장음표시 사용
301쪽
Marcio.& Iren.lib. . cap. 2 annotarimi. Qorto loco , quae ad animam pertinebam, ut dicita ernil. locoetitato exim sicorporalia erant,non prohibeantur an sabbator Oualis erat circumcisio, quae etiam sebat in sabbato, ut babetur Ioan. . Et ad hoc etiam reseruntur sacrificia, di victimae pro populo : nam animalia ducebantur ad templum , & portabantur necessaria ad ob lation de victimas. Liquet ergo illam sabbati observintia non remouisse omnia opera exteriora, α corporalia, etiam si aliquod Onisterium bere viderentur
τη . His igitur expolltis,neilh est duas
propositas dissiculiares soluere. Vna tum no se, an Dominus sabbatum seruauerit pinge. ει dicendum est, seruata quidem, nec rex omnia illa miracusta, quae in sabba-B tis operatus est,unquam 'luisse. In hae assertione catholici eo eniunt, di quidem multis id rationibus confirmatur. Primo, quia non erant serit ilia opera, sed diuina virtute iactat si Iosue,& Elisaeus sabbatum non sunt transgressi,quia opera illa diuina iacta sierunt virtute, multo minus Christus Dominus sabbatum soluit, cuius opera multo diuiniora erant.Secundo erant opera relisionis ad cultum Dei maximε pertinentia . erant enim argumenta diuinitatis, si veritatis
sdei, Si ad manifestandam Dei promis
- sonem, & hominum fidem concilia dam. Ioan. II. Insrmitas haec hon est ad morterii, sed ut glorificetur situ, Dei et per eam.Ioan. 9.Vt manifestentur opera Dei in illo. Tertio erant opera sanitatis,& medicinae, si autem licebat medi co in sabbato manum abscindere proster sanitatem: cur non licuit Christoriam sacere λ & si opera mechanica liseita erant propter sanitatem eandem, qualia opera Pharmacopolae, si Chirurgi saciunt, cur non Christoricuit verbo modico luto, & saliua sanitatem mirabiliter operari y Quarto erant opera ad filii tem animae ordinata, efficaci ra quam victimae, & holocausta illa.
Ioann. I7. Haec est vita aeterna, vic Enoscant te verum Deum, & quem misisti, opera autem haec erant, per quae
e c uitio parabatur . Nulla ergo
ratione opera lixe erant prohibita, im- Dmo multis modis ab alta prohibitione excepta. In hae parte autem non e ii recipienda doctrina Iustini, quaest Gentil. resp. 28. qui hac via ref*ondet, rusum legem non sude trani resiam quia iam in Christi baptismo lex illa aes ata erat:nemo autem legis transgressoricitur, quando iam rex vim lion habet, sed doctrina hic contra commonem Do torum sententiam est, qui non tunc sed Post passionem & resurrectionem cessas te legem asserunt: de qua re alibi est diacendum . Vera responsio est, quam iam explicuimus videlicet quod etiamsi lex tune in sua viguisset obseruantia, opera tamen illa Christi non erant contra legem propter quatuor illas causas allegatas. Ex his facile est locum Ioannis Eraesentem exponere. languidus enimie non violauit Sabbatum, dum onus portauit, ut recth Epiphanius loco citato dicitaerat enim maxime ad cultu Dei pertinens opus: m per id diuina virtus maxime elucebat .s enim distulisset, Scdie sequenti post sabbatum onus portas
set,non visis esset in momento tantas vixes post tam diuturniam morbum recopisse: ut ergo notum eset breuissimo momento, non solium sanum actium esse, sed tantum roboris accepisse, propterea statim grabatum portare iussus est si autem Sabbatum non esse non tam omnium in se oculos convertisset, nee opus Dei m nisestum seret . Erat ergo ad Dei cultu, di virtutis eliis manifestatimnem, ut si tim,& Sabbato id fieret. Et in hoc con- F lincuntur malitiae illi accusatores, nam admittentes sanum illum factum suisse, uia omnibus notissima infirmitas erat, ivina virtute iactum negare non pote
rant: nec igitur inficiari debuerunt illud esse opus ad Dei gloriam, & cultum, &consequenter non erat prohibitu in si bato. Falsd ergo, εt malitiose dixerunt,s Non licet tibi tollere grabatum, J cumiciuissent diuinae virtutis opus illud esse. Altera dissicultas etiam soluitur, cur chria Dominus sabbato ea voluerit opera sa sus insa cere,cupotulisset alijs diebus. Ex eisdem bato operadictis responsio elicitur; nemph, ut in illa si ieb thoe Christus sua opera esse diuina mon
302쪽
A Rursuς, ve lictetim stoeo etiam, ut mos homi in aleensiderii vera m errore eorum confunderet, docetis talia mintenderet: sed haec in expositione operansieta prohibita pisterea,viani- seventium persectius explana sinu.
Iesus autem respondit eis, pater meus usque modo operatur, Aego operoris COMMENTARI vso
π rti verbis Iudios alanmii do.duis eum sanus isset adnisi ms.asCMLo sitam venisse,eu iue, quod sabbatum violasset insimul G, Euangelista
intinuat . quibus Dominus respondit rationem afferens, cur sabbatiam non violauerit. dc est sensus: Sicut Pater meus operaturetiam in sabbato,ita etiam ego operornile non soluit, nec violat sabbatum nec ego. Deum patrem op irata dicit, s usque modo. II. etiam in fibbato propter conseruationem, & gi a bernationem mundi, rerumque productiones: conseruat enim. bernat mundi im,ipsius opera sunt gene rationes, &reru productiones etiam in Sabbato via sic exponunt hanc operationem Cyril lib. i. cap. I 3 3.&Greg. Naasan. orari .theol & Cliu ho.37.Nonnulla his verbis indicantur: unum est, qμod anno -
t c yraoco citato,nempe hoc Christum dixisse in scibato quodex illo veti Ebo probat, Uique modo, eu,usq; nunc operatur Pater, qpod Miter non ii beret vim,dde scaciam,nisi illud,smodo,J significaret Sad bat in exquo patet eadem die peractaςsst haeς omnia, & miraculitin , .dd inuentionem languidi in tenu)lo, & limul hanc Iudaeorum accusationem. Alterum est quod notae chryso. hosn. 3 7- hi s verbis si ilicari aequalitatem quandam dignitati cum
Patre,alitii non procederet similit o argumenti . Si Pater operatur, si ego operor,nisi aequalis esset uterqueaertium est verba lisc efficaciam accusati nis I udaeorum totam destruere:nam accusatio eorum tota nititur in mandat
Axοον, ves Dominias sabbatum obseruari iussit, quia Deus lex diebus creaine omnia, septimo quieuit: propterea ab operibus quiescemissi estin sabbato.Acuhoc Chri itiis tacito respondensdicit, Deum non simpliciter quieuisse . nam H nunc Ptiam operatumini mundo enim multampeia tur: quiescere igitur dictiis, est,non qu ab omni opere vacuerit, nunc minuin sabbato multa operatur, nec sabbatum suum violat. ΓIta,J inquit de Ego operor,Jqu; etia Deu sum, incc propterea labbatum violare sum endus.Catera leta in annotatione- ν. ANNOTATIO r Cir illus lib. i.eap a 33.hane sentendi .m alner exponit, ut sit sensis caulai is, nempe, quia Pater meus ope- . ra ur, ego etiam operor, seu propterea .peror: non ergo eii, cur me accusetis , sicut nec patrem accusare potestis. cumen in Pater per me operetur, si Pateruper Mur, etiam ego operor . est autem vera doctrina, eum enim sit unius,&eiusdem subsiιntiae,& potentiae Pater si Pater operatur : Filius etiamo rabivir: nam eaaemeu D ratis T.
triusque, sicut eadem essentia, & -temtiar necenim pater fine filio poten or
rari. Opera aut richristi miraculo sa erant, ratione suae diuinitaris, in qu unum elixum Patre: propterea opera te patre operatur filius, ει eii expoli me6uenien .Hane videtur eouriis Athamsermiae Deipara, anno tris indivisam Patri ,3 filii operationem in his verbis
rat illo verbo, V que m-,seu, s. viqis modo, J signisdati stium alternaliteran
patre esse. nam usque nunc indieat sese
303쪽
bant,filium a principio, quo pater ope rari incem, meo etiam operari usque nunc: uti enim Pater a principio operari incepit,& usq; modo non eessat,sic et lim: u enim dictum esse Pater usq; nune est,& ego stim, tunc aeterarum coexistere. tiam significassit: at lioe in loco de ore ratione exteriori sermo est Sive ergola causali eensu, siue secundum sumtitudinem verba exponas demeti serὲ siensus, eadem doctrina accomimodatior tamen est expositio commentari . prae non ea causa sita ex siauli rudine procediti. Aduertendum autem est in eloco, de sabbari saepe Christiam accusatum transgressi transiteisio nis huius varie res adisse:nam asi quan ς d- desendit, qara eranto opte ir tu quae in batoris erant promtrita. soniat. Luc. . Cuius, inquit, vestrum bos, aut v asinus in puteum cadet, & non continuoi extrahet illum in die etiam sabbati &tamen non per hoc incisur transgres rimulto ergo minus, qui homines liberat .aiquando , qui aerant opera necesesitatis cuiusdam. Matriri. ubi allegauit Pillud de David, qui comedit panes pro- Dositionis sie disti pullex necessitate vellebant spicas in Mobato aliqvado, quia erant in eultum, re religionem Dei Mati ix. de sacerdotibus, qui intemplo
luunt Sab tum. Hae omnes eram n manae responsiones,quibus se hominem desendebat, & Iudae uri errorem comissitabat circa intelligentiam illius pra repti Athoe in loco praecipuam dese sionem exponit ratione si aediuinuatis. cuius opera non vio ant sabbatum.cit ri ergo Euangelistae rationes humanita tis describunt: at noster Ioannes, quod
diuinitatis eius est. Obijcet at i quis his verbi, Christum de sendere quidE opus
sust, quo sanauit in sabbato: at illi accusabant,quod onus portaret languidus ex mandato Christi. Respondeo ad unum e opus omnia pertinere: nam quod illud oneris tulerit, erat essectus operis Christi, qui per anitatem receptam illud is, eo operabatur, unde ad diuinam reis.
Propterea ergo magiis quaerebant eum Iudeti interficere, 'ia nomsolum soluebat Sabbatum, sed & patrem suum dicebat Deum, aequalem se iaciens Deo . C o M M E N T A R I v L
VErba sunt Euangelut aenarrantis,quid ex hac Christi sententia,&deseris.
sione consecutum fici nempe audientes Iudaeos responsionem,non solum a persecutione noncessasse,sed potius nouam ansam,& quidem acrius persequendi Christunt accepisse: nain ultra Sabbati pretuaricationem pponctant, quod se ualent Deo faceret,ia patrem haberet Deum,non quocunque m do sedapsi aequalem. verba haec significant Iudaeoseum occidere propter sabbati violationem quaesiuisse: at noua hac ob in causae multo magis, ut id rpetrarent,inflammatos esse Dum enim dicitur, ΓPropterea magis quaeront interficere, I significare videtur etiam pilus quaesiuisse interficere. Illa autem particula, ergo,2infertex praecedenti sentemi illationem,quam it rum verbis expressioribus significat, dicens: L Quia patrem suum dice Deum: bc ne qvis arbitraretur patrem suum lixas L Deu, quasi ipse adopti nas filius fuerit adi unxit:dixisse mura se habere patrem sibi aequalem.
ANNOTATIO 13. . cutus. Ecce apsi quaeruditi te care,quia latentur eum asstrinalle,se Patre habere, patri
304쪽
A usq; nune operam 8c ego operord non aliud signiticant illatio enim haee, Si Deus operatur , A nonpropterea siluit sabbatum,ita esto: nullaiisesset effocis nis aequalitate supposita tamque verse
eas cognita eos a persecutione retrahere de isset: ardentius propter eorum malitia dc peruersamanimum sunt i sammati. Utuntur lacri Doctores hoe sortissimotestimonio contra Arrianos, qui minorem Patre Filium affirmarunt: Maduertunt, haec verba non esse nominne Iudaeorum relata , sed esse Euangelistae asserentis, quia Christus patrem si- vin dicebat Deum sibi aequalem: idcirco Iudaeos quaesiuisse ora interverero ergo veth id dicebat Christus. Ita a
notarunt Hilari lib. 7. de Trinit. Et Ambros lib. desae cap. 4. Iudaei autemh dictum vere intellexerunt in illis verbis, Pater meus operatur usque modo, dc ego operor. J unde rectE Ausust. tract. I7. dicit, interfectores Christit tellexi de , Arrianos autem nullatenus. Duplex ergo est testimonium contra Arrianos: & verbum Christi, at verbum Euangelistae narranti causam, propter
quam illi persecuti sunt Christum, si e
cum aeterno Patre aequalitatis signin tionem suisse.
Respondit itaque Iesus ac dixit eis,amen amen dico vobis,non potest Filius a se facere quicquam, nisi quod viderit
Patrem facientem COMMENTARIVS.PArticula, L Itaque, I sequentiscunt praecedenti sententia connexionem indicat: videns enim Christus Iudaeos indignatos,oc eum interficere u lentes propter eius factum,& dictum,nimirum quia Sabbatum soluere illis ridebatur,& ouod Patrem suum dicebat Deum , respondita de prius iacti taliacet Sabbati solutionis reddit rationem, calumniamque repellit hac proposita sententia. Cuius sensus est, IAmen amen dico vobis,J id δ,rem certii manu& verissimam asseuero,& vobis annuncior nihil facio, quod non ficiat Pater C meus, Scabeo accipio,&habeo,quidquid ego Filius facio qiri ergo me trans Ffressionis accusat,eiusdem transgressionis Patrem insimulat. Aduerte,Filiunx a se nihil sacere, nisi quod viderit Patrem facientem, non aliud significare, quam quidquid Filius facit,non solum sacere,sed sinui etiam Patrem sacere ,& a Patre habere illud ipsum, ubd facit: una enim est ψperatio Patris, de Fialij,Filius tamen eam habet a Patre,creat enim Pater,creat Filius simul,una est utriusque creatio: Filius tamen habet a Patre,quod creat. idcm est in caeteris actionibus. Ne autem putaret aliquis Filium esse velut instrumentum Patris, addit, I Nisi quod viderit Patrem facientem. J operatur cum Patre, de a P tre, videns tamen & sciens,quod operatur,sicut & Pater: ita enim ad caliam-niam de Sabbato re ondet,ut diuinitatis suae simul doctrinam no deserat . immo ut Hilar. lib. arin.docet,liisce verbis confirmat,dc auget dicens: nons tum quod facio facit Pater,sed non possiun aliud facere,quam quod Pater focit, ab eoque accipio, quod facio. exactiorem explanationem in annotati nibus habra.
. ovae in his verbis discultates oecurrunt:nempe & sensu eorrum & cum superioribus connexio.Quantum ad stasiim attinet, sciendum est, a semetipso est quid facere , aut dicere, in scriptura idem sistiuicare, ac auctoritate & P
305쪽
cere ex semetipso Filius si, DA testate pruria, non ex alWrius irai
ctu, sugestione, aut virtute illud sicere, aut dicere . Ita Ioann. I risumitur quando de Caipha dieitur, Non a semetipso hoc dixit: nam ex spiritus sancti initimctu &suggestione locutus erat similiter ει ioan. iis. A temetipso hoe dicis, an iiij tibi dixerunt de me λ & Ioan. I s. Si - . cui palmes non potest fructum sacere a semetipso id est, non potest propria virtute fructum producere. Filius ergo Dei non a se facit , quia virtute Patris facie non solum hoc,led nihil facit, nisi quod videt Patrem facientem, quia non solus iacitiquae iacit,sed simul cum Patre.duo enim haec hisce verbis significantur . Filius Dei igitur non a semetipso neque
tausurinus es , operatur,quia omnia,
uae facit, potentia, dc virtute, quam ,
atre ab aeterno accepit, operatur, Zcvna cum ipso Patre operatur: quia unae
est utriusque operatio Patrix, & Filii indiuidua, sicut una est virtus & pote tia. Hoc igitur est, quod nune dicitur, milias nost potest a se sacere quicqua,l- Non est autem haec impotentia, sed sum- mx potentia : sicut non resse mori , non posse corrumpi, & anni natari, omn i p tentia est, quia nihil est, quod possit ei nocere: ita similiter non posse a se sacere quicquam non est impotentia, sed summa potentia, quia id non aliud est,
quam eandem,& unam habere poten-
in viam cum Patre, ut nihil fieri posuit ab M uno quod pariter non sit ab itero: δ: sic
irati e procedere,& accipere,ut totam ebis vix utent 3c omnipotetiam habeat,
per quam iit ei aequalis,& inseparabilis:
quod docte Ambros sermo. ro in Psalmori8.vers 4. annotauir,dicens: Non posisium mi me ipso sacere quicquam. nomnulli haere lici solebant hinc tacere quP'stiones quasi infirmus esset Filius, qui a se nihil iaceret: quasi secundum diuin, rarem quoque subditus,& paterno iubiectus imperio . nec aduertunt, quod hoc quoque magis potestatis diuinae unitas comprobatur,quo putant inter Patrem,& Filium esse distantiam potestatis:nis tala se facit Filius, quia per unitatem operationis, nec Filius siue Patre iacit, neque line Pilio Pater. haec Ambrosius.
derit patremi cientem, i illa particula, Nisi, Inon est exceptiua: tunc enim senissus esset omnino falsis, sNon potest socere a se 'uicquam, nisi quod viderit patrem facientem,J id est,no quod vid xit Patrem facientem,potest a seipso focere- non sie est intelligendum hoc, sed particula haec sensim iacit, ac si leger mus particulam aduersatillam, s Sed, Ihuius enim locos E ponitur: ac si jictum esset, Non potest facere a se qui quam, sed quod viderit Patrem facie tem,id est, iacit semper, quot videt P trem facientem. Haee verba signiscant superlata duo illa, propter quae non a semetipso facit; duo enim verba sint, D Viderit &facient i quae continent duas enuntia- diu.
tiones: saei tenim, quod Pater iacit : in Equo solitudo excluditur, non enim sine Patre facit Filius:& faeir, quod videt iacientem: quia ab eoaccipit virtutem faciendi iram qnando dicimus, facio,quod video aliquem facere, significat quandam communicationem saciend t ab eo, quem facere videmus. Quia igitur Fialius facit illud idem,quod Pater, sed virtutem iaciendi accipit a Patre ; propte rea dicitur facere, quod videt Patrem sacere, & hoc est non a semetipse fac re: Et ne aliam Patris actionem, aliam
Fili j intelligas,dicitur, quod videt Potrem facientem, non autem quod videt ipfecisse. Et rursus dicitur, Quod:Jut v- num idemque intelligas,opus fieri simul a Patre, & Filio. Aliquid etiam particulare indicat in eo, quod dicitur,s Nisi viderit: inam ea ratione dictum
est, quia ipse est verbum, it seientia co- pHoscens omnia quae sint Patris : de propterea non dixit, non potest laeere
nisi quod Pater iacit, sed quod viderit
Patrem facere. Facit ergo omnia, quη viderit Patrem facere, quia facit omnia, ut verbum omnia Patris videns, de
per quod omnia Patre facit, hie est se
sus horum verborum. Connexio autem haec est o Aeeusaue
rant Iudaei Christum, quod Sabbatum non seruarer,desenderat se verbis illis ;.s Pater meus usque modo operatur, ει ν iisdῆ ego OPerord aequalitatem cum Patre M tibus ebum sui. auu in
306쪽
a iniscara, lati Maa aecusatio exoria est, quod se aequalem Deo saceret , printa verba illa, D talet meus operariar, ego operor:J his accusatioris a res
det.quantum enim ex Euangelii ix ve
via deduci potest, Iudaei alti qua verba protulerem, ad quae respondit se dicit c limi um,quod si non verbo,saltem corde in Christum inuecti sunt propter Meduo ad calumniam Sabbata primo re-sr ndet, quamuis in ip a responsione etiam infimiet aequalitatem cum Deo Patrer tamen non ita expres sicut in sequentibus verbis. nam quamuis nihil se
sacere post e dixerit, nisi quod viderat
Patrem iacientem : non idcirco sequis videbatur , se esse aequalem: quia adaequalitatem necesse erat non tantum hoc, sed etiam omnia , quaeriter s cit videre, & sacere hoc verbis sequemtibus t Ucit,quamuis re vera hisce verbis aequalitas etiam &procinia, Filii a Patre in unitate essentiae , S potentiae significentiar.
et .ratione humanitatis sit periorem
oirati, ne. Nntentiam ιnterpretantur. contentiuntari diuitatis recentiorum aliqui, idque confirmant; ratione sit tum quia si de diuinitate interpretemur,isultet M. erit nimis subtilis interpretatio, quod etiam Cyrillus dicit:tum quia fi cnrisi sto, de diuinitate Iocutus esto, ludaei
noli intellexissent. haec expositio non vis detur satis accommodata, nec argumenta vilius sunt pondois. Quamuis enim
christus ut homo, nihil taceret, nisi quod sciret Patrem velle in hunc enim Mnsum isti verba praesentia exponunt
is tamen sens s non conuenit cum verbis propositis. Dicendum enim erat Filius non ir,nisi quod viderit Pariem volentem at die tis Nis quod viderit Patrem facientem, J quo signisca ur i sola consormitas operationis Christicum Dei Patris voluntate,sed unita etiam opitionis, ut quod facit Filius, simul etiam iaciat Pater. quod non est ' nis ratione diu miratis, non enim Ora bat i a terimon ambulabat, non denique
ieiunabat,quamisahaec omnia risi saceret,videas, discitiis patrem ea vetile iracula vero&opera diuinae viri tis,quae faciebat Filius, haec vere fici bat Pater,quia una est utriusque virtus, ficut una euentia,de his dictum est, nihil sicit Filius, nisi quod viderit Patasacientem Adde non illa dictum io, hii
facit sed Nihil potest facere, Jau s ni
operationis procedenti, ex una,& ilior
uidua virtute S essentia. o. si i-btilia est interpretatio, altitudo materiae id Iostulabat, loquitatur enim chralius e sita diutilitate, am enim inceperat de ea loqui, idque ludaei intellexerant. si autem haec non perceperunti multa alia getiam dixit Christus,quae nec illi interulexerunt, at non propterea dicta non sint. Non enim propter Iudaeos talarium sed etiam propter nos loquebatur Christus. Adde graues,& multos doctores antiquos, ipsum etiam Cyrillum, dedi uianitate interpretato, esse, ut paulo inie rius dicemus. Quanquam alii nostri seculi, dedim- .nitate nobises interpretantur, illud autem, i Non potest a te facere quicquam:J bo, uinis. sic exponunt, non potest inlus facere linc a quicquam, quae expositio vera non est,
nam si id significaret, I Non a se posse
iacere, J Pater etiam dioeretur, non a se uolse facere, quia etiam non solin facit: sed cum Fil . o. at nemo sane doctus concedet, Pater enim a se operatur, Meuti a se est, Films a Patre seratur , si eutia Patre etiam est, Patet enim Deus est, Filis autem Deus,idem, sed de Deo quia i sientiam S uti tutem, qua est, et Foderatur eum Patre,habet a patre. comeludo ergo, Filium dici non posse quie quam sacere ite, nis quod videm I trem iacientem, non propter conco=diam voliantaris humanae ad diuinam, ut mi & Chrisbi Om. interpretanriar, sed per unitatem operationis pro deutis ab unitate sub hantiae. & virturi , repropter processionem Fili, a Patre. breergo calumniam sabbati Christus -- pellit, uti diicimus in commentario, osmul diuinitatem filam eonfirme quam vel bis p 3δ ante prolatis significauerat d cens, s Pater meus usque motaveratrusidi ego oritur.) immo adi psim
307쪽
R deelarat docens, sic operari cum patre , via patre id accipiat, quamuis aequaturalem cum Patre expressius ostendatsecuenti sententia Ilaec est legitima expou timex qua sequitur recth Greg. Naaeia: orat. q. Theolon ex his verbis collegis.se,sandem esse Patris, εἰ Filii auctoriatatem, verὶ etiam ex eisdem verbis Basl. in λ pologia de sita discessione, quae
est epis . t i. intulisse, eandem esse naturam, & substantiam utriusque. docthetiam Hilar. lib. 7.& 8. de Trinit.& Aug. tract. ro. ex eisdem verbis processionem
si ij a patre docuille. & tandem Ambro.
lib. de iid. cap. 3. errorem Arrianorum
ex e isdem conuicisse. Arriani enim di-Σ cebant, Si filius non iacit, nisi quod vi et Patrem iacientem, ergo minor est patre, quia discit ab eo. Hoc idem restri. Gregor. Naziamorat. Theolog. at ex eissem verbis consutantur.Non enim
dicitur filius similia sacere ijs,quae iacit Pater,sed illud idem, quod iacit Pater.
Non enim unum mundum fecit Pater, di hune videns, alium fecit filius, sed unum,& eundem fecit Pater, & secit filius, non erro hoc est discere facere, sed una cum patre,&a patre procede -i do sacere i innisi dana Multa alia in hic verba annotat Ain
et Eliorum brosus. Hoc tamen nox annotamur, ut
, ' ' Mi non esse probandam lectionem aliquo
i rum recentiorum doceamus legentium.
i Non potest sacere situs,nisi viderit pa-; trem facientem.'uae lectio meo iudicio; Araiana est, omnes Graeci, oc Latini do, oores sacrilegunt,ut verὶ est teredum,
, C Piε quod viderit patrem facientem. lii Illo tiam verbo,i Viderit, J insinuatur filium Verbum este patris, omnia patris cognoscens, & non cassi, sed ex eadem . scientia cum patre operans. Ex his colli,
gimus,uerba hete non humilitatis,ut Dril. & Chrysost. locis citatis exponunt, sed maiestatis,& diuinitatis, sicut & s periora esse. na Filium Patri consubstantialem, unius &eiusdem potentiet,& virtutis ab eo procedentem exprimunt. Est 'aute consideranda egregia doctrina Athanasij sermone conti Arrianos, ubi
docet, cur Christus his locutionibus in sua exprimenda diuinitate sit usis, Non possiim sacere a me ipso quicqui.&,Omnia tradita sunt mihi a patre,& quaecuqι sunt istius generis sententiae. Ne quis,i quit,videns filiu habere omnia, qui phter habet,ex indiscreta similitudine emrum,quae habentur,Sabelliano more de-eeptus, impiE sentiat, existimetque, F, lium Patrem esse, ea de causa hoc ve tam prolatum est, Datum est mihi, Aecepi,Traditum est,& alia huiusmodi,nulla alia de causa, ouam ut ostenderet se Patrem non esse,aed patris Verbum, dcaeternum Filium, qui quidem ob simit tudinem Patris, quaecunque Pater h-ber, perpetuo habet, verum quia Filius est,ideo ex Patre perpetuo habet, qua cunque habet. Quod autem hae voces. Datum est, Traditum,S alia similia, nisdiminuant Deitate Filij,sed potius oste dant eum plane Fallum,potes vel ex ipsis verbis intelligere.si enim omnia illi tradita sunt, primum quidem alius diuese susque est ab his omnibus, quae accepit, cum enim omnium sit haeres,intellige dum est solum illum esse Patris Filium: suumque proprium ratione substantiae. pHaee, & alia Athana. his etiam verbis idem probare possumus.Si enim haec minuerent Deitatem,nsi dictum esset,quod
sequitur, s Quaecumiue Pater facit, haec ici filius similiter iacit.
Quacunque enim ille facit, haec A filius similiter tacit.
COMMENTARIVS. Postquam acculitionem transgressionis sabbati repressit verbis praeco dentibus, posteritas aggreditur, de dicti sui reddit causam, AEqualitatemi c um Pat re ex operibus comprobans, dixerat, s Pater meus usque modo op ratur,& ego operor, i hoc confirmat,& declarat, confirmat quidem dicen ,
cmma quae iacis Paterisimiliter iacit οὐ filius, si igitur Pater o latM. eti m
308쪽
h filius operatur,& si Pater operatur in Sabbato, & usque modo, etiam si ius. DPqq Declarat autem, qui aprius non dictum erat expresse, omnia quae facit pater Ei f. 'Er facit filius, at modo dicitur generaliter omnia cum patre sacere. Praeterea tia& maie- prius non expresserat modum , potuissesque aliquis dicere , sicut D Arriani'- ςqVR ' dixeritnt,Pater ut causa principalis filius ut minister, operatur,at hoc rem . tarn 2 dicit,Isimiliter facit,4 id est,eadem potentia,eadem virtute,& maiest re omnia. te operatur Filius, qua Pater. hoc enim adverbium, sSimili terd non tantum copulam,sed etiam aequalitatem significat, ut eadem virtute,& maiestate operentur.Nec huic obstat,quod pater se,Filius a patre habet potentiam,&eL sentiam, nam eadem est in utroque, propterea sicut idem eii Deus,ita eadem dignitate,& auctoritate operantur. si quo etiam conuineuntur Arriani .nam non dicitur,quaecunque operatur pater, similia operatur filius, scd haec simia liter operatur filius, ut notat Aug. tract. 18. eadem enim operatio idem opto est utrius';. Conuincuntur hac etiam generalitate, sinaecunque facit Pater,
facit similiter & Filius,JNam si filius a Patre esset laetus,tam non quaecun uefacit Pater, aceret filius, cum idem seipsum fac se non possit. ApertE ieitur
Arrianorum ignorantia ostenditur, qui sis veibis utebantur contra nostram Catho icam veritatem,dicentes filium iacere omni vitis Pater facit,sicut munistrum: ut resere Athan.in disputatione cum Arrio. in condit Nice. cum nam
v niseste dictum sit,omnia similiter facit: &uniuersilitas illa,&particula,tsi - amiliter,J conuincunt ministrum, & creaturam non esse: sed verum Deum nius potentiae cum Patre.Pro exactiori superiorum & etiam sequentium te tentiarum intelligentia aduertendum est,Christum perseetam diuinitatem de aequalitatem cum patre ideo eam apertis , & multiplicatis verbis ostendere , ne propter carnem assumptam aliquid de eius maiestate perdidisse alicui videretur:quod ita non est,Sic enim homo festus est, ut eandem essentiam, di qualem virtutem habeat cum Patre a quo procedit. Adverte filium omnia operari,quae pater operatur,tamen non omnia filius operatur per carnem daqua materia legenda est annotatio vigesima.
Pater enim diligit filium, & omnia demonstrat ei, quae
. VO hactenus in hac responsone posteriori Dominus dixit : unum est, i filium non facere nisi ea,quae videt Patrem facient . alterum, est om-aeia quae facit pater, filium etiam facere . hoc secundum primo non videbatur eonnecti: nam ex eo quod filius non potest facere, nis quod viderit patreia facientem,solum sequitur, non facere, nisi quae pater facit: omnia autem rueere,qus sacit pater,non deducitur. Diceret enim aliquis patrem non ei oste-dere omnia quae facit, sed aliqua, propterea Dominus haec verba subiungit, .eludit NCausam reddit, cur dictum sit: s Omnia, quae facit Pater, Filius similiter Christus se facit, J &hanc causam insinuat particula, s Enim. Pater, J inquit, s diligit filium,& omnia,quae facit ei demonstrat, I & nihil celat eum ex omnibus, quae
' facit, propterea filius omnia facit, quae Pater. Verbis apertioribus idem d claro. Dixi vobis me nihil facere, nisi quod video patrem sacere, & dixi
omnia, quae iacit pater, me etiam faceres nemo existimet me non omnia facere,quae pater iacit, quasi non omnia quae pater facit, videam: non enim sic est:
309쪽
L est: nam pater diluit filium. & ideo nihil ei occultat, sed omnia demonstrat, D
quae ipse facit:& sic filius omnia facit,quae pater facit. Hic est sensus de cov- nexio cum superioribus. Dicitur autem pater demon lirare filio omnia quae facit,quia cognitionem quarta habet filius, pater dat: communicat enim patet filio scientiain cum essentia: & hoc est clamonstrare: sicut filium discere, seu videre facientem patrem, est accipere cognitionem a Patre. Ita explicant August. tractat. α I. ru Cyril. lib. Σ. cap. 1 3 . Huius demonstrationis valuersa is Dominus argumentum sumit ex amore : iton quod amor causa sit, cur pater demovit rei filio omnia quae facit: nam naturae diuinae eluat rem generare filium, & omnia et iapta facere, sicut natural e. est etiam ipti patri cognoscereotamia: nec habet pater omnia cognoscere, quia diligit te: sed est arguine tum ab humano modo sumptum, respectu hominum illorum, qui se amant hi enim mutuo sibi omnia communicant, nihil sibi occultant,&cum re verax Pater summe diligat filium, utitur hoc argumento vis gno, & probatione propter nosmon a alciri quod causa sit,cur omnia demonii ret. Eli ergo amor hic non causa rei sed causa cognitionis nollrae: nam per hunc probat rudibus, & incapacibus,patrem omnia dei nonii rare filio. quod autem pater diligat fi ε - lium, non indigebat probatione: nam ex terminis ipsis nota videtur: inter pa erem enim,& filium naturalis amor eli.Maiorem huius sententiae explanati nem ex sequenti annotatione re inire, ideo autem utitur hoc argumento dilectionis paternae, ne propter carnem assumptam aliquis exit limaret minus diligi a Patre,ideoque non omnia ei vini fellare,quae ipse Pater iacit.
CYrilsus li. xx. 13 s. aliter connectit verba superius exposita. Illud enim, Pater diligit filium , J eo reserendum
censet, ut Dominus probet se n6 esse sabbati transgressorem: sitque hoc nouum aliud arguntentum: si enim transgresbresset legis paternae, non utique diligeretur a Patre, quoniam Pater non diligeret filium legem patris contemnentE: cum autem Pater diligar filium,argumetum est se non est e legis paternae transgreisorem. Sed haec expositio, & connexio contextui vix accommodari potest: nam causam c5tinent hic verba eorum, quae pio xvn Edicta erant a Domino, ne-
, s Nihil facit filius, nisi quod videt
patrem iaciente ira,& omnia, quae pateriae it,filius facitat his continuo causeannectitur: s Pater enim dili it filium. INon ergo haec ad tran resis neni percinent, nisi te more, quia ex eis etiam consequitur non esse labbati transbe rem tamen immediatus,& proximus sensis is non est,sed qui ad immediatE princedemia. resertur. Hanc autem Cyrilli connexionem non esse lagitimam etiam verbum sequens probati somnia demonstrat ei. J quorum nullam connexionem Cyril adfert, sed tantum verba exponit,& expositio vera est: tamen non appliacatur contextur, propterea quae in commentario diximus , legitima esse censui Caeteri expositores parum de connexio. ne horum verborum dixerunt. Et sanEaduertendum est, quod sit pra etiam diximus, haec omnia diei de Christo Deo F&bomine, sed ratisne diuinitatis, ne Propter carnem diuinitas illius aliquid minus habere videatur. Aliqua occurrunt dubia,& dissiculta- 'ternitastes in hac superiori sententia, lue facile habent solutioncm,si unum hoc aduertamus: nempe aeternitatem omiic tempses eompte a comprehendere. H enim aeternuin dit. eis, suit, est,&eri & excedit omne tempus,ante,& post: unde sit, ut quae aeternai in homnibus disterentiis temporum explicemus prout ratio locutionis post lat: nam in praesentibus rebus aeternum exprimimus tepore praesenti, in fit turis autem situro: in praeteritis pr terito: catalen actus aetercus sit sueta Lmne tempus.
310쪽
a pus. se solemus dicere Deus cognostis
nostras eogitationes:& de preteritis hominibus loquimur. cognouit eorium c ritationes s & de situris , cognoscet eorum cogitationes. Non est nate disierentia in Deo,qui ab aeterno, & semper, x simul omnia emnoscit : sed cum illa aeterna cognitio non sit transiens, sed manens, & toto tempore, & vltra existens, pro rerum indigentia, de quibus loquimur, vari Is temporum disserenti j sex primitur: hoc tamen semper intelligentes, ut quando dicimus cognoscere, non negemus cognouisse, quando dici
mus cogniturum non neremus ab aeter
no iam nouisse: quando dicimus nouis v se,non negemus etiam cognoscere. Praeterea ad exprimendam permanentiam
aeternam actus d iuini qui non transit stalemus uti tempore praesenti, dicimus enim, Pater generat filium, non quod modo generet,& ante non led quod perpetua ut,& persecta semper hiij generatio: Pato diligit filium, non quod . ante non dilexerit, sed quia ab aeterno perpetuo diligit. Haee duo sunt valdEannotanda pro sequentibus , dc pro praesentibus verbis: Dicitur nune, f Pater demonstrat filio, quae facit, J non C quod ab aetereo non demonstrauerit, antequam fierent omnia, sed quia actus ille semper est, nunquam transi, nee transibit. Rursis dieitur,s demonstratei,J quia loquitur de praesentibus, fram- . nia quae sacri, J propterea accommodat' verbum praesens, s demonstrat,4 di sicut de ipso patre dicimus, cognoscit, quae iacit, ita etiam demonstrat filior non
quod tutae tantum eo nostat riter, di 2
non ante: se etiam demonstrat, minquod non ante demonstrauit, sed nunc etiam, & ante: at quia de re loquitur praesenti, verba accommodat secutidum
. Cessat emo dubitatio August. tract. MI quando inquit,demonstrat,an qua do iacta sent, ne antequam sani3 R spondeo enim sicut Pater cognoscit, quae iacit, quando sunt, quando secta sunt, antequam sant,& semper: si e tiam filio demonstrat semper,& incessanter, quia ab aetemo eudemonstratio, quando essentiam communicauit. Ad hane autem perpetuitatem signiscandam, utitur tempore praesenti: quod magis est perpetuitatis, & aeternitatis expressivum. Eadem ratione taluitur du- abium de primo verbo, Diligit filium,3
plui enim in hoc exprimitur,quim ad ictum esset , dilexit, aut diliget, aere na enim εc continua dilectio explie tur potius praesenti verbo. Eadem ratione soluitur dubium circa praecede tem sententiam ; Non poteli filius sicere, nisi quod viderit patrem facis tem: Viderit, Jsituri est, at iam vidit ab aeremo films, quae ficienda erant a
patre: sed accommodat verbum aeternitatis rebus, de quibus loquitur: quidquid faciet pater, videbit filius, quid- FI id fecit, vidit: quidquid facit, viat: tamen actus es unus,& hic aete .
nus. Hac doctrina statiuntur dissicultates, quae in verbis sequentibus aliquos molestant, ubi res eadem magis explanabitur.
Et maiora his demonstrabit ei opera,vi vos miremini. COMMENTARIVS HAEc in confirmationem, & quandam probationem di iri suiu, ne enim
aliquis opponeret sic: Hactenus non sumus CΣperti te facere omnia, uae pater fecit, cum opera Dei multo sint maiora, quam qnae hactenus tu ecisti : propterea adi ungit, .s Maiora his demonstrabit , J & non tantum smilia iis, quae facta sunt, sed multo maiora, ita ut vos in admira tionem rUiant. Quae autem sint haec maiora, statim explicat, nempὰ mira cula magna maris. potentiae diuinae expressiua. Plus enim mortuum suscit
re, quam parabricum sanare fuit, ut post dicemus Illa particula, ut, noa