장음표시 사용
381쪽
A huic acquirendo,Nisit quae oJ-seanstringare de operibus hisce, qu ad cibu sunt, Cum edim audissent cibum esse vitae Hernec
inum erat, Ioperamini cibum,qui permanet,J hic est legitimus sensus.
ANNOTATIO 1 . nimo venerant, ut iterum siturarenturaro tur H V-ἰl l L -- - 'ςλςur perseuerare eos dicamu, ad--- - Graii iid 3 ς 3Q- exb haec arro- hue mea auiditate, cum cibus praesta 1 ratio- tior de nouo sit promissus: potius ere,
Ren dum superesset,ita interrogarunt, dum est,quorum interrogati Immia sit sensus satis nobis praecepta Moysis nus non ita nude respondtat, si aestaint,non minus scamus,qua oporteat sci eorum,non solum gula, sed fiction: dou re eo qui Dei Pus iacere volunt, quid lo plenos vidisset;lateor quidem eos ei- arguur nouum,&Inaudatum docere nos bum hune materialem,& cor ratem potes,quod in scriptura non sitylia e Cy- etiam existimasse, & quodam a: titulaeiendi, & operandi ea adhuc spe- quibus cibum hune conseqr possent,qἐrarent nouum cibum, eumque 'it aeter ex sequentibus apparet. Vera ergo est nae, credibile non est urogantia usos, expositio Aug. traetas. amrmanti hoc maximE, Quia erant homines de turba, qua ratipne implere possent,quod prees& non quales erant illi Pharisti, & le- iebatu , intorogasse, eui eradaris doctores, quorum erat de lege prata nostra magis accedit, quam esse legitia*t. ζIlvia Pridis non eos mam totus contextus & verba protant arguit,sed potius docendo remondit:de- Veruntame quare appellentIOoeraviunt. Si enim ex arrogantia locutio es- quam etia recentiores sequuntur sone' si alias verbis usi erint,non his,quibus ra Dei,J scilicet dici,quae sunt Deo acce
' LR hy ς ' mur opera Deo accepta,& secundum uoponunt hos interrogaci quidem tanqua luntatem eius ρ nec etiam probanda ess
led ut sic ad cibi praoras suppeditarione quamuis veru fit opera Dei ect Deo as
, rem in video,qua ratiis sta verbis Christi; n6 emm dixit C si Iudetorum stiis, operamini opera Deo accepta, αὰλ gW:' intexrQgeli S grata,sic enim non erat,cur illi inress garent,quia sciebant ex lege; sed opera uangelistae id signiscet,immo contraria mini opera, quibus cibum vitaex
382쪽
A rs Appellat ergo, Det,lquia eita vitet sciebant opera n litare Verum est se leterne per ea se acquisiuiros sperabat,& leret aliquando has interrogationes h qiua audierat, Hae Pater signauit De :J ri tempore praesenti ad signi andum intellexerant enim ex hoe ad Deu hoe promptitudinem faciEdi, quid facimus opus pertinere,& sie omnia eoAnant nε id est doce haec opera,ecce facere sumus pE3c verba Christi precedEtia, dc sequε parati. Mat. I 3.Uis imus, & colligimustia,simul etia interrogatio eorsi.inantu ea λ Lucis. Vis,dicimus isnis deicendat, ad verba attinet,Gr ch potius verta est ae consumat eos id est,ssatim ae volun praesenti quid iacimus sed qqniualetis ris, prompti simus exequi,ira me, quid auro, quid faciemus nam tune nondum iactatis sed hoc sensum non mηtat.
. Respondit Iesus,& dixit eis,hoc est opus Dei, ut credatis in eum, quemnisit ille. 1 3. COMMENTARI vs.
Hocet eos Dominus, hoe opus Dei esse; ut credant in eum, quem misit. IDeus;& utitur verbo eodem,quo usi erant,appellans opus Dei, ut ad i terrogationem se respondere ostendat: de se loquitur in tertia persona, nee 3 opera legis postulat,led fidem,quae est primum fundamentum Euangelu,qua ga lege ilia distinguitur. Verbis his non soldm docet,quod opus Dei sit,led l inui etiam explicat rationem e scacem, ut fiat opus,credere enim in eum, quia Deo missus est, iustum est & necessarium.Ista autem locutio credere in eum qui missus est a Deo, significat credere Christum esse verum Messam, & filiuvet missum In salutem mundi:turbe enim etiam in ea significatione intelligo hant verba Christi petentis, ut crederent in eum, tanquam MFiam Sc Filium Dei;est autem hoc opus necessarium, ut cibum carnis sus accipiant, quicuΡque accepturi sunt. Et si contextum totum perpendas,uti paulo ante diceba, inuenies opus a cibo diuinpui: na turba audiuit duo,nempe cibum vitae ste re, di opus ab eis exhibendum, ut cibo seuerentur; opus noc scire petunt,ut cibum accipiant,quod Dominus docet dices esse fidem in eum: superest ergo cibus distinctus a fide in esi credentibus ministrandus, hic vero non est alius, nisi caro Dei sera ipsius in sacramento ministranda, nec fidem cibum esse,necdhristum fide creditum: in fides in Christum opus reputatur,post quod cubus viis succedit. Et hsc est lepitima expositio, csters sunt violentae. Cyriulus lib.3 .cap.3i .superiora verba ex arrogantia dicta exponens, commotis hanc Christi responsionem interrogationi eo animo prolats: sed uti silperius diximus, hanc intentionem, & arrogantiam nulla uerba Euangelii probant: sine probatione autem non est cur in malum conuertamus, quod in bonum
sensum trahi potest, maxim quando sensus uerbis, de contextui respon-C det, O consonat. FANNOTATIO et s. HAal semper opera a fide distinguli,
.ando V o fides non inter opera computetur: rpyranu legis enim obseruantiam opera Vocata huic non obstat fidem modo quodam mpus dici lar ,quia fides factum quid est: vade Aug.lib. s. de prMestim sanct .
hane disscultau proponens de Paulo distinguente opera i fide, di Chisto fidem
inter opera computante espondet fidE,& opera fie disti gui, ut regnum Iuda, α Issael: nam Israel etiam Iuda dicitur, quia omnes Istaelitae sunt: ae si dicat, opus commune est, & fidei, & alijs, qtiae. cos adniter opera vocantur sed disti
383쪽
, tuitur ab operitas quia fides est
prima orsgo, & principium caeterbram. . Eed de hac materia fidei, operum non est locus iste differendusiusticiat pishRius sententiae expositione Dominum appellasse fidem opus Dei,ut accommodaret se turbae petenti, quae essent opera
Dei ut cibu hune habere possent sHoe, J. inquit, s Est opus Dei, J id est, quod pectu opus Dei,hoc est.Verrum etiam est,
in sermone tenerali vianails . esse opus Dei eum re gratia , & gloria opera lint Dei, quia ab ipso esseiuntur, ει donam. tur:at quando opera i fide distinguimu
legis obseritantiam,& mandatorum it pletionem nuncupamus opera: petit a tem Dominus fidem,non quod opera excludat, sed quod opera nihil ad cibum obtinendum iaciant, nisi fides haec, quae sundamentum est, adsiti
Dixerunt ergo ei; quod ergo tu facis signum, ut videamus, di credamus tibi pC O M M E N Τ Α R I v S.
. in illam parriculam, Ergo,2 significare vult Euangelimi, p tiis ea verba sequentia dimisisse,quia verba C risti audierimi, tutereunishi ea quem mi ut ille.I Responsionis igitur Iudaeor sensus est;si tibi credere de- mus,ergestac sillnum,quod videmus, revidentes eredamus tibi: illaehimi L latiua particula talum insinuat sensum. At, ut negent aliquod signum hacte. inus suisse datum tanta fide dignu propterea utuntur interrogatione, LQuod tu unum facis3Jquasi dicerent,hactenus nullum fecisti . Duo igitur his ver- .his sinificantur:ratione interrogationis negUt fgnum ha nui iactum ti . cone illius illationis inducunt, ut faciat signum, ii crςdi sibi testi. -Attendei non negare hos Christum dedisse fignum,iam enim operti erant,sed nςgant sufficere ad tantam fidem concipiendam ,rut credant euauta.Mes , de Dessitum. Et hic est legititnus sensus,&quae sequuntur huic consonant. b
Hrysostiliom. &Euthym.pers: - uerant insuaeexpositione, ut ii ira ' gula moueantur, ut iterum cibum e torqueant. Cyril. etiam arrogantiam hora
prosequens in alium diuertit sensum sed ni tilior sensus expositus est legitimus, di reliqui accommodari vix possunt: enim negant signum datum a Christo: non etiam querunt cibos corporat s bis C νεibue sed ad verba Chiis Frooddet petentis, ut credant eum esse fluta Dei missum a Patre,& verum Memimis si
autem ad tantam fidem comitianda d itum negan & dari sibi, ut exedanti potum. Et Euamgelista,si attense confideretur, fide sensum insinuauit, quado dixit: fDixerunt ergo, J per particulam hane motos esse signifieans ad hete direnda,n6 alio, quain eo, et Christus fidem tantam postulatae. Attende autem verbum: Ut videamus,J audierant multa figna Cnri ipsi non ex' auditis, sed ex visu si-ignum quaerunt, te crantum,uter F-danu & tantam fidem ebhespiant.
Quid operaris patres nostri manducauerunt manna in deserto, sicut scriptum est, panem de cetio dediteis manducare.
s, Rosequuntur evndem sensum nempE si iam tantie fidei diemin non eria Christo datum, dc im rogatio Laeli Quid operaris 3 4 est quasi parui
384쪽
A i cientium simium hi, lis illatum tantae fidei. sQuid,J inquiunt, tuo ope- D
imina,quod fecisti,hon est tanti momenti, ut tantam fidem postides:nar,ninia copi tuo quod nobiscuim fecisti,acceperunt nokri patres in deserto intelligunt isti Moysem, ut ex responsione Christi patet)derament Moyses mse tantam sibi 'fident popompe, nec patres nostri erediderunt in eum, ' tu postulas a nobis. Allegant verba Psal. et . Panem coeli dcdit eis manducare uel& hoc exemplo utuntur , non ut praedicti Doctores dicunt pro pter pulaati', nec propter lesis arrogantiam , sed ut opus proferant simile ei, quoiu citrauffecerat; itali dicant : tu quia dedisti nobis manducare in deser- to, petis, ut credidius in te, hola profecto Eon est signitis dienum tanta fide; . nam maius fecit Moyses in deserto, qui tot annis cibo decosio, non isto te repo pauit tres ii Dcri, de tamen nostri patres tanto signo accepto G pr pterea crediderunt in Moyse m. Iile est se usus. ANNOTATIO i . hie auctor in reddenda sit sermonis iu-
est, lii quos recentiorum Hebraei sermo- lB bis petitos exponere, ut idemst, quod a donum, a verbo r Manaha quod significat d istri biter donare,praeparare,quasliteibus mei muneri datus: sed haee nominis ratio, & Etymologia, est eo tra scripturam. Exod. is. Fili jasarei Videnter ei ni illum ad inuicem di x xunt , s Man hu J ignorabant enim quid esseta ii signifieallat dolum, esset sensus,
donum hoc, tune autem ratio subiecta non haberet locum: ignorabantenim , quid esset: necetram verba praecedentia, dixerunt adinvicem, rectEaccommodarentur. Colligitur ergo ex ipsa scriptur esse vocem admirantis,ct interrogantis quidli λει ita verterunt Septu ginta, de Hieronymus. Nec obtectio recentiorum alicuius est roboris: dicunt
enim LMani non significare apud Hebraeos, quid, sed smah, J dico id esse
salsum; cum apud Hebraeos utrunque si-
ricordiam elux, ct veritatem quis requiret' legim x Manete. itai verterum S ptuag.quamuis aliter alij vertant, tamε Septuaginta auctor iram siusticere de r. qui hebr i sermonis se itiam natiuam habebann non enim ita veitissent nisi pud hebraeos id signiscaret. Accedat γtiam auctoritas Iosephi, qui lib.; .de antiquit. c. .expresse dicit, Man in nostra vernacula segua, est vo ε pereon inti M.
terpretatione omnibus his nostris ii guarum peritis praeponendus, ut omittam septuaginta, & Hieronymummu
rum sententia potius est pr serend si iaest ergo,cur ad selutionexaliorum r c ramus; Al; qui enim respόndent esse vo- cem Chaldaeam; Man enim apud Chaldaeos significat quid,ut patet Danielis f.
Quis Deus poterit vos liberare λ at hoe non satis iacitumne enim linaua Hebrorum erat purissima. Alliesse illud,ssum, adiectum euphoniae eausa asserunt, sed hoc sine ullo sundamento dieitur. V rhis cum Septuag. Iosepho. & Hieroab cimus etiam apud Hebraeos significare . quid;3c scriptura ipsa, uti diximus, i Psam vocis indicat interpretationem.
Rem autem ab admiratione,& ignora-etione ei bo illi nomen imponitur rediit. tenim figura e ibi nostri sacratissimi, quii est mysterium omni admiratione di gnum,ti omne superans humanum ingenium, & recth respondet Euangelica lectioiaudito enim noe mirabili cibo cee perunt Iud i mirari,S ad inuicem dice- v . re quomodo potest hie dare carnem sui ad manducandum et si fidem adhi- i. insissent , meritd admirati . . lverius dicere potuissent quid hoc quernadmodum patres
385쪽
rite go eis ms, a meis naen dico vobismon Moyses de-
DRxposuerant Iudaei cibum Moysi,& Moysem ipsum Christo,& eius ei dx Dominus eritatem docens & aperiens deprimit primo totu illud, quod . ipsi magnificantes pro ut erant, & secundo seipsum multo superiorem, & ci- . 1 is excellentiorem Osteudit. Primo igitur,quia illi cibum Moysi prγλα- fiat posterant extollentes, quod de coelo esset, propterea hoc Dominus negat
3α -- dicens non dedisse Moyse in panem dedi colo, sMoyses,linquit, non dedit v bis panem de coelo, 1 nam ille cibus de coelo dictus en,oma de regione aeris, si ii de nubibus descendebat, sicut dicuntur volucres coeli,non tame, quod de coelo ipso, ubi Deus habitare dicitur, descenderit: non igitur Moyses dedit vobis panem de coelo, ut putatis. Responsio haec Domini indicat Iud os tagnificiis leuintendisseia suis verbis, Musem dedisse eis panem de coelo, propterea respondit Dominus, s Non Moyses dedit vobis panem de coelo, Ppropter verba enimillorum hae dicta esse , indicat illa particula s Ergo, dia 3 est exgo eis Iesus. I a sed Pater meus dat vobis panem de coelo veram. Dupresio facto Moysis suum opus extollit, s Pater, I inquit, smeus. J non 'sic, sed, sdat panem verum vobis de coelo,J dat panem verum,& de coelo ipso; bi Deus habita maius igitur est opus quod ego faciam, quam quod Moyses fecit. Non dixit ego do vobis, ssed Pater meus, J ut se in hoc filium=- ω, Dei ostendcret eandem habentem cum Patre potentiam nam dum dicit, sp si incii .e ter meus dat,J non excludit se a dando: prius enim dixerat,quem filius homulum ei in vis dabit vobis;quod Iudaeietiam perceperunt; nam post haec dixerunt da nobis hunc panem, intelligebant ergo his verbis non negare illum dare hunc cibum polle. Rursus dicit, s dat uobis, 3 ut significet paratum esse dare illis. N iam iam daturum, sicut etiam superius dicitur, venit hora,& nunc est,' quando nec in monte hoc, nec Hierosolymis adorabitis Patrem. Et venit hora, di nunc est, quando mortui audient filii Dei nocem, ita Se nunc ma-ς xhne, quia iam aderat Christus ipse, qui in panem dandus erat fidelibus. inicit autem, sPanem de coelo uerum,J id est, uere coelestem: refertur enim ad illam uocem, i De coelo, J ut dicatur ergo uerus panis de coelo, quia non de aere,non de elimcntari regione,sed de ipso coelo,ut sit uecte lenis;non ut manna de nubibus : est autem Christus ipse, qui panis iste est de coelo, ut dicitur Ioan. 3. Filius hominis tui est in coelo.Pe pende autem quanto arti cio Dominus hos attrahit : ciboriam enim, di utilitatis propriae cupidos esse sciebat, propterea spe cibi, & panis tanti alliciti, & ea ratione sermonem ad ipsos conuertit dicens, Moyses non dedit vobis, Pater meus dat vobis: erant enim imbecillas adhuc, & tales promissionibus potius, quam rationibus a trahuntur, quod ec cum Samaritana factum legimus, catera in annotati ne require .
386쪽
eneto, ut se Moysi pretponeret in hoc,qα C eriora verba Cyril. lib. Moyles non dedit,iplae verodit. Re is
Oin hune sensum exponit ; nemph Do- Euthy. interpretatur negationem hanc minum reprehendere Iudaeorum teme- lactam in eo, quod Moyles non dedit paritatem, quia Dei opus homini tribae- nem de coelo,sed de aeris regione, & terbanimam cum Deus auctor fuerit cibi it renum, seu materialem cibum: at ChrisIius, quem Patres in deserto manduca- stus, 3t Pater dant de cetio vero: &itarat,ipsi iaciebat auctorem Moysem: pro Aug. uact. exponit, quod n pterea dicit eos arguens: Non Morses secuti sumus in commentario. dedit vobis panem, J sed expositio nate Quare autem adiunctum sit illud,sve Cures non videtur alcommodari posse. Sic e- rum)Cyrillu, lib. 3. e. 34. Sc August. ln nim dicendum fuisset, nMoyses dedit eo allegato duas adserunt eausas: v na est vobis pane de Gelo,sed Pater, aut Deus diei panem verum, id est, non fisuram,tidit vobis illum panem: at non sic di- vidistinguat . Manna, quod huius pa- eitur,sed ad alium refert panε. ΓSed P nis erat ii ra: quam etiam dat Chrystater,Jinquit,sdat vobis panem de coelod hom. 4. Altera caua Cyrilli,& August. non ergo id est, quo4Domi fregare est,diei sPanem verum,J quia dat vita.
intendebat. Necera cur id negaret,aut Causa utraque accommodata est, sed ad reprehenderetisciebant enim Iudaei non sensum mihi gis facere videtur, qua virtute sea Movsem illud manna secisse, incommentario adduximus, ut dicatur ne e esse auctore nil aculi,sed Des ipsem, panis de Gelo verus,id est,isse eelestis, seut&aliorum miraculoru,quq in Ae- non ut manna,quod non tuere cecε B gypto secerat: existimabat enim Deum lo,sed de loco elementari,& naturae cor per Moysem edidisse miracula, sicut per ruptibilis: Christus autem in saera'-- alios Prophetas. Maiora quide miracu- io mirabili nobis datus,veth lestis est Ia arbitrabantur Deu edere per maiores panis. Quando autem audis de coelo,no Prophetas,& hac de causa praeponebant locum tantum existimes signari. sed MMoysem,non tamen ut primu uctorem amat etiam naturam diuinam,& iaper
miraculi. Prserea,s id Christus inten- mundanam: verbis seouentibus,quis his disie dixisset potius: Mortas non dedit panis si xactius exponabitur.
Panis enim verus est , qui de coelo defendit, Adat vitam mundα et o MMENTARI vs.
alat. est,ideli,verEcflestis,non elementaris, qui ademto descendit, & quia sulti dat mundo,Jnon Iudaeis tantum,ut manna illud,sed mundo:& dat vitam, n C ut manna,quod nemini dedit vitam, sed erat cibus iam viventium,at panis hic Fuitam dossit considera vim verbi, I De ulo descenditJmanna non descendit, sed mittebatur ; erat enim inanimatumquoddam ι at hic panis de scendit ipse de cεlo, qui non selum sit de M lo, datus, sed ipse descenderit, in quo diuini vini. miri tra insinuatur. sunt igitur duo argumenta,quibus probat esse panem Dei, seu Chri stus in verum, cflestem, & diuinum, quia descendit de ipso esto ι & quia vitam dat misi' in xxi mundo: quae non essent,nisi panis hic cslestis esset. Hanc vitam, aeternam in- tellige; de ea enim sermo est; ut ex praecedentibus,&sequentibus constat. Panis ergo tria habet siler manna,& quod vere crlestis,& quod descenderit de celo,& quod dat vitam,eamque aeternam. Dixereat
387쪽
Dixeriant ergo ad eum, mine semper da nobis panem hunc.
AL L E CT I spe tanti panis quandam concipiunt fidem: & sibi hunc da-iri petunt panem,non ut semel: sed ut semper eum habeant: illa particula sErgo,J insuint eos motos esse,ut huc peterent panem:tum ex excellentia ipsiusnum ex promptitudine quam Christus signincauit dices, Dat vobis P termam uti superius diximus,quando dictum eli,sPater dat vobis,d intellexe- Iudii famarunt Patrem re per ipsum Osristum medi mropterea ipsum rogat, ut pa si inem hunc donet: Nest cum articulo sDa nobis illum panem hune,3 id est,illude coelo verum. Appellantautem eum Dominum,ut sic ad dandum inducant. Huic simile Samaritana secit, quae audita excellentia illius aquae vivae dixit, Dinnineri mihi hanc aqua.Ficles aliqua in his Iud is lucet;crediderunt enim panem hunc dare Christumposse:tamen imperiari erat nondum enim spiri-trualia capiebant: sed de cibo comorali cogitabant, existimantes aliquem cibuta futurum,quo vitam corporum rustentarent,multo persectioremn excellentiore,quam fuit illud Manna.& in hoc recta est Cyr. li. .expositio propterea dicunt Semper da, laron enim arbitrabantur unicum eundem pa- l inem omnem saniem ablaturum, sed frequenter sicut manna multiplicandum.
autem eis Iesus ego sum panis viti, qui venit ad me,no es
iter, A qui credit tu me,non sitiet in aeternum.
PETENTIBVs panem Mnc ostendit, Ze modum habendi docet, si- ri Iahia vis mulque volentibus offert,haec euim tria his verbis ericit. s Ego I inquit, ' bis docet Isum panis vitae: J panem agnoscite. I Qui venit ad me & qui credit in me sit in non esuriet,non sitiet:Jmodum habetis consequendi,& habendi panem,nempe si ad me veniatis,si in me credatis.Simul etiam, s ad me venit, J id est, ' credit, habet panem hunc nemini denegatur, si crediderit: parulus enim
sum me iplam dare in esca,& potum omni ad me venienti,& credenti .nΤanis Q vitae dicitur non solu quia vivificat,& dat vitam & hanc aeternam, sed etiam, quia vi habet in se:est enim panis vivus,& vivificans.Attende panis huius perfectione,potus namq;, & esca simul eit, vinullo alio ad refectionem indiagea qui hunc panem habe illud autem IIn aeternum,J ad utrumque es bres
rendum vectu,non esuriet in aeternum, nec sitiet in sternum maiorem autem
hac verba exprimunt perfectione;quam si tantu diceretur panis viis sternae: 'Fna declarant ita se pane viis sterne,ut tollat omnem famem & sitim: non virib corpori qui vitam moriae sustentat quide aliquo tempore;sed no tollit Line & sitim; qui semel co medit,& Γ;bit,iteru euirtem,Sc sitim patitur; At panis hic vita aeternam confert, & omne simul fame,& sitim in aeternu tollit. Est autem aduertendum hoc verbumINon esuriet,nec sitiet in aeternum, J Ea. dictum esse a Domino,ut responderet verbo illorum: semper da nobis; I exbstiniabant illi laturumdiunc pane,qualis panis est materialis,qui semel comestus,non tollit time pro toto viis te ore,propterea iterum iterumque recipitur,at Domin auertit eos ab hac opinione doces hunc pane non esse tale: qui enim manducat semel,nec esuriet,nec sitiet in aeternu.Similis est illa sententia
388쪽
λ Duo autem petit Dominus ut hunc panem aecipere valeant; nempe vrveniat Rad eum, Sc ut credant in eum: per aduentum, confessionem exteriorem in Lligit, ad quam opera referuntur: per fidem autem, interiorem mentis aisella sum,&aitectium iuxtzillud Rom. io, Corde creditur aliustitiam, ore auteni
confessio fit ad salutem: prius ponit, quod facilius est, posterius quod dii scialius:utrumque tamen necessarium. Neque intelligas ex hac diuisione, qui usnit tantum,non esuriet,le qui solum credit, non sitiet,quasi qui venit, & non credit non sit habiturus famem:utrumque enim est necessarium: nec ista diutidi pqssunt, sed distinctio fit haec verborum, vi effectus distincti panis huius,8
ηr ut etiam non unum esse,quod Dominus requirit,significentur. Eadem verba
i Dominus repetit, Ego sum panis vivus & tunc exactius discutientur,modo autem id annotandum supereti, non in hac vita verbum hoc impleri , s Non esuriet Ineqtre,ΓSitiet,Jsed in aeterna vita: quam panis hic Christi dat,de essio est: sicuti superius cap. . expositimus dum de Samaritana loqueremur
Sed dixi vobis,quia xvidistis me, A non creditis:
ouistisa his Γ, V O responderant rudet dicenti Dominoinde est opus Dei, ut creditis
rum respoeti in eum S c.Vnum Quod iii facis signum,ut videamus,& eredamus tibi rh patres nostri manducauerunt manna in desertoe, quo verbo, Christit
in est miraculum ci primebant.Dominus adhaee diro respondet.Ad primum quide Fidulis,Jinquit Lme,& non creditis: J quasi dicerer, multa signa mea habui-ius,quibus me videre,& agnoscere Chrillum esse potuillis, tamen non cre ditis: non ergo verum cst quod dicitis , Quod signum facis , ut videamus e . . c damus tibi:quasi vero, si videritis signa, crederetis ; lain vidistis de tamen ' . creditis.Signa haec,quibus hi Iudaei agnoscere potuerunt sunt,non tantin. . mi aculum panum: sed etiam,quia tunc multos innrinos verbo curauit,quod
Moyses no fecit-Ad secundum respondit Panem a se promissum,praeferendo Mazaedato per Moysem, simul etiam se esse pane hunc declarando.Videns autem eos etiam post tam mirabilem doctrina in sua infidelitate persilere,em dem repetit sententiam non ut eos iterumconfundat, sed ut secretiorem d c ctrinam tradae, S: fidei causam in altius reuocet principium. Non enim signa rtantum,aut prsdicatio sola exterior inducere hominem ad credendum vadet: nisi adsit virtus Patris.Est enim fides donum,& opus Dei summis precibus ab eo petendum. Sensus ergo est,Dixi vobis prius vos etiam signa habuisse,quiabus me vidi itis,&agnoscere potuistis,& tamen non creditis ia Scitote, omne . quod dat mihi Pater ad me venit,&nemo potest venire ad me,nisi Pater meus, traxerite .Signa ergo non susticiunt,ut vos putatis: est enim credere donat datum a Patre dc illi credent,quos mihi Pater uedit,&traxerit:necesse est e go a Patre petere,ut credatis. Hic est finsus. Est enim connexa haec sententia..cum sequenti,&occasione sequentis doctrinaerepetita est . Una tantum dissi cultas occurrit in hac exm sitione:nam Euangelista non retulit Chri ita prius: iti respondisse Iudaeis haec verba, IVidistis me,& non creditis,J quomodo ergo rῖ nunc,inqui Christus IDixi vobisJquasi prius idem dixerit.Respondeo Ioam ' nem breuitatis studiosum non retulisse prius haec verba,quia repetenti eranda: Christo, satisque viat illi repetitionem narrare. Exemplum habemus o I I Martha dicit Mariae,M itci,adest,ia vocat te,& tamen Euangelista non nar
389쪽
ttam vorasse Mariam ex chrim praecepto ; simul significauit Christum prius
praec isse. Est etiam in eodem capite exemplum alterii expressius,dicitem Dominus Marthae,Nonne dixi tibi,quia si credideris,uidebis gloriam Dei de tamen angelii non narraueratprius,quod Dominus se iam dixissearuit Ira hunc factum est
ri reonnemini, dc exponunt Din res. Cyril .lib.3. cap.38. percontatur ubi Dominus hanc protulerit sententiam,sDixid inquit,s vobis,quia vidistis, S
non creditisJ resp6det per Isaiam eam dixisse. cap.6. Audite audientes,&noqi-.te intelligere, videte visionem,& nolite cognoscere . sed violenta hare videtur connexio loquebaturenim Dominus il-- lis ipsis,qui prae reseranti thymius dicit,Dominu ea verba*rotulisse,prius, sed non esse scripta: huic in comment rio nos consensimus, idque confirmauimus exeolo: & vltra hoe sensim verborum explanavimus,&exposuimus. Alis qui nostro tempore exponiit illud, sDixi vobis, Jad praecedentem sententiam referentes:dixi vobis me. esse panem vi- 'ta ,sed tunc ratio subiuncta non accdmodatur,quia vidistis me,& non creditis:si enim videntes non crediderunt, multo minus crederent, etiamsi diceret. Alii respondent esse dictu in illis verbis,quaeritis memon quia vidistis signa: & hoe quidem vect dicitur, tamen qua ratione
verbaliaecconnectantur,non exponunt: quae in commentariodiximus,ea esse legitima & quantum ad sensum,& quanta
Unane,quod datmihi Pater,ad me veniet. CONMΣNTARIVS.CO N N E X Α haec est superioris sententiae, fidei causam in stius reuo
cans principium supra signa,& supra verba exteriora, nempe virtutem.& operam Patributi diximusin expositione proximaesententiae. Quos ergo tanti cibi promissione non adduxit,terrore, & minis attrahere studet, ostendendo eos omnes venturos ad se,&credituros,quos Pater ei dedit, qui ergo . non venerint,neccrediderint non sunt ei a Patre dati a nec enim quisquant 1 Patre dabitur,cui non venturus sicillud omne,J in neutro genere,exactius C uniuersitatem lignificat,quam in masculino: ponituretiam ut significet omne Flexus tatus,conditionis nationis differentiam. somne,J siue masculus, siuescemina, siue diues,siue pauper, Iudaeus,Gentilis, &c. in unuat etiam iis verbis Dominus fidem,qua ad Christum venitur,esse Donu Dei, nec solis huma nis viribus acquiri posse, quod paulo inserius dicitur. Nemo potest venire adme,nisi Pater meus traxerit eum: ut nemo existimet sine Dei auxilio id posseescereansinuat etiam his verbis multos credituros in Christum,ne Iudaei putarent neminem cria iturum,ac si dicat,quainins vos non credetis; scito ean- numerosad me venturos. Quibus etiam verbis,ut recte Cyril lib. 3. cap. annotat,Gentium conuersioneuisgnificat,immo,&Iudaeorum in fide iaciuiam praedicit,&comminatur. ANNOTATIO ao. HR PS O ST. hom. & Euthyinuis mouent hoc loco dubita tione. Si omnis,inquiunt,quem dat Pater, ve-
naad Chtiuum , is nemo alius et quibus
ergo non dat Pater, ut veniant, in cul
pa non erunt. cum non veniaent, quia
datum non est eis a Patre i nemo enim alius venire potest, nisi quem traxerit Pater. Chrysist. respondet duo: Ait rum est, non tolli his verbis arbitrium A a a ver-
390쪽
hominis i liberam enim est venire,
non venire: propterea qui non veniunt, in culpa sunt. Alterum vero est,per hareverba id solum velle Dominum dolere,. neminem humana virtute, & conatu eredere poste, ει venire ad Christiim, nisi
coelesti virtute iuuetur:neces, iustam&est humanus conatus,& actus arbitri j simul cum coelesti virtute. Ita Chrysost..doctrina vera est,si non aliud lateat,qua.' quod his .verbis exprimitur. Albitrium enim humanum non tollitur, quamuis . sine gratiae auxilio ad eredendum in Christum non sufficiat.Clterum non satisfacit responsio dissicultati:eadem enim qua prius restat dissicilitas. si nemo. Be veni sinali cui Pater dat: ut ergo non ve. nit,in culpa non erit,quia non trabet nec
accipit id, sine quo venire non potest. Euthymius expressius respondet,& re vera,ea est responsio &doctrina, quam. Chrysost. intuebat: dieitigitur, Deum dare ut eredant ijs,qui aliqua praeparatione se sarium dignos, ut eis hoe a Pa tre detur,ijs vexo n6 dat,qui se indignos exhibent: non igitur a culpa liberantur, qui non veniunt:quia si eis n6 datum est, id propter eorum culpam no est datum,
m possent se dignos facere ut eis da-vetur: quod ergo detur vel non detur a1'atre,ε libero humano pendet arbitrio, γ od quavis sine auxilio gratiae n6 po Glit v inire, potes per seipium dignum se
sacer utei detur, ut veniat. Eadem est
c doctrina Cyril. lib. 3.eap.39. eos enisue: i qui se faciles 'lbent ad credendum,diagnos vocat fide, &vt eis detur, ut o dant.&lib. cap.α filium Dei dignis hominibus reuelatum iri dieit. Eli autem lite doctrina non istorsitantum,sed aliqnim doctorum maximὸ Graecorii, qui libero arbitrio humano multu tribuebat, xgdum Pelagiam tune haeresi grassante, maxime Chrysostomi temporibus.Aug. autem multis in locis multo aliter senistisi di docet: non penon solum a Deo da xi hominibus,ut credere possint, sed eti1 ut velint credere,& credant Sc ipse est,
qui dignos iacit, dc pr para εἰ iacuit rem dat credendi:nec humanum arbitriusne d sui no auxilio potest se praep rare , di dignum facere, uti Deo accipiat fidE.,
eadua est A Q.lib. a. de praedest.
stum datu esse 1 Patrent illa prior signi
ficat eos, qui dati sunt a Patre, venturos
ad Christum: haec autem duo tangE esse diuersa patre mi enim escit,omnis,qui
venit, datus est a Patre, non propterea dfigniseat omnem datum a Patre venire, ad qui dicit, quodcumq; dat mihi Pater ad me venit, signiscat neminem es ea itis qui a Patre dati sumqui non veniata Ex quNatet non esse probandum,quos docet Cnrysostomus, nempe his verbis,
Dominum tantum 'nificare voluisse;
neminem venire poste ad Christ,m,nisi
gratiet auxilio adiutum dioeqiridem vorum est, tamen non Qtum id Dominus .
significare voluit,alias dicedum se nis.set,omne, quod venit ad me datum est mihi l Patreat non sie,sed aliter dictum est, Omne,quod dat mihi Pater, veniet ad me, J quia non sbium qui venit datus est a Patre,sed si a Patre datus est,certisi
fime veniet,quia a Patre habet ut veniare possit,& simul ut de ficto veniat. secunda responta est hqeetiuntiatio, ne quod dat mihi Patet ad me venie non tollit, quin alii etiam veniant,
qui noulant a Patre dati,sed Alum signi
ficat omnes datos a Patre venturos ad
Christumi si enim alij etiam venitent non dati a Patre, dummodo veniant omnes, qui a Patre dati sunt vera est e-
sain. s.& 6. ut omittamussexrem Ioca, ubi hoc discitur,& assirmat. Hae sita doctrina dubitatio propo- Libera
sitast dissiciliorena si Deus etiam praepa i
rararbitri si hominis, ut velit, &credat qui ergo non volunt nee credunt, n6 vio id in in identur esse in culpa pro sblutione huius Ati, i .
dissicultatis,& simul pro sententis huius
Euangelicet qui exponimus,declaratio . ine, aliquot sunt responsionesadhibEdax eo supposito, me non intendere materia
hane a proprijs sundameti istuter αomnia quae tractari possent in medium proponere, sed ea solsi,qua satis esse vitta sunt ad verba Domini explanada, &ficultatem oppositam tollendam. Prima igitur responsio est. istae duae e-nantiationes valde disserat,omne quod dat mihi Pater ad me venit, & omneri venit ad me id mihi dat Pater.hic posterior significat omnem venientEad Chri