장음표시 사용
461쪽
n Eabe in iram vobis dedit Moyses,cur nemo ex vobis seruat eam si enim set nuaretis,non quaereretis me interficere:nam insontem de innocenωm intersi rere lex prolii disi verbum illudit tinnimpram alii clarior incitur sem Ius siciti iustitia in me non est quidnae quiritis intestaceis,n ine Moyses t rem dedit, cur eata seruare non vultis 3 sicut si quis iniustὸ internosab aliis iniurias patiatu perfeci inribus dicat:Nonne Deus prohibet iniitria proxi nium assicereὸ nonne legi Dei subiecti estis; ciu non seruatis, cur noniacitis quae Deus praecipit 3 ita nunc dicitur:illa enim verba, s Et nemo ex vobis sa- in legem 3 2 interroratiue habentur, &faciunt sensitim eur non seruatis is
Moysis cur ei contrauenis: dummoi ocentem,veracem .& iustu OG cidere quaeritisλEt Dominus eos arguit, quod contrat em Moysis gant, dum ipsum occidere quaerunt, tum ut ostendat-non esse contrarium
Moysi, scipsi opponebant ; tum ut eos potius Moysi contrarios declaret, M. crimen in ipsosmet retorqueat, quod illi imponere studebant. Ad incred persecutore. naec verba Dominus dirigi pronere dixit, civ legem. I ira: studebant, , eohuertens arguat; osten
- - . dens eos id tentare, quia legem Moysis Cypti i0 'te'tiam obsturamen non seruabant. Tertio loco viqui recenniis dis nςmo ibit infici liquq quidem va- tiorum hare verbaseonneettant, & expo- E -- 'ς paeitur, Sconnectitur, a diuersis. nunt sic, ut probetDominus, quae paulo. imo li' italiom. 8.Dicit in duobus sepelius dixerat , qui facit 'vesuntatem Uitastumi Iudaeis esse reprehensum,& Patris cognoscet de mea doctrina anain doctrina,quod te Patraxqualem face Deo sit quiuus verbis insinuauit illos ns 'rib , quod sicere voluntatena Patris. id nunc ostenm. Verbi prioribus ad doctrina alu- dit dicens; Nonne vobis Mὀyses dedie num respondiK docens suam doctrina a legem, & tameneam nemo seruat quod 'moesse,idq; probati it d alterum nunc vaeoepatet, quia me interficere quaerilae uertit, A eos maioris arguit trans lis; non ergo mirum si non cognoscatis fremoniς, estque sensus: Voςme legis doctrinam meam, a quo sit, quia legem ac sitis:at maiorisestis & Dervoluntatem non facitis. Quarto maerestionis re dedit enim vobis Moy alii aliter Ut ponunt& sic eoniungunti, in lege oc non seruatis eami quam G Moyse, dedit vobiς lege,&ei non par leuater, ted grauiter transgredimini quq tis,non tamen ptopterea suecesetis M' LMrtalia vobis inadauit;nam illa oue Ego si solui legem, hominem liberaus, , iussit Deus, cit urergo mequ*itis in an mo sati itate restitui, vos autem sol- terseere, quia quae vobis displicet & mi rs mortem parando. Ista est nus grata lunt dico3 iam &egotio a me 'Chrysostomi expolitio,& simillaest Cy VAhaee,sed a Deo accepi,& patris marit ita e ης data annuntio. Quinto item alii nostro' - becundo loco Augustinus trae 36. ali- .lepore aIIter interpretantur,ut Domin
teroponitot sit sensius,uobis Moyses de' his,eres os arguar, qd non χflo legis me inem,&n seritatis: sierim seruare ipsum interficere quererent:visit sensus:: an ipsa me agnosceretis, Mnon occi Moyses vobis Η dedit;& non seruati .E laetis quanains sensius iste sed contemnitis eam: quid ergo me zelo superiori, tamen connexio ea- Iegis oceidere quoritis)nsi enim zelus ilcem vadetur, ut Dominus ad talumnia, Itussed illud uos mouet. si enim zelus es
tanquam le- sed lege seruare nuderetis: Sexto deliiqr DTansgres rem occidere quaerebant. , alijsc explieant: non mi um,simean . si 'nnecti potest a virinam non recipiatis; hane ut Θύα
ad eos. Via interficere eum tem Moysis,que vos ibi proerti, cou
462쪽
A temnitis si tran redimini,quod eo nis tur, tum in commata, an iurem xivi pateliquia iniqueritis interficere. miruse vera n ,&-eilare He sint expositiones doctorium Longa set, eos arguit & in ipsos i elutire, ora et di inutile, si cotra singulas aetere tε 'ortem illi machi pantu, iam. tarem :qonauis e5tra aliquas id estica . t Moysi & mirari em labeate torciter fieri posset ibi ea leaitima vide. hu Zelum ip*Mia praei ebant.
Respondit turba, α diYit daemonium habes. qui, π
C o M M E N T A R I V s. Non ad turbam Dominus dirigebat verba superius dissi, sed ad Pharm
isos, & Iudaeorum primos, qui id Acinus concel'raut, dc exequi pro- ' curabant:turba vero sceleris tanti ignara arbitrans sibi hoc peccatum imp ni,in Christum inuehitur acerbrita iniuria assiciens a se facinus tale reperirisDaerionium tabes A sQuis te quaerit interficereρJ ac si dicant: Daemon te instigat, ut lixe dicas: itam nemo nostrum te quaerit interficere. Daemonio hoc tribuunt,quia ipsius est mendacia de falsa testimonia & Fumnias impo. EMON, NPropterea meum, quod Drmonis spirituducaturcouitium aman
ANNOTAT Ioci habuit sernionem respondeo quadam
egresia doctrim Gregat, 13- mi cap. D. CYrilaib. ap 7. dicit vocem hane 3. cuius haec sint verba. Nisi praedicator Mich esse eorum, qui interscere quaere- sistineat, ando proserre congrue cor- Ger bant, scientes enim crimina sibi illata, reptionem rossit sauget in eo m iv ad negationem resuserunt, unde nes quod insequitur: Depe enim contingit, alio haec malignitatis seisiimpietatemq; ut talis sit, qui nulla incremonasat ampietati addunt, quasi mendacem eum is sustinea quid igitur in huius cic appellantes: haec Cyrillus.Idem ritis praedi atori agendum est, nisi ut in se C hom. t quod Cobijcia quia hi de tuo mone admonitionis, quem pro comm ba erant,respondet omnes eum interfice ni alute omnium auditorum tacit, talesse quaesiuita, quia dictum est. nemo ex aeulpas ad medium deducat, quales eum vobis mit legem ρ sed osecto dissicilla perpetrasse considerat,qui & pr sto est, . est ereditu omnes etiam de tuba Chris &de Esolo adhuc argui non potest, nasum interficere voluisse, immo contra- deterior sat, di cum generaliter contrarium Euangelica lectio habeti nam im culpam inuectio intenditur, correpti ter eos erantiqui dicebant. onus est.J nis verbum libenter ad mentem duc
Existimo Vitur eos, qui ita responderunt,non fuisse de numero eorum, qui occidere quaerebant: erat enim turbati milis , cuius non erat legis transgressit' nes vendicare. Illi Pharis ei, & Princia pes erant huius criminis rei, prνtere' que turba ita acer &aspeia respondi quia se talis sceleris immunem sentirriti nee Dominus eam huius accusere intendebat, sed Pharis,os egis doctor de Iudaeorum principes. Dices,cur ma
bitur ad eos cisti validi simu ς'
ta quia potens prauus ignorat,q Dbin specialiter dicatur: hete Gi g ea quibus,quare Dominus senerali reprehensione in sim sit inuectus Ursecutor
463쪽
Respondit Iesus,3 dixiteis num opus feci, omnes miramini.
occidere eum quaerebant, responder, causam eos nullam interficiendi h bere delironstrans. Est autem aduertendum a tempore illo, quando Dominus paralyticum sanauit, grabatumque tollere Sabbato iussit, Iudaeos Christumi Gifidere decreuisse, ut in eo capite declaratum est , nec cessauit haec ist
rum iniqua, & impia intentio : sed magisac magis in eis augebatur, eratque perpetua memoria huius facti: quamuisquando haec soquebatur Dominus ia sciui annus ab illo facto intercesseriz:rram gestum suit Paschatis tempore , t alii dicunt, Pentecostes; tamen post illud Pascha, aliud est celebratum,
di d ali i dicunt, PentecoHeS; MΠe M , -- -- cuius Ioannes non memini z, & post hocagebatur festum Tabernaculorum, quando haee loquitur Dominus iuramus eraeteres fiat praedicationis; sequenti enina proximo Paschate occisus est Dominus igitur hoc factum nune repetit quia in eorum memoria praesentissimum erasi& propter id mortem iei parabit. Repetit autem, Ut e s contra se in usum, millamque causam i
sim interficiendi habere coram toto Populis demnstrer, suamque ilan emitam seni ficet .. verbis igitur pror sitis caulam, quam occidendi praetexstant proponit: estque sensus; dixi vos inique, & contra legem me occidere..uaerere . hanc vobis iniustitian ostendo, unum opus,J inquit, Feci , Inmmoεparal Vticum sanaui sabbato, N proprer hoc, s Omnes miramini; a id est, serturbati estis de tumestruamini, quassi Sabinum & legem sim transgressiis. D senuentibus ostendit hanc causam non esse iustam.Et attende, Unum,Jin . t robus laci, J quasi diceret non habctis quicquam alnid contra me, nisi h te unum rursus uno opAE tuitati estis omnes:id est, plurimi Admiratio hie non est in bonam partem, sed in mὸlam, quia tumultua tur Sc perta babantur contra Chiistum t exponit recte Chrysostomus hom t.
Pronterea Moyses dedit vobis circuncisionem,non quia ex Moy se est,sed ex patribus, in Sabbato circu Fciditis hominem.
Ευ ricli, 'umento probat se non esse transgretarem legis Mosai eae de dicendo, eo quod homincm sabbato curaueritis suppo- sabbato cui ou s*-nερῆ Moysem dediue Iubus: non enim erat proprium opus legis, ted Pistrum, & prometra ille vors desit eam: di tamen in sabbato, quod Moyses.sς Moisi vostransgrydi putatis, quia secerinariue , q
464쪽
A dit verbis sequentibus; si igitur circumciditis hortunem in sabbato, neeo oclioe sequitur transgfesso legis Mosaicae, quia a Patribus fuit illa circunciis, cur mihi succensetis, quasi ego legem Mosuram sim tran resius, quod ho-
is erim, cum sithoc opus multo maius, quamcircui minem totum saluum fecerim, cum uinocopus multo maius, quamcircui
cisio Et attende,quomodo ad ipsos referatfactum. Vos circunciditis in sil ,hato, non solum quia ipsi circuncidebant, sed quia ipsi declarauerant esseta Sabbato circuncidendum ; nec enim Moy id op E docuit: immb dum sabbatum praecepi nec expressit circuncisionem in eo debere fieri,uideri alicui posset, quaado circundisio exercenda occurrebat sabbato, potius esse transferendamaeae nou sic faciebant, de rectE, praeserebant enim circuncisio nem sabbato,s declarabant non esse tale optu contrarium sabbati obseruarii nae, qua erat opus Patrum.
REcentiorum complures verba, d quia ex Moyse euJed ex patribusdfer qWandam parenthesim& velut 'eri correctionem dicta cessent: ne aliquis est quantam exposito iboc . 'uilla particula, I Propterea,4 ii serat dissicultatem: ta his, qui verba illa,sNon quia ex Moyse ,sta ex patribus,rnponeret, Moyseni non suisse primum rosea xx ectionem quandam dicta cem vos rea sent; quam illis, qui ad vim argumenti
circuncisionis auctorem: non tamen,
illa verba ad argumentum aliquid facere existimaut, pratcipia tamen prio DB elammam sententiae sensum hunc esse pu ribus;varia igiturexponitur. Euthimi - rant. Moyses dedit vobis eircuncisonti enim stipe canem censet, di vulgari - α circunciditis in Sabbato, epropto modo positam, α nihil ad sentantae . rea lMem transgredimini. Patitur aues mhaec responsio maest probanda: non .. haec interpretatio per multas dissiculin enim in sacra seriptura leuiter illa par--i tes,ratione illius dictionis, Propterea,J ticula ponitur, maximE mlueent dec quia tali expositioni aptari non posse vi numero eam quae multum iu orationec cetur,utpaulo inserius explicabituriis valent, sensisque, ac sententias variare circo meo quidE iudicio illi sensum non sistent.Theophylactus superioribus eo assequuntur. Rectius & verius Cyroib. a. & Chrysest. αεῖ. & Euthym
haec verbaad arviment ri pertinere arbitrantur,quamuis non eodem modo exponant: vis enim argumenti in hoc con
sistit,per e lacuncisionem,quae no est pro tria Moysis, sed Patrum, tactam in M, ito,non est imis Mosaicae transfressio, meo neque erit per opus Christi mira-Glent.Theophylactus superitaribus co nectits ut sit sensus ; Omnes miramini, propterea seu propter hoc opus quod is ei: Nam Graecὶ legi potest relati iti ita enim est ae lallia, propter qiuod, quo & unius dictionis, & Gara vim habetide tune sensis est unum opus seci,& omnes miramini propter hoci Mihi Chr
ho. 8. idem videtur sentirent quia codi ces omnes &Latini,&Graeci cum sequεculosum, quod maius est, quam circum tibus connectunt & c unissimE op
eisio: distinguit enim Domnus circunci nunt Doctores,G placet ab hac comuni e sonem a lege Moysi,& Sabbatii ad Moy Iectione diseedere. Tertio itur loco re Fsem, & circuncisionem ad Patres refert; centiora aliqui illud, t Proptereadsicco vis r opus illud Patrum non fit trans nectunt eu sequentibus,ut G sit causet ta, gremo legis Moysi, nee per hoe opus mi gnificatiuum,sed uelut attentionem excirum sintionis, ut in eommentario expo tam sequentiu,ae si dictum essen svnviai stimus,fiat: & ille recth accommodatur opus feci, & omnes miramini propterea particula Propterea)ut ex sequenti an Moyses dedit,Jidest,propterea attedite, . aintatione constabit Si aute illoruexpo diaduertite, quae dicam, sed hi nee eum stiones sequamur, nee particula hane, seqqeatibus, nec cum praecedentibus co nec vim argumeti costare,saeilE intelli nectunt, & necesse est verba aliquod si set, qui attena verba considerauerit. plere,quod jam non est verba exponere,
465쪽
sia miltiplicare,nec talis dictis in scruptura Uisam sic posita reperint r. ar to alij totam sequentem hanc sententia eum superiori conii ngunt: ut sit sensus :Vnum opus feci , & vos miramini, pr pterea Moyses dedit vobiscircuncisi nem, ut circinaciso facta in sabbato la-int,ne vos miremini iec me legis tran rotarem existimetis. violenta est,&noa vera haec expositio: nam nosvit l, ecausa, cur Moyses deditetroincisionem: si dieant,s Propterea nε causam,
euentum, inubrare, quasi ex eo quod
Moyses dedit circuncisione, & fit in se batis id confitiatur; ut probetur Chrissius non esse segis transgressista certὸ vio estinam particula quae euentum indica connectitur cum ipsa re, quae euenit 6 cum emi 'o euentus fiti in B to loco alij particulam ornatus causa po sita assim uvuLatinὶ versi enim vero,
et a sui et hisqrnotat Rabbi David, in se particula s lilial clienJ cui respondet propterea seuGrich aliquadoe
idem significare quod prosect Hrhs D ah maximE quado in principio senestiet
ponitur;ar in toto nouo Testameto talis particula in ea significatione non reperitur. Sexibalis vice particulae tamen,sea attamen hane positam dicunt.Omnes hi
nostret aetatis auctores eo, mouentur mae.
ximh;quia illa verba media, sNon quia ex Movse, sed ex Patribus,J per quanda
parenthesim,& vel ut per eorrecione di a putant,non aute qrad vim argumGti faciant: sed seperius ostendimus maxiis id ad argumenta facere Quare septimo loco Cyrilaidi c. s. omnium optimὶ hane Drticulam exponi neum sequεtibus connectens,& eausae reddendae appositam interpretas,ut sit sensis:Ideircoe .
seu ea de causa dedit vobis Moyses, ei cuncitanε , non quia eratex se, sed quia erarex atribus:& tamε vos in Sabbato Eeircumciditis, quamuis ilix sit Patrum, Sibbatum autem sit Moysis.Ηunc nos iacommentario sensum amplexi sumus, αverissimum legitimumque reputam ω
ricii ncisionem accipit homo in Sabbato, ut non soluatur lex
Moysis, mihi indignamini,quia totum hominem sanum seci in Sabbato r
AI praecedentem sententiam haec pertinent: eoncludit enim ex superlacri sententia argumentum; s si homo accipit circuncisionem I patrum, P sabbato, Sc non hinc sequitur; ut soluatur lex MoysisI praecipientis o
laruanciam sabbati , non debeti mihi succensere, nec me transbessionem labbati iudicare,ss totum hominem sanum feci in sabbato : Imaius enini, opus est haec curatio, quam Patrum circuncisio, & si circuncidentes Sabb to non existimatis vos transgredi legem Moysi prosem nec me debetis i dicare eam esse transgressum. Circuncisione distinguit a lege Moysis,in C quamea sitPatru: ad legem enim Moysis id pertinet,quod ipse primus i Fuit it qualis erat sabbati obseruantia . Quod si quis Iudaeis obiecerit, cire ei nem fiuileinstiturun 1 Deo propterea obseruari debere ab eis etiam in sabbato, obiectio friuola esset; nami etiam Sabbati obseruantia amo erat. si ergo Deus non sibi fuit aduersarius, dum per patres circuncis nerer iis die, de per Morsem S abbati obserrantiam praecepir, quia in exobseruantia non erantprohibita diuina opera, sed humana & seruilia rita snam de opere Christi iudicandum erat, quod non minus , immo magis erae Dei mus,quanaciscuncisio allud autem,quod dicitur, botum ho minem satilium feci,aopponiiciscuncisoni,quae non totum hominem simabat immo si ipsi ista circuncisio considereriir,corpus laedebat, quamuis anima sanaueric
466쪽
vulneri lanando tune adhibebatur,quod etiam opus quod uiri erat,neetoisi corpus sinabat, sed particula quandam, at christus Paralyticum totum sana secit & quantum ad totum corpus, quod morbo gram vexabatur, ut nec in dere ad piscinamlibere valeret, & quantum adam ' quia eum uberauit a peccato,propterea enimdixit illi; Ecce iam sanus factui es,nou an plius peccare. Caetera in annotatione require. ANNOTATIO in diON: id est,tion secunda oram mmisem in ut apud me sit est, & non Malalia CHrysostomus hom. s. illa verb-
ut non soluatur lex Moysi,Jexpo- ditis homine,&-nmt in sens ausali, nemph circunciditis uatis legem Moysi hominem,nelex M sysii soluatur cilicet gis existimatis transgressores eo P cirpraeceptiam circuncisionis:& communi-z hi ne recentiores expositionem sequiantur,sed rectE Cyrillusti .cap. so. ma Ec Euthymisi illud, Torumborum T reiicinnon enim ipsi circuncidebat, sanumisi,J sicut lex Moysi non solueretiit,immo con- sadidictus siliquia&trarium potius fieri videtarum nam car- re sanatus est: na & i S cuneisio non Mataex Moysis, sed Patrur sabbatum autem erat Moysis: sata .mo dictum esse totum hominem lam; filii non circuncidissent Sabbato, di- esse, ne sanitas geendum erat, non circuncidunt, ut non putaretur,sicut circuncisio,non tarensoluatortex Moysi: dum rem dicitur. Chu seliomi improbabilis expositi fCircunciditis ut non soluatur lex Moqi poterant opponere Iudaei circunciliolaes, J indicat esse sensum, ut non seluatur seri sabbato, quia erat pro salute an sabbatum.quod erat singulare institutu inae ,quamuis csi corporis lone et Moysis, non autem Patrum: propterea Christus ergose ipse Cyrillus , censet verba haecisquen- or seciam assetabus coniungenda, ut fit sensus eiron- ciso enim unam partem eiditis homi Gin sabbato, cur igitur naedebat,&vulnera trator vim mihi indignamini, quia totum homilia antegrum hominem saluum feemcura
sinum seci, s ut non seluatur lex Moy- aur illa viri rosio tum it si, id est,succensetis mihi,ut linem Mor opus autem si de sentatis de bato, quasi 1elo il- so exponitiddidi esse respectu me: aius vos mihi indignemini3Mihi istac6mexio non placet,quiaaliquantillum vio cuncmonis lanarent, o lit leni M.
aenis videtur,sed superioribusverba c6 sabbatomedicinam adhibetis raiungenda existimocum Chrysostomo, di alijs,sed nonin eo sense, quem hi do- totumfanaui hominemuc iactores sequuntur, nem' ut illa particu- rum est:tamen I minus n6 .las Vt, 4 emam reddat, sed ut sit nota mentumex medicina, quae adhi batur
eo: fecit Visposita locos Ita vid suasi
dictum esset ire incisionem accipit ho se, quae erat opus quoddam ex suomo in sabbato, ita ut non Aluatur pro- Te seruile, & tamen exercebatur sabba pter eam lex Moysis,scilicet de tibisti to:&in hoc est praecipua is argume obseruantia: inhaeetiam significatione ti: potest etiam nomine circunci bono accipitur superius Ioannes sadaiora nuuit demonIrabitopera, ut vos miro da efficiebaturinem' abscissio, S medimini,id est,ita ut vos miremini, ibi ea- camentum , praecipuum dem est particula Graeca aest etiam cuncisio erat: hoc enim est de quo diem lociis a. rint.I.Quae cogito,secundum tur, Moyses dedit uobis circuncisione;
467쪽
Nolite iudicare secundum laciem,sed rectum iudicium hidicate.
COMMENTAR I V LUCL UDIT Dominus vanam argumenti responsionem, quam Iudaei
adhibere poterat dicentes, Circunciso est Patrum,& a Moyse etiam cofirmata a propterea sabbato cii cuncidimus, nec transgressionem legis existiamamus Patrum auctoritate lassialti: id Dominus per praeoccupatione diluit.
s Nolite iudicare secundum faciem,J id est,in acceptione personarum, taediustum iudicium iudicate: J id eis, considerate opera ipsa, quς sabbato fiunt.
Circunciditur homo ex una parte, ex altera vero homo triginta octo annos
habens in graui infirmitate breui emporis momento ita sanatur, ut grabata valeat per vias portare; quis neget diuinius, mirabilius, .potentius esse hoc opus p si ergo licuit vobis illud in sabbato exercere,cur hoc mihi no licuerit 3 vos ad personas recurritis,scilicet,circumcisio Patrum est, opus hoc tuu est, quem nos multo Patribus inferiorem existimamus: hoc iam est iudicium in personarum acceptione accipere; nam opera sunt,per quae fi t transgressio, si aliqua est,non personae ipse. Adverte illud, secundum faciem,J in Grsco est secundum aspectum, seu visonem. Idem est sensus, Facies enim est, quae via detur, propterea iudicare secundum faciem & visionem, idem est. Exacti rem huius sententiae declarationem in annotatione require.
homil. 48. & Euthymiu . Secu dum iaciem iudicare exponunt. ut idemst,quod iudicium proferre in accepti ne irarsenarum, nempe quando id consideratur in ausa, quod ad causet iustitiam non pertinet. Et haec est legitima expositio, non eat quam recentior si ali
ui adbibent, ut id fit iudieare se nam visionem, seu faciem, id estJuperficialiter, & non re omninb & intimEconsiderarat, de perspecta, sed ad rem praesentem haec non facit, quod ex a ritheto facile colligitur. Alias dicendum fuisset, Nolite iudieare secundum faciem, sed maturE & exactε omnia per vendite; at non se dicitur: ssed iustum iudicium iudicate. J quod verbum princedent declarat intelligendum deper-nnariim aceeytione et huic enim opponitur iussum nidicium. propter ea ut re
EE Cyrillus docer,proprijs verbis lepis
Dominus utitur,ut legis auctoritate I ducat ad tale iustum iudicium. sunt autem verba legis oeuteron. I. Quod i
s un est , iudicate : ita paruum audietis
ut magnum; nee aecipietis euiusque personam . . Praeter ea quia si is esset sensius. euadere poterant Iudaei dicentes, illam circumeisionem esse Patrum,& Moysissat hoe opus sanationis non esse Patrum: propterea Dominus ad iudicium remota sersenarum aeceptione ex lege ipsa diuina exhortatur. In quo autem ista acceptio personarum consistat & quo. Fmodo sit applicanda verbis: adhuc d .elaratione indigeti Chrysost. Cyrillus. Euthym. & Augustin. tract.3o.sic expliaeant, ut sit coparatio inter Moysem, o Christum, sitque sensus: Si vos atra seressione Sabbati liberatis, qui sabba
to circumcidit: me autem condemnatis,
qui Sabbato sanaui, quia Moysem plurimi, me autem nihili facitis, iudicium vestrum in acceptione personarum est. Athete explicatio mihi n6 videtur ve
bis accommodari posse: n6 enim M yses est, qui dictus est circumcidere, sed ipsi circuncidebant Iudaei, quibus cum loquebatur: & ipsi erant, qui selegia
Mosaicae propter circumcisionem transtretares non esse censebant, vestia ch,
Verus igitur sensus hie est, x Moysis praecipit, ut rabbatum seruetur: Patres sin
468쪽
R octauo die ei reum eidendum insantem Deum non praecepisse Sabbato eircumci Dpraecipi ut, quod Sc Moyses confirmauiti sionem fieri debere, praecepit quidems ria uti est, ut dies octauus sit Sab- octauo die puerum circumcidedum, Sabbatum, tunc si circunciso ron fiat, Patrii batum autem accidere saeph octauo die institutio non seruatur: si vero far, lex poterat: cum ergo ex alia parte praece- Moysis violari videtur, in hac ambigui perit Sabbati obseruantiam, S utriusq; tate vos Iudaei declaratis, &recte factu praecepti inus auctor fuerit, proscct; est,esse die octauo circii incidendum, nec erat ambiguum, utrum esset implendu: per hoc si tui legem Moy sis, nec enim at Iudaei diuinain mentem declarantes pus Patrum eredi debet prohibitu suin censuerunt relicto Sabbato debere fieri se a Mose, cur erro creditis opus hoc, circumcisionem, necesse contra Sabbar od multo maius est,esse prohibitum 3 ti obseruantiam . praetulerunt enim Pa- enim dicati , illud erat Patrum , hoc trum inlii tutionem tanquam antiqui tuum est, quem vulgarem hominem exi rem, & maioribus datam,ab eisque o stimamus & reputamus: iam profecto se runam. Clim ergo nunc in Christo B accipitis personam: nam cum agitur de opus nouum, & omnem humanam vid opere ipsis, vos ad personas recurritis, rent superantem virtutem, quod non & cxcellentiam personarum opponitis, nisi diuinum esse poterat: debuerant e- Srelicta ea, quae est operum. Est enim tiam iudicare multo minas hoc esse in huc meum multb perfectius, & potem Sabbato prohibitum: nam ut circumci-tid s. hie est sorsus. Posset una obiectio so a Deo instituta fuit, ita hoc opus' astri, quod circumcisio filii ex diuino diuina virtute processerat: quale illi Pamandato: nam praecepit Deus, ut octauo tres nunquam secerant: illud ergo pret- . die circumcisio fieret: at hoc opus tuum ferre propter Patres fuit maxima rem non est ex diuino praecepto: Vt obie- natum acceptio. Et hic est legitimus, ctionem hane refellamus, sciendum est . ni fallor, sensus totius argumenti.
Dicebant ergo quidam ex Hierosolymae, nonne hic est quem quaerunt interficere ecce palam loquitur, A. nihil ei dicunt.
C c VIDAM de turba ex una parte scientes Iudaeorum maiores quaerere Christum, ut eum ad supplicium traderent ; ex altera vero parte via dentes illum non solum palam, & libere loquentent, sed etiam cosdem principes, quhd eum occidere quaererent iniustitiae accusantem, mirati sunt qua ratione factum sit, .ut cum paulo ante ad mortem inquireretur, nunc liberEloquatur, & reprehensione in eos utatur, seque defendat: S nemo fion solii
in eum manum mittat, sed ne verbo contradicat. Ut enim notat Luthymius,
aderant multi ex his qui eum interficere quaerebant particula L Ergo causam hui us admirationis indicat, ac si dicat quia viderunt, ecaud insunt. Christum liber cloquensem, & arguentem, propterea mirati haec dixeruiit Euam gelista hos non de Galil sis, nec de iis, qui ex locis extra Hierusalem ven rant , sed de Iudaeis ipsis, qui Hierusalemeiabitabant fuisse narrat: ea de causa, ut quomodo scire potuerint Christum ad mortem quaeri, insinuet. Cum enim continud in urbe habitarent, sacile intelligere potuerunt, quod prin- cipes, ta m multo tempore patrare parabant: similiter et iapi,.ut in hoc duriatiam, de incredulitatem Iudaeorum, qui de Iuda eranti, ostenderet, hi enim
469쪽
a omnives maxime inereduli, & insensi contra Christum fuerunt, qui ad fidem u
rum enim tribu secundum carnem Christus futurus erat. ANNOTATIO 19. nondum enim principes de nece Chri-GRaeci codices habent, quidam de sti cum turba aliquid tractauerant: nisi
Hieros lymitis, seu Hierosoly- velit Chrysostomus dicere,eos neci csmitanis, & ita Chrysost. homil. 9. & sensisse, quia Principum de Christo o Euthym. legunt. Latini codices hanent cidendo pro situm,approbant, sicut is de Hierosis lymis, parum hoc reseri: ide lent homines de vulεo probare, aut i e- enim est omninbsensus. Chrysost. hos probare suis priuati nudieijs, iacta Prinreputat suisse de numero eorum , qui in eapum: hoc est probabile: tamen ipsi Christi necem principibus conseni erat: non erant, qui quaerebant Christum in proptereaque Euauget illam mentione terficere. Hinc patet verba illa, s Dae- tecisse Hierosolymitarum, ut eos mise- monium habes quis te quaerit interficerabiliores fuisse caeteris significaret. Sed re λδ non fuisse omnium de turba, sed ias non video,qua ratione id probetur: cum multorum simplicium , 'ui tale facinus -ῖ enim essent de turba,quamuis denume- ignorabant: nisi sorte dicamus eos sesero eorum,qui increduli erant, non vide- uisse, & dissimulare voluisse: hete enim
tur quomodo neci Christi co senserint: omnia probabiliter dici possitnt.
Nunquid vere cognoverunt principes, quia hic est
COMMENT . ARIUS. M M v N E est omnibus insoliti, te insperati euentus, causam inqui-rse; hoc turbae accidit nunc videre, nempe Christum paulo ante dilia' stentet ad necem quaesitum, dc contra quem adeo Principes conspirauerant , ut nemo ἡ turba libere de eo loqui ausus esset: modo libere loqui, S in ipso umet principes inuehi, neminemque illorum vel verbo se opponere ausum e , sC mutarionis ergo insolitae & insperatae cauum inquirunt. Erat autem vera hu- ius causa diuinitatis Christi virtus, ac potentia, qua aduersarios ita reprim bal,quando ei placitum erat,vt obmutescere eos taceret: sed isti hanc non cognoscentes, nec inuenientes, causam sibi aliam excogitant. Γ Nunquid, I inquiunt λ C nouerunt iam Principes, J hunc esse Christum, deposueruntq;
odium conceptum, quo eum prius non cognoscentes prosequebantur λ Pe pende duo in his verbis, unum est, quanta fueri rabies Principu coi.tra Christum, & quanta ipsius Christi virtus, qua eos repressit, ut isti Iudaei huiu2ffectus talem excogitauerint causam: ac ii dicerent, maxima diligentia , Nrabie iste ad necem ouaerebatur; lx nunc tant libere loquitur,l2 reprehendit, aduersariis obmutescentibus, cuius causa alia profecto esse non videtur: nisi quia nouerunt lain hunc esse verum Meltam, de Christum. Et addunt i 'dad uerbi a s vere, J ut insinuent eos tractasse, & in controuersiain vertisse , an esset Christus ad iam veritatem resolutam nouisse, & auecutra esse. Ait
rum est,ittas de turba, quia hoc proserebant,deceptos valde fuisse: putabant enim Principes odio habere Christum, & ipsum ad necem quaerere et ' veri christi, quia nempe se Christum iaciebat , cum non esset: si autem relus talis
Duilet, utique rectam causam sibi proposuissennsi enim iam nouerant
470쪽
esse Ch istum, sequebariir prosectb ut odium deponerent, te adaeem non Pquaererent, sed potius ipli se submitterent. At non hunc relum Principes habebant, fingebant quidem, ut turbas deciperent; sed aliter se res habebat; maximὸ enim persequebantur eum quia nouerant esse Christum, quod D minus Matth. x r. illa insigni parabola doeuit. Hic est haeres, venite occidamus eum, qua de re cap. Ii .inserius exactius tractabimus, haec ad sensum horum ver rum explanandum satis sint.
sed hunc scimus unde sit, Christus autem, cum venerit
IN CR EDULITAs, & malitia istorum non sinit eos in hae causa inuεra quiescere, & permanere. Effectus mirus, quem experiebantur, hane cautim indicare viciebatur; at incredulitas & odium contra Clitisium repellit,&contra inuentam causam obiectionem inuenit. Christus cum venerit, nemo scit unde sit;scimus autem unde ille sit,J ergo iste Christus esse non po test. lam rem eo perductam esse satentur, ut si nelcirent,viae ille esset, Christum esse reciperent, de consentirent, Ignorantiam miseri homines ad Chri- stum recipiendum quaerunt. Nescire oportet, inquiunt, unde sit ut verus sit Christus. Magnam confessionem veritatis vis elicuit ab illismihil enim cometra vitam & mores: nihil contra doctrinam opponunt, quia omnia Christo conueniebant: nihil in illo inuenerant,quod Christum dedeceret, hoc soldni inuenerunt: quia sciunt, unde sit: si nescirent, omnia recte se haberent. A tende hac obiectione eos inuentam causam repulisse: nempe quod principes Christum agnouerint,ac si dicerent: cum hic no sit Christus, quia scimus v de sit, non est verisimile, causam hanc, quam excogitauimus, veram esse et nempe nouisse verὰ principe hunc esse Christum. Isti scire se,unde sit Chr eus,dicunt, quid ex quibus parentibus sit ortus At progeniem eius scire O pultant, sicuti in c. s. dictum est, None hic est Filius Ioseph, cuius nos no uimus Patrem, & matrem p Particula enim sUnde, I non locum, sed origine
significat. Existimabant autem neminem, quando Christus veniret, cognit rum eius parentes, sed repente ignotis progenitoribus mundo appariturum.
de hoc sibi salsb persuaserint, incertum csti sorsan ex locis scriptura: male intellectis; quale est illud Isai. Generationem eius, quis enarrabit d Michae. s. Egressiones eius a diebus aeternitatis. sciebant quidem venturum de progenie David, & de loco Bethlehem: tamen in particulari ex quibus paventibus, ignoratum iri credebant. Neς est contra, hoc quod Ioan. s. dicut, Hunc nescimus, unde sita horum verborum etiam alius eis sensus, nempe nescimus, an a Deo missus si nec eit coiitradictio quamuis Chrysost.hom. s. eos fibi contradicere existimauerit, tanquam surore ebrio,, & insanos . Adde
verba illa esse Pharisaeorum hse autem vulgi imperiti, de scripturaru ignari. .
Clamabat ergo Iesus in templo docens, ct dicens
NON sine magna causa Christus clamat, cum enim videret illos omnia . quae Christus iacturus erat de ipso confiteri, hoc uno autem impediri, quia scireat proric a clamat, quasi victoriam ex eis reportans: