장음표시 사용
241쪽
Dicit ei mulier, Domine neque in quo haurias habes, A puteus altus est, unde ergo habes aquam vivam λ
COMMENTARIV s. NO N intellexit verbum Christi mulier: nam aquam vivam, quam Christus promittebat, esse materialem de terra emanantem arbitrabatur, ideo obiecit: puteus hic profundus est, nec habes in quo haurias, unde ergo habes aquam hanc viii 3id est, ex hoc puteo ista aqua esse non potest, quia profundus est,& non habes,quo hauri alius ergo locus est,ubi hanc aquam te habere oportet,ssic unde hauries,& manifesta hunc locum. Quamuis mi lier verbum Christi non intellexerit,tamen affectus eius iam mutabatur,& intest cistus illuminabatur, diuinaque virtus paulatim, dc suauiter operabat tr. Quem enim Iudsum vocaverat, cuique vehati instillauerat, iam Dominum 4 vocat, nec verbum contemnit irridendo , praesertim cum aquam ab ea prius. ε 2: Psset: aut reiiciendo,ut incredibile,sed dubitando,& ignorando opponita: habes aquam hanc: quia non video quomodo de hoc puteo tu potus hau rire. Non intulit ergo no habes aquam:sed intulit, sUude nabes ergo aquaH& haec illatio continet duas enunciationes prior est illativa,ac si dixisset: EGgo ex alio loco, vel aliunde necesse est te habere aquam hanc: altera est interrogatio quaedam,quasi diceret, Quis locus hic est 3 totum hoc una connexuit
sententia: unde ergo habes aquam:
Nunquid tu maior es patre nostro Iacob, qui dedit nobis pi teum, ipse ex eo bibit,& fiiij eius, & pecora eiust
D v o obiicit mulier verbis Christi aquam vivam promittentis: unum de
loco, unde eam haberet, quia de illo puteo haurire non poterat, quod praecedentibus verbis secit: alterum his verbis proponit,& sensus est:si tu hac bes aquam hanc vivam,quam promittis,maior es quam Iacob: nam hic dedit nobis puteum hunc: nec meliorem aquam habuisse eum credibile eit,cum i e smet de hae biberit, & filii eius, de pecora,si habuisset ineliorem,non utiq; ipse,& filii bibissent de hac aqua: Si tu ergo habes aquam hanc vivam maior es amaritana quam Iacob. Η verba non protulit auarinatiuἡ, quia dissicile ei vid batur, μὴ quem Iudaeum unum ex caeteris opinata est,praepollere Iacob ipsi, nec tamens ' inficiando protulit dicens: Tu non es maiore sed via est interrogatione. Iam enim lumine diuino tacta, maiorem de Christo incipiebat opinionem concipere,quam prius habebat sed dicet aliquis, unde ii fert haec verba, sNunquid tu maiores3 Respondeo: Chilistus dum dixit, Iu petiuises,&ille daret tibi aquam vivama sigilificauit aquam stram esse, multos erfectiorem, quam illa eratmili enim persectior est et,n esset dicium, II u petijsses,J nam mulier bundantem ex eo puteo aquam habebat,nec cra cur peteret,nisi aliqua illam omissam, multo praeitantiorem intelligeret, propterea fari obiectione de co,quia haec aqua nec ex illo,nec ex alio puteo hauriri posse videbatur, auteram erga personam promittentem facit obiectionem, quia esset tuc maior, quam Iacob, ut sit integer sensus: Nec scio, unde habeas, nee qua ratione ii
bere possis intelligo: Na ii haberes esses prosccto tu maior quam Iacob, od
242쪽
A credibile non videtur: non ergo aquam hanc vivam dare potes . haec mulier Dabsolutὰ non protulit, sed interrogatione, &dubitatione via est, quia etsi dissicilcitamen non impossibile iudicauit. quhd salie iam lumen diuinum e j i, ob pii γε
ciebat in eius mente. Attende rursus mulieris prudentiam,quia rem non im etiam sufi,
possibilem iudicabat, spe quadam iam impulsa aquam hanc habendi Iudaeam
se quodammodo profitetur, hac ratione Christum, ut ei aquam daret, inducens . Iacob enim patrem quoque suum vocat, quasi diceret: ego etiam sum Iugaea, ut tu, & ambo commvncm habemus patrem, Se cui exprobrauerat I rius. Γ Tu ludaeus cum sis, Jeum iam reueretur, de se eodem nomine nobi-itat. iam enim spem, lumine affecta diuina concipiebat, sed imperfecte cito in magnam fidem, spem,ec charitatem a Christo extollenda. Cyril .lib.Σ .cap. 8 . verba connectit, ut prioribus verbis existimauerit Christum magicis artibus aquam puteo sine hydria extracturum: hanc tamen opinionem posterioribus his verbis correxit: tamen sensiis hic dissici leaccommodatur, idcirco expositio allata probabilior est.
Respondit Iesus, δἰ dixit ei, omnis qui bibit ex aqua hac, s
stiet iterum: qui autem biberit ex aqua quam Vodabo ei non sitiet in aeternum. CCOGNOVIT mulier ex Christi verbis, aquam ab eo promissam e
cellentiorem esse ea, quam ipsa ex puteo hauriebat, excellentiam tamen,& praestantiam eius nondum perfecte assequebatur: elementarem enim aquam esse existimabat, re nondum certa omnino erat, Christum aquam,
quam promittebat, dare posse. Prosequitur ergo Christus in his duobus mentem illius illustrare. Hoc posterius ei scit verbo assertionis geminato, nempe, s Aqua, quam ego dabo ei, J de iterum, I Aqua, quam ego dabo ei, aquasi diceret, ne dubites is mulier, me hanc habere, de dare posse aquam o dabo, in mea est potestate, mihique eam dare incumbit. Prius autem mcit discrimen magnum inter has aquas assignando, quod quidem est triplex . Primum verba proposita continent, Zuorum senius est, Aqua putei huius non extinguit perfectὰ sitim, nam qui eam bibit, eum sitire iterum necesse est, aqua vero, quam ego dabo, 3c quam ego promisi tibi, sitim aufert om- Fnem, nam qui eam biberit, non sitiet in aeternum. Perpcnde Christi artifi ς' 'i dicium, allicit enim mulierem ad credendam, desiderandam, de petendam aquam promissam', per hoc, quod sitim expellit in aeternum , ut mulier , quae colloqui quotidiano labore hauriendi aquam putei, propter sitim frequentem, Pr mebatur , spe a tanto onere se liberandi, facilem se ad credendum , de qua rendum, quod promittebatur, exhiberet. Hoc est unum discrimen, quo λquae a Christo promissae praestantia declaratur, quoque eam non materi lena, elementaremue ei se insinuatur. taciteque Christus se maiorem , quarii Iacob significat, mulierique consentit dicenti,es tu maior quam IacobῖAqua haec sitim in aeternum extinguens, Spiritus sanctus est credentibus in Christum datus, qui omnem sitim dc animae, ec corporis aufer ut in annotatione sequenti explicatur.
243쪽
velim ii x Xplicatione indiget quod dicitur, ii et in , e. c aquam hanc nepe spiritum sanctunum, qui bi sititii in et ternum extinguere: id ei, im anhit ex hac notatione decima promisimus in boe Iochristi coli actandum. Aduertendum igitur est, stim duplicem esse, alteram quae corporis est, & aqua materiali sedatur. altera quae est animae: desideria enim Se concu piscetiae, sitis quaeda sunt. Si loquamur
de si ii corporis, esi quaedam similitudo
aquae naturali, cu aqua viva spiritus sancti, qui etiam, sicut & aqua elementaris, solet corporis extinguere sitim, immo sanie. Legimus enim, S audiuimus nonnullos viros hoc spiritu plenos, ita esse in aeternorum contemplatione raptos, - ut nec sitim, nec famem, immo nec incomodagrauia corporis sentirent, & permultos dies ieiuni absque cibo &potu Perseuerare iit, quiaque mirabilius est, saltidirent cibum & potum, sicut fastidire solent, qui saturi,& cibo ac potu repleti lunt. Nec incredibile hoe videri debet. Si enim circa res temporales, & e ducas amor nimius, aut laetitia, aut reliquae vehementes passiones id ei sciunt, ut homo per multum teporis nec sitiat, nec samescat,quantb magis Spiritus sanctus per gratiam stam id operabitur Interest tamen, st eorum qui a Celibus hi .sce saniem & intim non sentiunt, corpoc reae vires debilitantur, potu,&cibo des cientibu : at Spiritus sanctus roborat, &vires sustentat, ne homo siccumbat sed integer, & sortis perseueret. Exemplo id comprobatur Eliae, qui semel pane &aqua resectus, sortis quadraginta die
rum iter ieiunus confeci c. multa exempla virorum insignium huiusinodi habemus. Videre enim lieet homines delieatos, infirmos,debiles, vel minima incommoda corporis serre non valentes,
si perueniente Spiritu robalios, expeditos, agiles, iaci se quae corpori sunt grauia supportantes, euadere. Hoc tamen non semper ei scit Spiritus sanctus, sed quando,& quantum,& quibus cum vult. Est ergo similitudo quaedam aquae vivae eum aqua elementari, etiam quatum adstim corporalem. inuis Spi-xiliis lanctus fitim corporis, & iamem iis, quos replet, auserat, non id ita ess- ocit, ut non amplius iitrant, timescit. Nam & illi viri,de quibus d :ctum est iterum eisdem passionibus subduntur,& Elias ipse sam E & sitim palsus eii, & Christus caput nostrum, post ieiunium quadraginta dierit me uriit, cum in hocs
culo sitis lige i scinctis per Spiritum sanctum non ita remoueatur, quin iterum
stiant, quod igitur Dominos promitti' de futuro seculo intelligere oportet. Sitim enim in aeternum aufert, quia huius vitae modico transactu, resurgent viri
te Spiritus sancti illi, quos ipse prius potauera omnino incorrifiti, nec in ste
num sitient, nec alijs pastionibus, & mia serijs subiecti erunt. Hoc non facit aqua elementaris, non enim sitim in aeternum aufert, sed rc surgent, qui Spiritum san- actum non biberunt, sitientes in ternum. Aqua ergo haec uiua Spiritus sincti, dicitur aularie sitim in aeternum ad moda medicamenti, quod libricitanti porriagitur , ad se brim & sitim expellendam, quod non tunc facit, quando accipitur, sed interuallo temporis facto, ita lisc qua vilia,sitim in sternum auferre dicitur . Loquitur autem Dominus de fili corporis, ut docte dicit Aug. tract is in
Ioan. & sic est huius nodi se tentia intelligenda praetermissis alijs, quae recentiores imaginantur.
inantum autem ad sitim animae atti GH potnet, etiam Spiritus sanctus virtutem habet eam extinguendi,sed non modo, sed uti diximus de siti corporis, in suturo saeculo, quando nimirum omne deside. Frium implebi utiquando totus hominis appetitus satiabitur, & fiet illud, quod Praedictum est iu al. i5. Satiabor cum apparuerit gloria tua, & quod pi omissum est a Domino Matth. s. Soniam ipsis iturabuntur. In hoc autem saeculo b c sitis non omnino extinῖuitur, immo quaedam augetur per Spiritum sancta.
Iulli enim & sancti, quo Dei gratia, dc
Spiritu sancto magis implentur,eo vehementius Deum desiderant, ipsque se uire, & inhaerere concupiscula iuxta iblud Ecclesiast. Σ . Qui edunt me, a thue es trient, & qui bibunt me, adhuc sitier, tu istorum enim est sitire, & esserire semper iustitiam. Sitis autem desiderio iun
244쪽
A s: assectum prauorum, quaesii perbos,annbitios bs carnales, auaros,cY crosque operarios iniquitatis vexat:extinguitur per aquam hac Spiritus sancti, cuius virtus adeo etiam in hoc saeculo potenter operatur ut iustis & sanctis, quae prius placebant & cupiebant, summopere displiceant, fiantque inolesia, quae dulcia
videbantur ante huius aquae potum. N
que tamen haec sitis ita perfecte in hoe saeculo remouetur, 'uin aliqui motus,&leues affectus praui insurgant, cum S iusti venialiter peccent. Sitis etiam illa concupiscentiae carnalis. quae militat S contra Spiritum, non penitus aufertur: Paulus enim ad Roman. septimo. Sentio, inquit, in membris meis legem repogna tem legi mentis. At per aquam hanc fit, ut vel minuatur: vel vires accrescant,
quibus facilius seratur, nee valeat iam victoriam de Spiritu reportare. Dixi
autem, minuatur: vel iacilius ieratur, quia per gratiam aliquando verε motus hic concupiscentiae minuitiir:aliqua do & si non minuitur, augentur vires,vinci liii, seratur: sicut qui dat vini potum serenti pondus, non minuit pondus, sed facilius portatur, & leuius videtur viribus auctis ex vini pi tu . Haec in hoc saeculo sunt, ubi luctandum, pugnandum,& laborandum est pro iustitia: at in suturo omnis sitis depelletur in aetiernum, virtute huius aquae vivae haustae: illi e satietas sine fastidio, illic quies aeterna, illie quod nunc dicitur eueniet: s Qui biberit ex hac aqua, J nunc, INon sitiet,J
Sed aqua, quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquae salientis
c O M M E N T A R. I V S. PRAECEDENTEM sententiam auget, senses talis est: Non solum qui
biberit ex aqua, quam ego dabo ei non sitiet in aeternum: sed etiam haec aqua fiet in eo,qui biberit, sons aquae salientis, id elisalire facientis eum in vitam aeternam. tanta erit huius aquae vir tus in bibente, ut suo impetu eum impellat, & extollat in vitam a ternam, & ex mortali, & corruptib:li, ac terr no: saciat immortalem, incorruptibilem coelestem. Hoc et scit Spiri tus sanctus, qui sons est in credentibus in Christum, tantae virtutis, ut eos in c*- ilum per incat, G a corporis etiam morte in vitam aeternam resurgere faciat. 'Rom. 8. Suscitabit corpora veitra mortalia, propter inhabitantem Spiritum in vobis. Hisce verbis alia duo discrimina ultra primum , quod in superiori sententia expositum est, inter aquas hasce narrantur: A qua enim putei non fit solis iis eo, qui bibit, nec vitam aeternam consert: aqua vero Christi fit sons anuae salienus in vitam aetepnam. spiritus sanctus enim sons fit in nobis aquae donorum, gratiae, & virtutum quibus dignos nos facit vita aeterna , de per ea in vitam perducimur.
Adnotanda sunt aliqua: prinium particula illa L sed, a Graece, N non diuersitatis in hoc loco, sed augmenti e si . solat enim in scriptura in ea accipi significatione Ioan. 16. Abi ue synagogis facient vos, sed venit hora, ut qui tu thrscit vos, arbitretur se odsequium praestare Deo,id est, quin potius, seu, i irino venit hora. & Ioan. 17. iad quia haec locutus sum vobis. Sunt multa eiusmodi exempla. Alterum est, duo hic cisse: fontem, id aquam sontis: sons est principium, & hic est Spiritus sanctus: aqua manans gratia,& dona ipsus sunt , Tertium eii mςtaphoram esse iumptam ab aqua materiali. haec enim tantum astanditi quanta est altitudo principi j a quo cinanata hoc idem reperire
245쪽
A rire est in aqua ista spiritali: fons enim a quo gratia oritur, spiritus sanctus
est, qui est vita aeterna, ascendet ergo, & ascendere faciet habentem usque ad vitam aeternam,ut sicut a Deo procedit ita extollat hominem,ut Deo ipso fruatur, cuius fruitio vita aeterna est. Quartum est, aquam, & gratiam spiritus sancti dici salire in vitam aeternam, quia salire nos iacit, dignosque eL- ficit, ut vitam aeternam consequamur, quod habet ab impetu & virtute pri Upij, cui nos coniungit,nempe spiritui sancto, toti Trinitati, & Christo. Quidnω
ANNOTATIO I3. SPiritus sanctus verE sons est vitet aeternae,a quo gratia,& dona,& bona omnia spiritualia emanant, de quo sente dictum est. Psal. Apud te est Gns vitae. Hune sentem varie Patres interpretati sunt, ut resert Ambros lib. i. de Spiritu s ancto cap. i'. Aliqui enim Patrem ipsim interpretabantur, qui ellians, a quo vita, qui Filius est, procedit. Alii Filium ipsum esse hunc iantem intellexerunt , i quo emanat vita, qui est Spiritus sanctus: quam expositionem secutus est Athanac lib. de incarnatione Christi, quamuis Ambrosius tacito nomine,interpretationis hui' meminerit. A lj tertio loco sontem hunc Spiritum sanctum esse dixerunt, a quo emanat in nos vita gratiae: & hanc interpretationem probat ibi Ambros cap. 1 o. eaq; ad rem noli ram facit: qui enim in credentibus fit sens aquae, ipse est, qui dicitur
esse apud Deum,nempὶ Filium,&ειπε Obij ciet aliquis cum Spiritus sanctus Deu sit, qua ratione dici potest, fieri. Respondeo non dici ab lute seri in nobis,sed seri in nobis ians aquae,quia nobis sua dona communicat, &per gratia in nobis est, sicut dicitur Deus factus a- diutor itoster,non tamen ς factus sit -λlute. Fons ergo est Spiritus sanctus,no Erelatione ad Patrem & Filium, 'uia Phter & Filius non habent vitam a spiria tu sancto: quin potius Spiritus sanctus aecipit vitam a Patre & Filio: sed tans dicitur relatione ad nos, quia nobis in partitur aquam hanc suae gratiae, & d norum. Possiimus etiam affirmare gratiam animabus insulam,sente esse: quia ab ea fluunt virtutes in potenti js, dona,& opera digna Deo ooc tamen in loco non significatur nomine iantis nisi spiritus lanctus: aqua autem huius sentis sunt gratia, & c tera omnia, quae fratia 'insulatu consequuntur.
Dicit ad eum Mulier, Domi ne da mihi hanc aquam, ut non psittam, neque veniam huc haurire.
COMMENTARIVS.QV A M VIs mulier nondum aquam hanc promissam persectὸ perceps
est, multum tamen diuitio illuli rata lumine pro secerat . nadietis Christi fidem habuit, credens fieri posse Chri istum aquam dare meliorem ill , quam ipsa hauriebat, te quam qui biberet, non sitiret in aeternum: s: quantue x verbis ipsius superius expolitis licet colligere, maiorem Christum quam Iacob credidit. nam qui aquam hanc vivam daturus erat,maiorem quam I cob suturum ipsamet erat rassa. Profecit etiam in affectu: nam hane sibi dari petit, confisa verbis Christi: ille daret tibi, si tu peti jises: s Da mihi. J inquit, hanc aquam,J sed ut imperfecta intellectu, ita etiam erat impersecta assidiu: utilitate enim temporali, inducta, hanc aquam coelestem petat: ne inquit,t
ties huc veniam haurire. Non mirum, si imperfectum in desiderium, ubi adhuc imperfecta erat fides.
246쪽
Dicit ei Iesus, Vade voca virum tuum. Ρiv DENT IssIMVs, &sapientissimus medicus Dominus,eamst
tuens sanare, causam infit mitatis considerat. capere diuina, & spiritu lia mulier no poterat, quia graui carnis peccato oppressa, & csca tenebaturivi igitur illuminetur od causam moibi medicus se conuertit,& ut peccatum siu agnoscat & consteatur, ipsam muliere illuminadam inducit. Atq; hsc est causa, cur Dominus tanta verboru multitudine qui simul sanare & illum in re potuit, est usus, ut nos ipsos, & qualiter alijs mederi, & qui infirmi sunt, qua ratione sanari, di illuminari debeant, instrueret, suade, j inquit, s vocavirum tuum,J sciciat non habere virum,sed adulterum, eam tamen proprium lateri seccatum inducit, de humilitate hac consessionis disponit,ut illumine-- tum propterea, ut incipiat saltem ipsa confiteri, quaerit,& infirmitatem eius adiuuans tanquam pient assimus medicus, quod non cogitabat malum, in m moriam reuocat, & loquendi & aperiendi occulta dat occasionem. Η ven gba, de caetera huius colloqui j, Aug. lib. 83 . qu sit. qu st. 6 . Spiritualiter exponit, subtiliter quidem, d docto.
Respondit mulier, δἰ dixit, non habeo virum.
NEGAT mulier se virum habere, & id verum erat. Multum valet incin mis hominum utilitatis spes cum cnim aquam hanc sibi dari vehementer optaret, ne ullam dilationem pateretur, se virum non habere confessa est: ne abire, & iterum venire cogere cur, & v tilitate allaeta, verum mania sellat.
Dixit ei Iesus, benὰ dixisti, quia non habeo virum,quinque enim viros habuisti, de nunc, quem habes, non est tuus vir, hoc verὰ dixisti
Lissi,nis eius confirmans, quod de suit, di occultum erat, supplet & mx G 'Ei ianifestat: s D xiiii bene, id est, verum est,nuod dixisti, te non habere virum, ambasibus sedat ud tacuisti: nam viros habui isti quinque & quem nunc habes, tuus non eis vir, propterea tu consessi verἡ es, te non habere virum. Bis repetit Dom inus bene dixisti, non habeo virum . primo quidem confirmans eius dictum isecundo post datam causam, quare bene dixerit: ac si diceret; vere dicis te non habere virum: nam habuisti quinque, dc unum modo habes : sed hic none tuus: & hoc rectedix illi te non habere virum: quia habes quidem, sed noest tuus. Illud, dietio, seu declarati . benedixistire non habere virum , seu quod non habes virum : & bene dicere pro eo ductum est, quod est verum dicere. Magna piudentia, & suauitas Christi haec
est: non arguit, non inuehitur contra cana, non adulteram vocat: sed modonissitne eius peccat uni man i Distat. Adulterii enim Occulti significatio,impex tecta sceminae satis magna erat corrcctio: nec opus erat acerbitatem adiut gere verborum: maxime quia hoc reuelabat, non tam ut illius simularet ii contine
247쪽
ut dicit Athanas prohibitum erat lege maritauoru sexto celebrare nuptias: hoc sexto .contingit enim serpe viduas aliquem habere in adulterum, nolle tamen habere in virum.
Dicit ei mulier, Domine video, quia Propheta es tu. COMMENTARI Us. V R. ' narrasse, simulque se peccasse fatetur, Nideo,J inquit.
V s quia Propheta es tu,J non dicit simpliciter, sPropheta es tu,J sed, v to, quia propsela es tu, J id est,ex ipὶ effemi, & opere cognosco te effCProphetam: nam occulta mea vere menifestasti. In eo ergo,quod dicit svia deo te esse Prophetam,J suum adulterium latetur. Illud, I ad est dictio a non causam, sed deci tionem denotans. Saepe enim loc uod interpre; utitur, quia, Mulier alia, ei quem secreta, & occulta scire ex riebatur con η
tradicere juraque negare peccatum non est aut Mexpressis tamen verbis co-fiteri pudir forsati impedietat: modeste veritatem aperi dicentis verba confirmans. Uti autem simplicibus verbis parum visum ei est: propterea duo tamul effecit & veritatem est confessa, & veritatis auctorem affecit honore . Non solum vera dicis respondit,sed Domine,tu es propheta,qui vera dixisti Magnum silucis est argumentum correctione acceptare,& veritatem submisse recognoscere:sicut e contrario correctionε Salomon Eccl. 1 i. Odisse, inquit, correctione vestigisi est peccatoris: id est,qui odit, nec vult corrigi, peccato suo vult inlitrere: vides iam maeierem magis atque magis interius proficere.
Patres nostri in monte hoc adorauerunt,& vos dicitis, quia Hi rosolymis est locus, ubi adorare oportet. I I O prax communis inter Iudaeos,& Samaritanos de loco,
sicrificanduin erat: non enim omni in loco sacrificare licebat. praecepit enim Dominus Deut. a i. dicens: Ad locum,zem eletribubus vestris, ut ponat nomen sua eo,venietis, de offeretis in loco illo holocausta, & victimas vestras, decimas, & primitias manuit vestrarum, Sc vota, atque donaria primogenita ita, um, & ovium. hoc erat praeceptum Domini. Iudaei ereo totum dorationis,id est, sacrifica j, templum Hierosolymitanum a s abant esse re
ucrificia Deo accepta obtulerunt.& ubi
erant summa Sacerdotes: at Samaritant,ut superius retulimus.ex Iosenlio lib.
continua, & permolesta inter eos, O
Mulier ex liac Prophetam occina esse Christit . resolutionem huius con
248쪽
A trouersiae petit: siue quia desiderio hoe sciendi tenebatur,sue quia senipulo PsDi ita Ractatur, ne forsan , ubi non oportebat, Deo sacrificium offerret,
a.' abi '' forsan,ut colloquium de sua in cotinentia inceptum interrumperet, Pr tione misere positis hisce, quae ad Prophetam sibi pertinere visa sunt. Saepe enim accidit Mi mone, quando aliquid non admodum libenter audimus, aliquam solemus excitare diuersam quaestionem, de qua du fit sermo, quod erat auditui no valde gratii, relinquatur. Erat adhuc mulier impersecta, &propria errata audire, iam uti tum in ea materia morari, ut imperfectis euenire solet, molestum duxit. s maritanorum etiam partes agens, contruersiam communem, bc celebrem proponit: & in Proponendo suam au et, & firmat causam, contrariam verbdebilitat: hoc enim humanum est arti licium, s Patres, J inquit, Luciliri, ad rauerunt in monte hoc:J quasi dicat: nos habemus magnam causam,ut in templo hoc adoremus: quia patres nostri adorauerunt in hoc monte ubi et in Hrum templum: . Et vos dicitis, quia Hierosolymis est locus, ubi adorare soportet, J quasi diceret, vos sola vestra opinione, patrum auctoritate no fulti, dicitis in templo Hierosolymitano adorandum. Patres vocat Abraham, - 16ac, & Iacota, primos Iudaeorum patres, quasi hoc argumento suas probas a' partes, & Iudaeorum causam deprimens, quod patres suos non imitentur.
uendam induceret, quasi eausae utrique communi consulturus. Neque enim mihi probatur,quod dicit Cyril. lib. z.ca'so. eam Samaritanorum more gloriari,& Iudaeorum arrogantiam deprimere voluisse: t ed existimo eam sciendi causia quaesiuisse, & argumentum pro sua par te sblue dum, proposuisse: nimirum, quia
Patres adorauerunt in eo monte: 'Iudaei autem non videbantur ei, pro sita eausa ,
talem habere probationem. Hoc in bipersi adet id, quod sequitur: nam stum non respondisse videret, ad tempus Messiae refert negotium, ille, inquit, Pediseret nobis omnia: seri potest mulie rem credidistis Messiam, quem ventu rum Dutabat Samaritanorum opinioni
Dixit ei Iesus, mulier crede mihi, quia veniet hora, quando nec in monte hoc, neque in Hierosolymis adorabitis Patrem. COMMENTARIVS.naa respondet Dominus ad proposita sibi mulieris interrogatis habeti D tione. Primo omnium sibi fidem haberi a muliere petit, s Crede, Institur, δι co quit, sint hi,J sine hac enim, ut recte Chlysost. hona 31. notat, diurna myst 2' ' abii percipi non possulat. Crede, J inquit mi illi, J nec intullum petit, qui eni inti e olia , occulta nunticitauerat, di propheta credebatur , veritatein etiam in his .
quibus ANNOTATIO IGMon, Hryisil. homil. 3 i. resert sui temsi sti ob poris traditionem fuisse illum esse
multa cele- montem ,l in quo Abraham filium suumbris. Isaac sacrificare erat paratus. Est etiam iste mons in quo ut patet ex Deut. benedictiones datae sunt semiantibus legem,ut etiam dicit Cyri I lib. 2.cap. 8o.& in quo Iacob rediens eum filijs ex Mesepotamia, Dominum adorauit. ut dicitur Genet 33. erat enim locus,& m6s celebris dictus Garisin. Hae ratione
suam tutatur mulier causam, nec altius
de Christo sentit, quam quod sit merus
homo, propheta tamen. N am eum cae
teris coniungens, LUos, J inquit, dici-- tis,t forsan id secat, ut hac ratione eum ad respondendum, & difficultatem sol -
249쪽
A quibus interrogabatur, & respolidebat eum scire, credendum erat . petit etiam sibi credendum ut quae dicit certissima esse, Se verissima assi et, quando enim aliquid narrantes, mihi credite, dicimus, rem esse veram confir-niamus. Rursus quia mulier causam sitam patrum auctoritate defendebat. Christus sola sitorum dictorum auctoritate, sine alterius testimonio credi volebat, propterea fidem postulat, ac si dicat, tu me maiorem Iacob propter aquam uiuamquam petis iudicasti, crede ergo mihi, si credis Iacob de patribus. Haec tria unico illo verbo insinuantur. respondet ergo ad im terrogationem primo illam contentionem cessaturam,& E medio tollendam, nec enim in illo loco, nec n Hierosolymitano templo adorandus erit
Deus. His verbis quae de suturo iant , I veniet J inquit, s hora, J quamuis enim gr ce verbum sit praesens, tamen id sepe etiam pro suturo ponitur,& se habes versio communis )pr dicit utrunque cultum, se Samaritanorum & Iudaeorum tollendum, & hac ratione cessabit contentio. At ne putaret cultum&adorationem omnino cessaturam, inquit, s Adorabitis Patrem: J ut sit sensus, Veniet hora quando adorabitis Patrem, erit viadem cultus mi , sed non qualis in hoc vel tro, & in illo Iudaeorum templo .
quia uterque cultus cessaDit,& nouus quidam multo perfectior succedet, hanc persi onem huius cultus insinuat illud verbum, fratrem. Jut enim iv dicit Cyrill. lib. i. cap. 9 i. dum Patrem vocat, ad filium erigit considerationem, & ita est , nam in christiano cultu non absolute Deus adoratur , sed etiam distincte Pater, Filius, spiritus sanctus, & tres adoramus in una Deitate persi,nas, quod nec Iudaeus, nec Samaritanus fecit. Rursus adora mus Christiani Deum, Se Patrem, quia sumus in statu adoptionis filiorum , clamamus Abba pater, de edocti a Christo i nuocamus: Pater noster quies in coelis. Haec ergo persem adoratio de medio tollat, te Samaritan rum ruum, & Iudaeorum cultum .
A a tende per Samaritanorum adorax, tionem etiam intelligi getium om nium idolatriam,hi enim quamuis Deo Israel adorarent, tamen idololatrae erat, di more idololatrum vivebant. cessare ergo debuit & idololatrr, & Iudaeorum eatus in Christi Euangelio, ut prophetarum est Mich.i. Omnia idola eius p
' nam in perditionem - Isa. 2. Eleuabitur Dominus solus,&idola penitus coni rentur. De Iudaeorum cultu auserendo
dicitur. Psal. 39. Sacrificium, & oblati nem noluisti, aures autem persecisti mi
hi, tunc dixi, ecce venio. &Isa. i. Quid mihi mnltitudinem victimarum vestrarum'Aduertendum adhue est, non solum
praedictis his Verbi, Christum significare volui se utrunque cultum cessaturum,
sed etiam,vti diximus, nouam hane relisionem, & adorationem Evangelicam, M adhuc etiam tertium quoddam, nem-μ amplitudiae huius religionis, Ec cur--A . . rus,ut non in uno loco,& prouincia, sed in toto orbe adoratio, dc lacrificium eia sent Deo exhibenda, n6 ut in Iudaisno,& Samaritano illo cultu, qui uno certo concludebatur loco, ac si dictum esset, non iam restringetur in hunc,aut ad illu olveris locum adoratio Dei,sed per totum orta se 2ς 4. diffindetur, & hac ratione cessabit Omnis tal is contentio.Hunc locum ita expo ssuit Bas l. lib. 1. de Baptis .ca's. Potestatem,inquit,dedit Dominus asorandi in omni loco, ubi dixit, nec Hieroselynm, neque in monte isto adorabitis Patre. dilatat, di deducit orationem Dei ab arcto Hierusale ambitu, in omnem totius orbis locum haec Basilius, explicans i cum Pauli, Volo viros in omni loco orare, exponitq; non hoc intelligi de omni loco etia immundo oc indecenti, qui humanis sint usibus necessarii, sed de eo, .
qui ad id deditatus sierit, Paulum
250쪽
A eultum non esse restringenitum ad uniciuitatem, aut locum determinatum, &hie sensus est horum verborum,.quisis smul etiam alia duo,quae dicta sitnt,ei Gdem verbis expriman ur. C6sonat huic illud Malactat. Non est quit, milii vo, luto in vobis, dicit dominus taus x r linum, S m unus non suscipiam de manu vectra,ab ortu enim Solis, usq; ad oe sim, magnum est nome meuin in tentibus, ει in omni loco sacrificatin, &os fertur nomini meo oblatio munda,& ma nium est nomen meum in gentibus. H tria his. verbis praedicuntur, Iudaeorimis crificia cessatura, gentium Idolat amtollendam, Moonuertedam in veri Dei cultum, de oblationem mundam, & hae non uno in loco coaictanda, sed in t thm oi bea solis ot tu, usque ad casu
Vos adoratis: quod nescitis, nos adoramus, quod scimus
SMundo respondet Dominus, praesinque eultum Iudaeorum, samarita norum ritua , ne enim mulier illa, parenaei utriusquo & Iudati , de sa
maritani causiam, cum utriusque remouendus esset cultus, arbitraretur, ad iunxit secundum responsum. Cultus Iuda orum, quem struth: vocat, sNos, J dicens, quia secundum carnem Iudaeus erat, multos est praestantior vestro. dccausam huius apponita Iudaeus adorat quod scit,Samaritanus autem, quod nescit zid est Iudaeorum cultusex fide vera est, quia unicum credit esse Deum, scuti verε est, Samaritanorum autem cultus ex infidelitate, id errore, ac ignorantia est, quia non habet veram de Deo fidem. Quamuis enim Deum Israel, Deum esse credat :itamen cum comultos recipit Deos: qui autem Deum unicum non credit, rectam fidem non haberi & Deum ignorare di citur, quia vect de Deo non sentit . praestat erg9 Iudaeorum cultus, cultui Samaritanorum , sicut fidbs infidelitati ,3c veritas praestat errori. His verbis duo insinuat Dominus, alterum est, Iudaeos incolentione illa proposita, verana &rectam causam tueri, in templo enim Hierosolymitano,. verus erat cultus, unde ille locus probandus est, non autem ubi cultus e rat. salsus .. Alterum est, utrunque quidem cessaturum, tamen non eadem: de causa aut cultus ille Saniaritanor ii, &, Gentium idolatria ablata est , quia mala,&salsa, &impia, at Iudaeorum cistus,.non ut sessus, non Flus,qui tuac verus,& sanctus erat: sed ut imperfectus, 3 ut figura e via tax adueniente perfecta veritate, ut paulo inferi dicemus
PRobat Christus Iudaeos veram Dei cognitionem habere: qm, si si ex
Iudaei est: id est,pi omissionessalutis per Messitam futurae Iii lxisti suJt , di ex ipsis in alio uni diffundendae: Christus enim decissecundum. carnem Iet iri est, qui omnium est siluator, praedicatorex veri aris, Euangelicae,& complementi prophetiarum annunciatorcs peror ni utendi, ex ipsis sunt.ua. i De Sucia eri bivlex,& verbum Dia Hiemis