장음표시 사용
221쪽
A est non dare ad mensuram spiritum. Obserua, qudd etiam oblimandum siti vperius annotauimus, hoc Ioannias testimonium verbis Christi ad Ni eodema esse consorine,de propterea Euangelista,post illam Nicodemi historiam ficit huius mentionem . Est autem iste loquendi modus metaphoricus; dicitur enim,ad mensuram dare,qui velut mesurando finitum aliquid impertit, quod Deus non fecit, qui ex inexhausto suae diuinitatis thesauro, infinitum nobis donum liberalissime largitus est.
diuinae sis Yritat di x. cap. 1. Chrysost. homoestorii ver Euthym. & alij multi, haec verba de Christo,& quidem ratione diuia nitatis exponunt, ac si dictum esset, non dat Deus ipse ad mensuram spiritum Glio, dedit enim ei Deus totam Spiritus operationem, dum suammet communicauit substantiam. Aliqui nostro tem n re de Christo etiam, sed ratione humilitatis explicant: non enim Christo h mini, Deus dedit dona spiritus dii me stra,vt sanctis hominibus,sed totam plenitudinem donorum,ut i ullum ei delit, C in tota persectione, quantam potuit natura capere. Alii non de Chrilio exponunt, sed absolute dicta putant quas dictum sit, non est limitata manvs D mini,sed maius, ac maius dare potest,&connectunt se ut Ioannes reddat rationem, cur Christus sit maior ipsis, Non , inquit, mensis rata est diuina potentia, test enim adhuc maiorem me mittere. sed ha expositiones violentis videa i civeram quidem doctrinam continει sed ad locum praesentem non faciunt, nec est lectio,seu interpretatio Cyril. α Chryso. eo mis textui, nullus enim textus habet,dat ei spiritum, sed blate, dat spiritum propterea duae priores expositiones non siint mul tum probabiles tertia vero non rectε c6nectitur praei. dentibus, nec sequentibus, id is quam a in commentario positi expositioiaem,l sitimam de propriam esse arbitror. Potest etiam alia expositio adferri, Dix rat peneraliter,& sine exceptione, qui accipit aestimonium eius; J taci se inuicans verbum Christi commune fit tuta Tomnibus Iudaeis,&gentibus,ideo huius causam expones inquit, s Non enim dat Deus spiritum ad mensuram,J omnibus enim verbum sqlutis in Christo est pro ἱ situm,ac pro omnibus saluandis mises est. hanc expositionem adiunxi,quia sequentibus , 5c antecedentibus revi consonat & connectitur. . ἰ
Pater diligit filium, A omnia dedit in manu eius.
CL A R. IV s explicat, quomodo non ad mensi iram Deus det spiritum ,s Pater,in uit,dili sit filium,Se omnia dedit in manu eius,J idest,in dile
cto filio suo posuit omnium hominum salutem. Perpende quantum donum , di quomodo non ad mesuram dat Deus, nam filium suum dilectissimum dedit nobis in saluatorem, & redemptorem, non unius aut alterius , sed omnium Attende dictum esse, I Pater diligi istium, J tum ut praestantiam & ma nil ἡinem doni magis explicet,dedit enim Pater filium Dium, evinq; sibi dilectis; mum, tum ut ex amore datum esse filium significet, iuxta id, quod Dominus Nicodemo dixit, Sic Deus dilexit inudum,ut filiu suum unigenitu daret, quo etiam doni excellentia augetur. mensuram et o omnem excedunt, in quod Pater filium dederit,tunaquhd filium, quem sine mensura diligit, tum etiam, quod ex dilectione erga nos, demum quod ad omisim generalem salutem.
222쪽
A& salutem,& quae adlixe spectant, in filio, non ut Deo solum, sed ut Deo, & D
homine Christo ut talis redemptor eli posita esse. sic dicitur Ioan .i s. Sciens quia onania dedit ei Pater in manus. &Ioan. i . Sicut d disti ei potestatescinnanis carnis,ut omne, quod dedisti ei, det eis vitam aeternam. de Matth. ii. Omnia tradita sunt mihi a Patre meo.
- ,IL Vrili lib. v. e. 33. dupliciter supeii ini i riora verba exponit: uno modo,ut ratione, in iis sermo ratione diuinitati , nep Omnia quae habet Pater, dedit filio, ut omnia lignificent essentialia Patris: quasi dicat: omnia,quae Patris substatiae sunt, dedit filio: altero modo, ut ratione hu- . manitatis Christus dicatur accepisse om
. hia, idest virtutem, Sc potestatem sup r
omnem creaturam: ut dominium, quod
ἡ habet Pater, si ipse filius, qua ratione est V Deus, communicauerit sibi, o homini. Sed neutra expositio mihi videtur c6ue, Mens. prior desendi non potest: Non enim dieitur. Omnia, quae Pater habet, dedit filio: sic enim possient ad substanticia Patris verba referri: sed dicitur, Dedit in manu eius, 3 idest, in pote-ate eius. substantialia autem Patris, ii ii sunt sub potestate filii, igitur via , J ad substantialia Patris referri n6 postulit: sed necesse est, ut reserantur ad creaturas,quae sitiit sub diuina potestate: ti tune verum est Patrem dedisse omnEcreatura sub potestate siij, ut Deus est. Nam eommunicans ei essentiam simisi dominium,& potestatem, quam ipse habet, dedit filio. At non hoc ad rem n stra iacit: nam sermo est de filio in ear-ne,sub cuius potestatem omnia data sui. Posterior expositio vera doctrina est: habuit enim Christus, etiam ut homo,idiuinitate si aeri manitati collatum d . minium, & potestatem super omnε crea. turam in terra,& in coelo. ramen hoe est,quod haec verba praetendunt. Loquitur enim Ioannes de hominibus,&ias quae ad eorum salutem pertinent: pr pter quae Deus filium suum dedit: Nee obstat illa generalis particula, s Omnia: J nam ex materia sibiecta decla .randa est. Ioan. i .etia dicitur,Vt omne, quod dedisti ei,det eis vitam aeterna. illud omne, non omnem creaturam sillifica sed omnem hominem saluandu .imiliter dedit potestatem omnis ea nis. Locutis est de opere redemptioni , quod totum Christo a Patre commissum est. Recentiores verba superiora aliter connectere, Sc exponere videntur,tamε, quae data est expositio,legitima censem da est.
et Qui credit in filium, habet vitam aeternam.
COMMENTARIV s. EF F E CTVM aduentus Christi,quem illis verbis: frater dedit ei omnia
in manu,J significauerat,his verbis exponit: Sc respodent haec verba illis Christi, tui omnis,qui credit in eum,non pereat, sed habeat vitam aeternam,aut tota sententia haec, O Pater diligit filium, & omnia dedit in manu eius: qui credit in Filium, habet vitam aeternam,J consonet illi sententiae Domini, LSic D us dilexit mundum, ut filium suum daret, ut omnis, qui credit in eum nontereat,sed habeat vitam aeternam.ICirca literam attense, qui credit in Filiis, abere dicitur vitam aeternam: non quod statim accredit, vitam aeternam habeati sed est tempus pro tempore,habebit scilicet vitam aeternam suo tempore, quando a saeculo recesserit. Almui recurrunt ad gratiam quae est vitae aeterna inchoata, sed non est id necessarium, nisi dicamus habere vitam aeterenam quia per gratiam ius habet ad cam possidendam.
223쪽
Qui incredulus est ino,non videbila vitam.
NO N saluat filius nisi eredentes in se: Qui ergo non credit non videbit
vitam . Dcte dicitur. s Non videbit, Ine si dictum csset non videt, spes . videndi dari censeretur : at non videbit, priuat etiam spe futuri . Vnde rem Chrysoll. hi m. 3 o. hoc annotans, id, inquit verbum posuit: Non videbit vitam, Jut denotaret perpetuitatem. Quamuis aurem intelligi dcbcat cadem,oh. M iri 'Rxerna, tam Pneralior cst sermo, s Non videbit vitam, i quia nec in hoc malu saeculo vitam spiritualcm gratiae, nec in futuro aeternam vidcbito Est autem vir in uri hcbraismus videre,& experiri,&consequi, quod in bonum, & in malum at ν quando accipitur: in bonum si initur vitam videre pro eo , quod cit frui vita aeterna.I .Pet. 3. Qui vult vitam,& dies videre bonos, idest si ui dubiis bonis:
in malum. Ioan. 8. Mortem non videbit in aeternum, idest, aternam non experietur morti m. Cyril. lib. i. contra Iudaeos c. a. r. legit eodem modo parico
utranque sic: Qui credit in Filium, habet vitam aeternam, qui dicto audiens 2 non est in filium, non habet vitam.At Graece sic ti gimus,fNon vidcbit vita, I C: Steac si lcgitimae 5 germana lictio. Forsan id dictum est. vi magis a vita r moueri incredulum Ioannes signis caret,qui non solum non habe bit, scd nec vi bit v itana : plus est habere,quam videre : at nec Pod minus est acredi rus assequetur,.
Sest irae Dei manet stiper eum. NO N tantimi incredulus vita non vidciat, sed etiam iudici si damnatim
nix subibit, etia haec verba Incredulus filio non videbit vitam, sed i Dei manet super eum. J rei pondent illis Domini; Mui non credit,iam ludia catus uti, J ut etiam Chrysost. ho m. 3 o. annotata propterea non dicitur, Qi non credit eum iram Dei incurrere, quasi ante sub ea non sit, sed manere sub ira & damnatione, sub qua priuverat, quia iam iudicariis est. Christus enim adireniens homines peccat bnoxios, di ir filios inuenit: qui crediderunta νς pcccato & ira,ad vitam aeternam liberati sunt: no oc dctes, vero, manent sub' peccato,dc ira Dei veteri; a quibus no liberantur,noergo solu vitan ovide Dunt, sed manent in suo peccato,& irae Dei subiecti, quia damnationis lege te. oentur,ia in ea permanent. hoc Paulus Ephes i. docuit. Eramus,inquisita tura sicut Acsteri fili j irae, Deus autem,qui diues est in misericordia, proptet nimiam charitatem suam,qua dilexit nos, cpm cilcinus mortui peccatis, con uiuis cauit nos in Christo. Ecce eramus omnes fili j irae: eramus mortui peccatis: qui igii r in Chrillo per vivam fidem non vinificantur, non solum vita: Privantur,nceam consequamur, sed manent sub peccato,& subira Dei.
AMbro. lib. i. de poenitentia cap. I r. I ira, inquit, Dei maner supereu, Jquod manc utiq; ian capit, di ex delicio aliquo capit , quia ante non credidit, ubi ergo quis cidor,ua Dei discediti, vita autem accedir. lixe Ambro. Et recte perpendit vim verbi, smanet J sed in hoc non placet eius expositio: quiano credidisse Christo,existimai esse peecatum, propter quod qui non credi dicitur manere sub ira : at non se est: nam
antequari Mes praedicentrihumo in pec
224쪽
ante litam igitur accedat peccatu infidet: istis,homo filius est ira , cpeccato insectus, propter quod ira Dei dignus est. Cyprian.lib. x .con. I idae. e. 17. legit iis futuro manebit,& ita videtur legere Cyril. lib. 2. c. 7s attextu noster habet in praesenti, & rectior est lectio, ut signiscetur iam etiam in hoc syculo iram Dei esse contra non credentem. Dieitur autem, manet si per eum, J ut significetur peccatorem nec posse, nee vires habere
liberandi se ab ira Dei. est enim si per eum quasi in loco eminentiori, quo non potest peruenire ad eam repellendam, mi a inferior est . quod etiam Chrytast. hom. 3 o. annotat, dicens; Non dieitur ira manet in eo, sed stiper eum, hoe est,
munquam ab eo discedet. Notanda sint duo, prius ea, orum
hoc Ioannis testimo ilium esse conforme praedicationi Christi factae ad Nicod mum, proptere que Euatizelistam naris rasse, ut apud lucredulos liadaeos, qui Ioanni multum deferebati, Christi doctrina tam alta& pri ianua cons. maretur. Alterum est,disci pulos Ioanni, asio magistro mysteria fidei altissi aetadi nempe Christi diuinitarem, S incarnationem,redemptionem, fidei in ea necessitatem, fructum aduentus Christi, A fidei in eum: ut his tantis illustrati myster ijs, a nimio amore 3t sequela sui, illos auerteret,&ad Christum sequendum, & confitendum omnino conuerteret. HM in caput uitium dicta sunto.
T ergo cognouit i Esus, quia iudierunt pharisaei, subd IE-s v s plures discipulos iacit,ω baptizat,quam Ioannes quanquaIE s v s non baptizaret,sed discipisti erius reliquit I udaeam, sabiit iterum in Galilaeam, oportebat autem eum transire per Sa mariam . Venit ergo in ciuitatem sanaui quae dicitur Sichar, iuxta praediuquod dedit Iacob Ioseph filio suo . Erat autem ibi sons Iacob. IESUS au- . tem fatigatus ea itinere, sedebat sic supra sontem. Mora erat autem quasi se Q. Venit autem mulier de samaria haurire aquam. Dicit ei IESUS: Da mihi bibere. Discipuli enim eius abierant in ciuitatem, ut cibos emerent. C Dicit urso ei mulier illa Samaritana: Quomodo tu Iudaeus cum iis, bibere a pine poscis, quae sum mulier samaritana λ non enim coutuntur iudaei Samari' onis. Respondit i ESVs , &dixit ei: Si scires donum Dei,& quis est qui dicit tibi: Da mihi bibere: tu forsitan petisses ab eo, de dedisset tibi aquam vivam. Dicit ei mulier: Domine, neque in quo haurias habes, & puteus altus est: unde ergo habes aquam vivam Nunquid tu maior es patre nostro iacob.qui dedit ilobis puteum, de ipse ex eo bibit, & filii eius, re pecora eius' Respondit IE sus, & di xit ei: Omnis qui bibit ex aqua hac, sitiet iterum risui aut biberit ex aqua quam ego dabo ei,non sitiet in aeternum: sed aquaquam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam. Dicit ad eum mulier: Domine,da mihi hanc aquam: ut non sitiam, neque veniam huc haurire. Dicit ei Iesus: vade, voca virum tuum , de veni hac. Respondit mulier, de dixit : Noli habeo virum . Dicit ei IESUS: Benedixisti , quia non habeo virum . Quinque enim viros habuisti: de Lunc quem habes non est tuus vir. Hoc vere dixisti. Dicit ei mulier: Domine , video quia Propheta es tu. Patres nostra in monte hoc adorauerunt: de vos dicitis, quia Hictosolymis cit locus, ubi adorare oportet. Dicit ei Iesus: Mulier, crede
225쪽
A mihi, qina veniet hora, quando neque in monte hoc neque in Hierosolymis nadorabitis patrem. Vos adoratis quod nescitis, nos adoramus quod scimus, quia salus ex Iudaeis est. sed venit hora,& nunc est,quando veri adoratores adorabunt Patrem hi spiritu te veritate: nam & Pater tales quaerit, qui ad ,rent eum. Spiritus est Deus : eos qui adorant eum,in spiritu M veritate oportet adorare. Dicit ei mulier: Scio quia Messitas venit qui dicitur Christus :Cum crgo venerit ille, ania unciabit nobis omnia. Dicit ei Iesus : Ego sum qui loqui)r tecuin. Et continuo venerunt distipuli eius :& mirabantur, quia cum mulicre loquebatur. Nemo tamen dixit: Quid quaeris, aut quid loqueris cum e χρ Reliquit ergo hydriam suam mulier, & abi jt in ciuitatem, aedicit illis hominibus: venite, Ze videte hominem qui dixit mihi omnia quae 'cunque sces: nunquid ipse est Christus 3 Exierunt ergo de ciuitate,& veni bant ad eum. Interea rogabant eum discipuli, dicentes r Rabbi, manduca . Ille autem dixit eis : Ego cibum habeo manducare: quem vos nescitis: Diacebant ergo discipuli ad inuicem: Nunquid aliquis attulit ei manducare Dicit eis Iesus: Meus cibus est, ut laciam voluntatem eius qui misit me: dc perficialia opus eius. Nonne vos dicitis, quod adhuc quatuor mens)ssunt,&mcssis venit λ Ecce dico vobis, leuate oculos vestros, revi cite regiones,
i quia albae sunt iam ad messem. Et qui metit, mercedem accipit, & congre- agat fructum in vitam aeternatu: ut & qui seminat, simul Puleat, de qui me tit. In hoc enim es Verbum verum: quia alius est qui seminat, de alips est qui metit. Ego misi ,os thetere,quod vos non laboratiis: si j lal oraue uniri vos in labores eoru in introiitiis. Excivitate autem illa multi crediderunt tria eum Samaritanorum , propter verbum mulieris testimonium perhibentis r . quia dixit mihi omnia quaecunque feci. Cum venissent ergo ad illum Sam ait anti, rogauerunt eum, ut ibi maneret. Et mansit ibi duos dies. Et multo plure scrediderunt propter sermonem eius. Et mulieri dicebant: Quia iam
ron propter tuam loquelam, credi mus: ipsi enim audiuimi se s imus quia hic est veru saluator mundi. Post duos autem dies exi jt inde, de abiit in G xlaam. Ipse enim Iesus testimonium Vrhibuit, quia Propheta in sua patria .
honorem non habet. Cum ergo veni uel in Galilaeam, exceperunt eum G
lilaei, cum o inania vidissent quae fecisset Hierosolymis in die festo: de ipsi enim, venerant ad diem sellum. Venit ergo iterum in Cana Galileae,ubi fecit aquivinum. Et erat quidam Reguliis, cuius filius infirmabatur Capharnaum. C Hic cuna audisset quia Iecis aduenerit a Iudaea in Galilaeam, abi jt ad eum, θοῦ progabat eum, ut descenderet, Z sanaret filium eius: incipiebat enim moria Dixit ergo Iesus ad eum: Nisi signa de prodigia videritis , .non creditis. Dicit ad eum Regulus: Domine, descende priusquam moriatur filius meus. Dicit ei Iesus. Vade, filius tuus vivit. Credidit homo sermovi, quem dirieci Iesus, deibat. lam autem eo descendente, serui occurrerunt ei, bc nuncia uerunt dicentes, quia filius cius viveret. Interrogabat ergo horam abeis, in qua melius habuerit. Et dixerunt ei: QAaheri hora septima reliquit eum
febris, Cognouit ergo pater, quia illa homerat, in qua dixit ei Iesus: Filius tuus vivit. Et credidit ipse N domus eius tota o Hoc iterum secuΗdum sitaxnum secit Icsus Quu cui uct a Iudaa in Galilarum
226쪽
Vt ergo cognouit Iesus,quod audierunt Pharisaei, quod Iesus plures discipulos facit, 3c baptietat, quam Ioannes quamquam Iesus non baptizaret, sed discipuli eius γ reliquit Iudaeam.
COMMENTARI vs. J Ersequitur historiam Euangelista, & posteaquam discipulos Ioanis apud I magistrum conquestos esse de baptismo Christi, & quod plures baptia
ut narrauit, refert nunc baptismi eius famam etiam ad Pharisaeos, qui erant Hierosolymis peruenisse: fama autem rei veritatem superabat: nam Christus non baptirabat, sed discipuli eius: solent tamen res in ore narrantium auge- ri, id multi psori. Delatum autem esse ad Pharisaeos, Christum per se baptizare,insinuat Ioannis parenthesiss Quamquam ipse non bapti raret Jquasi diceret: non est res,vti se habuit, relata. ut ergo nouit Dominus iam huius rei notitiam ad Pharisaeos peruenisse, a Iudaea recessit. Phari Caea dicuntur audiaz uisse, at Dominus cognouisse, quia illi ex nunciis, & hominum relatione, at Christus sine nuncio, qui omnia etiam antequam fierent nouerat, intellexerunt. Reliquit Iudaeam amputans inuidiam Pnarisaeorum, & tempori oppo tuno passionem suam reseruans, ut dicit Cyrillus libro x .capite et s. Quamuis enim suae diuinitatis potentia omnia aduersantia repellere potuisset, tamense quoque esse hominem, suamque veratnhumanitatem in multis demonstrare voluit,vi nos etiam suo init rueret exemplo, qui aliquando aliorum iuro DIO indignationi locum dare debemus. Haec autem inuidia Pharisaeorum,
quod plures baptizaret quam Ioannes, non erat ex relo, do amore erga Ioannem, avem etiam odio prosequebantur,& Herodi tradi curauerant, ut P ret Matth. ir. sed ex propriae laudis amore. Se enim minoris haberi aequo animo ferre non poterant: si ergo Ioannem persequebantur cum pauciores baptizaret , Emendum erat eos multo peiora contra Chri ilum qui baptizabat, u cuius nomen celebrius reddebatur , futuros- propterea reliquit Iudaeam: hoc tamen in sequenti commentario magis explicabitur.
Chradui x Vbium in illo verbo, s Quanquam
L Iesus non ira pii Aaret, occurii: mium MFit tu ni es ipsunt baptitaturum praedixis. Multi se uidetur Matthaei 3. Ipse vos baptizabit in Spiritu sancto. Tertullian. libro de Baptis ad hoc respondet dicens: Ecce Dominus venit, & non tinxit: legi mus enim, & tamen is non tingebat, verum discipuli eius: qu si vero ipsium suis manibus notincturum Ioanneypri- dira flet. non utique sie intelligendum' est, sed simplieiter dictum more commu ni, ficu teli verbi gratia Imperator po-
ibit edictum, aut Praesectin sistibus e eidit, nunquid ipse proponit, nunquid
ipse caedit, semper is dicitur facere , cui praeministratiar, ira erit accipiendu verbii Ioannis Baptistae,ipse vos tinger, pro eo,quod eil per ipsum uel in ipsum tincemini. haec Tertia. & recte respondet, siue enim per hunc, si te per illum ministretur baotismus, baptismus est Chri lii, scrose eu, qui bapti Eat, caeteri sunt mini-
Hrt. Hac ratione utitur Paulus I . Coros.
ad probadum ministrorum differentia ,
sue in Sacramentis,sive in doctrina miniistranda, non inducere varietatem aliquam in suscipientibus, qlia si qui baptizatus est, aut credidit per unum, melior Propterea sitis,qui baptia atur,aut credit
227쪽
x dit per ahem msunt enim unius Christi
omnes inmisset,sides,&baptismus eiussit t. Hac etia ratione usus est saepe Aug. contra eos, qui haereticos rebaptiza existi arabant. Si enim Christi bapti ausest, ipse est qui baptitat, siue bonuς, siue malus fit mili ister, baptismus non vitiatur. christus eii qui baptizat . non emo bapti Zabat, quia suis manibus proprijs non conserebat ba primum, tamen verEbaptizabar, quia qui baptizabant,mini
tam bapti- re.Cyrillus lib. 2.in Ioannem eap. 17 r η spondet id factum, ut vel ex hoe melio- η rem suum esse baptismum confirmaret, quam erat baptismus Ioannis. Ioannes
enim persei sum baptizabat, Christus non per se, sed per discipulos, tamen plu
' res ad Christum veni uti Adde & in hoc Ioannis bapti sinus parum ess cax ostendebatur,qui non niti per ipsum Ioannem conferri potuit. His alias adiungere possimus ratis,nes,cu enim in nomine Cnristi bapti sinus conserendus esset, ut per eum nomen Christi celebre fieret, ma- is hoc ter alios, quam per eunde ori-ium iaciendum videbatur. Rursus,quia
si fer se baptizaret,minister forsan ers oderetur baptitat,ut careeri, aliut ipse baptismi cognoscereturauctor, non sersed per alios in eius nomine conferri mauit. Haec ratio est Augustini tractatu. s. in Ioarinem. Chrysbstomus homil. 13. aliam dat huius eausam: nimirum ouia hic baptismus non erat proprius Cnristi, sed Ioannis, non autem erat expodietis, ut per se Ioannis bapti sinum exhiberet, sed stiperius nnnotatione a hanc cininis,nem reiecimus, existimat
enim Christi baptismum illum fuisse eadem, qui Ioannis erat. Atinatorem ditificultatem auctoritas Gregorij NaZian. nobis inserit, nam in orati in sancta lumina,Cnristum postquami Ioanne M. apti Eatus est,eundem Ioannem baptizanse affirmare videtur.August.autem Epici o3 adhuc amplius dicit,nem' Apostolo, a Christo ipis prius baptizatos, ad alios baptitandos esse missis, di loquiatur de hoc baptismo, de quo dicitur, quod plures baptizabat. Respondeo v ranque doctrinam Gresorii se Ausust ni esse probabi lem,nee socus hie obstat. Nam intelliti debet,Christum comm niter, Sc vulgo non baptizasle per se, sed perdiscipulos.
stus, loanneia carcerem eoniecto. in
' COMMENTAR I v s. R Elim Iudaea abiisse iterum dicitur in Galilaeam. particula, tIteriam a
cundum hunc in Galilaeam regressum ei se ex his, quos Ioannes descriabit,insinuat. Prior enim est, quando cum Philippo post Andreae, de Petri v cationem e Iudaea venit in Canam Galilaeae. tempore autem Paschatis in I dxam reuersus, eiecit vendentes de templo, miracula fecit, eumque Nicod mus Hierosolymis conuenit post haec in alium Iudaeae locum migrans baptia bat per discipulos, Ioanne baptirante in Aenon,ibique mansit usq; ad Ioannis vincula, quando in carcerem traditus ab Herode in Galilaea fuit, tunc cognoscens ad Pharisaeos delatum esse, se plures baptizare, quam Ioannem , in Galilaeam iterum abiit,& hic est sicundus rcgrciuus.
ves traditus estet,nem se in eareerem coiectus, tunc reuersum esse in Galilaeam, quamuis noster Ioanes de Baptistae vinculis nihil dixerit,sed tantum narrat, ii cognouisset Dominus Pharisaeos audisi scANNOTATIO M
E hoc secundo regressis Matthaei
Galil arui. I. uar. I. Luca iacta est mentio. Hiresiaris. Mum tres Euareeliitae dicunt,cum Ioan
228쪽
si eum inres discipulos sacere, abiisse
in Galilaeani, tunc autem iam erat traditus Ioa ines inuidia Pharis eorum ma risestata,nam non tantum odium Her dis, quod a Ioanne reprehenderetur cause fuit, ut Ioannes traderetur, sed etiam inuidia Pharisaeorum,ut Marr. 1 7 pater, ac propterea traditus Ioannes dicitur,nε se a Pliarisaeis Herodi, sine quorum a ctoritate non esset ausus tantum viru arprehendere.Ex hoc eorum facto inuidia in Christum acrior detegebatur,csipi res baptizarer, & celebrior iam fieret, tiropterea recth dictum est superius, cum audierunt Pharis sq. plures baptizaret, tunc Christum recessisse, nam ex inuidia contra Ioannε, maior contra Chrisium sutura certo timebatur, ut re vera
fictum filii. Ista est historiae veritas, ex qua liquet exteros Euangel; εις praeter umisisse,quae Ioannes inter priore,& huc regressum posteriorem in Gallisam narrauir, & ab hoc poster ori historiam texuisse, rectE autem Lueas ad digiti In vim tute Spiritus in Galilaeam regressum esse
Dominum, quod verbum Ioannes omnsit .Reuertebatur enim,ut in Galilaea initium siuae publicae pridicationis sacere sicut praedictum erat, quod Matthaeus ea. . significauit dicens: cessit in Galilaea,& relicta ciuitate Naκareth venit, & habitauit in ciuitate Capharnaum, in sinibus Zabul on,& Nephtalim,vi adimpleretur, quod dictum est per Isaiam prophetam. Quod autem in hoc regressi etiam per diaetareth transierit, & eam reliquerit. paulo inserius hoc capite I annes fignificat.
oportebat autem eum triviis re per Samariam . COMMENTARIVS
SAmaria regio est inter Busaram , εοῦ Galisaeam sita, ut resere Iosephus lib. r. de bello. c. i. cum igitur Christias in ludaeani profectus in Galilaeam transire destinasset, recte dicitur transeundum ei esse per regionem Samariam. Cyril. lib. 2. c. 77.& Chrysist .hom. 3o illud verbum, soportebat. I considerant, ne enim ludar conqueri possent, quod a luentes docendas iret, qui ad Israel missus esset, soportebat, linquit, quasi diceret itineris necessitas id postulabat, ut illaci retia Transiens autem conuenientur virtutem Liam exercuit, ut Sol quocunque proficiscitus illvim nat-
quae cieriti, o vii se di. Petiani ciuitatis cuiusdam sic appella- s atra prouineia famarie frequens est in si scriptura menti 5 3.& libReg. quae t tam tribum Ephraim,& mediam Mana sena continebat, erat partim campestris, partim montuosi. habes aquas supra mo dum dulces. Aliqui Samariam dictam astio Chanaam samaraeo. Genes Io. putant,id inceratim est . Erat etiam nomen chi iratis , quam viliabcriar 3. Regu. I s. Amri rex Israel dificauit si per mon tem emptum a quodam dicto Somer,no x nainem antiqui Domini impos uici
uitati Mmer, inde samaria dicta. Re .gia sedes erat Rerum I irael, postquam decem tribus a Iuda recellerunt, & t tius prouinciae caput, ac metropolix. Is L 7. caput Ephraini Samaria. Euersa est ab Hircano funditus: sed re titula ab. Herode Ami patro, & vocata Sebaste, ut resert Ioseph. lib. i'. Antiquit cap.ri. Hieri in Epitaphio Paulae ibi con- .dita ossa Elisaei, Abdiae & Ioannis Baptistae affrmat. tempore Christi extarat ei uitas, modo autem nullam ibi ha bitationem si eteresse semini,hoc inloto non pro ciuitate, sed pro prouincia sumitur, quando dicitur Chrisium per Samariam uactuae venit
229쪽
venit ergo in ciuitatem Samariae, quae dicitur Sichar .
. . COMMENTARIV s.fRat urbs samariae inter alias nominata si chari veniens ergo in Galilaeam per Samariam, ad hanc diuertis urbem, irae in via posita erat,ut partici , s Ergo, J hanc esse in medio itinere positam insinuet, quasi venientibus . Iudaea in Galil sani ista ciuitas media occurreret.
Quae suerit ristus sichar, siue sies a. Inseriptura lis com
SIchar, ut notat Hieronymus in Epiataphio Paulae, proprio vocabulo Sichendida erat: at Christi tempore corruptum erat,& dicebatur sichar,vulgari autem vocabulo usus est Euangeli lia. sita erat in confinibus tribus Ephraim prope montes dictos Hebal, & Garasin: ut alio nomine Iosu. ro dicitur mons Ephraim, eratque monti huic adeo proxima Sichar , ut in morite sita, in eodem loco Iosue dicta sit, a Sebaste seu Sam ria urbe duodecim, ab Hierii salem triaginta milliaribuc distabat. Fuit haec ciuitas ab Abimelech Iudic. euersa, etias ale super eam dispersis. initaurata tamea Ieroboam 3. Reg. I a. primo rege Iorael, & eaput regni Istae lab eo constituta: ibi enim habitauit ipse,& quo tempore Alexander venit in Iudaeam erat Metropolis Samaraeorum, ut refert imseph.lib. Ii . Antiqui. Multa memoranda in hae eliuitate sichen facta scriptura vetus narrat: cum enim Abraham Dei iuGsu ex Mesepotamia in terra Chanaan ueniisset, primum venit Sichen,ibique priamo altare aedificavit Domino, & terrae illius promissionem accepit: ut habetur
Gemia. & I3. Iacobetiam reuertens ex
Mesepotamia cum uxoribus,& iiiij, in Sichen fixit tabernaculum, & ibi emit partem agri, a filus Emor. Gn. 3 . Ibi Dina corrupta est a filio regis Sichen, a& saeta est occisio magna ast ijs Iacob. . Genes 3 Sichen constituta asylum,& . 'refugium fugitivis Ios 1 o. ibi decem tribus propter stultitiam Roboam re Qeesserunt i Iuda, 3. Reg. i i. Ossa Ioseph in Sichen sepulta sunt, ut habetur Iosuit. Hieri de locis Hebr. eande dicit si chen, & Salem. unde sequitur Melchisedech opum christi, etiam huius urbis Regem fuisse. profectb urbs satis celebris, mulio celebrior propter hoc Christi mi.
raculum facta est temporibus Hierony- mi vasta erat, si iuxta eam aedificata ciuitas dicta Mamertha,&postea Neapolis. Haee est Sichar,in quam Christus venisse narratur.
CIuxta praedium, quod dedit Iacob Ioseph filio suo .
HIstoria nota est Gen. 33. Iacob reuertens e Mesopotamia venit Sichen & ibi ab Emor Filiis partem agri centum emit agnis: quado autem mortuu est in Aegypto praeter duplicem haereditatis sortem, hanc agri partem dcdit Ioseph. Gen- g. R dicebatur praedium Iacob, prope hoc praedium eratii Sichar. Erat actein ibi lans Iacob, 4 nempe prope, aut intra praedium, Fons Iacoba quia a Iacob extructus erat, extra si chen tans hic erat,duplici, ut fertur, arcus iactu distans, in eo praedio Ioseph olla sunt sepulta.
230쪽
arr* Iesus autem fatigatus ex itinere , sedebat sic supra fontem.
F tisatus Dominus ex itinere,quod pedes consecerat,sedit supra sontem. illud Isic. a Chryso.hom.3o exponit non in sella,non in loco honorati ri: sed in terra, ut contingit. Alii exponunt, id est, sic satietatus ut erat. mihi videtur potius causam insinuare, sedebat, Sic, Iid est proptera sedit. videtur enim poni loco dictionis Hebraeae, Π , seu, Iar dicitur autem supra sontemidest prope sonte,est dictio hebraea, π M. Fatigatus ergo erat,ic propterea, iuxta sontem sedit:hoc enim est proprium iter arentium ut cum desessi sunt. sedeant, Se refrigerii causa ad sontem quiescantinoc Dominus noster fecit.
Hora autem erat quasi sexta. Iudaei dies in duodecim horas, re noctes in totidem diuidebant, unde hora quasi sexta prope meridiem suisse senificat. Aliqui dictionem, sautem Ipro causidi interpretantur, ut causam naec verba contineant, quM latigatus sederit. nam multo tempore iter fecerat,& estiis solis seruebat.melius ramea
legitur,si sit continuandi dictio,de historis prosecutio: quasi dicat'hora
quasi sexta, ut causam contineat eorum, quae sequuntur. mulier enim venit a
aquam haurire,de cistipuli cibos emere,quia hora instabat prandii.
CVenit autem mulier de Samaria haurire aquam.
PRudenter Dominus famaritanam lucraturus ad fidem , opportunitatem captat: quando de necessitas cotinui potus eam trahit ad sontem, & Chriui defatigatio colloquendi praebet occasionem, nemoque adflat, qui possit impedire colloquium. Foelix samaritanae necessitas,quae eam pertranit ad salutem,& diues paupertas,quae per se cogit, ut faciat quod per ministros fi xi solet: sed nisi fatigatus Christus sederet expectans,nullam mulieri utilita tem suus ad fontem adferret aduentus . Temporales necessitates,& indige tia, solent salutis consequendae dare occasionem, quando diuina miserico dia, ut peccatorem conuerrat,illis uti disponit. Videtur venisse casu, sed qui omnia dispensat,mentem illius arcano ducebat impulsu,ut tunc veniret,quado fons vitae Christus ibi esset praesens. Hoc exemplo videmus actiones hi manas a Deo dirigi, quae proponimus agenda ita disponente, ut pleriinque aliud agentes, incidamus in ea,quorum nulla erat cogitatio. Rebecca veni bat ad fontem, non ut ibi Abrahae inueniret seruum, qui ut ipsam hero suo F desponderet venerat, sed ut aquam ovibus potandis hauriret:& quamuis casu venisse sit visa,disponente Deo veniebat,& quem nesciebat,in hunc ignara incidit. Gen. r . venerat Rachel ad fontem, non ut suturum sponsum I cob inueniret, sed ut paternas oves adaquaret, verum Deus suo consilio omnia ordinabat.Gen. is. Et Purpurissa illa. Aet. 1 G. in sacellum,quod iuxta flumen erat, paternae religionis gratia venerat, de Paulo & Barnaba Apostolis prorsus nescia, de tamen salutem disponente Domino per ipsos inuenit. quae enim salutis nostrae sunt, saepe nobis infrijs a Domino disponuntur. Recta ergo Cyril.lib. a. p. . o. dicit Dominum se ita ad modum iacientis retia,ut pane res capiat.