장음표시 사용
421쪽
A gratiae ex inanducatione aeceptae perquam dicitur Deus inhabitare, & manere in homines quamuis moriatur homo, sicut etiam Christus mortuus est, Deus, qui in eo inhabitat, sistitabit euad aeternam vitam; non quod uti diximus, sit unionis aequalitas: robur enima sumenti consistit in identitate inhabitantis Dei,qui est idem,& eiusdem potentiae. Respondent autem sibi inuicem sententiae: illi enim verbo, Misit
me vivens pater, J respondet illud. s Qvi
manducat me,J Nam sicut Christu, e- D missione a patre habet unionem eum diuinitate patris viventis : sic ex mauis
ducatione nabet manducans unionem,
& permanentiam quandam eum Deo. Illi autem, sViuo propter patrem, J respondet, s Vivet propter me,J ut enim Christus, ut homo a diuinitate, cui unitur, accipit vitam,sic homo manducans ab eadem filii diuinitate eommunicata in carne habet vitam aeternam.
Hic est panis, qui de coelo descendit, non sicut manducauerunt patres vestri manna, & molitui sunt, qui manducat, hunc panem, vivet in aeternum. ECOMMENTARIVS.CO N C LV DIT Dominus repetitque sententiam primam, cuius oec sione multa dicta sunt: sHic est panis,qui de coelo descendit,J qui vium.
re facit in aeternum, & non sicut manna quod non potuit prsbere vitam aeternam:nam mortui sunt omnes,quotquot illud manducarunt, nec virtute illius' unquam ad vitam resurgent aeternam, ut August. recte explicuit libr.de utili. poeniten. cap. i. dicens. Manducauerunt maiana,M mortui sunt, id est; manna . sεῖ ruod manducauerunt, non eos a morte potuit liberare. Modo seipsum, mo- Chrio carnem suam vocat panem: non enim caro a sua persona unquam separata est; propterea ubi caro est, ibi & ipse Christus filius Dei est: qui ratione suae carnis nobis est panis vitae factus; quatenus sub speciebus panis nobis s ipsum in carne sua cibum praebet. Unius autem speciei meminit, quia in ali V ra specie totus est,&si manducetur vitam dat. Explicuimus superius qua ratione haec sint verba intelligenda. Sed dubitationem mouet Ambrosius,& r soluit lib. s. de sacram. cap. i. Ego, inquit,sum panis, qui de coelo descet di, sed caro non descendit de coelo, sed in terris assumpta est de Virgine: quomiao ereo panis descendit de coelo λ quia idem Domines noller Iesus Christus contors est diuinitatis,&corporis. Haec Ambrosius quamuis ergo caro, di humanitas de coelo non descenderit,is tamen qui unitus est carni de coelo est, propterea dicitur descendisse panis de coelo.
de uasi, T T aeretici nostri temporis, qui veri eatratione ratem Christi in sacramento com z fitentur,panis substantiam nihilominus vitia. manere post consecrationem affirmant; eo inter alia decepti argumeto, quod panis etiam post consecrationem dicitur,arg umentum autem hoc nullius esse ess-caciae aperte conuincitur,oc veri tholica manet firma quae panis sibstantiam post consecrationem non manere, sed tota in Christi corpus conuersam, ε transubstantiata docet; nee hoc in prae senti tractare intendimus, sed argumentum aduersariorum, quod ex panis nomine sumitur, multipliciter etiam seriapturae testimoni js soluimus. Primb solet scriptura rem conuersam in aliam, nomine priori appellare, non
422쪽
A quod res eadem maneat, sed orem, inquam est conuersia, ex illius conuersione facta esse significet Exod .Virga Aaron dicitur deuoras virgas Magorum; iam virgae non erant, sed lerpentes, sed idem
ritinent nomen, ut serpentes ex coue
sione virgarum facti esse signi Mentur similiter Ioann. r.Cum gustallet Architriclinus aquam vinum iactam: iam tune aqua non erat,ied vi nil, tam E aqua dicutur, ut quale vinum ellet significaretur, ita poli consecrationem panis dicitur, non quod ibi sit panis subitantia, sed Christus in quem panis est mutata su stantia. Secudis scriptura solet appellare rem nomine eius, quod apparet exterius, qua B vis vere talis substantia non sit. Gen. 21. Tres viri apparuisse dicuntur, cu tamen
Angeli essent; 3: Tholari.Dictus est vir DRaphael:& Act. i. Ast itersit duo Hri: Mviri specie habebant, sed re vera angeli erat. Cum igitur Christus sit, speciebiis panis appareat, panis dicitur: quamuis panis ibi sibilantia non sit. Terti quod nutrit,panis dicitur, quiuis sibilantia panis non sit, Psal. 77. Pa'nem coeli dedit eis.& tamen manna phnis sibstantia non erat, Ecclesi s. Cib
uit illum pane vitae,& intellectus. Cum ergo Christus sit cibus optimus anim in sacramento, panis dicitur. Adde ex August. Epist.23. ad Bonificium, species ipsae panis, dicuntur etiam panib
vi continens pro contento accipiat, ut
solet fieri saepe in locutionibu communibus. Argumentisin igitur horum, lius est rotaris.
Haec dixit in Synagoga docens in Capharnaum.
COMMENTARIVS. Lo C V XI in quo mirabilem habuit Christus concionem describit, non
occultum aliquem, sed publicum, iuxta illud Ioan .i 8. Palam locutus lana mundo; Ego semper docui in synagoga,& templo, quo omnes Iudaei conti niunt, in occulto locutus sum nihil.Erant multae synagogae in oppidis Iudaeorum,quo Iudaei conueniebant ad orandum, & ad lectiones stripturae audie C das Mare. . Docens in Synagogis eorum. Matth.6. Qui amant in Synagogis eorum, & in plateis stantes orare. Templum unum erat,& id in Hieruralem,
in quo solo sacrificare licebat, di simul ea facere, quae in Synagogis esticiebantiar. In Synagoga igitur Ciuitatis praecipuae, & celebris Galileae dictae CD FIharnaum, hic Christi sermo est harutus:qui enim pro salute omnium veni it, loca pubila & celebria ad docendum eligebat.
Multi ergo audientes ex discipulis eius dixerunt, Duniseu, hic sermo, dc quis potest eum audire3
VERITA S ad salutem necessaria non est dissimulanda propter incredis
lorum scandallum exemplo Domini, durum vocant sermonem, quem ad credendum. difficilem existimabant , smilitudine & metaphora sumpta acu ,qui prae duritia mandi non potest: dc quod propriae erat culpae: nam eora incredulitate,& vitio dentes ad mandendum etiam mollia ineptos habebant, in cibum spium rei unt,ut recte annotat Cyril. lib. . cap. ii. vitium et Iani
suum aliorum iudicio defendunt. s QuisJ inquiunt 3 s Audire eum potestὸ lac Ldicant: a nobis ad Hed um omnibust
423쪽
A nemo enim audire eum potest. Tettul. lib. de carnis resurrect. Γ Durum,J ex- Dponit intolerabilem, Chrysoli. hom. s. dii Scilem intellectu, utrumque videtur coniungendum etenim ad intelligendum dii scilis, & ad exequendum arduus, ut ipsi apprehendebant, videbatur, si Pro exactiori intellirentia aduertendum est duo esse, quae horum aures chili offendebant:alterum est carnem Christi maducati dare poste aeternam vitam offendeb4 esseque supra manna datum Patribus, de in cibum mundi lassicientem fuit ram. Alterum est carnem Christimanducandam, de sanguinem bibendum sensibiliter, sicut de caro animalium manducatur: ita enim verbum intelligestbant, & hoc horrorem incutiebat: sicut etiam si quis nobis carnes humanas nundendas, de edendas proponeret, horrorem Sc nauseam, vel solo sermone
faceret: de propter hoc dictum est ab his. ΓQius potest eum audire3J hsc fi ri non e se videbantur, de de his dictum est, s Durus est hic sermo, J id est
credibilis non est, nec ad intelligendum idoneus, nec ad audiendum suauis. v Hic est sensus verborum in quo istorum error comprehenditur, dc superbia: nam quae non intelligebant, proprio iudicio metiebantur: nec a tanto magistro discere cupientes, qua ratione intelligenda,& facienda, dc haec essent,interrogarunt. a tantae enim virtutis ac potuitatis auctore, quantum Christum
erant experti , nihil falsum, nihil abhorrens proficisci polle scire debebant λ Sideo a crimine non excusabantur.
Sciens autem Iesus apud semeti pium , quia murmurarent de hoc discipuli eius, dixit eis, hoc vos scandalizat Θ
NO V v bl diuinitatis suae profert argumentum; nemine reserente tacitas discipulorum cogitationes, Sc murmurationes mutuas reuelat, dc arguit, ut vel in hoc eius potentiam cognoscant, de fieri posse, quae dicebat tur,ac mysterium in eius verbis credant: hoc appellat Ioannes scire, LApud se . metipsum J Id est,propria scientia cognoscere, nemine referente . Dixit au-ς rem eis, s Hoc vos scandalizatλJ ac si cicat maiora audietis, id videbitis, pa- riim hoc est, vitam cito scandalizemini: Simile est illud Ioann.1. Quia dixi, vidite sub ficu credis, maius his videbis. Dominus non retractat, quae dixit; sed maiora adhuc promittit, ut magnitudine ipsa a 1 credendum alliciat: qui enim vera loquitur, quamuis audiente repugnantes videat; confirmare, de augere ea solet,scandalizati autem illi dicuntur, quia in hoc Christi sermone oLenderunt, de a Chri iti sequela, de disciplina retrocesserunt,seu retroc dere iam animo incsperunt; scandalum enim ostendiculum est, in quod ii pingit aliquis, de cadit: non verbum eos scandalizabat; sed i pii suo vitio in ipso scandalirabantur, de offendebant: erat enim scandalum non activum, sed passivum, quod vocant.
si ergo videritis filium hominis ascendentem, ubi erat prius.
REsPONDET Dominus ad illud primum, in quo isti scandalizabantur, nempe, quomodo fieri potest, ut caro Christi vicam aeternam dare uoue quomodo cibus toti inudo susceret: mecm. fieri no posse videbantur.
424쪽
dicit igitur Dominus scandalum illorum reprehendens, quasi maiora adhuc supersiuit, ΓSi ergo videritis filium hominis ascendentem,ubi erat prius, suiu per reticentiam, & aposiopo sim quandam dicta, quae est quando ex astactu aliquo reticetur in verbis aliquid ,quod est in menter quod in praesenti facit Dominus mam supplere oportet, ut dicit Cyril .lib. . cap. 11. s Si videritis filium hominis ascendentem, ubi erat prius, J quid dicetispac si dicat: Vos scandaliramini,quia dixi me daturum carnem meam in cibum vitae aeternae,visusque sum vobis id facere non posse nec carnem meam id eiscere valere: quid igitur dicturi estis, cum videritis hunc filium hominis ascendentem ubi erat prius p id est cum meam diuinitatem cognoueritis, & hanc carnem diuinitati uni tam esse intellexeritis, utique tunc non me aliquid, quod fieri nequeat dixisse cognoscetis; maius enim est carnem meam unitam esse,diuinitati, quam cibum esse vitae aeternae: immo , cum unita sit diuinitati, non mirum est siciabus csse possit toti mundo, & cibus quid cin vitae aeternae. Ex suo ad coelos a scensu,ubi prius erat, suam ostendit diuinitatem, carnemq; illam unitam diui- .nitati, ut credant eam effectricem esse sternae,& cslestis vitae,quippe q uni ny laeti diuinitati, & ad coelos ascensera erat e qui enim potuit carnem euacere. suam deiferam, & coelestem, ut quae terrena erat, ad coelos ascenderet; p tui t etiam ciscere, ut cibus csset coelallis, & vitae aeternae. Aperte se Deum profitctur carni uni tuim, de in coelis existentem, ut se omnia sacere posse sfer. d.it. Illa aut cin particula fErgo,J emphasim quandam habet, Se scandalum corum vehementer arguit. Sciasus enim est; Vos in hoc, quod dixi, scandali rati estis, cino quando me ascendentem ubi cram prius, ta me Deum esse, & . carnem incam unitam diuinitati intelligetis, scandalirabimini ne ρ profecto non, scd potius confundcmini: & admiramini. Athanas. illud dictum Matth. Quicunque dixerit verbum,&c. hoc verbum explicans dicit; propterea ascensonis suae Dominum inc minisse, ut eos a corporali intelle abstraheret: deinde carnem suam, de qua locutus erat, cibum e supernis ccolei lcni,& spia ritualem alimoniam, & ab ipso donandam intestigerent. Cyril. lib . cap.:
C addit; Dicit se ascensurum illo, ubi prius erat, ut audientes intelligant deinio quoque ipsum descendisse, & sic non xt homini, sed ut Deo xivificam carnem suam esse facilius credant.
ba connectit cum illis, desecndi de coelo e quo isti murniurauerant, ut stiensus, Qui Dei podicetis, si videritis s-lium lio in inli ascedente, ubi erat prius,n unde descenderat λmurmurabitis Iuc 3 profecto non erit locus murmuran i.
Sed dura expositio videtur, illa 'immultum a praesenti sentetia distant,quae ad proxima refertur, nempe ad scandalum, quia dixerat, scaro mea verὶ est cibus ,& san uis meus ver est potus, J- tunc enim illi di erunt; s Durus est hie' sermo, J ad quod Dominus respondit,
Hoc vos scandalizatλJ A persequens adiunxit, Ut ergo videritis situm hominis, Sc. J verba igitur lige reseruntur ad scandalum, de carne, & sanguine in cibum, & potum vitae dandis,& ita refert Cyril. lab cap. 22. cuius ex possit oli cest , ut Dominus scandalum horum discipuloru tollere velit ea ratione, quia .caro illa ex unione ad diuinitatem extollenda erat in eam proprietatem, ut in coelos ascenderet, cum esset naturaeterrestris- non ergo mirum, si essici etiapossit cibus vitae ab eadem diuinitate, sitq; sensus. Si ergo videritis filiu hominis ascendere, ubi prius erat, qu)d dicetis scandalirabimini tunc ρprofectoM, sed potius diuinitatis potentiam cos osca. S. Hanccxloliticae secuti simus in
425쪽
A eommentario. Dicitur autem ide Christo licendere ratione humanitatis, ubi' erat prius ratione diuinitatis, idem enim eii suppositaim, seu persona, & propterea idem est, qui erat in coelo, & qui ascendit, sed ratione diuersarum na
Altera au- Alia expositio mihi occurrit huius P sententiar, quam in commentario non sim persecutus, quod a communi expositione recedere noluerim, eum sit valde probabils, quanquam,& haec alicui se testen6 improbabitur, ut his verbis Dominus istorum arsual scandalum, ostendens eos viam sibi ipsis praecludere,& se ineptos sacere mysteriis diuinis percipiendis, & audiendis: Et est sensis, Hoea vos scandalizat, quia dixi meam carne manducandam, & sanguinem bibe dum, Si ergo videritis, ut re vera v idebitis,& scietis, me ascendentem in coetu, tunc
magis scandalizabimini, in hoc ipsb,
quod dixi: si enim,cum me praesentem videtis, si mortalem, non creditis cibit, istum earnem, & sanguinem meum esse posse,quando non videbitis prqse rem,sed in coelum ascendere vitam immortalem victurum intellexeritis, pr secto hoe minus credetis, dicentes, quomodo caro, quae est in coelis,&immor- Dialis, cibus nobis erit, & sanguis eius potus 3 & tamen necessarium est vobis ista
credere. Dominus ergo inducit eos, ut incipiant credere, quae nunc dicuntur.Si enim, quae ventura fiunt, expectant, nec
praesentibus habet fidem, magis sibi credendi viam obstruunt, propterea Dominus eos instruit ostendens id fieri posse, quia spiritus,&diuinitas earni illi untiata est, quae uiuificat per carnem, n6 ipsa sola caro, ut in sequenti sententia dicemus. Haec expositio magis accommodatur verbis: na illa particula Ergo,J quetiliatiua est, insinuat maius naturum sca-dalum, nisi praesens tollat,& nisi nuc credant: & re vera impletum videmus ver
bum Domini: Nostris enim tempori- Ebus sint,qui scandalum hoe sibi faciant, dicentes: qnomodo,qui est in coelo,potest esse sub panis speciebus in terra
quomodo immortalis potest manducari λ & mentis suae coecitate, & superbia negant veritatem diuinam : non intelligentes, quba tanto tempore prius Dominus his incredulis Iu detis obiecit,& praedixit Haec est expositio,quae non
spiritus est, qui vivificat, caro non prodest c quicquam. a FCOMMENTARIVS. RasPONDET Dominus ad illud secundum, in quo isti scandaliza- .lN , --
bantur, carnem sensibiliter ad modum ferarum manducandam esse intel- chris ridligentes, &connectitur haec praecedenti sententi*: dixit enim se ascensurum mouet. l in carne,ubi erat prius, significans se Deum esse, carnemque suam unitam habere diuinitatem. prosequitur; Spiritus est, qui hanc vitam tribuit, non caro sola, caro ex se non prodest ad hanc vitam aeternam dandam; at Spiritus, id diuinitas,cui caro haec unita eii, ipsa est cuius ratione caro est effectrix vitae. spiritum appellat diuinitatem carni unitam, seu carnem unitam diuinitati: carnem autem solam per se vocat carnem, qualenti isti intellidebant; haec au-- leni non prodest ad aeternam vitam, sed unita diuinitati prodest ad vitam; ira,sspiritus est, qui vivificat, J per eam. Quibus verbis remouet illud secundum, in quo scandalum isti patiebantur; nam carnem Christi puram, ut caeterorum hominum arbitrantes, non solum vitam non posse dare credebant, sed sensibiliter,& carnaliter manducandam putabant. Quod Dominus etiam his verint reiecit; si enim caro ipia non propter se, sed propter unitam diuinitatem Cc sutura
426쪽
A futura est cibus vitam inciens, non ergo carnalis modus, & sensbilis cst em Dgitandus; sed qui carni diuinitati copulatae conueniat, ualis est is,quem
minus postea uastituit: ita enim vera nobis caro datur,ut tamen non carnaliter,ia lensibiliter, sicut cibi communes, manducetur.
Vesta Chrini proxima rectissia, E
EX his verbis argumentum simunt,
qui ad spiritualem manducationE, quae per fidem est, verba I .annis trahunt exponunt enim spiritum vivisc re, quia verba sunthse spiritualiter ii telligendarui de mauducatione secunda spiritum inter pictantur. Sed quantum hi a recti, sensu,& sanctorum Doctorii doctrina aberrent, aperie os edi potest.
In primis demus illi secundiun sensum spiritualem lis cesse intellistenda, inde
tamen non sequitur de manducatione, quae per sdem est, verba lisc procedere: nam manducatio qua Christus in sacra- me to accipitur, non carnalis,sed spiritualis censenda e ii: interrogo enim ego hos, qui Catholici sunt , & multos etiahaereticos, qui veritatem Christi insacramento non negant, quando Chi istus latth.:8. dedit Apoliolis corpii, suum manducandum dicens, Accipite, & c medite, Hoc est corpus meum, eratne illa manducatio earnalis, an spirituali utique carnalem respondcre nemo audebit: erat ergo spiritualis, S tamen non sola fide Christus manducabatur, sed vexE, 8c realiter, tamen in sacramento, 6c insensi biliter, non ergo sequitur Spir:-tus est, qui viviscar, verba mea spiritus sunt, erpo manducatio haec est spiritu
lix, quasi ibia fide fiat. Rectius Clirysost.
ho m. M . exponit quidem spiritualiter verba ei te intelligen la, tamen non prinpterea de manducae ione,quae per fidem est, s d de ipsa reali, quae in sacramentost, verba bee interpretatur, R in hoc recte sentit. Eius tamen expositio non videtur lepitima, sic enim exponit, ut per carnem intelligeda st auditio carnaris,
her spiritum, auditio spiritualiς, fitque
: nsiis, sCaro non prodest quicquam, Iid est, auditio carnalis, quae secundum earnem sit, & proprio iudicio metitur omnia, non prodest, sed quae secundu spia itum si, qua non ut sinant materiai,
ter verba, nee secundum proprium i dieium carnale semiantur, sed secudi imspiritum, quo diuina mysteria noscuntur, haec est auditio spirituum, quando quis secundum Deum audit, & sapit, A ihaec vivificat: non auditio carnalis cuinquis carnaliter sapita Sensus ergo erit idem cum illo. r. Corint. 3. Spiritus vi- .uificat, litera occidit, at magis propria
est, & accom odatior expositamquam se-.quitur Cyril. lib. cap. 23.&2 nem- Epe caro , si sola esset, non prodesset ad vitam : at quia Spiritus, &diuinitatis est caro, ipsique coniuncta, prodest, αcssicax est ad vitam diuinitas enim per ipsam dat vitam. Hanc eandem sequirutur Aug. traei. 27. etiam explicat exein
plo illius i. Cor l. Scientia infat, chartiatas aedificat, cuius sensus est, quod sola scientia, nisi charitati sit unita, insaliae . si adsit charitas, non inflat scientia, sed potius per ea multa bona operatur charita ,sic caro, si sola adsit, nihil prodest, at ut eii diuinitatis organum, prodest ad vitam, per eam enim spiritus diuinus
operariarvili autem increduli selam carnem carnaliter comedeniam consideri. F. bant. haec Aug. nec propter hoc verbum manducationem hanc realen',& veram
carnis in sacrameto excludit, sed potius eam verbis applicari idem docet lib. io Ciuir. cap. 24. eandem ante hos Doct res explicii it Athanasus libale incarn tione Christi cuius verba haec sunt. Inc6munionem corporis Domini admissi sumus. , quemadmodum ipse dixit, Pa nis quem ego dabo, pro mundi vita est: Spiritus eni in vivifican eii caro Domi ni, cpioniam ex Spiritu vivificante ei concipia, quod et i ex Spiritu nasc tur, spiritus cst. lia e Athanas Eadem verba habet Damascenus libro . de ει de cap. i . & idem Athanas. in illud diuctum, Matth. Quicunque dixerit verbum, Se.,eodeeii interpretatus modo. Ante hos etiam Tertul. lalade resurrerucarnis, eandem hibuit expositionem,
427쪽
A quamuis subobscur , ut nisi aduertat le-cior, in contrarium videatur sensum exponere. Abutebantur hoc loco heretici, quos arguebat,assirmantes non esse suscitandam carnem in resurrectione : dicebant autem, caro non prodest quicquam:
respondet TertuI nihil lisc verba ad te illorum sacere, exponit autem sic dices
sermonem constituens viviscatorem,
quia spiritus, & vita sermo, eundem tiam carnem suam dixit, & quia sermo caro erat factus, proinde in causam vitet aptat dus, & deuorandus auditu,& ruminandus intellectu, & fide digerendus h e Tertul. Perpende verba, quia Verbum caro factum erat vita, non carnia sed verbo tribuenda erat, ut causi: cumque verbum in carne causa sit vitae,
non caro; non carnalis sensis, & maim Detlucatio intelligenda est, uti illi intellexerunt: sed quaesit side,& intellectu
id est, non corporis cibus, sed animarest, & ita re vera est: nam licet realiter caro C hristi accipiatur,cib' est animae,&fide, ac mentis assectu si scipi debet: non carnali appetitu, ut caro communis accipitur, & hie est verus Tertulliani sensus, & certe elegans expositio Tertulliani est, quare cibus hic non carnali modo, sed spirituali,&mente sit acciapiendus : quia etiamsi caro realiter a
cipiatur, non ipsa e st, quae per se vivificat, sed propter unitum Verbum, quod spiritus est, &spiritualiter est manducandum. Ex his igitur Doctoribus, verus Christi verborum sensus elicitur. a
Verba, quae ego locutus sum vobis, spiritus sunt vita.
COMMENTARIV s. ΡsRsE QV IT v R causa in scandali accepti remouere,docens non rananali modo est , intelligenda verba superius prolata de carnis suae mandacatione, quasi caro si manducanda sensibilitcr, ut carnes communes, de quas sic comesa caro ipsa, vitam praestet aeternam. Sensus verborum hic est,sverba, quae locutus sum, J non de re carnali, sed spirituali S vivifica sunt. OGnem suam, ut rccte Cyrili lib. et . annotat, spiritum vocat propter unicam diuinitatem: veiba autem dicit Spiritum, & vitam ratione materiae,de qua tractant, ut de carnali aliqua re, ut illi intelli Rebant; sed de carne spiri- pc mali.&vivifica,&domo spirituali accipicnda dicta intelligantur. Attende spiritualem hanc intelligentiam, di manducationem non excludere,vti saepe tualis non ciximus, realem manducationem in Sacramento; sed carnalem illum modii, hς -mς Io cibi communes accipiuntur, Sc quem isti existimabant ; quod sacri Do ores communi sententia aduci terunt.& Aug. docte in illud Psal. 98. Ado dicrate scabellum podum eius; ibseruauit,diccs. Durum illis visum est,quod ait, Nisi manducaueritis carnem meam, non habebitis vitam aeternam;acceperue. illud stult , carnaliter illud cogitauerunt, & putauerunt, quod praecisurus esset Dominus particulas quasdam de corpore tuo, S: daturus illis, & dixerunt, Durus c ii hic sermo : ipsi erant dura, non sermo: etenim si duri non essent, scd mites client, dicerent si hi, non sine causa dicit hoc, nisi quia e st ibi aliquod latens sacramentum; manerent cum eo lenes, non duri, & discerent ab illo quod illis di scidentibus, iii rc manserunt didicerunt. nam cum rem sissent cum illo discipuli duodecim illis recedulibus, sugscsserunt illi tanquadolentes illorum mortem, quod scandalirati sunt in vel bo eius, de recin runt , ille autem ii illi uxit eos, se ait illis Spiritus est, qui vivificat, caro a rem nihil prodest , Verba , quae locutus tum vobis, spiritus sunt vita Uiritualitcr inicit: gite,qucd locurus sum, non hoc corpus,quod videtis, ducaturi
428쪽
λ ducaturi estis: & bibituri illum sanguinem, quem susuri sunt , qui me emici Dsgent: sacramentum aliquod vobis commendaui, spiritualiter intellectum vi uificabit vos, & si necesse est illud visibiliter celebrari, oportet tamen inuisibiliter intelligi. haec Augultinus. Perpende Augustinum spiritualem intellectum ponere, in eo, quod etiamsi caro minit iretur, & viubiliter Sacramentum sub speciebus visibilibus celebretur; tamen intellecitu percipiendum est, quod latet; nec caro in partes diuisa manducanda est, sed tota inuisibiliter: Dominus autem his verbis illam stultam nianducationem illorum remouit, non autem realem nunducationem in sicramento, in hoc tamen non placet sententia Augustin. Quod dicit haec verba, .& superiora s spiritus est qui vititificat, i dicta suisse solis duodecim, post caeterorum discipulorum recessum quandoquidem ex verbis potius contrarium deducitur: illud enim verbum. sHoc vos scandalirat,4 continuari videtur cum his,quae sequuntur: quod cerv tum est illis scandaliratis suisse dictum: post quae Euaneelista narrat illos r cessisse. ad duodecim autem post eorum redeuum id solum dictum legimus, Nunquid vultis&vos abire ρ quod autem August. dicit, dolentes duodecim Christo suggessisse, quod illi abierint, Euangelista non narrat; sc igitur res 'facta videtur, nempe sermone completo turba recessit, aliquanto vero ten pore discipuli manserunt cum Apostolis quibus dictum est a Domino, quod narrat Ioannes, eo autem audito etiam illi abierunt, manentibus duodecim.& contextus hoc indicare videtur,& communiter expostores verba exposuta illis etiam incredulis dicta esse censent quod etiam in sequentibus magis
sed sunt quidam ex vobis, qui non credunt. PARTICULA illa aduersaliua s sed, I sensem declarat, & connexi
nem: ac si dicat murmurationis, de recessionis istorum ego non sum causa, nec mea verba, quae sunt Spiritus, Se vita, sed eorum incredulitas, quia credere nolunt. Verbum, sNon credunt non praesentem fidem solam n C gat, sed permanente infidelitatem indicat, ut verba sequentia probant,quasi sdiceret, non sunt de numero eorum, qui credituri sunt, nec de ovibus meis vitio suo causam enim murmurationis, de desectionis discipulorum in eoru
reiicit infidelitatem, de a se repellit: quippe qui nihil dixerit, propter, quod
hi murmurare aut deficere debuerint. Si enim aliquid di scite dictum erata magistro, humiliter eos, quaerere, Se discere oportebat. dum dicit s Sunt quidam ex vobis, J constat adhuc esse praesentes eos , qui recesserunt postea, ut supra dicebant.
Sciebat enim ab initio Iesus, qui essent credentes, Aquis
traditurus esset eum. HAE C per quandam parenthesim ab Euangelista sunt dicta, reddente
rationem, cur dixerit Christus; Sunt quidam ex vobis, qui non credunt:sciebat enim ab initio qui credituri erant in eum, de qui esset traditurus eum. quia igitur sciebat, qui essent credituri,qui vero non propterea dixit:
429쪽
A no vi Deus haec sciebat. Et attende haec verba Euangelistae non solummu Psam reddere, cur dixerit quosdam esse, qui non credunt; sed etiam causam reddere sequentium, in quibus praedicit etiam unum ex duodecim Diabolum esse,propterea Euangeli ita hoc verbum interposuit: ac si diceret, non mirum s omnia lixe Christ us dicit, quia ab initio sciuit ea. Hoc argumento probatur, illud, s Non credunt,3 non tantum significare incredulitatem praesentem, sed etiam futuram', nempe non credunt, id est, non sunt denumero qui credituri sunt in me. Illud sNon credunt, I resertur ad discipulos desciscentes; Illud sTraditurus eum J resertus ad unum ex duodecim, de quo inferius loquitur Christus . nam haec parenthesis ad superiora, di inseriora etiam vi
Et dicebat propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo.
E O NT IN V A T Euangesista verba Christi, quae coniuncti sunt supe- Arioribus:at Euangelista per parenthesim narrationem interruperat,post
tuam ad continuanda verba Christi reuertitur,& ideo non dicit,dixit Iesus,ed s Dicebatd quasi persequens eandem sententiam. verba ergo Christi sunt haec ssed sunt quidam ex vobis, qui non credunt, propterea di xi vobis;quia nemo potest venire ad me, nisi datum fuerit ei a Patre, meo. J repetit verba sua Dominus, quae paulo ante dixerat, etiam prius quam isti obmurmuraret;& desciscerent: & dicit se propterea dixisse prius. s Nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre, J quia nempe sciebat multos futuros, qui a
Patre dati non sunt, re hos non esse venturos, non quod causa sit Pater eorum incredulitatis, quia eos non dedit, sed ipsorum malitia, Se culpa, ut docte annotat Cypr. epist. s s. seu lib. I. epist. 3. qua culpa existente, Pater eos non dat & ea praeuisa nec dedit. Sapienter autem Christus repetit verbum, ut eo confirmet credentes, cum audiunt, quod credant esse secundum Dei patris voluntatem, & beneplacitum, qui vero non credunt Dei, voluntati contra-c rios esse, nec partem habere cum Deo tanquam eos quia Deo Hecti non sint . pAllegat autem dictum praecedens,ne tanquam ignarum suturorum hos illum adnutisse a qui sarbitraretur. Hanc sententiam iii perius explicuimus.
Ex hoc multi discipulorum abierunt retro, 3 iam non cum illo
ambulabant. HAE C audientes discipuli illi, qui murmurarunt, a Christo desciuerat,
nec cum secuti sunt, ut ante solebant. Non omnes discipulos suissiindicat Euangelista, sed multos . Adverte quamuis Christus ab initio haec. sciret, eos tamen ad disciplinam tuam admisit, ne quis vel patrem, vel ipsumiti cauti fuisse, cur isti non crederent, existimaret. ANNOTATIO 3 . aperta nam post eorum recessum, Do
minus ad duodecim est conuersus dices, uo.
mri di scipulos hos, qui recesserunt non Nunquid εἰ vos vultis abires qui autem ἰώ ciue de numero duodecim, res est fuerint certo determinari non potest
430쪽
A Aug. in Pal. 3. Eos denumero septuaginta discipulorum fuisse est arbitratus. Scandalizati, inquit, sunt discipuli eius septuaginta serti & dixerunt, Durus est hie sermo. Epiphan. lib. I. Tom. I. cap. it. idem dicit assirmans Lucam inter eos fuisse, & postea a Paulo conuersum.
Idem lib. 2. m.2.e. s Iaifirmat etiam inter eos sitisse Marcum pollea a Petro conuersim. Euthymitis de numero ill rimi septuaginta hos etiam esse censet.
Non est improbabilis hete grauium Doctorum sententia, nam duodecim solos
remansisse ex ipso Ioannis contextu c6stat: ad hos enim tantum Dominus estri conuersus, quos non sine causa Euange-V lista duodecim expressit, tum rateorum nς mo scandalizatus significaretur, tum ut aliquos recessisse indicaret. Nec miarum, ii hi deseeerunt. na & fratres Christi increduli extiterunt, & inuidia sunt eum prosecuti, qui tamen postea cGetsi
insignes fuerunt viri: sic seri potuit, ut p& is tunc increduli postea conuersi veri euaserint discipuli Christi.Alijs non improbabile videtur,ut putent hos de ni mero si isse eorum, qui frequetius Christum sequebantur, non tamen de num ro septuaginta, qui nunquam recesser si & mihi tua opinio visa e probabilior , quia verbis Euangelistae accommodatior est, ut in commerario exposuimus.
Verba enim illa. Γsciebat ab initiosis; qui essent credentes, & quis esset ea traditurus, J indicant eos non si iste denumero credentium , at per credentes
certum est nonintelligi, qui de praesenti credebant,nam & Iudas tunc sortE cr debat: sed eos, qui perseueraturi erant in fide. Rursus verba adiuncta in confirmationem, Nemo potest venire ad Enisi datum ei sit a Patre meo,idipssim indicant, non enim a patre datos illos esese significare voluit Dominus . .
Dixit ergo Iesus ad duodecim, nunquid de vos vultis abire Z -
NE Apostolidum alios desciscentes vident, insuperbiam aliquam labo
rentur, quod ipsi in fide permanerent,aut humanam gratiam si 'ium pC a Christo captarent,quasi eius utilitati deseruirent,eos Christus in humiit te continet,&in doctrina inistruit: sNunquid,J inquit, s Et vos vultis abiret scut & illi abierunt quasi diceret, Ego vestra opera non indigeo, nec propter me discipulos quaero , sed propter eosinet: non meam rem, sed vestram astitis, dum mihi adhaeretis, & ndem habetis. Et ut notat Chrysost.horas.
non dicit abite, ne eos contemnere videatur, sed interrogat, ut eos in ube late relinquat, ne pudore aliquo permanere coeantur. Hac in rrogatione,
ut notat Cyril.lib. . cap.1 . ad rectae fidei confessi uenem duodecim suos p uocat immo, ut magis adhaereant, & firmiores sint inducit,dum quantum sit ab eo recedere detrimentum cogitare & cognoscere ipsos facit. In Graeco articulus est, s Dixit ad duodecim illos,J nempe electos Apostolos, & a r liquo discipulorum coetu separatos: propterea enim duodecim dicit Eua sista ne vllum eorum de numero fuisse deserentium Christum aliquis suspicatu sset. Particula L Ergo,J illationem indicar, quia illi abierunt,propter. ea dixit Dominus ad duodecim. Cyprian. lib. i. epist. 3. quae est in nouo vo
lumine Epist. 1 s . his verbis Domini libertatem arbitri j recte probat.