장음표시 사용
351쪽
A uenire ad locum, in quem Dominus transfretavit. poterant quidem pede- uia' o. '-ti Tyberiadem peruenire, ubi per pontem Iordanis tranna vitta pii situs patebat, sed non tam breui spatio temporis id fieret, praesertim tantauium 'oa multitudine existente:&vti diximus, infirmis multis, quibus non ita cit b fgς. transcurrere facile erat, locus igitur erat citra Tyberiadem.
Erat autem proximum Pascha, dies.sestus Iudaeoru m. TE M Ρ v S describit miraculi edendi, nempe propE Pascha Iudaeorrum,
festum celeberrimum. Vides ex hoc loco Ioannem antium fere inimim um silentio praeterijsse: nam historia de languido tempore paschatis gestan fuit, uti diximus: modo autem sequens Pascha proximum esse dicitur. hoc tisa. -'imulta gesta sunt a Christo: quae alia narrarunt Euangelistae r est autem uid quo mi hoc pascha terti j anni praedicationis Christi: hoc enim miraculum gestum incula nil est instante iam anno tertio': Se est hoc pascha secundum a celebrationς n ptiarum: unde probabile est: quod Augi . sermo. . de Epiphania dixit: Duntio Hoc miraculum panum esse celebratum eodem die: quo nuptiae: sed non e credit . dem anno. Curii lib.3 .cap.ri. existimat hoc sestum esse tabernaculorum di-
duim Scenophegia, quod mense Septembri celebrabatur, sed huic opinioni duo obstant, Vnum est verbum Euangelistae expressum, dicit enim Pascha fuisse proximum, quod nulla ratione illi festo valet accommodari. Cyrillus quidem non legit Pascha, propterea verisimile est eam asseruisse sententiam, tamen omnes ali j Doctores, & Graeci, Se Latini codices id legunt,qua lectio. ne adnuisa sententia Cyrillisistineri non potest . Alierum est, quin eum pie historiam languidi tempore Penteco spestam affirmet, immo etiam si Pa schate fuisset iam,tam breue tempus erat ad festum tabernaculorum, t honpossent ea esse gest quae alij narrant Euangelistae.
c Cum subleuasset ergo oculos Iesu i&vidisset, quia multitudo . maxima venit ad eum, dixit ad Philippum k
7 4 4 Vlta praetermittit Ioannes, suae alii Euangelistae reserunt,Primo Matia..hh. 1ἱ, Withaeus, & Marcus dicunt exijsse, id est, e montis secreto ad turbas vi--llacia. deiidas prodijsse: Secundo,addunt tactum esse misericordiae arietur Tertio causam Marcus assignat, quia erant velut oves non habentes pastorem:Quar- . to dicit Lucasillum excςpisse eos placido,&humaniter obuiam processisse rQuinto Marcus refert,cspisse eos docere multa. Sexto addit Lucas de regno Dei: Septimo Matthaeus,&Lucas addunt aegrotos,& qui curatione indige-hant, sanasse: Octauo secundum Matiliaeum, & Marcum, Erat hora tarda: de diesinclinabat, accesseruntque discipuli dicentes, dimitte illos, ut euntes in vicos,id villas proximas emant cibos sibi, quos manducent. Nono secundum Matthaeum, & Marcum,dicit Iesus,date illis vos manducare. Decimo secum dum Marcum respondent, Euntes eniamus panes ducentis denarus , Se dabimus eis. undecimo, quod Iomnes nunc refert, fCum sublevasset oculos, de udissetJ maximam multitudinem, ad Philippum conuersus ipsinii interr ga iam enim docuerat,iam miracula ediderat, infirmos simaverat, nuncanis
352쪽
Asmum adcorporalem refectionem illorum applicans oculos subleuat, ut muti utitudinem cibandani maximam videat, non setis corporeis oculis: sed etia i terioribus ad inserendum. Illa particula, Ergo, J insinuat causam praecedentem ab aliis narratam Euangeliuis,traelarat enim iam cum discipulis de cibo praebendo, responderant discipuli maximam esse multitudinem, ut ducento-i um denariorum precio cibus illis, vel pro singulis modicus comparari non Ρosset, iamque,ut inquirerent,quot panes ibi essent, iusserat; hac de causa subleuat oculos multitudinem contemplans,ut ei prouideat,& noti verba, s Multitudo maxima venit ad eum: J dignum censuit ijs consulere: qui ad illum v .nerant: quamuis enim propria traxerit eos utilitas: tamen alii mo benevolo ad eum c'nyimςrant: Mirtam illorum merito: quam benignitate: d miseria
cordia sua propria inducebatur ad si bueniendum.
Vnde ememus panes, ut manducent hiλA D Philippum conuer*s interrogat, qua ratione comparari pecuniae
possint ad cibos emendos pro multitudine cibanda. Hic est sessus, de ememus, J id est qua via pecunias, seu praetium inueniemus, quo cibos niamus 3 Percontabitur aliquis, quare ad Philippum potius, quam ad alios conuersus est,ut hoc interrogetὸ Pro cuius intelligentia sciendum, Dominii Cur potius
ripa tabante ex ali)s Euangelistis retulimus, maliis etiam discipulis hoc
idem tractat se,nam dixit,'ate vos illis manducare. Rursus iussit, ut quot pa- ros inuri nes haberent,inquirerent,quod totum optimo est factum cosilio, erant eniim g rix.
discipuli solliciti de victu,& vestitit,cum pauperes etant, nec haberent unde tsbi id compararent, nisi ex eleemosynis, & plus nimio huic curae indulgebat, Quid hoe' minusque Christi prouidentiae, & potentiae,quam par erat, confidubaiaproponit igitur Dominus hoc miraculo prster alia eos abstrahere ab hac solicitudine nimia,& inducere,ut se committerent diuinae eius pro iii lentiae, Sc virtutis: solicitudo enim haec ex modica eorum fide procedebat. vi igitur hoc pera 'ficiat,iubet eos inquirere, quot panes habeant, & ut ijsi dent manducare; oc hac ratione cos noscentes se nihil habere,non Iolum, quod pro tanta multitu Fdine, sed nec etiam quod sibi ipsis satiandis suisceret, & postea experietes diuinam eius virtutem, ipsius postea fidant prouidentiae, & nimiam solicitudinem deponant. Hoc ita esse indicant verba Matthae. 16. Quid, inquit,cogit iis inter vos'odicae fidei, quia panes non habetis λ nondum int digitis neque recordamini quinq; panum,& quinque millium hominum, & quot cophinos sumpsistis3 Ex his facile est respondere, cur nunc ad Philippum conuertatur post discipulos,quibus iam de hoc locutus erat. Puto id eue tactum, vel quia tunc non aderat cum illis, vel quia Philippus inter oes plus hac solicitudine Oub ubpremebatur, vel utraque simul de causa;plus autem solicuum esse Philippum vi. 1d indicat, quapdo enim interrogatur, LUnde ememus panes, J respondit d centos denarios non suscere,ut modicum quis accipiat. alij vero responderant ducentis denarijs emi cibos posse. quod argumento est Philippum maio ri solicitudine premi circa victum: magisq; esse timidii h sc igitur est causa, ad quam reducere possumus,quod Cyril. re Chryso respondent.Chrysenim homini . id factum dicit,quia nouerat Domin iis, qua doctrina magis discipuli indigerent;erat aut tunc temporis Philippus imbecillis fidei, ideo ut eum in-
353쪽
Afuisse,&interrogasse: sed non fuisse ira acutum ut altiora posset penetrare M. propterea ei diebun est postea Ioan. a . Tantb tempore vobiscum sume&no i cognouitas me. Aliam possumus huius etiam excogitare causam nempe Phia lippum fuisse in hisce quae ad victium comparandum pertinebant, peritiorem& intelligentiorem, cuius rei argumento illud est eum iudicasse non sufficere ducentos denarios ad comparandum cibum turbae tantae sicut csteri discipuli existimarunt. Dominus autem interrogare hunc voluit. vi subsidium humanum undique deesse omnibus illis constaret, quandoquidem nec qui intellia
gentior erat inter eos inuenue potuit.
Hoc autem dicebat tentans eum, ipse enim sciebat,
NE ex ignorantia aliqua interrogasse videretur, Euangelistaeausam im terrogationis exposuit, i inquit eum tentaret: nam ipse quid facturiis esset, sciebat:decreuerat enim miraculum edere,quale paulo post edid t.Ten- tit in ristus Philippum , ut omne humanum remedium deesse cognoscens, B virtutem Christi diligentius aduertat: ipsiusque diuinae prouidentiae exemiabum attentius consideret: & discat cum alijs omni solitudiue rerum temporalium deposita, Christo confidere.
Tentare sid ν - Entare aliquem propria loque quo l. do non aliud est , quam periculum sicere,siue scienti , siue virtutis,sue alicuius alterius, quod in illo latet. Fit aliquando haec tentatio, aut propter eum, qui tenta nem e 'uia ex tentatione experiςntiam capit illius, quod in tentato ignorabat, aut propter eum, qui tent tur: quod dupliciter fit. Uno modo, ut C eis in malum aliquod,& peccatum inducatur, qua ratione Daemon tentat homines,non ut ipse experientiam accipiat, parum enim hoc curat, sed ut in peccatii impellat: hoc modo Deus neminem tenta ut dicitur Iac. I. Altero modo,ut is, qui tentatur,ad bonum aliquod promo- . ueatur, se Deus tentat, vel homo sitam
vi, ' ii, imbecillitatem eognoscat, & diuina virtutem inquiran vel ut ipsius victas exerceatur, & adhuc perseritor fiat; aut ut alij, etiam illius exemplo, instruantur; sie Deus Iobtentauit,& Abraham, veexerceret, Sc alijs notam saceret eorum virtutem , tantoque exemplo proficerent; de qua re alio in loco disiusius est' tractandum. tentat nunc Philippum Dominus, non ut ipse discat, aut experie
tiam accipiat virtutis Philippi: sciebat enim cordium scrutator eum in fide, &sducia esse debilem, nouerat quid esset responsi rus: sed propter ipsum Phili' spum interrosat, non ut fidem eius notam aliis iaciat: sed vi dc ipsiim humanum remedium deesse aduertere faciat, di sie distat Christo se totum committere , & talicitudinem superuacaneam temporalis victus deponere, tanti iacti
Responditet Philippus, ducentorum denariorum p ines notis uia siciunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat. COMMENTARI Us.
ALII discipuli secundum Marcum responderant; Euntes emamus p nes ducentis denarres,& dabimus eis: at Philippus uti de victu magis s licitus respondit: oa sua be duceat dcuarios pro panibus, etiamsi unus.
354쪽
A quisque modicum quid accipiatSummani furnc denariorsi,viginti nostros seu D tos aureos paulo plus minuti εconfici int .. Philippus Christi virtutis immemor, sista humana subsidia considerauit non ad diuinam potentiam conuersus est, sicuti conuersa est beatissima Christi nister vino in nuptijs deficiente.
Dicito unus ει ditarulis eius Mirreas sater Simonis Petri, est puer unus habet O inque panes hordeaceos, ὀζduos pisces ed haec quid sunt inter tantost
AN tequam Philippum interrogasset, dixerat discipulis. Quot panes
habetis, ite, videte ι ut narrat Marcu f;ficta diligentia aliqua inuenes rant hunc puerum in turba illa habentes praes quinque, & duos pi sces: si uepuer hic eis et unus de turba i qui pro aliorum commoditate haec deferebat: I siue esset pro discipuloruin usu, quamuis verisimilius sit, unum fuisse de turata, qui aliorum cibos conseruabat, inuentus est a discipulis puer hic: re on- Es6ne autem Philippi secta,unus ex 'discipulis Andreas frater Petri resposum Domino retulit. Omisit Euangelista noster, quod Marcus Dominum discipulis di xisse narrauit,& solum,quod responderunt,describit, misit aute Christus discipulos,ut viderent, quot panes haberent, ut eos cognoscere faceret, omne humanum deficere sublidium: nihil enim inuenerunt apud te, apud eos veto,qui de turba erant, puerum repererunt habete n quinque panes hordei ii 1 : κeeos,& duos pisces: sed Andreas huimanaconsiderans addidit, sSed lisc quid sunt inter tanto J quasi dicatomne humanum deficiisubsidium , nam & hoc tam modicum est, ut multitudini collatum I quasi nihil esset reputari debeat. sI nter tantos, J dicit,quod alias inter tot siue inter tam multos dicimus , sedec illa phrasis Latina est, &probata. t
Dicit ergo Iesus facite homines discumbeis erat autem foemii multum in loco, dilatibuerunt ergo viri numero
OMISIT E uangelista, quod narrat Matthaeus; audito eniim Andreae responso,dixi Masterte mlh eri silc.cum igitur allati enent panes illi quinque, Sc duos pisses, iussit hinnipes distumbere.issa Drticula, LErgo, J hoc iiisi . . nuat,nempe llati sit 't pa 3es, pisces. iussit ergo,m iacerent discumbere, rat autem in locustnum multum,J proetereaque aptus locus erat ad visci
Ludum.Secundum autem Marcum praecepit illis,ut accumbere facerent omnes secundum contubernia super viride quum,& discubuerunt in partes percentenos,& quinquagenos. Numerus secundum Matthaeum erat quinq; millia virorum exceptis mulieribus, &paruulis, illa sectata particula, sl go,J illationem facit ex praecedentibus,ut sit sensus;propterea discubuerunt, quia selistae discipuli iussi a Domino illos discumbere fecerunt ,& Isci commoditas erat propter *num inultum.Ioannes quasi quinque millia virorum ei se dicit. L cas ierὰ quinque millia, at Matthaeius: & Marcus absolute quinque millia: sed, in hoc iri la est repuguaistia. Nam ;n praecum etia hos duos Euangelistas Particulam nun uen ena apposuisse legimus , ut numerum non omnino rutis
sum tum significarinised parum aliquid dςustici quamuis talis pax queri
355쪽
A non esset apposita, adhuentilla est contradictio; nam&in scriptura ttin D
isi aliucommuni loquendi modo, numerum absolutum ponimus, etiam ii aliquid dest, niaximE in magnis supputationibus,qua de causi Interpres Latinus talem particulam omisit.
Accepi ergo Iesus panes, A cum gratias egisset distribuit diascumbentibu ,similiter & ex piscisis,quan
Iscumbentibus iam hominibus acrepit Dominus manibus suis panes, prς missaq; ad Patrem actione gratiarum diuidere incppit,& per Apostolos distribuere discumbentibus,&expiscibus,ttidem, sQuantum volitant,J id est,usq; ad perfecta refectionem,ut nihil amplius desiderarent. non enim moB dicum singulis datum est,sed plene, Sc persecte singuli cibati sunt. Secundunt et Matthaeum,& Marcum,ta Luca accepit quinq; panes,& duos pisces,& aspiciens in coelum benedixit,3c fregit, de dedit discipulis panes; discipuli autem
turbis,dc manducauerunt omnes,3c saturati sunt, ne enim modicum singulis, aut non omnibus datum arbitraretur aliquis, propterea omnes Euangelistae diiciunt. Manducauerunt omnes quantum volabant, & saturati sunt..Sex Dominus circa hos panes, & pisces fecit; accepit eos primo in manita voisi xu. suas,ut se miraculi,&multiplicationis auctorem ostenderet. secundo asperiector sex in coelum,ut sede coelo esse, de a Patre cflesti potestatem talem habere signi vφ' sicaret:Gratias tertio egit in quantum homo, pro diuino beneplacito,quo t tum miraculum in hominum salutem,&spiritualem, & corporalem faceresto Lm decreuit; nostrum enim bonum Christus reputabat sibi propriu, idcirco pro nobili gratias agit: arto benedixit secundum Lucam Anibus illis, de pisciabus,virtutem multiplicationis imprecando,& impartiendo: Quintd fregit, ω tali tractione multiplicauit, Tandem sexib de ut discipulis Vt discumbis issius diuiderent. Haec autem non sine magno ςonsilio Euangelistae anno runt: voluerunt chim ea,quae Christus in Eucharistia pane sacratissimo secit, C praesignare,ut in serius dicetinis.
Non nihil DRo maiori se perioram declara- textus dissu P tione aliqua sunt annotanda. Priadiscumbentibus,& quantum volebant. Alterum est noluisse Christum panes Noluit p. de nouo creare, sed praeexistentes mul- T
t ς' iniim est Graecos textus habere, s Cum gratias egisset distribuit discipulis, di- iseipuli vero et umbentibus. & ita Cyrillus,& Euthymius legunt. Rursis etiam i Pud, i volebant,J aliqui textus habent in singulaei, ut ad Christum reseratur,qui pro sua voluntate distribui se
tameniensium non mutant, nam etiamsi
per diicipulos distri trueret, ipse dici potest distribui sie, &quantum volui di-
yribuit: voluit autem illos, quantum vosi erunt manducare. Basi l. autem in lib. tiplici re, ut hoe miraculum sua virtute
factum esse magis et Melceret; Si enim nisestaretiitereati hiis lent ad eius preees,Deum illos panes misisse dixissent turbae, sicut ora tione Heliae pluit; dc sicut in deserto missae sint coturnices ; at dum ipse ma nibus suis panes accipit, & miltiplica in eo esse virtutem tantam nemo dubi-Mora egub 3 3. cap. I. luit. Distribuit
tare poterat, qua etiam ratione in nuptiis noluit vinum creare, sed aqua conuertere in vinum. Factum est etiam hoc
ad mysterij significationem: uti enim in serius dicemus omnia haec propter doctrinam de sacrati io Euc istiae pases
356쪽
R ne facta sint, in qua non rumus panis creatura,sed panis iam lactus inimiis qui diuina virtute in Christi substantiam, seu corpus conuertitur. Tertium eit,voluisse Dominum panes
G proprios ,sed eos, qui apud unum deturba inuenti stat multiplicare; ut tota virtusipsi , non panibus, aut artificio alicui latenti humano . aut daemoniaco
Quartum est, diuina virtute multi- damulis plicatos esse panes hos,&pisces,sive cclplicitia si uersa materia adiacente aeris in iubstan tiam panis, & piscis; ut dicit Euthymi sue omnipotentia Dei ad fractione panis nouis partibus iubilantiae creatis .
Hare autem multiplicatio primo facta D, est in manibus .Christi, ut dicit August. tract.1 . secundo addit Chrys. hom. etiam in manibus Apostolorum. Tetti, addit Hilar. lib.3. Trituti in manibus dia
scumbentium.Anib an Luc. utrumque coniunxit,in manibtis, & Apostolorum,
& discum elum. Veritas eis,& in Christi m nibus,& Apostolorum,& discum- ptium,uirtute tamen una Chrasti operante facta esse multiplicationem ι tum ut tantae multitudini opportuna ministratio fierentum ut virtutem diuinam singuli cognoscerent,& non cibis precio conquisitis , sed diuina potentia multis plicatis eibatos se esse experirentur.
y ut autem impleti sunt,dixit discipulis suis, colligite quae supera
uerunt fragmenta,nὰ pereant.Collegerunt ergo,& impleue runt duodecim cophinos fragmentorum,ex quinque panibus ordeaceis, quae superfuerunt his, qui manducauerant. COMMENTARIV s. COLLIGERE iubet Dominus Apostolos, quae abundarunt fragmenta, ut miraculi virtus,& magnitudo notior sit,& manife9ior,quo ex tan, eophita inopia,tam magna, Sc abundans facta est copia;& ut ipsi magis in fide,& fi- nos ea Miducia confirmentur,ut norat Chrys. hom. I .& probat ex Matth. I s. Marc. T. ubi Dominus eos arguit, ducens in memoriam hoc miraculum. Propterea, Winquit, duodecim cophini sent iuxta numerum Apostolorum, quos iam duo- . decim esse constat,ex fine huius capitis;ubi dicitur Dominus ad duodecim di xisse; Nunquid vultis abire voluit etiam Dominus, ut dicit Cyril. lib.3 ae.1 3. misericordiae virtutem commendare:qui enim largitur,semperabundat;aua- Fro autem,& nihil danti,semper deest,collegerunt autem Apostoli post distributionem duodecim cophinos: forsan etia voluit Dominus se hoc facto Moy sesiperiorem ostendere, hic enim non proprijs manibus manna porrigebat, sed de coelo Angelorum opere factum descendebat,& nihil poterat iii alterudiem asseruariuit Christus suis manibus panes multiplicauit,& distribuendos deditide ut asseruari posse sgnificaret ragmenta in cop nos duodecim couligi iussit:de verisimile est haec fragmenta collecta, i, non esse omnia ea, quae exr Aectione silperfuerunt: multa enim ipsos comedentes sibi reseritasse in cubum suturum,sue in testimonium tanti miraculi,ut fieri solet, probabile Ex ijs ergo , quae relicta sunt, collecti fragmenta impleverunt duodecim cophinos,quod Euangelista insinuauit dicens, quae silperfuerunt ijs, qui manda cauerant, id est, quae reliquerunt manducantes, comederunt enim multa. Mmulta sibi reservarunt. tanta tamen eorum erat copia : ut impleti sint nihiJ nunus duo decim cophini .. Lactantius lib. . cap. I s. testimonium billae ad tot hoc
357쪽
A fert hoc miraculum praedicentis. Multa in spirituali sensu dici possentaria & Augustino,& alijs; sed non est instituti nostri in his multum immorari. Illud autem, sFragmentorum,J coniungitur verbo, sinpleuerunt.J ut sit sen
sun Impleuerunt tragmentis duodecim cophinos. ir
ANNOTATIO s. rumia minui mensura sunt unde eophitanus triginta libras capiebat: apud alia O P HIN V S Grecum est nomen quos etiam,quamuis rarb, liquidorum genus quoddam eistae significas, in mestra reperitur; at hoe in loco n6 men' usu erat apud Iudaeos,unde Martialis Iu surae, sed cistae, aut canistri genus quod-'darii mei luserum vocat idti: ex Iuuenali dam est, nec est probabile quod aliqui 3.&6. satyrae6stat; Latine corbis ex vi' dicun' non fuisse ibi cophinos aliquos, i minibus contextus, quo res aridae iacit ε' verba hile habere sensum, superfuisse continebantur; in qua significatione in nempe quantum duodecim cophini e pnsenti accipi probabile est: in tantae- pere possent: sed id verba Euangelica no- ni in m ltitudine multos huiusmodi eo admittunt: nam impleuisseduodecim 'phinos extitisse,quibus aliqua sibi neces phinos Apostoli dicuntur. Re vera ergo 1atia portabit credendum eu-Est etiam -- at cophini, non quidem mensi rae; sed, aeophinus menstrae genus, quo arida me- cistae, aut eanis ira, ut dictum est, qu surabantur,tres congios capiens; singuli rumcapacitas id temporis nota erat. autem eongij decem librarum: plus p I .
Illi ergo homines cum vidisse iit, qu od Iesus fecerat signum: dicebant, quia hic est vere propheta, qui ven
QUANTA sit benescentiae virtus,hoc miraculum probatinon tam enim Te
miraculi potentia, quam qualitas, quia cibus erat, tam benevolos fecit populos, de eorum oculos ita illumi uit,ut Christum illum esse prophetam, qui in mundum venturus era confiterentur; regemq; sibi praeficere decerne Frent.Recte ergo docuit Greg.a .parte pastor. cap. . dicens: Egentis animum praedicantis sermo non penetrat,si hunc apud eius animum misericordiae manus non commendat: propterea Euangeli ita sapienter illam apposuit particu lam illativam sErgoJ ut, doceat, quia citati suerunt tam large, de mirabilia ter, idcirco confessi lunt Christum prophetam esse, nam qualemcunque; sed 'magnum illum, qui in mundum venturus erat, Hic locus si is aperte probat eos sperasse aliquem insignem prophetam venturum ante Messam, quod si perius discussinus,quando de testimonio Ioannis cap. tractauimus. Ella: tem Graece cum articulo propheta,ut si iraiiuris ille sigqificaretur, qui a Iu-
Iesus ergo cum cognouisset,quia venturi essent, , t raperent eum . & facerent eum regem,fugit iterum in montem ipse solus. TA N TA M Christo hoc miraculum populorum illoru conciliauit beneuo pilamn opinionem, ut non solum. regnum ei offerrς, sed noletem,ti repugnante etiam regem sacere aggressi Asent, nisi Dominus holum prae .bi stius
358쪽
A scius antequam id tentarent, in montem solus secederet. non dieit Euangeli. DG cognouisse Christum,qubd turba decreturae,& volitvrs,sed quod venturae erant,quia id animo conceperunt, & facere statuerunt, antequam autem venirent,rugit Dominus. Secundum Euthymium,postquam dimissae suerunt turbae Seranti virtutem miraculi eonsiderarunt reuerti,dc facere regem. Nouit Christus priusquam turbae id cogitassent, sed qui pro hominum salute mori veniebat, regnum visibile huius mundi spreuit: si enim regnare, ut reges mundi huius voluisset,non horum populorum opera expectasset, nec Iudaeorum tantum; sed totius orbis imperium iure sibi debitum nulla hominum reisquisita ope consecutus esset. Cedens ergo multitudinis futurae concitationi ; solus in montem, unde cibaturus populos descenderat, passu veloci tanquam fugiens recessit: ad diuinae contemplationis montem docens eos vel citerascendere debere, qui mundi honores, & pompas vitare pro Dei amore cupiunt. Omisit Euangelista noster aliqua, quae alij narrarunt nam secunda Matthaeum, Marcum, Cum cognouisset, quod venturi essent, ut facere ne sem statim coestit eu compulit discipulos ascendere in nauiculam,dc praecia re eum trans uetum. Addit Marcus ad Iethsaidam,dum ipse dimitteret turbas, simissis autem turbis, fugit in montem solus. Matth. Se Marc. addunt orare, Abiit, inquiunt, solus in montem orare. nondum enim turbae eum RRegem facere decreuerant; phopterea qui suturi nouerat; eorum praeuenit cogitationes. Duae ergo causae inot abeundi in montem,una ut oret, Sc hane Matthaeus, ta Marcus narrarunt: altera,ne Rex fieret a turbis,de hoc dicit Ioannes qui propterea eum refertfugisse. Alij vero tantum abisse dixerunt: qui enim fugit, etiam abi jt; dicitur autem dimisisse turbas, quia signo aliquo,ut fieri solet,eis, ut recederent, seu velle se abire, de alib recipere signia sciuitis
Vt autςm sero factum est,descenderiint discipuli eius ad
mare, & cum ascendissent navim, venerunt trans mare in Capharnaum. C HRIVs, ut ex Matthaeo , O Marco patet, compulit discipulos intrare FA in navim,postea montem solus ascendit. Ioannes vero quod posterius factum est,narrauit prius per quandam praeoccupationem,ut dicit Augu. lib.a. de consen. Euang. cap. 4 . Attende non esse idem, L Ut sero iactum est,J te id quod Matthaeus dicit. s vespere facto,J de Marcus sCum iam hora multa fi ret, I haec enim quae Matthaeus, O Marcus asserunt, antequam miraculum fieret, gesta uini: significantque iam diem inclinasse, quando accesserunt discipuli, & cibatae sunt turbae ; at conuiuio peracto taliam est, quod Ioannes refert, dicens, Iut sero factum est, I iam enim ei at noctis crepusculum: intrantes ergo nauim iter Capharnaum versus direxerunt, transfretantes a parte altera stagni, quae propter sinum, & dorsum lacus oppositusnus quadam ratione dici potest, uti explicuimus paulo ante in annotatione secun a Graeca autem significatio, est magis propria ; est enim imperfectum tempus, veniebant Capharnaum. Nec est contrarium quod dicit Marcus, ne-pE iussisse Dominum, ut transfretarent Belsaidam: nam inter locum, ubi cPl atum est mirmilum, & Capharnaum, media erat Bethsuda, & Domia
359쪽
o nus verEpraecipit, ut appellerent Bethsaidam, donec turbas ipse dimitteret, P. discipulique illuc iter direxerunt: tame3 Dominus postea apparuit in aqua, uti dicetur paulo post, antequam Bethsaidam altissserent, tandem Capha naum sic Domino volente permenerunt. Et hoc est, quod Euangelista n
Et tenebrae iam erant, & non venerat ad eos Iesus, mare autem vento magno flante exurgebat. IA M tenebras esse noctis, & nondum Christum apparuita dicit: inter
autem vento agno lacus intumesccbat. Matthaeus,& Marcus addunt , n uiculam iactatam fluctibus in medio mari, fuisse ventum contrarium eis, εο secundiam Marcum ipse solus erat in terra videns eos laborantes in remigando: iam enim Dominus de monte descenderat ad littus. Dominus etiamuad tempus suos deserere videatur, dum tribulationes, &persecutiones non iimpedit ; tamen re vera nee ad momcntum deserit, sed contingo fluet, εἰ tu B ita , ut vincant. Laborabant Apostoli vento csntrario remigantes, mare in- a tumescebat: sed Christus ad littus eos videbat remigantes,& ne perirent, aut dcficerent,praelio erat: ut tamen eos probaret, & virtutem eius in liberati ne experti,in fide & dilectioue proficerent,venire differebat.
Cum remigassent ergo quasi stadia viginti quinque, aut triginta , vident Iesu in ambulantem supra mare, & proxima in naui fieri,& timuerunt.
PosT multum in remigando Iaborem, . vento contrario flante, id medis nocte trans:cta: nam secundum Matthaeum,& Marcum erat quarta vigi- ha, vident L sum ambu antcm super aquas, & proximum fieri nauiculae, non tamen eum si bito agnouerunt, immo phantalma, idest, damoniacamquam sC dam ad ri rrendum visioncm secundum Marcum reputauerunt; idcirco timuerunt,ta fecundi im Matthaeum, & Marcum exclamauerunt. Videor milia videte Dominum hoc cum suis discipulis facientem, quod solent matres su uissimae cum filiis paruulis sacere, quos, ut ad se venire compellant, Nam ctiori amoris vinculo sibi copulent, terriculamenta aliqua illis procurant, ut paruuli perterresecti ad matres ipsas extentis brachiis confugiant. Christus igitur omnium matrum erga discipulos amorcm exuperans, tarda hora noctis venit & phantasma dignatus est apparere discipulis, ut sic terrore com
pulsi fide, O dilachidne ad ipsum exes eat, ad ipsum confugiast, & ipn
Cur noncs certitudine iselat quotlladia remi. auent.
OV O D Matthaeus,& Marcus dixerunt nauiculam esse in medio mara, Ioannes dixit remigasse viginti quinque, aut triginta stadia, nee mirrum ea tot stadia re rasse, do adhuc in medio
stagno esse: nam vento compellente , ut
fieri selet, non recta semper nauigatur, ct a terra Ment nautae nanim re e
360쪽
A re, Mallisa alicui laxo frangatur. Tota autem latitudo stagni, ut superius diximus, si recta mensura constituatur, est quadraginta staditrum . Sed percontabitur aliquis cur Evangelista, qui ex Spiritus sancti instinctu ,&reuelatione loquituri certam distantiam signauit, sed sub quadam disiunctione loquens, incertum reliquit, an viginti quinque, an triginta potius stadia disciput i con-
Dei sient: certum enim est non esse pauciora viginti quinque, nee plura triginta : an autem hoc vel illud, non determinauit. Non quod Spiritui sancto ince tum id esset, qui omnia nouit, ut Deus, sed quia aliqua more humano sito loqui vult, maximὸ quando parum ad rem. 3 vertinet,& intentioni praecipuae nullum m detrimentum r hoe tamen non absq; diuino consilio factum est: tum ne Θsierium aliquot arbitraremur positum in numero uadiorum, fi determinatus poneretur: tum quia in hae disiunctione, veritas magis describebatur: nam in
spatio illo, quod est , a viginti quinque stadiis, usque ad triginta, haec omnia peracta sint. Vident a rutantem, si
proximul & alia facta sunt, quae narrant Euangelistae: propterea Ioannes utrum-εue terminum descripsit,ut omnia concluderct, quae acta sint: dici etiam posilet triginta stadia remigasse, tamen si via, seu iter tonsideretur, viginti quinque sui se: nam vento urgente quinque stadia ab itineris rectitudine diuerte
Sciendum rursiis non este sine controuersia, an hoc miraculum,seu haec historia eadem sit cum illa, quam narrant Matthaeus, & Marcus. Chryssistomus enim homil. I eandem esse negat: at Augustinus lib. a. de consensu Evangel. cap. 47. & Euthymius, eandem esse a Lfirmant . Et quidem sunt multa dissimilia, quae non omninbimprobabilem faciunt chrysestomi sententiam 3 tamen argumenta effractora probant eandem esse historiam, qua iniis Ioannes multa omiserit,quae alii narrarunt: omnia tamen, quae omissa sunt, accomm .dantur eidem narrationi,propterea probabilius est eandem esse hane, & illam. huius rei exquistiorem discussionem ad illa remittimus Euangelistaraim loca .
storia uad. sit cum illa. quant Μat ilia' de Matcus reiciis.
Ille autem dicit eis, ego sum, nolite timere. COMMENTARIVS.
v c ECUNDUM Matthaeum,&Marcumprimb dixit. Confidite,ego sum. O nolite timere,fiduciam petit, ut spem salutis concipiant, optimumq; spei salutis concipiendae subiunxit argumentum, sEgo sum, J a quo nillil mali Vobis timendii est, & qui potum ab omni liberari periculo: fiducia ergo
in me expellat timorem conceptum, I Nolite timere, J Verba non tantum fgnificantia, sed etiam est reua fuerunt: nam & fiduciam induxerunt, de timorem expulerunt adeo, ut Petrus ausus sitaetiam se aquis intumescentiabus committere, ut alii narrant Euangelistae. Advertendum est autem D minum mere,illorum expulso timore,fiduciam in ipsum, quia tempestas no dum cenauerat, nec voluit Dominus statim fluctus qui eicere, ut in ipsum iam agnitum fidem & fiduciam conciperent, & exercerent, &ut locum d
rei tantae fides , di fiduciae Petri, vii iussus a Domino fluctibus se peditem