장음표시 사용
341쪽
a dit,hominis voluntas innititur,iuxta iulud. 2.Cor. I o. Opiniantes intellecta in obsequiu udet. Captiuat voluntas inteulectu,quia inducit, ut eredat ea, quorum habet neeessaria probatione. Si igitur ita muti re vera est, vatia voluntatis & animi amus multu possunt contra fidE: nam voluntate avertunt ab a&cta pio captiuare intellectu:idcirco quando vitia, &passiones contrariae sint ij, quae fidei sint, impediunt ad reeipiendam fidem, & impellut ad receptam deserendam: quod ex e lis simul, ερ auctoritate lanctorum illustrabimus.' in ff.3. de resurret iri malunt λ. ne, Qui sibi, inquit, eonscij sunt turpissi. dem 5ei,in marum,& s a iiiiiii arsi actionum, quibus tempta ex- graues poenas meritis int, odio iudicii Wivax, tollunt resurrectionem, &pro eo quod cupiunt Sc op in . 1 31xc ratione, si μ hi si diu. sati Grego Vides lacri nolens credere corporum reserrectionem vi
vebant eniis pessimE timeteiq; iudicii
seueri xatem in resurrectione: idcirmi Hucti sint vi potnis non crederent res rectionε, ut a timore se liberarent,& li-eenter victis indulgerent. Augu. lib.a I. ebiit. e. I 8. nonnullos dicit aeternitatemrinarum inferni negasse,ut suis perditis moribus hae polliceretur impunitatem. Ambr. lib. I de . enit. α Is. Nouatia-etrum amissi Episeopatus dolore ab Ee- clesia discessisse refert. Qirysb ho 7. in Io. Paullam Samosatensem amore sceminae cuiusdam a fide apostatasse dicit: quod permirtis nostri teporis haeretieis euenit: vitiis erim earnis tracti a fide Catholica recessemini, ut sibi licere carnis indulgentiam, qui concupiebat, persuaderent,qui Catholi ea fides damnabat. Greg. lib. Io. Mora. e. 11. Auar
tiam aliquos retinere dicit, ne ad fidem eonvertantur. quod hodie etia experiamur. malunt enim multi in si is haerem hus haerere, qui dum ad veritatem Catholica reuertuntur, Eeesesiarum bona
leporalia, quae iniquὸ rapnerunt , restia inere. Vitia enim detinent intell: intellecta in errore fibi resermi,& i contraria me tunt veritate. Hoc etiam nitiquod olim idololatras homines secit, & in idololacria reti nuit: quod Athana. in ora. ccira
idololatras docuit. α Gri metiam morat. ad Nemeta, evinxti sint rem, stulti idolora cultores,qui hoc viiij x vestris scili diu excogitastis, ut flagitios indaces,sicarios, versutos, & flexuos ,
periuros, raptores, cin dos,adulteros , paedicones,vobis Deos ingeretis:nec eo
contenti, vitiis etiam ipsi, sacra instituastis, alios nimissi atq; alios aliis, aliosq; sceleribus flagit ijsq; nobiles, & praepotentes diuinis honoribus assicientes: ex quo illud incitur, ut non solum impunitum maneat quoduis crimen,sed etia laudabile, at 'e honestum habeatur velut Deo, qisi id doluit, gratum & hicundum. haec Greg. quorum magna pars in nostra
temporis haereticis vera esse eernitur,
quod maxim dolendum est. Sexcenta sunt huiusmodi rellimonia, sed prodiactorum declaratione, & confirmatione haec susciant. Facit E est ex his soluere propositam dissicultatem .est quidem intellectus eredere, sed eum lumen fidei non adeo v ritates credendas manifestet, &earum probationes non ita sint necessariae, ut intellectum convincant. sicuti scientificis demonstrationibus conuincitur, fit, voluntatis actus ipsus, inqua,ut electio sit ad fidem necessaria,quam nec ipsa voluntas habet sine auxilio gratiae. vitia ergo, & passiones exorbitantis volunt iis auertunt, & impediunt intellectum a veritate. Videbatur istis Iudaeii si Christu admitterent, fore ut eo hi preeio is haberentur.in quo prius habebantur: etiam eam doctrinae & sanctitatis opianionem conseruaturos, quam sibi a d vulgus comparauerant: & quamuis ve- is decepti hoc essent, tamen ita sibi pe Baserant propterea noluerunt fidem habere Christo, malentes sibi persuadere Christum non esse, ne sibi id persitas,
quae cupiebant,amitterent. Ambitio e Ii eorum,& vana gloria detinuit intelleum, ne tantae docilinae, tantis risti probationibus asserisim praeberet. Fecit noe idem auaritia, ne scillare lucra,quae ex oblationibus adueniebant ipsi , amitterent,ut in parabola vineae. Matth. I.
ostenditur, tamen hoc in loco imbitio nis mentiosacta est.
342쪽
Nolite putare, quia ego accusaturus sum vos aqud Patrem, est qui accusat vos Moyses, in quo vos speratis. COMMENTARI Us.
Anstulit Christus hamnus Iudaeis defensionem unam, qua se tuebantur. ne ipsi crederent: & ut ipsum persequerentur, nempe Zelum Dei, Sc diaz lectionenti eius: ostenditque dilectionem Dei non esse in eis, nec ad hanc eos posse confugere: sed potius ambitionem,& humanae gloriae cupiditatem causam esse,quam diuinae dilectioni anteferebant. nunc alteram remouet defensionem, conuertitq; in ipsos: tuebantur enim se Moyse, quasi eius praecepta,ec verba obseruarent, eaq; causa Christo contradiceret. Contra hanc eorum defensionem dicit Dominusme putetis me accusaturum vos apud patre, quasi mihi soli increduli fueritis mam Moyses ipse, quo vos tuemini, in quo speratis, ipse vos accusat iam tanquam eos, qui etiam ipsi sitis increduli, & inside- ω lasmon ergo est,quod vos Moyse tueamini. Phrasis est frequens, non quod accuseturus non ut: sed quod non solus,sed cum Moyse. Marc.9.Quicunq; mesilae perit, non me suscipit, sed eum, qui misit me,ia est, non me solum uiscipit, ted etiam eum,qui misit me.& Mai. Io. Non vos estis qui loquimini, sed spiritus patris vel iri, qui loquitur in vobis.& i. Corint. Is . Abundantius C omnibus laboraui, non ego, sed gratia Dei mecum: id est non soli vos est inrui loquimini, non ego. solus laboraui, sed gratia simul. Et habet verbu prPens energiam, Accusad quasi iam ipse vos accusat. Accusare Moysem non est aliud,quam peccatum Iudaeorum, quod incredulitate contra Moysem c6 miserunt:eos dignos damnatione coram Dei iudicio facere .Hac etiam ratio ne Christus accusabit malos,quia peccata contra fidem,& legem Christi,eqs. dignos damnatione facient mon autem dicuntur accusare,quasi peccata ad iudicem deserant,ut solet in humanis fiesi accusationibus.
si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan, & mihi: de me enim ille scripsit.
'CVR Moyses eos accuset,explicat quia Moysi non habebant fidem. 5c tamul hoc exponit, Ze erobat,quasi dicat: Moysi non creditis, quod ςh a cumento probo: quia si ei crederetis, mihi etiam fidem adhiberetis, nam ille de me scripsit,Si imitur mihi non creditis, de quo ille scripsit, iam scriptis, de verbis eius increduli estis, & hac ratione vos accusat Moyses. illud, s Forsi tan,4 Grecis est frequens particula expletiva,& vim potius assii maiidi habet ut fias diximus: propterea multi antiqui Dotiores sine tali particula hanc leigunt sententiam, nempe Iraeneus lib. . cap. 3 .& Cyprian. lib. I. contra Iudsos cap. i S. rc August. ho m. s. de verbis Domini.
ANNOTATIO 39. royses seripsisse dicitur M obiter, et NI Ot praeter propositum, sed magno consilio, & ex sustepti operis praecipuo
dicit omnia propter Christum Moysent scripsisse , proptereaque non elle dictum, Et de me ille scripsit, sed fin me
ille scripsit: δ nihil enim scripsit, quod
343쪽
a non ratione Christi scriptiun sit. Multa sed inaeis ad sensum est, sex inanius, Dde christo Moyses scripsit in Pentare sicut ipsemet Dominus exposuit, quia cho, tamen locus unus quem sacri Do- de Christo scripsit. Sunt quidem sermo res interpretantur a Christo essentie nes Moysi, sermones Dei, Ss iij mi, vent. 13. intellectum , est ille Dcut. Prophetam qui per eum loquebatur: sed sint etiam
suscitabo eis de medio fratrum suorum. sermones de verbo & Christo , quia de ita Cypr. lib. I .coni. Iudae c. 8. Ambr. eo dicti sunt:&hoe est, quod nime diis ad Coloss. I. & Augustin. lib. 16. contra citur,nam verba illa, I De me enim scririust. cap. 22.& Cyril. lib.3. eap. 9. a stir- psit, J causam explicant, cur, si erederet mant, quem locum dist isse Cyrillus dia illi,crederent etiam Christo: nautem scutit tamen ita hoc intellige, ut simul satis erat sermones suisse Dei, &Chr etiam alia omnia non praetermittantur. sti tanquam loquentis per Moysem: nisi Irenaea ib. . cap.3. exponit. ssi crede- etiam sermones tractarent de eodem
retis, J inquit, Illi & mihi erederetis,4 Christo, ut per eos credere Iudaei in quia, inquit, sermones illius mei sunt. Christum possient.
Si autem illius litteris non creditis, quomodo verbis E
meis credetis. COMMENTARI VACONCLUDIT causam incredulitatis, erga Christum, quia Moysi nocredebant. Si, inquit, Moysi scriptis non creditis, nec meis verbis creditis. Argumentum est a maiori negative, non absolute: sed secundum optinionem iliorum . illi enim pluris laciebant Moysem, quam Chri stum, si e eo Moysi quc in tanti faciebant, & tamen scriptis eiustain antiquis, &tai in veneratione habitis, fidcm non habebant: nec Christo, nec verbis eius no uis, quem patui faciebant, fidcm ha re poterant. Moysi , re scripti spe manentibus & antiquis, verba noua, quae transeunt, & se, qui minoris habe- batur opponit.
ANNOTATIO Q. ATtende egregium Domini in hoe
colloquio artiscium, aufert erum duas eorem defensiones, utriusque V ras causas infidelitatis eorum annectem do, nam defendere se poterant γ elo, Scdilectione Dei,huic oppositit, Dilectiorum Dei non habetis in vobis: non est ergo haec causa, cur non credatis mihi, sed potius causa, est ambitio vestra contra Dei dilectionem. Iterum de sendere se poterant legis Mosaicae se tuantia, clierum opponit dicens Moysem accusatur m eos, non ergo est lige causa, sed potius c6traria, quia Moysi non crederet, eoru igitur ambitio, & incredulitas verbis Moysis eiusque scriptii re, causa erant, cur Christo non crederent. Et ultima responcini principior Accusabant ut logis Mosticae trasgressorem,quod sabbatum non custodit et: concludit aute Dominus eos esse transgrestores, ε incredulos lcgi,& Moysi, hie est siensus. Sed dubium est,quomodo hi Iudaei Moy fi seriptis non credidisse dicantur. Rebondeo non esse hoe intelligendum: tuan cognoscere ut Christum elle illum eundem: de quo Moyses locutus erat: & non reciperent: eo quod putarent Moyse in non V ia locutum t sed dicuntur non eredere Moysi, quia potu et sit facit E ex illius striptas illum verum esse Christum cognoscere:& noluerunt attendere: odio eo tra Christum & malitia impediti. haeratione igitur dicuntur non credidisse Moysi. Ignorantia enim nimis erasar immd assectata a peccato infidelisaltition separatur.
344쪽
o s T haec abiit Ictus trans mare Galilaeae, quod est Tyberiadis,
i di sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa quae faciebat super his, qui infirmabantur. Subijt ergo in montem IE s v S, & ibi sedebat cum discipulis suis. Erat autem proxi- ὸ ς mum Pascha dies festus Iudaeorun . Cum sublevasset ergo oc las IESvS, Se vidissex quia multitudo maxima venit ad eum,dicit ad Philippum, Vnde ememus panes, ut manducent his λ Hoc autem dicebat teuistans eum. Ipse enim sciebat, quid esset saeturus. M spondit ei Ph lippus, Ducentorum denariorum panes non lassiciunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat. Dicit ei unus ex discipulis eius, Andreas frater Simonis Petri, Est puer unus hic, qui habet quirique panes hordeaceos, o - duos pisces, sed haec quid sunt inter tantos Dixit ergo IEs VS, Facite a' homines discumbere. Erat autem foenum inultum in loco. Discubuerunt e go viri, numero quasi quinque millia. Accepit ergo I ES V S p cs, o c.m gratias estisset, distribuit discumbentibus, similiter & ex piscibus quantum volebant. Vt autem impleti sunt, dixit discipulis suis, Colligi Peuae superauerunt Dagmenta, ne pareant. Collegerunt ergo, N implouerunt duodecim cophinos fragmentorum ex suinque panibus ordeaceis , uuae superfuerunt his, qui manducauerant. Illi ergo homines, cum viditalant duod IESUS secerat signum dicebant, Quia hic est Vere Prsphera. oui venturus est in mundum. I E s v s ergo cum cognouisset, qui ventuisti essent ut raperent eum, O sacerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solita. ut autem sero factum est, descenderunt discipuli eius ad maro Et cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum ,εe tenebrae iam factae erant, & non venerat ad eos I E S v S, Mare autem vento magno fiante, exurgebat. Cum pemigassent ergo, quasi stadia vigin- . Clinuinque, aut triginta, vsident IESUM ambulantem su er mare,&pro. i. 'timum naui fieri, & timuerunt. Illi au tem dicit eis, Ego sum nolite tim retas voluerunt ergo accipere eum in navim, & statim nauis suit ad te ram, in quam ibant. Altera die turba quae stabat trans mare, vidit ciuia n
Maalia non erat ibi nis una, & quia non introisset eum discipulis suis I E s v S in navim, sed soli discipuli abiissent, aliae vero superuenerunt nais
uesa Tuberiade iuxta locum, . ubi manducauerant panem, gratias ager tes Deo . Cum ergo vidisset turba , quia IE S U S non esset ibi, neque discipuli eius , ascenderunt in nauiculas, & venerunt Capharnaum, quaere seriesum. Et cum inuenissent eum trans mare, dixerunt ei, Rabbi, qua
do huc venisti Respondit eis I ES v s,&dixit: Amen amen dico vo equaeritis me, non qisa vidistis signa, sed quia manducastis ex panibus: O laturati estis. Operamini non cibum qui serit, sed qui permanet invitam Mernam: quem filius hominis dabit vobis. Hunc enim pater signauit Deus. Dixerunt ergo ad eum: Quid faciemus, ut operemur opera Dei . spoldit IESvS, &dixit eis: Hoc est opus Dei: ut credatis in eum: qui misit. Dixerunt ergo ei: Quod ergo tu iacis signum: ut videamus , &credamus tibi: Quid operaris p Patres nostri minima imi manna in deserto
345쪽
A sicut scriptum est. Panem de coelo dedit eis manducare. Dixit ergo eis DI E S V s: Amen amen dico vobis, non Moyses dedit vobis panem de coelo:
sed Pater metus sat vobis panem de coelo verum. Passis enim verus Dei .est: qius de coelo descendit: &dat vitam mundo. Dixerunt ergo ad eum, Domine semper da nobis panem hunc. Dixit autem eis IESUS: Ego sum panis itae: qui venit ad me, non esuriet, re qui credit in me, non sitiet unquam. Sed dixi vobis, quia Se vidistis me, ianon creditis. Omne quod dat mihi pater, ad me veniet: de eum qui venit ad me, non eij clam foras: quia descendi de coelo , non ut faciam voluntatem meam , sed volu ratem eius, qui militiale. Haec est enim voluntas eius, qui misit me P tris : It om ire quod didit mihi, non perdam ex eo, sed resuscitem illud in nouissimo die. Haec est autem voluntas Patris mei, qui misit me: vi qmnis, qui videt Filium, & eredit in eum, habeat vitam aeternam, de ego resuscitabo eum in nouissimo dii. Murmurabant ergo Iudaei de illo, quia dixissct: Ego sum panis vivus , qui de coelo descendi : Odicebant, Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem, O m matrem ' Quomodo ergo dicit hic: Quia de coelo descendi 8 Respon. dit ergo IESUS, & dixit eis: Nolite murmurare inuicem: nemo potest venire ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit eum, &ego resuscitabo eum in nouissimo die . Est scriptum in Prophetis: Et erunt omnes docibiles Dei. Omnis oui audiuit a Patre, didicit, venit ad me s. 'Non quia Patrem vidit quisquam, nisi is, qui est a Deo, hic vidit P
trem. Amen amen dico vobis., qui credit in me , habet vitam aete nam. Ego sum panis vitae. Patres vestri manducauerunt manua in deserto, &mortui sunt. Hic est panis de coelo descendens, ut siquis exi Pso manducauerit non moriatur. Ego sum panis vivus, qui de coelo descendi, Si quis manducauerit ex hoc pane, vivet in aeternum: & panis quem ego dabo, caro mea est, pro mundi vita. Litigabanc ergo Iudaei ad inuicem dicentes: Quomodo potest hic nobis carnem suam dare ad man ducandum λ Dixit ergo eis I Esus, Amen amen dico vobis, nisi mand caueritis carnem filij hominis, ta biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in vobis. Qui manducat meam carnem, & bibit meum sanguinem, εhabet vitam aeternam: di ego resuscitabo eum in nouissimo dio . Caro enim mea vere est cibus , de sanguis meus, verς est potus. Qui mand cat meam carnem, & bibit meum sanguinem, in me manet, & ego in iulo. Sicut mi fit me vivens Pater, & ego vivo propter Patrem :& qui ma , ducat me, di ipse vivet propter mi. Hic est panis, qui de coelo desce dit. Non sicut manducauerunt patres vcst imanna, & mortui sunt. Qiu manducat hune panem, vivet in aeternum. Haec dixit in synagoga d cens in Capharnaum. Multi ergo audientcs ex discipulis eius dixerunt, Durus est hic sermo, &quis potuit eum audi λ Scicns autem IESUS apud semetipsum , quia murmurarent de hoc discipuli e: us , dixit eis, Hoc vos candalirat λ Si ergo videritis Filium hominis ascendentem, ubi erat prius p Spiritus est qui vivificac: caro non prodest quicquam. Ve ita quae ego locutus sum vobis, spiritu', Se vita sunt. Sed subi quidam Qx vobis, que is a credunt. Sciebat eniti ab initio IESUs, qui essent non creduntes, ecquis uaditurus etat eum. Et dicebat, Propterea dixi
vobis, quia nemo potest venire ad me, pisi tarit ei datum a Patre meo
346쪽
A-ambulabant. Disit ergo Iesus ad duodecim: Nunquid Se vos vultis abito 3 Respondit ergo ei Simon Petrus: Domine, ad quem ibi mus verba vitae aeteranae habes: &nos credimus&cognouimus, quia tu es Christus filius Dei. Respondit eis Iesus, Nonne ego vos duodecim elegi, & ex vobis unus di bolu est' dicebat autem Iudam simonis Iscariotem: hic enim erat tradit
rus eum, cum esset unus ex duodecim.
Post haec abiit Iesus trans mare Galilaeae, quod est Tyberiadis.
COMMENTARIUS.DgsCRIBIT Ioannssmiraculum Christit, '&sermonem miraculio
casione habitum. Miraculum alii Euangelistae narrarunt,sermonem ero omiserunt eaque ratione a Ioanne narrandum suscipitur,cuius praecipuum
. institutum est verba ipsus Christi describere, quae caeteri Euangelistae siue runt: quod si miraculum ab aliis narratum, quod moris eius non est, repetit, id propter sermonem sectum est,ut dicit Carysost. hom. i. of 'sione enim quinculi sermonem hunc insignem habuit Dominus. Adde etiam hoc mi eulum, ipsius sermonis sensum valde illustrare, ut in sequentibus constabit. quamquam etiam in eo narrando, quae alii omiserunt, enuntiat. Tempor
do distinguens, inquit, sPosi h ,2 quae in cap. superiori facta sunt. ΓAbite
is trans mare Galilaes,4 quod alio nomine dicitur, mare, sTyberiadis. 48 Quando, sPost haecJ dicitur, non oportet intelligere,quae in hoc capite narrantur continub esse saeta post languidi sanationem: nam haec uti iam G. ximus , in Hierusalem fuit sacta tempore Paschatis, aut secundum Cyrillum
tempore Pentecostes,at hoc miracul' vii Ioannes,paulo post docet gestum est prope sequens Pascha: multi ergo intercesserunt menses inter miraculum siperius, & quod modo resertur et quo tempore multa miracula fecit Domimis in Galilaea: lemonemq; habuit illum celebrem in monte: duodecim et est Apostolos: Ioannes occisus est: fama miraculorum Christi ad Herodem - peruenit: deniq; ea omnia gesta sunt, quae narrant Euangelistae usq; ad mira V cidum quinq; panum, cuius Matth. cap. 14. Marc. cap. s. Luc.cap. 9. memine- Friint, quae noster Euangelista, vi te diligenter ab aliis relata praetcrmisit: verba, & sermones Christi praecipue memoriae tradere,conatus.sic ergo intelligendae sunt particulae, sPost haec,J Abiisse autem dicit Ioannes,sed qua occaone abierit silet, at alij Euangelistae expresserunt: nam Matth. .dic tur occiso Ioanne Baptista audisse Herodem famam Iesu, & dixit te pueris suis. Hic est Ioannes Baptista,ipse surrexit a mortuis . cum autem hoc audi set Dominus, secessit cum discipulis luis in deseitum locum Bethsaidae, quod Ioannes nunc dicit, L Abijitrvas mare Gai laeae,J Quamuis autem Matthsus si praedicta verba describat occasionem Ioannis,non narrat eam,quas tue, sed iam multo ante factam: sicuti etiam alij Euangelistae: quando ergo dicie Dominum audisse lis & secessisse, referendum est,ut tunc secesserit,quando
nouit Herodem miraculorum eius habuisse notitiain,ic quaesiuitae videre erinisi dicamus,quod quamuis mors Ioannis multo ante acciderit, Qualia fama
miraculorum Christi ad Herodem peruenisset,lamevtiuq; simul resatum est Christo, nempe de Ioannem occisum, N Herodem famam Chi sti audisse, Hsentit Euthym. Natth. 14. dc peda Marc. q. ta Luc γ.abiit ergo saevitiae tyr
347쪽
A ni cedens, homInem se in hoc verum demonstrans. M reus cap. s. aliam etiaexpressit causam, nempe, ut pusillum cum discipulis quiesceret, venientibus. enim discipulis ex praedicatione & narrantibus, qus egerant dixit, Venite in Idesertum locum, & quiescite pusillum: erant enim,qui veniebant, & redibat multi, & nec spatium manducandi habebant,lisc Marcus. Mare Galilaer est , quod alio nomine dicitur Tyberiadis, a ciuitate celebri ad littus eius adia .
cente, quod etiam alio nonune dicitur lacus Generareth. Cstera in annot tione requiro .
Christus Is dominus miraculum multiplic multipli2 p num feeit: Prim b, quidem,uit, ritur. quandis Ioani Hs narrat,& hoc idem de astitialeti scripserunt, Matthaeus cap. ιδ. Marcus cap. 6. Luc. cap. 9. ita docent Aug.tracti
x . Chryses f. homil. i. & est consensus communis. secundo quando ex septem panibus, ct paucis pisciculis turbas resecit, & hoc posterius gestum est, cuius λ
ῖ minerunt. ad prius ego reuertamur, quod nunc describitur. Aug. lib. 2. de c6sen. Euang. c. 4s. & Chrysost. hom .ss. in 1latili. & Hieronym. Matth. i . hoc miraculum post c dem Ioannis ab Herode factum putant: nam Matth. I dici Miraeulum turi Postquam occisus est Ioannes,acce- hoc qua do dentes discipuli eius tulerunt corpus e- Ω -εt sepelierunt, & venientes nuntia uerunt Iesu, quod cum audisset Iesus,secessit in nauicula indesertum locum, ta-
en haec sententia habet magnam dissi-
. Ail talemmam cum constet ex Ioane miraculum hoc prope Pascha celebratum, eonsequeri: tur, mortem Ioannis iactames le illo ipssi tempore, cuius contrarium c Ecclesia celebrat: Eam mense Auousti decollatio Ioannis peragitur,quod ii attente Marcum c a. 6. & Lucam c. s. legi- . mus, non est d fit cili inuenire, non eo tEpore Dominum abii se in locu , ubi hoc
fecit miraculum: nam narrat Dominum
Apostolos ad praedicandum misisse,&eodem tempore Herodem famam Iesii audientem dixisse: Ioannes Baptista serrexit a mortuis: & cum haec narrasset, statim tractat, & deler ibit Ioannis caedem Apertum est autem non narrasse , ut id temporis iactam:nam prius dixerat He iodes, Ioannem surrexisse a mortuis, raro antequam Herodes hoc Forulitis,
iam erat Ioannes occisiis. Narrat ergo historiam cet dis velut ex occasione quadam, non quod tune facta esset: continuans autem historiam dici Greuersos e
se Apostolos,& narrasse omnia,quet egerant, & docuerant, tunc ait Dominus , Venite seorsum in desertum locum. Ex
his mani sellum profecto est , hoc mira Eculum factum post missionem Apostolorum, & Apostolos missos suille etiani post Ioannis occisionem, lite quam ad Herodem fama Christi perueniret. hoc autem medio tempore, dum Apostoli mittuntur, Herodes audiuit Christi si mam: reuersis igitur Apostolis,& renuntiato ad Christum, quod Herodes dix rat de illo:abiit cum discipulis inde se tum. Ex Marco igitur, & Luca per 'deduceniux historiam occisionis Ioanis
narratam, n5 ut tunc iactam: nam prius
Herodem de Christo pronuntiasse res 'runt, Surrexit Ioanises a mortuis. Erat ergo iam occisiis Ioannes : sed verbora illorum occasione historiam multo am ste gestam narrati quando ergo dicit
Matthgus dis bipulos Ioannis, postquasepelierunt eum, venisse, & nuntiasse Iesi,& cum id aud isset Iesus,secessisse in
locum desertum, intelligere oportet, caEuthymio, via diximus in commetarim non tune venisse, cum primum sepeli
runt: sed post aliquod tempus, & simul Christo Soccisiqnem ,& verba Her dis multo post caeden de Christo pro
bum illud Matthaei, quod cum audioset reserendum esse ad n istoriam prae cipvh institutam: nempe eum audisset, quae uero des dixerat, audiens famam eius, hon auteni ad ea, uaen,rrarunt discipuli dὲ morte id annis: ex Marco nim Luca, & Ecclesiae traditione insisti celabritate, habemus non continuo
348쪽
toncordes sint Euan. telistae cim in hane Do
post Ioannis occisionem hoc miraculusiisse.
CVm Ioannes noster Christum tras
mare Galilaeae abiisse dicat, ubi peractum esse miraculum hoc narrat,disticultas ex aliis oritur Euangeli itis: nam Matthaeus cap. i . & Marcus cap. 6. In desertum locum abs jise dicunt. nee hoe tantam iacit difficultatem, quantam Lucae testimonium,qui cap. s. reserta abi j CD in locum desertum,qui est Bethsaidae: at Bethsaida est citra mare, seu lacum, venientibus ε Iudaea sita, qua igitur ratione dicitur Christus abii iste trans madire, ubi celebratum eis miraculum istud immo inter Marcum, & Lucam videtur quaedam repugnatiamam secundum Lu--m dicitur absisse in locum desertum ruthsaidae, ubi miraculum lacit: at s
cundum Marcu coninleto miraculo co
git disti pulos, ut ascenderent nauicula, di praecederent eum trans stetu ad Beths udam.
Pro huius dissicultatis resblutione,
sunt nonnullae6sideranda. Primum est mare Galilaeae esse lacum quendam iuxta regionem Galilaeae, per quam transit Iordanis fluuius, qui terrae sanctae orientalis est terminus, habetque secundum Iosephum lib. 3. de bello Iudaico,ca. I 8. centum stadiorum longitudinem, quadraginta latitudinem: quamuis Hesippus lib. 3. cap. 26.longitudinem centum quadraginta stadiorum esse aifirmet: octo autem stadia milliare Itali eum c6ficiunt. Dicitur autem Mare iuxta Hebraeorum morem, qui congregationes aquarum siue salsae, siue dulces, sint, vocant mare: quod annotauit Hierony. in traditi. Hebra. in Genes in principio.& ex Genes i. habetur, Congregationes, inquit, aquarum appellauit maria. Nomina diuersa habet a locis prope ripam sitis: dicitur enim mare calilaeae, quia iuxta regionem hane lacus iste est:
Tyberiadis veris, a ciuitate celebri in principio eius sta. haee olim, ux dicit
Hieron. Ezech. s. dicta est Chinereth, sue Chineroth, quae Iosuae I s. vocatur
reth dicitur,Num. 3 .& Iose. ri. sed de- Duru iam, Herodes in honorem Tyberii
Caesaris reparauit, & nomen imposuit Tyberiadi,. dicitur etiam stagnum Ge- nazareth, siue Genesaria terra quadam continente sic appellara , quae ad littus eius adiacet, cuius regionis latitudo est viginti stadiorum, & longitudo triginta secundum Iosephum loco allegato, in qua regione ipse Ioleph Capharnaum
sitam a iserit: nam a sontis nomine ciui
tas sic est appellata, ex quo fit ut Chinereth non sit idem,quod Genesar, seu Gene Zareth, cum hoc sit regionis nomen,
illud autem Civitatis, ut ex Hieronymo diximus. Nisi etiam dicere velimus Tyberiadem non esse eandem,que olim dicebatur Chinereth:esseque nomen re- agionis idem cum Genesar,seu nomen es. te urbis, & regionis citra lacum ad Ii tus Galilaeae. Alterum annotandum est, Bethsaida, Bethaida quae erat Apostolorum patria, sitam en situs.la inter Tyberiadem, & Capharnaum rerat autem Capharnau in fine locus ad ripam citra ipsum lacum venientibus a Iud a & Galilaeamon enim necessarium
his erat transfretare, ut venirent C
l harnaum, sed ad ripam regionis Galia
aeae sita erat. In lacus autem principio erat Tyberias ex opposita parte, ita tamen, ut propter curvitatem & sinu quendam lacus,iter breuius,& commodius esset nauigatio, sed non necessaria : nam ascendendo per ripam iter terrestre c6fici poterat ad Tyberiadem venientibus ex Iudaea, & Galilaea, quamuis Iordanis fluuius per psitem transiri debuerit. Inter Tyberiadem ergo & Capharnau, in sinu & curvitate hae erat Beth aida ciuitas Apostolorum, non multum a Capharnaum distans. Aliqui recentiorum alteram Bethsaidam ex aduersa parte lacus dicunt, hancque esse, quam Phili pus Tetrarcha in urbi, speciem amesiau it, nomenque Iuliadis a Iul ia fit ia C. saris nuncupauit, ut refert Iosephus lib. I 8. Antiqui. cap. 3. Sc eius meminit Plianius lib. s.cap. ii .ec hac distinctione Emuangeli limi in loca in concordiam a 'ducunt, ut Lucas de Bethsaida vitta lacum meminerit, in cuius desertum abijeIesi hoc miraculum iacit,& huius deser-
349쪽
ti inentionem faciam Matthaeus, & tae. at miraculo facto iterum tramite lasein Bethsaidam dicatur, ncmpe eam quae Apostolorum patria erat. Sed quia apud antiquos, εc graues auctores non inuenitur haee d istinctio Bethsaidae, non probo hanc iesp6sionem: & quamuis enet vera distinctio,non satisfacit propositis dissicultatibus; aliter respondent non-αulli noti roseculo: sed vera,& legitima res sio hete est, quam peritus locorum sicile acceptabit. Anicquam igitur perueniatur Tybetia dem, est Capharnaum. prosciscenti- has autem erat ad ripam Bethsaida Α--ctolorum patria, & superius versiis Tyberiadem antequam ad eam,& ad potem Iordanis perueniretur, erat locus a desertus Bethsaidar. hue Dominus naui- uix; nam quamuis pedes venire potuiset, tamen commodior erat,& breuior via navigio propter curvitatem, & sinu stagni, & ascendit ad locum desertum relicta Bethsaida, cuius locus ille erat inter Bethsaidam, & Tyberiadem situs, S abi. miraculium persectum est 3 eoque veracto iussit discipulos trasseerare versiis Bethsaidam ipsam, ipse autem in eo loco mansit, poterat quidem iter consiaci pedibus, sed propter finum, uti diximus, erat iacilior via per aqium. Et hae Dratione concordia multorum habetur;
nam Apostoli iacit Erelicto Domino bierunt, existimarunt enim peditem venire voluisse, quia no multum diliabar, turba etiam sequi eum pedibus potuit, cquia via patebat &terra,& aqua, hiae patet intelligentia huius loci. Quando enim Ioannes dixit, fAbijt trans ma re,J illa dictio, Trans, J non significat ripam oppositam stagno, sed ripam ex eadem yrte; tamen sinu interiacentes agni,ad quem per aquam transitus sis cilis erat patet etiam intelligentia Lucis. non enim dicitur, In desertum qui est
Bethsaida, sed qui est Bethsaidat, ad ea enim ciuitatem pertinebat, sicut loca
urbium circumuicina, nec erat ex D
posita parte ripae sit pra Tyberiade ; hae nenim ratione turbae sequi pedibus non possent longoque esset iter,adeo ut vix quae Euangelistaedicunt, fieri possent a patet etiam ratio, quare Ioannes dicat nunc mare Galilaeae, quod est Tyberi' dis, nempe v t insima et locum miraculi, qui fuit supra Bethsaidam patriam Apostolorum in deserto loco versiis Dberiadem, inquEnauicula peruenit Chris istus, propter sinum,& veluti dorsi in i cus, quod transfretasse dicitur.
e Et sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa, quae laciebat super his, qui infirmabantur.
ARRATVRVS Eua elista miracula , qud magna hominum mutilitudo quinque panibus satiata est: qua ratione hsc multitudo, 3c unde conuenerit prεmittit , neri nulla mentio fieret unde haec tanta multitudo ,inde serto comparauerit, aliquis haesitaret: simul etiam caus adiungit, qui tantam multitudinem in desertum locum, Chri illam sequi permoverit, suudebant,J enim, s signa, quae iaciebat super iis, qui infir nubantur, Jhac de causa ex oppidis circumustinis multi ad eum cou fluebant, pars ut sanaretur .a suis infirmitatibus, pars ut infirmos, & aegrotos ipsos deserret:pars etiam, ut credi facile potest, ut viderent mira opera Christi. Vtilitate enim corporis magis, quam animae istamuhit tuto concurrebat: quod Euangelista noudi inuit, causim multitudinis congregatae exprimens. ' i l
350쪽
ctasti mi- Α Ttende omnia miracilla Christi λλ. in tollendis humani, miseriis,&s, ita depellendi, ser vita esse, quodum, Ecb. optimo consilio factum est, cuius tres es tu hi possumus assignare causas:unae ii ratio a Laa. ne fidei concissitandae,uti enim in 3 8. annotatione praecedenti ea piris diximus, fides non solum ex intellectu, sed ex vinluntate etiam pendet: eum enim neces sitias non habeat demonstrationes,
pus est voluntatis affectu intellectum inclinantis ad assensem:in fidei ergo pra dicatione necesse est,&4ἡtellectum ill ' urare docendo, & voluntatem afficere inducendo: multum autem ad hoc pro-- dest utilitas propria addiscentis, & a - dientis: sicilε enim persi ademus ijs, quos benevolos habemus, beneuoliau tem beneficiis fiunt. hae igitur ratione Dominus noster beneficiis, quorum ea magna sint quae ad vitam,& sanitatem
conducunt, attrahebat eorum assectum,
ut verbum doctrinae facilius intellectui imprimeret. Altera huius eausa est, ut Dfinem sui aduentus sensibilibus e flectibus ostenderet: veneiatenim E coelo nimae morbos, & mortem peccati expellere: idcirco sanandis corporum a mgritudinibus, & mortuis suscitandis id significauit: ut medicus animorum, tam insignis, & nouus corporum me dicus, este eranosceretur: praeterea corpora etiam, suo tamen tempore, nempe ultima resurrectione persecturus e
rat, velut ergo quoddam signum eius, quod futurum erat, haec miracula praemisit. Terxia causa est, ut principium aduentus siti, etiam mundo mani refla- ret: non enim ex iustitia, sed ex lumma misericordia venerat redimere, propterea eam misericordiam his eri a terioribus operibus explicabat . at Iudaei essectum misericordiae eonsidera tes,nec oculos mentis ad potentiam sanantis, ut diuinitatem eius crederent, attollentes, hae utilitate sola exteriori permoti, ipsum sequebantur.
subiit ergo in montem Iesus, & ibi sedebat cum discipulis suis.
COMMENTA Ra V s. O Mittit Euangelista, quod alii narrane, Matth. i . & Marc. s. asce
derunt in nauiculana ipse cum discipulis, & abierunt in locum desera Itum seorsum: r&viderunt eos abeuntes,de cognouerunt multi,&pedestres de omnibus ciuitatibus concurrerunt illuc, & praeuenerunt eos. Ex annot tione secunda ficile intelligitur, qua ratione potuerit illa multitudo ped stris concurrere ad locum in quem usus transfretaverat, nam tinos fretatio erat non totius latitudinis lacus, sed sinus cuiusdam. Illi ergo pedites per u nerunt,imino,praeueneruia nauicula enim non multum itineris conficiebat, quia forsan nec ventus secundus erat, nec multum rςmigando laborabant,unde illi potuerunt praeuemre,si non omnes, saltem magna pars. Dominus a tem e nauicula egressias montem cum discipulis ascendit, adhuc multitudine confluente. Notanda est illa particula illativa; LErgo,J insinuat Ioannes ca si ,cur montem ascenderit. Cum enim multa turba pi aeuenisset eum, esse
que in loco, ubi e naui descendit, & adhuc multi constuerent, ut paululum cum diseipulis quiesceret reliquam turbam venientem expectaret, sanaturus motos, & eos omnes cibaturus, montem hac de causa solus cum discipulis ascendit .Ex hoc loco etiam probari potest Dominum non transfretasse in oppositam 'agni ripam,sic enim non potuistist illi, qui ipsum sequebatur. Onimo nauim amendit,maxime cum mulli infit mi essent,illo eodem die Pe