장음표시 사용
291쪽
A ante me descendit: l ergo sine homine poterat venire & se mouere, tamen vnon poterat illo motu citius alijs peruenire ideo nunquam potuit sinitatem consequi. Tale est hominis arbitrium in peccato cuius languidus hic figuram geriimon est omnino extinctum aut ita debilitatum, ut nullum bonum, de honestum opus facere sine gratia possvnam morale aliquod bonum op rari potest,etiam post peccatum:quod Orig.traeh.3 s .in Matth probat,ouendens infideles aliouid boni honesti facere posse viribus arbitria ; tamen non tale,ut possit ad salutem, & liberationem a peccato peruenire, nisi adiuua te,& sanante diuina gratia, de qua re alibi diffusius egimus, ne locus hic maiorem patitur tractationem.
Dicit ei Iesus, surge, tolle grabatum tuum, A ambula.
π Anguido suam impotentiam confitenti, & auxilium Christi desidera
Itali, Dominus mirabiliter conseri sanitatem,& tribus verbis utitur,sSu ge, linquit,hoc verbo sanat,& vires persectas languido consert: quas ut co- - gnoscat,simul dum sanat, praecipit ut surgat, ut se sanum esse cognoscat. At si quia surgendo sanitatis receptae persectionem cognoscere non poterat, vel tollat grabatum suum imperat, ut sic quantas uno instanti vires acceperit,experiatur:& gloria sanantis manifesta sit omnibus,per quam hominum fidem quae ad silutem erat eis necessaria conciliet. Hac enim de causa iubet,ut a let,& tollens grabatum per ciuitatem incedat,ut ipso lacto prsco,seu pridicator tanti miraculi fiat, de adhuc virium receptarum illustrius stare mentum, quae tantae erant, ut qui ad piscinam non poterat citius alio infirmo peruenire , & homine indigebat, qui ipsi esset auxilio, iam in momento, ita sortis euaserit, ut ipse aliis auxilio esse posset: non solum ambulare, sed simul lectum , di grabatum per se ipsum valeret portare. Caetera in at notatione require. Gratatum nomen est Grecum lignificans lectum in quo iacent infirmi.
' , ἡ . ita I N exactiorem sentEtiae superioris exae huniana I. elieationem aliqua sunt annotanda .sset naa Primum est, verba Christi non nisse huniana titum,sed diuina simul, cum enim Christit, homo fimul: & Deus esset, ipsus verba erant, & hominis pariter, &Dei. ut hominis erant,exprimebant mεtis ipsius conceptum,id quod nostris uerbis, S locutionibus est etiam commune: quae enim mente concipimus, & quae fie
ri volumus, verbo exteriori aperimus: at ut erant Dei verba: n6 solum hoc,sed P etiam virtutem quadam efficiendi,quod significasam,habebant, quando id Chri so placebat: verbo enim figniscabat, suod fieri volebat, & verbo eodem, velastrumento essicacissicis eadem sui bat,non quod eo indigeret, qui sela voluntate cuncta poterat sacere, sed, ut se F . ese, qui illa iaceret, nobis fisnificaret. Multa ex hoe sequuntur:primuin est, V x si Ver m Christia verbo nostro di Hrre
plurimum: nostrum est exprestiuum em Roaritam,quae in mente habemus,& quae fi
ri,seu facere volumus: tamen eorundem.
non est essectivum at Christi simul significatiuum, Et fimul essectivum, quando ἀ
ita volebat, erat . Alterum est, cum no
strum uerbum sit tantum significati imnon loquimur,nec sermonem dirigimus, nisi ad ea, quae sunt aliquo modo significationis capacia, nemo enim cum lapiadibus, cum aquis, cum insensibilibus t ruitur,du sais utitur verbis: at cu Chriai verbum esset etiam essectivum, recth
292쪽
gnificationis non eapaeibus, quia in eis, quod verbo exprimi verbi virtute operatur, & essest. Hac ratione ventis, Scmari imperauit,& obed ierunt ei, &im- Ierauit febri, ει recessit. Verbo vilis estgnificativo propter nos, ut eum esse, qui ea faciebat, intelligeremus, tamen
verbi essicacia, & potentia propter ipsa insensibilia fuit. Tertium est, verbum Christi erga homines,quando ipse vult, n6 indiget probationibubquia non solum mentem sua explicat, sed simul auMentium mentem illuminandi,& affectum mouendi,inclitiandi iti e vim, & emeaciam habet: Vivus eii enim sermo Dei & eficax, & penetrabilior gladio ancipiti. hae ratione unico verbo, quando ita id fieri voluit,
re nos possimus. anguido Christu, iuς υ sit,ut sursereb tolleret grabatum et ambularet,aed hic nec surgere omnino ponset, nisi dimitia verbi eam uirtus perie a fimul sanasset. Alterum hoc loco annotandum est: Quare Christi sdem ad salutem aeternam consequendam necessariam tunc etiam sui Dse, qua de causa Christus opera sua mul: tebiti tum omnibus nota este Eudebat: non quarens gloriam suam,nee propria, utilitate ted nostram: qui ipsum nosse,&ia
eum credere nobis erat necessarium: se
enim qternus Pater humani generis salatem disposuitiHac igitur de causa,& in firmo iubet,ut surgat,& cognita sanitate in auctorem credat sanitatis: & eadem, de causa iubet, ut portans grabatum per
hominum corda ad se conuertit. Qua 'medii incedat ei uitatem: erat enim infir: tum est, homines non rem posse praeci- mus, maxivi omnibus notus propter diraralytico
dicta. pere aliis ea, quae nequeunt facere, v - mim enim est praeceptum eius, qui ali-
eui praecipit ia, quod sacere non potest: at Christus potuit iure praecipere, quae
homines suis viribus sacere non potuerunt: nam verbo vires addebat,ut,quod
praecipiebat, etiam facilE & suauiter fisri posset. hac de causa iussit Deus multa homini , suae post peccatum non potuit sui arbitrii viribus facere,tamen eas dedit vires & gratiae robur, ut iugu & praeceptum leue,& suave fieret. Haec applicemus omnia verbis, εc sententiae praesenti. Si tamen ad verborum ut urnam suam infirmitatem, & impotentiam,vt omnibus miraculum notum fie- aret: de sersan propterea Dominus hunc sanandum elegit, cuius infirmitas magis cognita, sanitatis acceptet illustrius seret argumetum: idcirco enim,ut paulo insetius dicemus, Sabbatho id factum est, ut omnium oculos, & vites factum hoc ad
se conuerteret, cum omnes in Sabbath non licere onus portare scirent. Factus
est ergo languidus velut Apostolus 'uidam, per vias publicas gloriam Christitanti miraculi auctoris non uerbo,sed sacto diuulgans.Irenae.lib. 2.cap. 2.& A
significationem respiciamus, quid dissi- gust.tract.1 duit Dominum praecipisse incilius,immo quid omnino id fieri n6pos huise eertius, & manifestius,quam paralytico, seu languido, qui ad piscinam propinquam accedere vix poterat, praecipere,fMNe, . e grabatum tini, & ambula Jpotius visus est et illudere infirmor at si consideramus diuini Verbi efficaciam,
M solum disseile, sed potius iacile sulti
dum enim surgere iubet, ipsum omnino sanat,ut surgere, Si tollere grabatum,&ambulare facile,&suauiter posset. Simile quid annotauit Greg. hom. 9. in ET ehiel. ubi Dominus iussit prophetae su
gere, qui re vera non poterat. Ita enim
uini r Gregorius. Iacenti Prophetae Deus iussit, ut surgeret, sed omnino sumsere non posse nisi in hune omnipotentis spiritus intrasset.hoc idem nunc diceuie infirmo , ut in domum suam abiret, id potius pertinet ad historiam Paraly- itici, de quo habetur Mail. 9. quae ab hae praesenti diuersa est,hoc tame ex discusesu probabili humano, non ex lectione Euangeliea habetur. Legimus enim tan- F
ilim dictum, Ambula, J & postea, s Et
ambulabat,Jquare ibi etiam Irenae.hune hominem paralyticum esse existimat, refieri potuit,tamen ex Euangelio non λfiat, id etiam affirmat Chrys. homis. & Amb. lib. .de fid.cap.3. de Hilar. in1. 7. de Trin.
293쪽
Et statim sanus fictus est homo ille, & sustulit grabatum
COMMENTARIUS. Trba Christi superiora duo continebant, & efficaciam ad sanandum, si V simul praceptum ad operandum,nam iura languido tria facere: proptereas uangelista effectum utrunque verborum describit, Istatim,Inquit, s nus factus est,J hoc autem est,qua parte verba ellecti uaerant languidus etiasui factus oloiuit in omnibus, quoi sint praecepta surrexit, tulit grabatum & ambulauit. Tam subita mutatio diuinam affuiss' virtutem conui ci propterea Euangelista celeritatem annotat dicens, s statim sinus factus est,tu ec timuit languidus Iudaeorum calumnias, nec se legem transgredi,dis in Sabbatho portat onus, arbitratus est, tanti auctoris praecepto securus.
Erat autem Sabbathum in die illa , ditabant ergo Iudaei illi, qui 3 sanatus fuerat, Sabbathum est, non licet tibi inu a
lere grabatum tuum. Empus quando miraculam factum est Euangelista deseribit,nam ex rem
I poris occasione,quia sabbathum erat,cilumniandi aniam Iudaei acceperunt,sciebat Dominus suturam calumnia tamen ea permittit, nec impediare voluit,nam occasio iacta est errorem eorum consurandi, veram doctrina docendi, εἰ miracula hoc amplius euulgandi,quibus de virtus,se innocentia christi apud homines illustriorige manifestior efiiceretur. Dicebant ergo, haec particula illatione ex praecedenti sententia adfert. Sabbathum erat, repropterea Iudaei hominem illum insimulabant dicentes , sSabbathum est,no licet tibi gratatu, Dec onus vllutollere,nonabsolute dicunt, Non licet tibi grabatu portare, sed causam,eur noliceat,exprimunt, sSabbathu inquiune, sest , isc propterea non licet tibi hoc,eum transgressionis diuini madati accue iantes, Erat enim magna apud eos sabbathi ex diuino mandato obseruantia. seo qδ septi ina die mire quisuit,vacauitque ab osere creationis mundi,& eo die abomni seruili ope se vacare Iudaeis pricepit. Quae quisem etymologia constae Exod. Io.Memento,inquisivi diem Sa bathi sanctifices, sex diebus operaberis, & facies opera tua, septima aute die Sabbatiim Domini Dei tui est, sex enim diebus fecit Deus citum & terra mare dc omnia quq in ei sunt,& requieuit in die septima, idcirco benedixit diei Sabbati. Hine constat ficta,& vana esse, quae dixit Appion, que refert, & rei essit Iosephus lib. a. contra eundem non longh a principio, dictu esse Sabbathu, eo quod Iudetixa etymologia est a verbo. avaris ex Aeypto redeuntes inguinum ulcere
του quod quiestere sani Mauderiuara, laborarint, didie tu quievissent.
me distae r Actantius lib. 7.cii nome Sabbathi. 1 originem ab Hebraeo trahere existimat,nephi schisahhd va: quod septεsgnificat,inde Sabbathu quandies septimus dieitur. Mahoc ex ignorantia Hebraei sermonis dictum videtur,nasscha
tur cu Ain,at Sabbathum eum Taph.Plutarchus in Symposiacis sentire videtur nomen Sabbathi a ver Graeco quod tripudiare morebacchatiliu signi ncat, trahere origine, eo quod eo die ad largius bibEdu Iu laei se Diuitaret.Sed ve
294쪽
Respondit eis, Quinte fanum fecit , ille mihi dixit, tolle, P
r Octa prosectb responsio illa est,qua lan uidiis ille, cur in sabbato pom
Lutet onus importlinis percunctationibus iatisfacit,&est sensus,Ego non sente,ac propria voluntate motus hoc facio, sed iussus ab eo,qui me filium cit,& qui tantam habuit virtutem,utane tam inueterato incurabili mora. bo laborantem celerrime,&persecte sanaret, visus mihi est dignus: cui in omnibus obedirem. Vt enim diuina virtute sanauit,credidi diuina etiam vi tute hoc praecepisse,&sicut sanitatem in Sc mandatum tanquam a Deo accepi. Vera iste languidus Gebat, & su lentem causa si Iudaei seperint,e ponebat, eratenim opus, & mandatum diuinum, de sicuti opus diuinum e . petiebatur in sanitate recipienda, ita etiam ὀbedire tenebatur mandato diuino in hu,quae ei iniungebanturirecteque iudicauit se non esse Sabbati trans- 'grestarent, qui diuinis obediebat mandatis, di laudandus cereὸ in hoc maxi-- me emanguidus,qui nihil timens quamuis seue a valde c6tra sabbati trans. Egressores poena mei sancita: maniuntispraecepto acquieuit. Hic mihi scia sus videtur literatis. ANNOTATIO a. tione defendat, ut cum virtute diuinasia
opus factum,iure optimo existimauerit Interpreta B.lib.raeap.r .exponit in hune eadem virtute sibi tale factum praece tione ii inodum, A quo sanitatem recepi, tum, non quod Deum esse crediderit, hocmihi iniunctum est,potiusque ei obe sed quod diuina virtute ut 'que sic dire debui, quam Sabb tam seritare, na rit:&re vera quod diuina virtute prinille, nisi Deus esset, hanc sanitatem non cipitur,non est contra praeceptum: nam dedisset. Sed haee expositio non mihi eo diuiritim prax tumen. Non occide et Probatur, quia nondum languidus diui. at si diuina virtute praecipereturalicui, nitatis Christi fidem habebat, nee an ut alium occideret, non ageret contra Christus is esset, nec nomen eius scie- praeceptumiale. Eadem ratione quam-bat,adde etiam quia per opus Sabbatum uis onus portare non liceret sabbatocta non Bluebatur, ut paulo post dicemus. men ,s diuina virtute id praecipereriir
Amst. act. I9. sic exponat, A quotam alicui,contra praeceptum nonageretana
tum accepi beneficiun debui eius serua- ano, si Eon portaret, divini mandati effrere praeceptum.Sed nechoc videtvryro. transgresbr.Habuit autem lan uidus iuChandum, quia non propter beneficium sam causam existimandi,sibi virtutedis etiam maximum,diuimun est negligen- uiua talia mandari, quia per illum mandum praeceptum. Mihi data expositio te data sunt,caius diuinam in san itate recegitima videtur, ut homo hic se hac ra- pra experiebatur virtutem,&potestatL
Interrogauer tergo eum,quis est ille homo, qui dixit tibi, legrabatum tuum A ambulaὰ
COMMENTARIVS.PArticula, I Ergo, I ex praecedentibus inferri,quae sequuntur,significat, cum dixisset, qui me sinum secit, ille mihi dixit,propterea Iudaei inte xogant, sQuis est illa homo, qui hoc dixit,l Iudaeorum nequitia non potuit
295쪽
n occilitari,nec intus contineri,sed serueriinptivi an vidus enim tam dixit, Ille homo, qui me sta. s me sibinst ita nouausius est de terminare, an homo dicendus esset, qui tanta virtute pollebat, magnum alia quid concipiens quod certiam erat, protulit, dicens. Qui me sanum iacit, Ita inuidia, & calumnia pleni Iudaei, quod eis non conflabat, assirmarunt, diacentes, soliis est ille homo, 7 Adhue magis malitia dilatatur: sciebant sanita
tem mirabiliter eum recepisse: non enim negare poterant,omnibs nanque comitus erat propter tanti temporis longitudinem infirmus ille, qui repente sinus apparebat, quod ipsimet confirmanimon enim dicunt: Nemo te sanum fecit, tu haec fingis, sed tacentes adinittunt vere sanum esse factum, & prae inuidia oon interrogant: Quis est ille, qui te sanum serit: sed s Quis est ille homo,qui tibi dixit, tolle grabatum tuum p cum multo magis illud esset in quirendum,quis esset, qui tanta virtute uti potuit, sed non hoc calumniandi ansam, sed illudfQui dixit, tolla grabatum,ldabat: propterea unum, non alterum inquirunt: ex quo intentio eorum peruersa manifesta fit.Calumniam quaerebant, non Dei honorem, &gloriani: si enim hoc eos mouisset, utique - .sesset, qui sana uir, interro ossent, ut diuinam virtutem,&Potentiam
Is autem, qui sanus fuerat essectus , nesciebat quis esset. Iesus enim declinauit Murba constituta in loco .
DVin dicit Euangelissa it Ium honu nem nesciuisse, quis eum fecisset sansi,
insinuat, quod interrogantibus responderit, se nescire: causam autem, cur nescierit,subiunxit Ioannes: nam Christus, eum primum miraculum secit, a loco illo, in quo erat multitudo se subduxit et nec tempus concessit, ut agnosci posset: tum ne propter gloriam hominum id secisse videretur: tum,. 't dicit Cyrilia ut interim I iidaeorum furor esse ruesceret . Erat autem in loco illo magna multitudo & u firmorum,&eorum,qui, ut tempus descensus Angeli expectarent lluc concurrerant- .
dio Chiisti LVI. lo, ted odio Iudaeos motos esse admouebitur inquirendu quas ess t : si enim zelus eos Iudai, ut in mouit, cur non contra languidutanqua
u , a reprehenderunt male fecisse, diu aufeias L illius dictis obediuit 3inaxime, ut dicit C Chrystio. 36.quia laguidus erat qui vere videbatur contra legem illam agere, qui onu portabat,non qui iussit: cur n6 ab incepto auerterunt haec si Iudaeis cissent, Euangelista fidelissimus non tacuisset: at illi totam calumniam in Christa quaerebant: Tum emm simasse hominem non dubitabant, tamen expectarunt, donee pleniore huiusce notitiam essent asi
uri, in quo adhuc ea aliud inlitiae
rum potens argumentum frenim legi, Dei zelo inducti essent,cur n6 diligetia adhibuersit,ut inquirerent,quis is esset cur non iniunxerunt languido, ut, quis eger, γε reret, & ineagaret λ sue enim quia titi miraculi auctor, siue quia legis
violator erat,inquirere eum oportebat. hane tamen diligentia non adhibuersit. maleb venim miraculi auctorem, qa Christum opinabantur, occultari, ne ex Utanto opere illustris euaderet apud p pulum,qua transgressionis ac lare, cuius eum non sperabant conuincere post At Dominus non permisit se latere, qui
per miracula fide populorsi augere cupiebat: voluitq; se a caluitia filia eoru d fendereme huiusmodi mεdacias decept popula Ac e. n ut par erat, sentire
296쪽
6 Postea inuenit eum Iesus in Templo, α dixit illi. .
Non rasu Dominus inuenit eum, quem nee casu inter multos elegerat aasanandum sed ex animi proposito eum conuenit, ut 5e ipsius spirituali conlulat s luti: cuique eorporis unitatem apud pistinam contuleratanimae salutem in templo oraestaretrRursus ut per eum se auctorem miraculi esse Iadaei aperte cognoscerent,& nominis eius notitia reuelaretur iudandus 'laguidus,qui tanto Mneficio accepto, Dei temptu confugerat: Non enim dubitabat a Deo hoc tota prouenisse, & sorsan ab ipso Deo petebat: ut quis esset,qui eum sanum secerat manifestaret. Sed qui eum inuenit in templo,diuina sua virtute ad templum,in quo inueniretur; ttraxit. voluit autem Christus in templo manifestare se esse,qui sanum illum secerat: ut ostenderet non daemoni s virtute, sed Dei veri, cuius erat illud templum,se secisse miraculvi nec se solum auctorem miraculi manifestat,sed simul silutis consultoremdb an xit enim illi, quocin sequenti sententia explicatur.
m illus v. medici est a contracto morbo infirmum liberare, te simul ne it no boevem rum inei dat praeseruare. HocDominus mirabili doctrina exhibet, nu '. si ' praestita documentum praeseruandi tradidit. Primo loco ben inin quib' cium acceptum in memoriam reducit. PEcce,J inquis,I sanus iactus es, a illa in postera pateticula ,sEcce, J multa indicat . primo q uidem magnitudinem benefieri , LEcce,Jquasi diceret:a tam diuturno, Sc desperato morbo,quo laborabas s
zz nus factus es. secundo mirum modum,quo sanatuses,quas diceretnecce modo inexpectato,& inaudito,ac insolito innitatem consecutus es. Tertio continuam memoriam benescij, quasi dicat, I Ecce sanus factus es, lid est,attem . . de,& memoria perpetua conserva, ne unquam excidat telamim factum esse. Quarto cautelam,quasi dicat, Ecce sanus factus es, d aduerte te sanum facta, sς sed sic,ut iterumpossis aegrotare.& sanitatem amittere et proptero estora tus. nec dicit, Mote sanum seci, ut notat Ch shom. 3 7.ne exprobrare be- - i . neficium videretur. sed tacite insinuat, Ecce Iactus es sanus.J nontusanira item secisti,taec procurasti,nec merito tuo consecutus es: tu lais,tu vidisti,a quo eam acceperis. Haec omnia proponit, quia horum consideratio doc mentum est,quod valde prodest ad sanitatem tuendam,& disponi ad secum dum documentu prod sequitur. .
ALterum documentum sanitatis tuendae tradit, dum ractim moibi pra '. cedenti perit, ac si dicere', infirmitas tua grauis,& vetus fuit ex re .cato: hoc enim cauia fuit infirmitatis, aqua liberatus ,cognita ergo cai si, facilior est praeseruatio. Cave, inquit, ne iterum pecces: ne peccatum redeat ad te: ad quod multum prodest documentum primum, si in memoria semper retinueris, qua ratione factus sis sanus :& a quanta miseria, quam propter peccatumcontraxistisis liberarii. Duo his verbis insinuantur: in eo
297쪽
A enim quod dicitur, s Iam noli peccare. I significatur hunc hominem non solum peccasse,sed peccatum continuasse, in eoque perseuerasse, propterea Rinfirmitatem contraxit, Stanadiu in ea durauit. illa particula s am hoc exprimit,quasi dictum esset: hucusque peccasti, iam, id est,deinceps. pc liquansurus factus es muta vitam, noeamplius peccare velis . Alterum quod hic in e 'o i. . asinuatur est, liberatum esse etiam I peccato animae languidum,sicut prius ne pς iu rat a morbo corporis, s Iam noli peccare, J Quas dicat,liber es a peccato, in . ' . i. quo hactenus fuisti noli iterum relabi, ge in id, in quo lauti hucusque recide liberu eius re. Et aduerte nouo se miraculo Christum manifestantem: nam occultissimam u eaustri infirmitatis huius hominis reuelat, quem Sc a culpa liberat,quod tale μ δ' maius fuit,quam a morbo corporis sanasse
Ne deterius tibi aliquid contingat.
i m Εrtium documentum praeseruationis est,si iterum peccaueris, si peccatu 11 repetieris scito non priorem morbused multo peiorem te cotracturum. si igitur primitin documentum sanitatis tuendae non prodest, nempe reco datio accepti beneficia tanti, hoc cape: illiud amoris, hoc timoris essi Et attende verbum,L Tibi contingat, J licet non statim venerit ,tamen quando minus expectaueris, quando magis tibi tutus videberis, veniet peius hoc,& deteriunquam prius . Hoc etiam annotauit ex hoc loco Basil. libr. mora. Reg. 1 I .cap. I. solet Deus in suis peccatis perseuerantes punire , dum minus timent. quod Matth. a . dicitur. sicut inquit,in diebus Noe, ita erit aduentus filii hominis: scut erant in diebus ante uiluuium comedentes, & bibentes, & nuptui tr dentes usque ad eum diem, in quo intrauit Noe in arcam, & non cognou runt, donec venit diluuium. Haec sunt, quae Dominus huic languido in suinianifestatione dixit, quia vero sunt verba foecundissima, & do inae plena, ita sequenti annotatione sunt fusius explicanda-Mulia lant in expositis verbis eo sideranda, quorum primum illud
ti filii obest, causam infirmitatis huius languidi diu raroia. peccatum fuisse,quo perseuerante,etiam infirmitas perseuerauit Sc protracta est, donee venit ille medicus, qui Sc causam cognoscere,& simul eam potuit rem uere: hoc enim insinuatur illis verbis, ii noli peccare:quasi diceret. Quia peccasti,& hactenus in peecato pstitisti, morbus hic a te contractus, durauit, ablata est eaus ablatus est mor hus,ne igitur repetas causam,ne in peiora incidas.In veritatis huius explicationem aduertenta est, eorporis inhrmitates, quamuis non sol per ex peccatis proueniant, sed ex alijseaufis: tamen certum est,sepe etiam
ex pecc xtis procedere, quod haec verbarrctantiCausas alia ,propter quas infirmitates veniant,inalium locum disserimus tractanda sun praesenti autem Elum sconsiderabimus, quae ex peccatis fiant.Si igitur scripturas, & sacros Doctores dialigenter inspiciamus, inueniemus tripliciter infirmitatem a peccato, seu rati ne peccati prouenire. Primo modo infirmitas est ex peccato, nimiru quando naturalis causa in fisemitatis est actio aliqua, quet vere est me earum, sicut qui ex nimia potatione,ex frequenti ebrietate morbum contrahit:
hie morbus ex peccato dicitur esse, quia eausa morbi est actio quetdam,quae verE est peccatum, sicut etiam quando ex in- eontinentia incidit aliquis in morbos, quales solet tale vitia inducere. De hac ritudine ha mus exemplum. 2. Re .
298쪽
herit contracta, nimirum ex alioua a- Te,ne deterius aliquid tibi eontingat, I Dctione vitios ebrietate, aut alio simili linsinuari, si peccatum repetierit, tale vitio, inceroni ei Non minim ergo si p peccatum grauius suis tu. Non enim triginta octo anni in infirmitate elapsi iter deterius contingeret:grauior poe- erant,nee si a medicis sanitatem non ob- Δ culpaegrauiori debetur quod & Basi tinuit. Quis enim de manu corripientis dili Ino. re 2.c. i. ex hoc id o annotauit, Dei liberare,& eripere potuit, causa cor di ita et streuera. Eil enim certa doctri. rectionis durante λ propterea in tantam na, peccatui' sequens caeteris paribus redactus eis paupertatem, ut non habe- esse grauius, propter maiorem ingratiret, quod homini erogaret in pretium auxilii, quo in piscinam mitteretur, nec ab ullo misericordiam consequeretur Qui id ministraret: quia quanao Deus cecreuit castigare, media omnia, quibus possit homo euadere, emeacia non sunt. Alterum in his verbis consideradum est, hane totam triginta octo annorum
amictionem , dc infirmitatem non suis te satisfactoriam culpae ab ipse languido commisset:quia quamdiu homo in pecca- . to manet, etiam si omnes mundi poenas patiatur,non satisfaciet pro cu'pa:necesse ei est ex diuina gratia,ac misericordia culpam remitti . Christias solus , est qui pro omnium culpis poenam passus est satisfictoriam:propterea, ut recth annotanit Chrysosto. ho. et . non dictum est ei, Ecce iam satisfecisti pro peccatis tuis, ecce iam d ignus es, qui sanitatem recipias, sed, Ecce sanus iactus es,J n6 ex te, mee propter te, sed ab alto,dc propter adisi,iton merit . di satisfactione tua, sed ali ius gratia. - Tertium inhi, verbis considerandum est: duri dicitur, I Noli amplius pecca-
animi ema Deum fgnificationem: post peccaturn enim expectat Deus ad poe-mitentiam ex magna misericordia. quando ergo iterum peccat idem repetendo, aut simile committendo peccatum, grauior est culpa, quo qui peccat Dein i- sericordia ad poenitentiam expectantis 5 inuitantis magis abutitur multo grauius est, si praecedentis peccati o tinuerat remissionem & iterum peccet r& adhuc grauius, si admonitus & corre- Actus a Deo resipuit: na&ipsa correctio Dei est beneficium.Si erro languidus peccatum repetiisset, grauissimum fuisset, quia a Deo expectatus, correctus, sana-ltus,remissionem consecutus, & admonitus ne iterum peccaret: nihilominus peccatum commisis et . Propterea grauiorini ulto dignus rat petna,virecte dictum sit, Noli pedeare, ne deterius contingat tibid quas diceret quia cespa tunc grauior multo et ii, & ad maiorem iram, cuindictam,Dei iustitiam contra te pro- uocabis. Multa alia in his verbis consi-
derari possent ,sed dicta ad expricati
obsit ille homo A nunclauit ludaeis, quia ac sus xi qui fecit eum sanum. v
C nouit languidus suae sanitatis auctorem,& eum Iudaeis prius, quis
esset qui eum sanum fecerat quaerentibus, inani festat: non malo animo nec sin stra voluntate t merito. riai.2.cV. 3 I .& Chrys. hom.3 7 .& A ug. . traei. 17. dixerunt non enim credibile est tanto beueficio a Christo ffectum apima,&ςorpore senatum, tam inita, admonitione edoctum , tanto timoret refactum,tam graue peccatum sine mora, contra tam magnificum benefactorem nemiae urgente commi sita,Cyril.dicit hoc motum pioposito abi jise ut medicum ostenderet, si quis sorte illoruim , sanitate indiguisset. Chryso . vero ut tanquam gratus,auctorem benescii profiteretur. Quod autem non peiasimo consilio id fecerit, Euangelista inuntiat, dicens, L Nuntiauit Iudaeis, quia Iesus esset qui iacit eum sanuni, J non autem dixit: qui iussit: me onus T por
299쪽
A portare,ut bene Chrysoli. m 3 .notat: hoc enim quaere ni Iudaei accusantes:at hic annuntiat.qui fecit eum sanum, ut audior sanitatis tantus no lateat. Noe enim ex Christi Domini inspiratione secit: ut & miraculo tanto fides cociliaretur,& occasio mirae docti inae evulgandae daretur.
Propterea persequebantur Iudaei Iesum, quia haec faciebat in Sabbato.
MAlis se peruersis animis etiam bon siluat malorum occasio: quod enim rectissimo consilio fecit languidus, quod re vera eis ad fidem in Chriuitii in potuit prodesse, in persequendi occasionem,& causam, Iudaeorum peruersias comaertit .hc cum amare, venerari credere que deberent quia sanum, hominem secerat persecuti sunt,quia in Sabbato sanum fecit: plusque potuit y temporis circumltantia ad persequendum, quam tantum opus ad sequendum Christum eos inducere sua iniquitate & malitia excaecatos, quae eos ad calumniandum Saluatorem impellebata nud autem , t Haec, I in plurali numero dia dctum insinuat,non ad hoc facitam soli sed etiam ad alia reserri, nam in Sa . bato multa similia fecit Dominus.Verbum est Euangelii is generale. Iudaei, in . 'luit, persequcbantur Dominum, quia ista nempe hoc,& alia miracula in Sal bato faciebat. insinuat enim Euangelista ante hoc miraculum alia etiam facta afuisse a Chiillo in Sabbato quae ab aliis Euangsbitis narrantur. dc talibus ad persecutionem Iudaei inflammati sunt. ANNOTATIO 1 titu i&hi T. Oci huius intelligentix postulat,vt.
te lici Chri aliqua breuiter de Sabbati obseruiti x imputat ti consideremus. an Christus sabba- v ti praeceptu fuerit transgressus, ut Iudaeiisi o netes se uis simi calumniati, & cur ea ope initu e sol. Sabbato secerit,explanemus. Sunt igitur ια. aliqua aduertenda, primum illud elidi
C daeos, & postea haereticos in eo quod miracula Cnristus secerit uisse scia aliae
tori eum rlegem violareturicariit e
.. Iudaeis ex Euat e li64d constatiIue. f. Ἀrchisynagogus ille indigna lux dixit,. Sex dies stini, in quibus pportet operari, in his ergo venite & cn ramini, in die Sabbati. Io. s. Non eli hie homo a Deo qui sabbatum non custodit, & hoc ipsis
loco idem habemus. De haereticis refert Tertul.libr. . contra Marcionem, Marcion istas Patre Christi, esse aliu a Deo veteris res lamenti roe argumento inter alia probaste, quia Cli istas sabbatum non seruauit. Alterum aduertendum est, diem septimum qui Sabbatum d est,r i quies dicitur, multis de causis a Iudaeis obseruata di sanctificari Deum voluisse,
quarum ali Pot i sacris Dodoribus annotatas adiungo. Vtia est Athanatarat. . in illud,Omnia tradita sui mihi a Patro meo, si Iudasi memores essent creati in is, quia sex diebus creauit Deus uniues quire si,sa Leptimo vacavit,& ῖ hanc frequen baium tam tem memoria in veri Dei fide,& cognb c ebrae intrane conseruarentur, & perseueraren 2: haec causa deducitur ex Exo.2o.Me 'to,inquit, vidia sabbati sanuifices, sex ld iebus operaberis, & facies Opera mam. septimo autem die sabbatu Domini Dei inii est, sex enim diebiu fecit Domin-- coelum,& terram,& mare, omnia lugin eis sunt, idcirco benedixit Dominus diei sabbati,&sanctificauit eunt. secunda causa est Cyri. lib in Ioatiam. I. N Ambri Epist. ad Irenae. ut pisset fipura aeternae quietis,haec enim est persebum Sabbatum, ab omni labore liberum,exponuntque Ei Doctores om- ἡia illa , a quibus in ubbato hoe absit . lnendum erat, ea signiscare, figuram que eorum esse, quae in aeterna glorii sunt, sequitur autem requies illa huius saeculi labores, sicut Sabbatum reliquom dies quibus operatus est Deus. Tertia. est August. libri super Genes ad ii Oarum2. 1 vitta cfaut i quieti
300쪽
risti, laxari Mando satura erat, Christim seIrulchro, nam integro die sabbati Christi corpus fare in te pulchro. primus terrios integra non fuerunt. ed per ecdochen quandam comput4ntur. rta est Gies Nisti lib. n. ludos, cap.de Sabbato, lata illi Iudet; erat valu se negotiationibus dediti temporalibLει lucris,in quibus sunt innumeri sauris, voluit igi rur Deus dum et iure, in quo abomnibus his vacarent, & min rem peccandi oeca non haberent, Deoque & ipsius legi liberius attenderent, & hunc elegit, in ovo ipse vacasse dicitur .Qurina causa debuiniturex Dein s. . t illius tam insignis beneficis,quq pon pulus ab AEgyptiaca liberatus eii seruitute, memor temperesso: dicitur enim ibi, Memeto quod seruieris in .l gypto, di eduxei it te dominus Deus uus in m m sorti,& brachio exteto, idcirco p cepit t:bi,utobservares diem Sabbati. Haec, Sc alia exscriptum, εc doctoribussoris deducuntur, quae ad praesens institutum sinciunt: ex quibus constat, prae cepium Sabbati,ex parte morale, ex parte ceremoniale esse,qua ratione enim, ut Deo vacarent, ut memores tantorum bene iciorum essent, itutum erat,ad mores pc tinebat: qua ratione vero dies septima potius, quam secunda , aut tertia, aut alia instituta est, hoc potius ad figuram Δ co: remoniam quandam pertinebat. Tertia in hoc loco aduertendum est,
L Sibbitum illud Iudaeorum quantum ad
. ceremoniale, ει die septimae obstruamc tum c hris adueniente per Eva gelisi cellasse & trans lariam esse in d;imodia. um,qui Dominicus Ges d .ciriatim quo Chriuus Dominus εἰ redemptor Dosferrest rexit, quam cessationem multo a te i vos hi ta praedixerat,& inter alta testimonia illud est Isai. i. Neom niam,&Dbbarum, sc alias festiuitates non sera. - inloto Hierony. sabbati,& veterra illius legis cessitionem praedictam annotat. de qua re sunt etiam alia multa testimonia. Huius autem ce fationis multas causas doctores sacri asserunt. Prima eis, Athanasi orat. m illud, omnia tradita sint mihi a Patre meo, in cuius declara
tionem sciendum est duo insignia, di ma
xima opera Dcum erga humanitan senna exhibuisse, creationis nempe, Se recre tionis creatrariis quia creauit uniuersa. Echomitu iubiecte cuncta infibilia, Omma enim subiecit ub pedιbus eius. R creatimnis,quia hominem per peccatum depretium,& in liunmam .ses iani, S a ternam mortis servitutem ted actua, reparauit, liberauit,& saluum fecit per redemptaonis gratiam.& quem luci vcro. eremit,eode verbo carne liam pia in reauis. Ex quo fit, ut duae sint velut humani generisitates,una creationi quae a n si di incoit principio, dc velut te Diana raest in Christo. altera incepit in c. tu ilio domino duratura usque adseculi id ummationem.ad illam aetata celebratio ii η .lius benescis pertinebat: at Euangelitim
celebrat creationem, in quo in Hi iri, a cepit. propterea diem sanctificauit II
minicum abiectos Matho,non quou pereat memoria illius beneficii, sed quod significetiam illam etatem com p τι δι' di nouam multo persect orem aduenis se. Haec est ratio, ει causa ab Athana fio allata,& confirmat doctrinam illo PiaL14. Am unciab. tur Domino gencrati v rura , annunciabunt coeli iustitia
eius populo, quem iacit Dominis. Illa ergo creatorear in sabbatho, at n. e. semptorem iam in die Dominica profitemur. Addi secundo loco Athanasius subtilem cons delationem,nempe in o seruantia eiusdem sabbati signisc. tam esse cessationem ipsius, iubebat enim ab
erecessare, irisi uanseam his tu ams et 8e aliam obseruantiam ventiatam, Fac propterea Eo neelium non reti Du t.
sabbati observantiam, quia Euangelium non cessabit, non enim sicuti legi fitcces.sit Euangelium, ita Euangelio succedet alia lex,aut aliud Euange' rum, ut do
Minotauit. il. lib io. Ioan c 2 .sed status ille mutabitur in aeternum tiarii gloriae .Hqc igitur in alia caula,& sc cunda ordine ex eodem Athanasio, cur sal batum cessauerit: εc ab Euaogel, o non sit continuatum , quia scit cet in eo cessatio e uidem legis, & ipsius mei sabbati signiscatur aduentu noui Euangeli liquod in Euangelio locum non habet. Tertia causa eii, quia cum illud sabbatum esset figura mortis Christi,& quietis in se