loquitur, inest ut filio Dei ; cuius rei paulo superius habuimus exemplum, filius hominis, qui est in coelo.Vbi seipsum appellat filium hominis trosere
ea quae ei competunt, ut eii filius Dei; esse enim in coelo tune ouando in terra et loquebatur , ratione solius diuinitatis conueniebat ei. illud autem honest probandum, quod recentiores quidam asnotant nimirum qua do dicitur filitis hin tiuae
mini intelligendum esse dici filium vi
ginis; nam lic mo cum sit communi ge neris, sexum virumque complectitur. Haec triten adnotatio.reiicienda est ;
nam quamuis Christus dominus in sola Avirgine sine viri sit coniunctione conceptus, id non impedit quominus dixe dux se filius David, filius Abrahae ivt Matthaei i.&multis inloesscripturae appellatus , Ei O ill hum semitae tutarei promissus est ; immo uti diximus, vine causis, propter quas sinim hominisse appellauit Christus , ea est, ut filium
Patriarcharum se esse significaret unaa factas illis promissiones.
Connexionem aliam horum verbo- mim,adducit Cyrillus lib. cap. so. bonam cum
Cum,inquit, causam attulerit,' quare ad
sublimiora sibi sern.o non exeat, ad ea descendit, quae obumbrate a Moyse s scta suerunt ι non enim ignorabat potius eum figuris, quam spirituali doctrin ad Iveritatis posse cognitionem deuenire ιlixe Cyrillus ae si dicat; Quia Nicod muni rei spiritalis incapacem vidit ,'
puris utitur corporalibus . Connexio- .nem tamen hanc, illa particula. Et noti admi tit,ut consideranti notum est. N
pro seculo nonnulli illam particulam loco causae positam interpretantur, quaa dictum esset; Quia exaltauit Moyses se pentem in deserto, &e. de tunc eo mi ctunt, ut, cum dictum sit, descendisse de eo lo, cur descenderit causam e plicet,
si thue sensus , pilius homini qui en in rio descindit, qui opone: eho. xvitari.
192쪽
tari, sciit Moses exaltavit serpentem in deserto,&c. non est improbabilis connexio: particulam enim copulativam p ocausilis pein script ira poni certum est, estque lubraismus frequens: connexi tamen in commentario exposita mihi magis probatur: nam illa verba superio. ra non attulit Christus,ut significaret se .descendiae,sed ut fidem saceret Nicode--γ,tanquam is,qui de coelo ven-ns coelestium sit certa sumus testis. Si autem causam cur venerit connecteret, velut
extra propositum , dc ex occasione quadam haec tam nobilis sententia esset in medium allata, quod non est probabile, sed eam proposuit Christus non ex occasione,sed ex praecipuo instituto,ut Nia eodemum inuitaret ad fidem,sine qua vitam aeternam non pos ex consequi, quam num Dei prius appellauerat. Ianum esse mitifice sacrameta omnia incarnationi, ec mortis Domini, adumbrata. Inomatio
ANNOTATIO 1 I. NVita erat fgura in veteri testamen
to, quae omnes partes mysteri j aduenius Cnrisii ita exprimeret uti haec: propterea dominus eam proponere voluit. Primo quidem in ipso serpente eo Christi incarnatio,& aduetus exprimitur . Serpens enim ille apparebat, de similis erat serpeti, sed vere non erat, quia Christus sumpsit carnem,in sinititudinem peccatoris, tamen re vera non
erat peccator. Ad Philippens cap. i. In similitudinem hominum tactusm6 qubdnon esset verus homo, ut mentitus est
Manichaeus, sed quM apparebat homo rccator smilis aliis, cum G esset; quod
oman. cap. 8.apertius dictum est: Misit Deus filium situm in similitudinem carnis peccati: eius igitur incarnatio in sesepente signiscatur,ut annotat etiam CPrillus lib. i. cap. so. Secundo significatur eius incarnationis modus, serpens ille igne conflatus est, ob id in Hebraeo dici ir non aeneus, sed ignitus, est nomen
τυ scaraph quasi igneus i sie Christus de Spiritu san conceptus,quis ignis dieitur.Tertio eius mora, sc passio indicantur: serpens enim ille exaltatus e si in ii.
o,quia factum est, ut sicilius,& a pluribus veneno insectis videri posset : sie istus exaltatus est in ciuee: Crucifi-
xio enim eius saepe exaltationIs vocat lo nominata est. Ioannis cap. ii. Ego si exaltatus fuero a tema. Ioannis s. Cum exaltaueritis filium hominis. α hanc n-gnificationem notat Augustinus lib. I.de pecca. mer.& remisi. cap 3 α. Quarto exprimitur causa aduentus re mortis; ille enim serpens aeneus conflatus,& exaltatus est, ut muria sermentum ignitorum
fauetj sanarentur; sic Cbrictus carnem sumpsit,mqri voluit propter peccata bominum,ut i peccatis homines liberarentur. Quinto exprimitur fructus,qui aspiciebant serpentem sanabantur, qui nolebant aspicere, peribant; se qui in Chri-lium hominem crucifixum credunt, Iib rantur a peccatis,& vitam habent aere
nam, qui vero non credunt,pereunt. Marci ultimo. Qui erediderit sal serit,qui non crediderit condemnabitur.Sexto significatur esticacia; unus ille serpens ad salutem multorum a varijs serpentibus sauciatorum positus est, & tam qui prope, quam qui procul,lam qui ab una parte,quam qui ab altera aspiciebant,san tantunsie Christus unus in salutem omnium varijs insectorum peccatis, per Mdem est constitutus. Roman. i Chri stua ad iustitiam omni credenti a & tam p tres antiqui a principio mundi, quina qui nune , & qui futuris erunt temporia Ain hoc nomine salutem habent. S primo morbi qualitas exprimituria se pente enim erant illi tacti, erant autem terrentes igniti,sic appellati,quia mo si litis vehementissimum calorem corpura consumentem eniciebant; ira serpens Daemon peccatum induxit, quod ignis est contumens spiritual ia bona, & sitim
rerum excitans terrenarum . Octauo qualitas ostenditur sanitatis . nam mor te vitam , contrarium contrario esse,
cit, sic per aeneum serpentem deditia nitatem; dicit enim Dauid Κimki, inlita radicum,& testimonio lapientum comprobat , tactis morsi serpentum, aspectum aeris eandentis causiam potius eue mortis. in quo miraculi vis enituit: ucd enim causa mortis erat, id pr
fuit ad salutem. Denique ille serpens dictus est poni in signum, vox enim He braeaz anes signum, seu vexillum signia
193쪽
A stianorum erectum fontra acies inimi- eorum Dae monum& tale situmni ve- α illum praedictimi est. Is a. s. Eleuabit si num in nationibus procul. Hierem. Levate signum in Syon. de hoc Lucae i. Positus eii insgnum, cui contradicetur. Adde quod praecepto Domini erectus est serpens, quia i atris voluntate ver-hum carnem assumpsit, Sc homo famis Patris praecepto; mortem crucis pronostra sature subiit: idque in huius mundi des rio, sicut & ille aerpens conflatus,&erectus est in deserto.
ANNOTATIO 1i.8 NT O N est sine consideratione pra
1 l tereundum,cur mus hane Crucis
Cur Domi- mortem, & exaltationem Christi lintri nus morie medium peccati, praeordinauerit, cum crucis prae multis modi aliis , ditiam sine morte linvitis eirim berare nox potuerit, sicut & potuit sine sei pentis aenei exaltatione luda os f nare Sacri Doctores multa thoc loco vere, & docte dicunt, quorum aliqua breuiter iii praesenti. eolliti. Primam huius
causam Hiero ad Gala. 3. dc Dama. lib. ut meae i. fiae cap. 1 2. adserunt, Nempe, ut meisma morbo dicina morbo rrsponderet; Fuit lignum e tuendeati causa mortis, fit ergo lignum causa vitae. Hane ea ulam nos dupliciter acco modare postumus, uno modo ex parte hominis, altero ex parte daemonis h
minem seducemi ,ex parte hominis, sin C Inobedientia primi hominis rumam mundo intulit: filii autem inobediencia haec in ligno,quia mandarum Dei trans gressus est circa lignum : obedientia emto hominis Christi reparauit nos, &quidem obedientia in signo, quia pra . . ceptum patris adimpleuit in ligno; ad
. .. . m. Per inobedienriam unius homi- . . vis peccatores constitutu sunt multi per
.vnius obeditionem iusti constititentur iti. at de qualitate obedientiae ad Phili p. i. Factus, inquit, obediens ad ino
tem, mortem autem crucis . repititio
haec, non solum auget L hristi obedie tiam, quae extenditur vique ad crucem,
sed etiam se i in si uar si ille obedien- . . tia inlisuo, sicut inobedientia praeces stin ligno i ut quia ille in l; gno, circarim facilem nos obedavit, abstinendo
a pomo, obedientia respoiuleat in ii. D
gno circa rem disti illam, ut moriatur in odice: in quo maxime Dei potentiam ut qui iura admirari oportet, qui per lignum quod g ' '
erat mortis causa attulit vitam,& multito persectiorem ea, quam per lignum perdidimus. Altero modo lixe eadem causa ex parte Daemonis accomodatur proposito. Hic enim de homine victoriam in ligno, re pol tignum ire portovit: conueniebat ergo eum, qui iniustEm ligno vicerat in ligno, & per lignum iuste superari spoli ciue priuari quam eausam Eeeles a Sancta docet, dum c nit ; Vt, qui in ligno vincebat, in ligno
quoque vinceretur. In quo diuinas pientia commendatur, qui aetii dema 'tibus, quibus hominem capere tentat' . Daenion, ipse capitur,& incidit in si ueam, qua in secit, .ut in ad irruentios iabus suis pereat, quod August. lib. cur ut sistus Deus homo, cap. 6 annotam maxi- pro nobis
mam asserit sapientiam este, eisdem ar- - mis aduersarium vincere, quibus ipse
sibi victoriam praeparabar. be aret. Alteram huius rei eausam Paulus Galatetiam docuit ad Gala. scribens Chri. Pςuux. hous', inquit, nos . redemit de maledicto lepis factus pro nobis inaudirem, quia scriptum est i Maledictus omnis qui pependit in ligno, ut in gentibus benedictio Abrahi fieret in Christo
Iesu. Obscura sententia sed maxime ad rem iis ciens, S ob id declaranda. Deuter. 1 8.maledixerat Moyses omnibus le- sis illius transgresbribus . . Maledictus, inquit, omnis., qui non permanserit in omnibus, quae scripta sunt in libro Iegis, uti aciat ea. Christus venient I duos, de Gentes saluaturus, Bd in unam Ecclesiam congregaturus , debuit ab
obligatione legis illius , quae Iudaeis
pruria erat, liberare; ut nouum sibi popolum saceret, dc salutem etiam gen- Itib is communicaret: cum autem legi; tu lius transgrestaribu maledictio inflicta esset, hoe esiecit, ut in se susciperet moledictum,& liberaret nos a maledicto. Nam qui se sicipit maledictum; quo non , tenebatur, iure liberati maledicto est, qui iure tenebatur r nulla autem morserat, propter quam lex uiale di m i s)rre sinciuiors ligni. uteron. 1 ι . M lid
194쪽
A ledictu, ni , qui pependit in ligno,
propterea ergo Chri s crucem sui e ' pit, ut maledictum legis in se si si inens, s quod re vera ad illum non pertinebat, ut innocens erat, liberaret, iureque solueret ab obligatione legis illius, ut
iam maledictum non comprehenderet eos, qui talem legem non obseru rent: soluta autem lege illa, sentibus, & Iudaeis omnibus legem vitae communem dedit. Haee est causa, cur crucis mortem elegit, & hic eli apertus sensis verborum Pauli, quae allegauimus 1 Notat autem Ambros ad Galati in illis verbis non dici Christum natum maledictum , sed factum, quia maledictio ad eum iure non rueniebat, quia in v nocens erat, sed ipqn in pro nobis suscepit, via aegis illius maledicto liber
ret in se credintes. Augustin. toto lib. I . contra Faullum, locum illum Deuticitatum a Paulo discutit, & de morte eruci; intelligendum probat, non de suspensione, quae fit etiam in ligno :& revera ita est; sed ad praesens propositum satis haec dicta sint. inoon a is Tertiam causam Athanasius. libr. deuola incarnat. Verbi, de corporali eius as
uentu, exponit, quo in loco hane di se Diit quaestionem, nempE cur crucis mortem Garillus eleperit, &quatuor ad seri huius rei causas, quarum una haec eli caeteris praeterminis, ut mors Chri ni estri omnibus nota: c Rri enim re- si irrectio ipsius futura esset vir*s ex praecipuis fidei articulis, unumque potisti mum probandae eius diuinitatis argumentum, mors debuit esse manifestissima, & certis lima, ut nemo mortem fictam esse a stirmare auderet: talis sitie crucis mors, quae non solum notissima, sed acerbissima erat, ut tanto mirabilior esset resurrectio, quanto acerbior.& horribilior fuerat mors. Possent aliae multae causae adferri, sed satis sit .hasattigisse, quae primum locum tene- Ere videntur, quibus addenda est haec;
Criicis mortem raeter acerbitatem si isse tune abiectimniam, εc sum vi contemptibilem , hominibus istes eratissismis infligi s litam. Cum ergo Chrissius omnium peccata in se punienda sit scerissct , Lipplicitui, tale subire et
git , ut grauitas peccatorum nostr
rum, pro quibus patiebatur, in eo vi dicaretim L
Sic enim Deus dilexit mundum, ut filium suum unigenitum daret, ut omnis qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam aeternam
MI R A BILIs est haec sententia, cuius cum superioribus connexio
. haec est. Cum filium hominis, ut serpentem, in ligno exaltandum dixi is et, causam huius exaltationis exponit, tacite salsas opiniones alitus, rae ex verbis praecedentibiis concipi poterant , remouensia Cum enim dia um sit, soportet: J nequis aut necessitati sati id ascriberet, quas vitari non posset, aut diuinae impotentiae , quasi Deus aliter hominem saluare nora valeret , aut infirmitati christi, qui se ab aduersarijs defendere nequi-xes, aut culpae ipsius, quia pro proprijs culpis pateretur, maxime quia crucis poena sceleratis infiigi solita erat, di se ut filium hominis dixisset Poexaltandum, proptcrea haec omnia tollens, 5c veram causam ciscientem,
ac primam Veriens, addit, I sic enim dilexit mundum Dei', 4 idelf, exaltandus est filius hominis, quia tantus st Dei e homines amor, ut dede- is suit rit filium suum exaltandum pro ipsorun salute: ac si clarius dicas rio. hico deme,dixi filium hominis oportere exal-i:'c arbitreri, hanc ex Itali in Σratione culpae meae, ecpccc u saturam. quia x tanduin i , H si x
195쪽
A tem ligno rMe tribuas necessitati sati alicuius, quasi id vitari nori posset, qu aclixi, oportet, nec impotentiae diuinae adscribas quali aliter saluti hominum nequiret Deus consulere, nec infirmitati adscribas, quasi me defendere non valeam, quia dixi me filium hominis, sed scito caulam esse, quia sie Deus dilexit mundum, ut me unigenitum filium, factum filium hominis, dederit exaltandusii pro mundi salute. Non igitur culpa, non necessitas, non imp tentia, non infirmitas, sed Dei immentus amor causa eii tanti in fuerit . Haec est connexi o, & sensus, ubi expres uiam myllerium aperit Trinitatis, reu lata patris, Se fili j persona: similiter incarnationis, dum se, quem filium ii mi uis dixerat, filium unigenitum esse ostendit: causam etiam incarnationis. Sc mortis docet: immensum Patris amorem erga mundum: finem suu seu qui duplex eli, ne homo pereat, id est, ut a peccato, 3c aeterna morte eripi tur, neque hoe tantum, sed ut simul a peccato, Sc aeterna morte liber, aete ei in is au nam vitam adipiscatur. Particula sVt,J secundo loco posita, limitat praece Dominus dens verbum in hunc sensum, sic Deus dilexit mundum, ut filium suum d sub indic omnis, qui eredit in eum non pereat. potuisset quidem Deus, is ibis, Mes dare filium suum, ut mundum iudicaret, Se damnaret, non autem, ut qui credit in eum non periret :&tunc non ex dilectione, sed ex iustitia dedit sedi y ceretur, at dare filium suum ad hoc, ut qui credit in eum, non pereat,sed ii beat vitam aetcrnam: ex tumia dilessione erga mundum filium cst. quod sequentibus verbis exponit.
- Λ Liqui recentioriim hare verba, texui, i 'a' sequentia omnia usque ad finem sed Chri ui huius colloqui j , non Christi, sed E-
Domini uangelistae esse dicunt, nescio quo a i mento ducti, nisi quia in tertiaversona fit sermo, quasi vero,& praecedentia in tertia pei sena non sint dicta. Omnes antiqui Patres verba Christi esse dicunt, &ut talia exponunt Cyrillus libro a. capitis r. Cnrribilomus homil. 16. Basilius homilia in Psalm. . ubi legit. Qii credit in me, non iudi-- eatur. quod argumento est a Christo esse dicta, eum sentire. Ambrosius libro 3. de poenitentia capit. Io.& II. &magnitudo sententiae , Christi verba esse probat, & maxime quia ad eundem
pertinent contextum. Adde Ioannem
Euangelistam non esse solitum similes sententias verbis Christi interserere, maximὶ quando dubium aliquod sub riri poterat, eius ne, an mini ese sint, cum totum ipsius Euangelis aesti dium fuerit in describendis seimonia, bus Christi. Adde etiam phrasim ti iam , & verborum altitudinem , a Morem sesam iudicate. risiviti P minum. Magnitudinem enim amoris
Patris erga mundum, causam adue tus proprη, iudicium contra non cre
dentes , ipsius Christi erat reuelare Fateor Athanasium videri huius fuisse sententiae, ut non Christi, sed Eua gelistae sint verba Serm. 3. contra Aserianos ubi sie habet. Ioannes, item, Non enim misit Deus filium suum, ut iudicare mundum, sed ut mundus se uaretur per eum. Saluator quoque idem de se ipso loquitur, Ad iudieium ego vin mundum veni, ut qui non vident videant, &qui vident caeci fiant. haee thanasius. PerpendE qualiter disti guat verba Euangelistae a verbis Salu
toris, quamuis utraque Ioannes destriabat: idem sentire videtur oratione contra Arrianos : Quod ex verbo Deo est verbum. tamen in oratione contrasregales Sabellit, oppositum iu- .dicat: verbum en im sic Deus dilexit mundum,ut filium unigenitum daret,ir
196쪽
finitum , amo em extendere exti a se ad
y o iii expositis verbis om- liri admiratione d gna: & Devia
zιria quod misi dum dilexisse, & sic dilexisse. per
Deus trium mundum autem homo hoe loco sis dilexe ficatur,&per dilectionem non ea, qua
quae fecit Deus diligit, sed ea qua homines, singulari quodam modo
eos ad bonum supernaturale ordinans, di extollens, &ad se pertrahens, prinsecutus eis. Quod hae dilectione Deus mundum dilexerit, Se sie dilexe se: -- ni admiratione digna res est. Prius caput explicare ordiamur, fietque m nisellum, si partes singulas consideremus. Deum quidem amare, & dilis re non est mirabile, immo π non dili- mirabile esset. Vt enim rem
geret sustinus libro is . Trinitatis cap . o. dicit, sicuti neces trium est Deum intelligere, sic etiam necessarium est amare : sicut etiam necessarium est ipsi messe, Sc vivere, est enim Deus natura i tellectualis, cuius proprium eii intelligere, & amare, cim, iue fit alius purus aliquando amat, & intelligit, aliquando vero non , sed semper amat, semper intellieiti nesta enim impersectio, in Deo eit, esset autem fi posset mare, & ali uando non haberet in se actum amandi i semper ergo, & necessa. rio amat. Praeterea obiectum amandi bonum est, cum igitur Deus sit bonum infinitum, amor prosecto tanto respondens bono erit infinitus, non hoe muramur, quod Deus amet, & quod se amet: sed quod homines, di quidem tali
Caus, autem prima admirationis est, si qui, Deus sit consideremus , quod st ςu Exodi 33. expositum ali uo modo i omne boria Oitendam tibi, inquit, oui habeat. ae ne bonum, quod Augustinus lib. 8. Triast , nihil nitatis capi. 3. explicans, dicit. Tolle mi mun hoc tolle illud, respice bonum ipsi in si ua amat. Deus: significat per hoe omnem rationem bonitatis in Deo es
se, inimo ipsi im bonum eisse Deum: hoe igitur est mirabile, Deum, qui in te ha-
det omnem bonitatem, omnem persectionem, omnem rationem amabilit
ii, eaque in se bonum, & amabile im
homines, quasi non hin et in se me'ctum, quod totum suum infinitum amorem adaequaret. Fuit autem a morbis antiquus: Amauit enim nos ab aere no: tam verus est amor erga homines,
quam proprius amor erga se . Ephes i. Elegit nos in ipsis ante mundi constit
tionem e effectus quidem amoris ii ius in tempore suit: tamen amor erga nos sine tempore. quod Augustin. libror 1. ei vita. capit. ir. pulchre d et, eo
stium ., scilicet, Dei aeternum fuisse de his, quae latura erant, opus tame a nouum: & Cyrili libro i. Ihesaur. ca pitis. Creator, inquit, ab aeterno, tamen opere apparuit in tempore: mirus proserib amor hominum una cum Deo H
Secunda causa maloris est adhue admirationis , si consideremus in sine eessitate ulla mundam dilexisse. ce satio a Si enim aliter sacere non posset, non maia
ita miraremur ad necessitatem quamdam, & naturam reserentes: tamen Mmauit mundum liberE, &sponte, eum posset non amare, nee diligere: seip uim quidem necessario amat, &dit it nee potest non amare i neque haee est imp tentia', sicut nee impotentia est nori posse mori, sed masna potentia: & ex noe amore necessario Spiritus sancto aequalis Patri, & Filio procedit: at mundi amor neces brius illi non sititi
poterat non amare r poterat mundum
non sacere, & hominem factum potulesii pernaturali bono non diligere :ra to emo magis mirandum est, quod di-rlexerat.
Tertia adhuc maior eausa est, si con- Tertia Maasideremus absque utilitate sua ulla di- sine .lla tua lexisse. si enim ex mundi, aut homi- vultis , num dilectione, vel exiguam reportaret utilitatem, etiam si necessarius amor non esset, non ita mirabilis foret, quia eogitare pollemus eum propter utilitatem dilexisse propriam. Glet enim homo hominem propter pso priam diligere utilitatem, at non sie Deus secit amauit, & dilexit hominem ob milium
p oprium suum commodum. Deus se nim nulla re extra se indiget, oini Hai
intra se incientiam, dc persectionem habet,
197쪽
csset habet, erratahe omnia persectius sunt
in Deo, quam in seipsis, ut docet Dimii cap. s. de Diuia. nomi. sicut arge tum per ctius est in auro, quam in se, di nummus inserior in superiori. quod etiam August. serm. . de verta Domi. α Anselm. in pro solo. cap. II. docent. Nullam ergo in se a creatura,nec ab homine utilitatem Deus capit. Irenae. lib. 4. cap. 28. Deum dieit secisse Abraham sibi amicum non ob propr iam , sed promer ipsius Abrahae utilitatem. Cyri II. lib. I. The. cap. s. Superflua, inquit, Deo est productiocreaturarum, quantum ad Dei persectionem pertinet: hoc enim erat Deus, antequam nos creati essemus, quod nunc etiam est : nihil ei a tulimus: a nihilo ad esse producti,&si ad nihilum redigeremur, nihil ei detra-seremus . haec Cyrili. Augusti libr. I 2. ciuiti cap. t . dicis, Deum ab aeterno voluntatem habuisse iaciendi creaturas, at in tempore secisse, ut offenderet se eis non indiguisse, sed sine eis ab aeterno omnino beatum, & perfectum extinxisse. Attende haec tria praedicta, quod Deus extra se ab aeterno amauerit: quod sponth, de quos sine utilitate , comm Mia esse amori, quo Deus diligit cuncta, sed amorem erga homines hune, de quo agimus mirabiliorem haec eadem i ciunt. Non enim satis Deo sitit amore naturali, sed etiam tanto, quantus est supernaturalis, homines diligere, cumis amor neque necessarius , neque utilis ei es et. Quarta causa admirationem Meet, dilexit enim hominem nulla praecede te in homine ratione, aut merito, pr pter quod amaretur. Aduertenda est inter diuinum, & nostrum amorem disserentia, nostrum praecedit ratio in eo, qui amatur, propter quam diligitur: Amor enim noster inuenit, quod amet, non autem iacit, at diuinus non sic: nominuenit in mato rationem amandi, sed ipse amabilem facit hominem, & amat. Vt enim in naturali amore, quo cuncta mauit, ut essent, nullum naturale bonum in creatura praecessit, quod ama rer, sed Deus amando fecit : sic in amore supra naturali , quo diligit hominςs,.
milium pr*cessit superiururale bonum, sed musaniando secit . Vnde August.
in exposit. Epist. ad Roma annotat in
tra verbum , t Dilectus a Deo. J No , inqui V dicitur, diligentibus Deum, sed dilectis a D.o, quia enim dilecti si
propterea.diligentes fiunt. mirabilis est prosem in hoc amor Dei erga v
nra mirὶ auget praecedentem, non enim selum non inuenit Deus in
homine, quod amaret bonum, aut me
ritu 'propter quod diligeret, sedi ueni malum, & demeritum, propter quod odio , & ptvna prosequeretur,
quam rationem ad Rumari. s. annotat Paulus, dicens, Commendat Deus charitatem suam in nobis, quoniam cum
inimici essemus, Christus pro nobis mortuas est , ac si dicat, mira est in hoc Dei charitas erga homines , quod cum odio, & poena digni essent, euadilexerit. Sexta autem multo maior est . si Gnim odiodigni tantum essent homines, tamen dilecti a Deo grati tauri essent,
aliqua ex parte admirationis causa ces saret, at non sic est, sed cum prare ninuisset/plurimos ingratos futuros in in amore, immo maiorem eorum par rem ingratam , etiam postquam am ris sui effectum experti essent, pec
tum peccato accumulantes, . adhuc immen dilexit mundum , & filium pro ipsisinet si ruris ineratis , dedit. quod Chrysbilom. homil. 26. annotans dicit, Commendat Deus charitatem suam, quod pro ingratis filium dederit. Septima ratio admirationem excedit, quando consideramus Dei amorem , cum simina sapientia , & aequitate esse coniunctum , si enim in moappetitus , passiones inordinatae, aut ignorantia aliqua esset, dici posset masse ex ignorantia , quia hominum
imperfectionem non nouit, aut expas sione, quae, quod amabile non est, sae-
M amore dignum apparere iacit . α
hac ratione non esset, cur vehementer admiraremur, at non sie euenit. summa sapientia, & scietitia. sine ulla igno rantia , summa aequitas , si e Moxas Otione passionum est , c m tanta erri
Placesserui demetita, isibus homo odio poti Minus iv.
sexta, si Glexit 'vos praescivilias tu son. septim ea dilectioii
198쪽
st, si iniustos, de indisum diu.
levis, raedictis χmnibus existentia
ini mirabilem supra omnem modum iacit amorem. At obiiciet aliquis, tulis amor temerarius videtur , Inco siderati enim est amare, quod nulla amandum ratio persuadet. Respondeo
non ita esse, quamuis enim in iis, quae amantur nulla causa inueniatur, tamen
in ipiis amante simma ratio est diligendi. ut enim aduertit Chryseth. bona. . in Epistol. ad Timoth. ius nita Dei bonitas radix est , & ratio amandi lio. mines, omni dilectione indignos. Est enim tanta diuina bonitas: ut ipsa Blasi sciat ad rationem, &causam ama vi , non expectata, nee requisita causa, parte eorum, qui amantur. Solemus inter homines aliquos inuenire, qui etiam ignotis, & indignis benefaciun*de quibus assirmamus esse eos tam bonos, ac clementes, ut etiam ignotis, &inagnis, ipsa bonitate inducii, benefaciant, multo hoc verius de nostro Deo praedicamus, qui tam bonus est, ut inutilibus, indignis, immeritis benefaciat, eosque diligat, non hoc igitur ab ratione alie uum, aut stultum, sed sapie tissimum potius, ac rationi congrue tissmum iudicandum est. Unde rect EPaulus ad Titia. hanc Dei dilectionem vocauit, quam LatinE dicianus, benignitatem, Apparuit, inquit, benignitas,& humanitas Saluatoris.
Basili. autem re l. breuit. resp. 2I
eam desinit esse, qua benefacimus iis, qui opus habent, etiam si nulla ratio eis sippetat obtinendi . his ergo de causis mirabile est Deum dilexisse
Alterum autem, quod mirabile esse diximus, est Deum sic dilexi se, id est,
tanta amoris vehementia, εἰ conatu mudum dilexisse. Illa enim par ticula, Sic, Jvehementiam, & magnitudinem diuini amoris exprimit, quam magnitia dinem ipsemet Ioannes sequentibus d clarat verbis, quorum singula perpem denda sint. Primo tFilium,J dedit,non alium hominem , non Angelum, non mundum alterum, sed quod malis, his nibus est, Filium dedit, quod verbum annotarunt Cyrii l. lib. 2. cap si .
ac chria,st, botmLi ex quo dono imsere Paulus ad Rom. 8. mi proprio, i quit , Filio non pepercit, sed pro nobis
omnibus tradidit illum, quomodo cumiflo non omnia nobis is auit 3 magnitudo amoris ex re data cognoscitur. S
cundo, i suum, J non alienum, sed fluum dedit, nos nihil damus omni ex parte nostrum : quia quae habemus , omnia ab illo accipimus , nempe a. Deo, re adhue ipsius sint. Mai L . Si vos, cum stis mali, nostis bona data dare filiis vestris, nota illud bona data. praeterea filii hominum plus sui, quam patrum sunt, nam substantia filiorum alia est a stibstantia parentum quam uis ergo homo filium ruum det, n6 suum persecth dat. At Pater aeternus Filium situm dedit, sinam verE. quia eiusdem est iubstantiae cum ipsis , ex se habet. eum, non ab alio accepit, hunc suturi Filium dedit ex amore. Tertio, funigenitum, J si plures haberet, & unum daret, non ita magnum esset, ut siti unicum filium quem habet , & hunc non adoptionis, sed naturalem, dare. Quarto, sdedit,J non vendidit, Presecto a mundo accepto, no utavit, non commutauit, sed donauit. Quinto cui dedit, seu pro quo, intellige hominenti inauditum hoc est , , lius pro seruo, innocens pro iniquo, iudex pro rem creator pio creatura detur. Sexto si
sippleas ad quid dedit, intellige exaurandum, hic enim senisus est, dedit ex ab tandum, quis unquam tale quid vidit, aut audistit, aut imaginari potuit si dedistet, ut nobis imperaret, ut i n bis coleretur, magna esset gratia tam tum nobis Filium in Regem donare, at exaltandum in cruce, tanquam sceleratum, dare, omnes profecto limites amoris transcendit. Septimo, sutomnis, qui credit in eum,l nouum, id est: cur non saltem par ratio Lit, ut Omnis, qui credit etiam exaltetur pro eo quis hoc si iactum esset, admiratus noucommendaret Dia a morem, quod eκ-
altationem a seruo posceret pro Filii exaltatione γ S tamen non hoc fecit, sed Filium exaltari voluit in cruce, a nobis autem rem facili mam peti jt, ut omnis qui credit in illum. Iole quidem moritur in cruce , nos comori mut
199쪽
A in Baptis uo: ipse pendet, nos sde vi
in eum respicimus. Octavo, s Non pereat, i quis non ex tanti, praemissis verba, magnum aliq-m fructii in Chriaso prouenturum expectasset non sieres habet : sed tota utilitas nostra est,ia nos pereamus: sed erepti a perditi
me, vitam consequamur aeternam.
Nono hic, de quo dicitur, nE pereat, i mo est, non Angelus, oui prius creatus est qitim homo : perfectior natura, quam homo: reparabilis, ut homo. si enim Deus etiam eum eripere voluiΩset, potuisset utiq;, noluit tamen Deus: misquam enim Angelos apprehendit:
sta relicta maiori, it persectisti et a
tura ad minorem se conuertit, Ec haec pereat, tantas iacit expensis. D cimo tandem, quia potuit Deus sacerenEhomo periret, sed vitam haberet se ternam line tot expensis, S absque eo, qubd Filium suum exaltandum ineri ce mitteret, ut alias explicabimus. Prys dicto mirus est hie amor, cuius magnis tudinem verbis exprimere non valens Euangelissa unica indicauit dictione.
f Sic dilexit Deus mundum.l Haec dicta sint pro huius sententiae explica
Non enim misit Deus Filium suum in mundum, ut iudicet mundum, sed ut sta luetur mundus per eum,
COMMENTARI Us. PER parti lam, Enim,J hac sententia causim erae entis contineri,
significatur: diei iiii quippe erat, Deum ex dilectione erga mundi misisse filiu asuum, nὰ mundus periret, sed haberet vi aeternam . huius sententiae cauum adsere, quia inquit, non misit Deus filium suum adsere dam sententiam contra mundum, sed ad saluandum eum. Insinuat Ei gelista mund ut RustE damnari, iustamque in eum sententiam ferri potuiste: bd si Deus adiudicandum mundum, misisset filium , iam non ex dilectione erga mundum, sed ex iustitia dedisse dictum fuisset, quam contra eum exercere iuste decreuisset: sicque mundus pertiiset propter sua peccata, sine quibus nemo tunc inueniebatur. Verum non sic factum est, non enim misit filium ad serendam damnationis sententiam, nec ad damaasdum, ssed ad saluandum: propterea ex dilectione datus dicitur, ne homo pereat, sed ut habeat vitam aeternam. venit ergo filius Dei in mundum, non ut iudex, sed ut saluator: non ad iustitiam contra mundum exequendam, sed admisericordiam effundendam: ideo mundus non perit, sed habet vito aere nam: ideo etiam ex dilectione Patris erga mundum, non ex iustitia contra eum missus est.
τε duplici a mertenda sint aliqua ad mai Christi m praedictorum explicationem. Um--Π- idest et aduentus Christi esse, priorem, quando carnem simpsit, de nomo famis est : posteriorem, quando in ultima die veniet in gloria . Clementissime utrumque Deus sie dij si it, ut prius veniret ad saluandiun, α liberandiam hominem a merato, & ad dandam gratiam, ut Deo conciliatus eius posset praecepta seruare : poste autem veniret ad iudicandum, & exigendam rationem operum: secundum suam iustitiam . si prius non venisset ad redimendum, neminem inueniret, quem saluaret : omnes enim erant i peccato, se digni damnatione: pruis er
200쪽
A 'Int recta sicere, postea ex iustitia
rudicaturus est: quod etiam annotauit Chryssest. hom. 2 . Vnde recth Gregor. homil. 3o. in Evangel. Quis eius, inquit, iustitiam serret, si prius, quam nos permansitetudinem colligeret, culpas nostras per zelum rectitudi his examinare volui set λ August etiam in Psi Li . in illud Iudica me Domine. Da mishi, inquit, per misericordiam bonam voluntatem, & hane postea per iusti- Anthites, tiam iudica Aduertendum ruritis,quanse iocii a Christus venit , aliquos homines reisua. iustos inuentos : si meon iustus erat', ocharias iustus erat, alii etiam multi: omnis tamen eorum ius ilia data erat virtute aduentus ipsius ad salvandum: si enim venturus esset ad iudicandum, S non ad redimendum, nemo ab Adamvsque ad ultimum hominem liber ese set a peccato, nec iustus inuentus esset
in terra. Aduentus ergo eius ex misericordia ad saluandum causa est, & siit, venisti inuenirentur in terra. Adue
tendum insit per illud, IVt saluctur peripsit in mumis, J comprehendere illa duo, I Non pereat, sed habeat vitam aeternam: J saluat enim mundum, cum non solum iacit nὶ pereat homo: sed etiam ut habeat vitam aeternam. Aduertendum postremo ex Cyril L lib. 2. cap. i. totam hanc sententiam habere quidam contrapositi'nem cum illa sup xiori, sicut Mosese altauit,&c. M - ses enim sit tmerus iudex, non salvator: reges imposuit, non tamen vires ad se uandum dedit: nee peccata in quibus C homines inuenis deleuit: ut eNo se Christus, non ut Moysem, venisse demonstraret, ne forsan Nicodemus ex inlis verbis colligeret, venisse ad simpliacem aliquam legem dandam, aut ad i dicandum, quia saepἡ in scriptura Deus ad iudicandum venturus legebatur: ob
id addit, I Non mist Deus Filium , ut
. , iudicet mundum,J missionis nomine ad arentum eius per carnem significans.
Mone supia D plicans illud, Dominus iudicat po-- ci Euva pilos , annotat alibus modis verbii hoc iudicare, in scriptura vsirpari Pr, vmo quidem modo pro actu iustitiae, secundum quam iudex iudicat, vel Pr bando, vel reprobando, ut iudicare ii
serre sententiam, tam approbationis, suam reprobationis r sic accipitu in illo loco Psalm. r. Dominus iudicat populos. Ilai. i i. Non secundum visionem oculorum iudicabit. sic Christus dici
tur venturus iudicare vivos, S mom
tuos . secundum hane significationem Vox communis eis: nam non solum iudicatur innocens, quando eius innocentia declaratur, di liberatur ab iniussa oppressione, di quod suum est recuperat: sed iudicatur nocens, cum damnatur : iudicari enim est bonorum, di m lorum. Altero modo simitur pro qum Edam actu iustitiae, ut idem fit iudicare, quod discutere,& examinaret se Basa. exponit illiud Palm. et s. Iudica me, quoniam ego in innocentia mea ingreia his sem. hoc iudicium praecedere ibio sententiam: prius enim iudex iudicat discutiendo, quam serendo sententiam. Terrio modo sumitur pro quodam ou iustitiae , nempe, ut idem si quod damnare , seu condemnatoriam se tentiam serre in alimem . sic Dicitur Psalm. s. Iudica eos Deus.& Ioann. r. i vero mala, in resiarrectionem hidi eii, id est, damnationis: haee ex Ba lio. Quantum igitur ad praesentem sp
oat locum , Cyrill. lib.Σ. cap. a. videtur de condemnatione exponere, ut sit sensis, Non misit Deus filium suum, vecondemnet mundum. ita Augustin. de a-
sone Christi capit. 17. etiam exponiti VChrysost homil. 27. generaliter uim ithoe verbum, scut sumitur, quando in secundo aduentu venturus dicitur iudicare,ut si sensus: Non misit filium suum in hoc priori aduentu iudicem, ut mundum ni dicet: sunt scans quod ii venista sit iudex, seu ad iudicandum, nemo saluus esset, sed omnes perirent. Accom- tmodatior tamen est prior expostio- Ex antitheto enim uno, nempe, fised .r J- salueriar mundus,J deprehemimi r alte--:rum, nempti sui iudicet:J debet enim aere etiaese contraria utriusque significatis , si autem acςipias verbum iudicandi a s te, non fit contraria uniscarior