장음표시 사용
491쪽
B adiunxit . si puellam virginem despon- etiam reserebant, Ita etiam Iudams o, Dderit vir & inueneri ream aliquis in ei- seruasse, & ex traditione legem interis
uitate, & concubuerit cum ea, educes v- pretatos esse, pater ex Daniele cap. I 3. Dum cane ad portam ei uitatis illius, & ubi Susanna tanquam adulter lapida lapidibus obruentur. propterea Iudae, da educebatur ..hoc etiam, mortis. genus, ad adulterami
Hbc autem dicebant tentantes eum, ut possent accusare eum. . C G M M E N T A R I v S . PN X E R A N T discendi gratia se interrogare, & sententiam eius pet
re, at non sic erantentandi enim gratia veniebant, sperantes aliquid diaz etiarum suod rigorem legis temperarer, unde accusare tanquam transgresso Arem possent. id autem his persuaseri , ut aliquid tale responsurum Do minum sperarent , in praecedenti conamentario diximus: mempe quia iam in R' his quae ad sanitates homin uni procurandas, & exercendas pertinebant eum legem Sabbati deesarasse viderant, eum nouam adferre doctrinam, la
uerant , sperabant aliquid etiam noui in hoc casu . ubi dαvita adulterae ac batur j tiuum de tacturum ANNOTATIO Foe, quia iam nouerant legem etiam in)A Vgust. 33.WEuthymius hos aliis casibus temperasse, & ijs maximE,
dicunt ad tentandum eo essem quae ad sanitatem & salutem pertinent mulina ia: tos quia Christum multum miserico humanam, & simul quia nouam doctri-ὸ naic dem.&clementem sciebant, inde hule . nam adserebat, & se Christum praedia adultera parcitumni cogitabant: quae cabati Greg. lib. r. Mbral. cap. 6. dicit causa non videtur probabilis, sela enim eos tentasse, ut aut immansuetudinis , si misericordia, εἰ compassio, non eos in- damnaret, aut inius littet,si dimitteret,arduxisset ad tentandimi, quia sciebantes guerent. sed non video, qua ratione hoc se etiam iustum , & nihil responstrum, accommodari possit. isti enim tentabat, eontra iustitiam, sicut& modo,quamuis ut accusarent contra legem, & ut legis C homo sit misericors, si verὶ misericors, trans etarem; morti traderent, at im- est, non committet, quod iniustum est, mansuetudo haec non erat tale crimen ,, misericordia enim cum iustitia simules immb, nec erat immansitetudo censet sedebet; nec a misericorde & Elemente, da, si legem seruandam respondisset. iniustitia expectanda est . Adde hos Non erro hoc isti intendere videbatur . .
Christo non postulasse iudicium, ut par Ambrotius Epist s 8. & r6. dicit tentas
ceret aut damaret,sed quid sentitet cir se, ut si abselueret,propositum sili muta- ea hanc legis obseruantiam. potius expe rei aduentus. sed eadem ratione ista rectabant aliquid, quod lagis rigorem,aut sponsio non videtur locum habere, po- obseruantiam temperatei,dicturum: &. tius ergo dicendum est. vii exposiimus . .
Mus autem inclinans se deorsum Z digito scribebat in terram . .
C O M M' E N π A R I U s. . O MIN V S non verbis sed facto ipso eos non rei' legis, nee ad intera in rogandunt, nec ad iudicium legison adulteram exequendia motos esse,
492쪽
A respondet. dum enim. sInclinans se digito scribebat in terra, illosi legis esse transgressores, i& cor eorum a Deo recesti se significat, alludens ad illud Hier. 17. Recedentes a te in terra scribentur : hoc ergo facitim idem est, ac si verbis di xisset, Vos accusatis mulierem deprehensam in adulterio,qui pro- sectb maiora scelera commisitis: vos zelum legis & Dei praetexitis qui gra- uius contra legem & Deum, quam haec mulier, peccatis. Cum autem factum non intelligerent, verbis postea expressit, ut flatim sequitur. Caetera ex ai . notatione require.
Cur Domunus scrib re voluerit.
CV R Dominus scripserit, & quid
scripserit, vari E explicant metores. Quantum igitur ad primum, nem-μ causam cur scripserit.August. lib. . de
consen. Euang. cap. io. tres adsert cau
sas. Prima eii, ut lignificaret illos in terra scribendos, non in coelo, sicut discipulis dixerat Lucae II. Nomina voisa scripta sunt in coelis. secunda,ut ostenderet, se in terra miracula sacere, quia cum Deus esset, se humiliavit, ut homo fieret: miracula enim quaeda signa sunt, quae in terra sunt. Tertia, ut indicaretiam adesse tempus, ut in terra, quae si ctum daret,non in lapide sterili sicut ante, lex eius conscriberetur. Hanc causam dat tract. 33. adiungens e tiam signia ficare voluit se se eundem illum esse, qui legem digito scripserat in tabulis, noni sic nouam laesi autem lac nouam serpibendam,sed in terra fructi sera. Hae sunt causae ex August. Ambrosius Epist. 76. ad Studisi, duas adfert causas: prior est,fScribebat,Jinquit, D in terra disito, quo scripserat le-
em. peccatores in terra scribuntur, i i in coelo. His verbis Ambrosius indicat causam, cur scripserit, ut eos nempe peccatores & transgressores significaret. Simile indicat causam in Epiis. 1 8. Altera causa est, scripsitiinquit, ut gemino testamento Iudaeos scias ei se damnatos. Euthym. dicit scripsisse, ut se nolle attendere indicaret,ianquam qui e rum cognosceret maesinationem, dicitque eos, qui indigna & importuna ros tibus respondere nolunt, sistitos esse scribere in terra. Haec Euthymius, sed hanc consuetudinem nulli bi me legere memini. Aliqui nostri sigculi scriptores Dominum seripsisse dicqnt, ut ad se iudiciu hoc non peruacre moestraret , sed non
quid ita. video,cur hoe scriptura tali fieri de irset. Alii quia verecundabatur ex adulterae praeientia, sed haec non est probanda, nam solus postea cum ea locutus est,&eam abibluit, nec cum peccatoribus conuersari, ut eos lucraretur, dedigna tus est Christus, qui etiam pallius eii pedes suos a muliere peccatrice ungi. Mihi ea causa videtur,quam explicui
in commentario, nempe,ut eos esse legis
transgressores indicaret,alludens ad i cum Hieremiae, & simul eos, non Dein si ante oculos habere, sed terrena, & pr priam sequi voluntatem, ac si diceret, quae terrena sunt, cogitatis, nec Deum ante oculos in vestris iudicias, & operibus habetis, quamuis id fingatis,& pro texatis. haec est causa scribendi. Sed quid scripserit, Doctores variE pietitia ut
exponunt. Hier. lib. 2. coni. Pelagia: ha is Dorula
bet haec verba. Accusabant scribae, α Phari saei iuxta legem adulteram lapidare cupientes, at IIesiis inclinans se digito scribebat in terra, J eorum videlicet, Fqui accusabant, omnia peccata mortalia: secundum quod scriptum est in propheta, Recedentes a te in terra scribentur. haec Hieronymus quibus etiam verbis, nostra expositio, de causa cur
scripserit, insinuatur Ambros epist 16. quid, inquit,seribebar, nisi illud propheticum Hier. 22. Terra terra scribe hos viros abdicatos, quod de Iechonia lectum est'. In epist. autem 9. etiam alia scripssse narrat, nempe sit lucam, quae in oculo fratris tui est, vides, trabem ver b, quae in oculo tuo est, non vides.
Nihil tame certi,quid scripserit, statui potest. Litteras scripsisse etiam significantes, probabile est, & quae ad eorum
arguenda peccata pertinebant: aut se tentiam aliquam, quae contra peccat
res esset. Huic saliut, quod in aliquibus textatas
493쪽
A textibus Graecis habetur, hoc Digito scribebat in terra, id est, non fingens,quia vere scribebat & significabat aliqua. QSidquid de hoc sit , id certe negari nou poteit, nenaph illos nopropter ea, quae icripta erant, aufugi D
se, sed propter verbum dictam eis:nam DEuangelistas tibi unxit, sAudientes hete unus post alium abijLJquod probat, non
propter scripturam, quae non auditur, sed propter verbum recessisse.
Cum ergo perseuerarent interrogantes eum, erexit se, Adixit eis, qui sinet peccato est vestrum, primus' in illam lapidem mittat. COMMENTARIVS.
A CTVM Christi non intelligentes,&studio tentandi soliciti interro P gare perseuerabant, at Dominus factum suuin verbis exprimit,& ita prudenter respondet, ut de legem non offendat,& potentiam quam supra legem habebat, mulierem absoluendo exerceat. Si enim diceret absoluendam,co
tra legem illis visus esset agere: si diceret damnandam, nihil supra hominem se habere significaret: virumque igitur sapienter coniunxit, sint, J inquit,s eli vestruin sine peccato : lapidem primus in eam mittat. J Non vetat expresse mittere lapidem, Mideo non habent aduersarij quod accusent sed eum, qui sine peccato est, incipere iubet, bc nemo audet lapidare. Absolutitur mulier, de lex non laeditur Moysis.
GRegorius lib. I. Moral. cap. 6. εζAug. tract.33. ad mansuetudinem C reserunt hoc 3c clementiam quam v luit seruare , mihi magis ad lensum accedere videtur, ut ad potentiam reseramus :.voluit enim se supra legem esse
stendere: nam liberare adulteram a legis poena, miser icordiae quidem eis, sed plus habet potestatis illud, s sine peccat J G. aecE vitu est nome nati tinti Sine peccato, sicut celii et Hier. inia' tib i. contra Pelagia. seu a peccato immunis. quod du pliciter antelligitur, aut qui sine peccato nunc est,aut qui ita, pu- rus eii, ut nequeat peccare. de haec ei propria significatio apud Graecos quasi Latine impeccabilis, & qui peccatis n6 est obnoxius. Et sic Hier. videtur e ponere, di Euthrmius . tamen hoc loco existimo priori modo simi. volebat nim Dominus eos confundere, qui cum sceleribus & iniquitatibus pleni essent, saeclum legis contra foeminam unius peccati causa praetexebant: indecens enim est, ut legis transgressor iudicet alium
transgressorem, maxime leuiorem, esse autem obnoxiu peccato dummodo me rus homo sit. non habet hanc indece tiam & incongruitatem. iusti edim omnes obnoxii sunt peccato. Inuenitur etiam apud Graecos hoc nomen in ea tasignificatione, ut fignificet pura, & qui
de praesenti peccata non habet: si enim in ea significatione sumeretur , ut significaret impeccabilem, nemo.hominum iuste alium iudicaret.
quod Dominus his verbis significare noluit.
494쪽
Et iterum se inclinans ,scribebatin terram. C OMMENTARIVS.
DAT verecundiae,&confusioni locum,ut accussatores abeundi spatii habeant, dum unusquisque propriam respicit conficientiam. Hae enim de causa iterum seinclinat via oratHieronymus libo .contra Pelagianos, di August. ita. 33. Probabile est etiam in D essesecundo, ut causam, quam supra in commentario attulimus, Merbis iam expositam Iiaris ob id praeceptamconfirmaret .
Audientes autem haec unus post unum exibant incipientes α a senioribus, A remansit solus Iesus, Ec
a mulieris medio stans .HIsCE auditis verbis recesserunt linguli incisentes a senioribus sim
ad ultimos, nec unusetemansit praeter Dominum:& milierem in medio stantem, ubi prius posita erat. In nonnullis Graecis codicibus habetur s Redarguti a conscientia propria. J Hanc fugam non verbum tantiam exisrius,sed virtus diuina Christi insorum excitans conscientias timorem, ae pudorem incutiens, operata est.Ambrosius epist. 1 8 .cur senioresprius exi rint causam exponit. Vel quod ipsi, inquit,plura haberent crimina,qui diu vixerant: vel quia priores vim intellexerunt sententis,quasi prudentiores,de .coeperunt suapeccata deflere, qui alieni criminis venerantaccusatores.
aerigens autem se Iesus dixit ei: mulier ubi sunt, qui te accus
Bant2nemo te condemnauit PRECEDENTIBUS accusatoribus; erist se Do nus Edpetitam
quia ignoret, sed ut modum, quo eam lil eram pronunciet, ostendat. Liberatur enim non quia non peccauerat, sed quia accusator deerat,ut re annotauit Ambrosius epist. s. ut nullam inde Iudaeis accusandi Christum hyberent occasionem;imnab in eos potius accusatio posset retorqueri, qui priores liberam dimiserant. Dicit ergo, subi sunt qin teaccusabamλ J idest ecce
nemo te accusat, nemo te condemnat.
Quae dixit,nemo Domine: dixit autem Iesus,nec ego te conderi nabo, vade, A iam amplius noli peccare.
RESPONDENTE naudiere meminem adesse accusatorern, meminem qui damnet: dicit Dominus prudenter, I Nec ego te condemnabo,J nodicit ego te absolvo,ne illi contra legem fecisse arguere possent : sed rem eandem alijs exprimit verbis, s Nec ego te condemnabo, J non ut illi, qui propria remordente conscientia, iudicium ferre non sustinuerunt sed diuina
495쪽
Id n a misericordiae& simul potentia, quam lapra legem exer nee legis DMosaicae praeceptis istis est ori At ne haec indulsentia tibi sit licentia pescandi, vade quidem libera a poena, sed deinceps a peccato abstine, & poe
nam mortis in vitae tuae emendationem , mea potestate commuto, Diana dicit
s Noli, J volun ollius arbitrium indieat. Adverte quamuis Christus his usus si verbis, s Nec ego te condemnabo, I tamen vere ab luit,& id indi- eauit dicens, s Vade, I quod diuina potestate fecit; non enim liberum eraeiudaeis dispensare in poenis, a lege Moysis statutis. Dominus autem dispe
sit: at ne occasionem arriment Iudaei accusindi,ex verbis: propterea sic t cutus est,ut simul absolueret,& nullam accusandi daret occasonem:oste'dstetq; suam potentia, & nihil inde contra legem dicere videretur. 1 o serim ii. de Passione Domini. Volens, inquit,per omnia demonstrare, non veni se ut iudicet, sed ut salvet mundum, dixit, s Nec ego te condemnabo.
Ite tam ergo locutus est eis Iesus dicens,ego sum lux mundi
D AE O R V M tentatione peram Dominus doctrinam suam persequita turparticula autem I Ergo Icausam &illationem indicat, nimirum cum post miram illam doctrinam, si quis sitit veniat ad me, quam die praecedenti docuerat, & turbas ita commouerat, ut alii Prophetam, alii Christum esse proclamauerint: Pharisaei autem, & scribae & principes sacerdotum id negauerint, dicentes esse Galilaeum,nec a Galilaea Prophetam surgere: propterea in hac varietate, didissension quis sit, aperte docet, dicens, s Ego sum lux mundi,J non Iudaeae, non Galilaeae, non Palestinae, sed mundi totius. quibus verbis inificat omnes, quotquot ipsim non confitentur, esse in errore, de ignorantia doctrinam autem suam veram esse hicem Dei. In capite primolianc exposuimus sententiam ibi, s Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem,J erat Christus & est, ut Deus,lux: tamen hoc in loco de se,ut in ea ne, est loquitur ; in quam do strina sua mundum illuminaturus, venit: Iux t men mundi non esset in carne, nisi Deus esset in seipso.
tui sequiturme hon ambulat in tenebris , sed habebit
lumen vitae. OCTOREM se ostendit dicens s Ego sum lux mundi ,3 nune&ad doctrinam exhortatur, I Qui sequitur, inquita sine, non ambulat in
tenebris: θ& seus iam proponit, quo allicit. silabebit lumen vitae. sensus igitur est : qui me non sequuntur, in tenebris ambulant, nescientes ate nae vita viam, quia alia non est lux praeter me, solus is, qui me sequitur a besat in luce, di lumen habet vitae, quo cognotat via quae ad aeternam conducis vitam. Ignorantia Christi tenebrae sunt mortis,quia in aeternam mortis damnationem conducunt, ipsius cognitio,&fides,&sequela ad vitam Ierducit meream. Dum enim dicit, Qui sequitur me non ambulat in ten risu insnuat omnes no sequentes in tenebris ambulare . quantacunq; enim homo bona moralia operetur, si deae lumen fidei in tenebris ambulat, qui autem sequitur Christum bene operando in fide, in lumine ambulat, di invia
est aternae rit , Cyprianus lib. deaeso,& liuo Fexponens vecta mira, qui
496쪽
A qui me semitus fuerit, nohambulabit in tenebris sed habebit limem itis. se inquitur autem Christum, qui praeceptis eiust per magisterii eius viam graditur, qui vestigia eius, atque itinera sectitur, qui id, quod Chrissus,& secit, & docuit, imitatur. haec Cyprianus. It ..t I
Dixerunt ergo ei Pharisaei, tu de te ipso testimonium perhibes
te stimonium tuum non est verum v L T A signa secerat Dominus apud Iudaeos: scripturae enim testim IVA niis eos conuicerat in seipsis illi diuinam experiebantur vlatutem: da
omnes suos contra illum conatus irritos, vanosque effectos cernebant: miniastros proprios testimonium reddentes intrepide, numquam sic Iocutum esse
hominem, audierant: se in adulterae iudicio omni tib confusos, & conuictos no*ς rant:& ta men impudenter obiiciunt , Tu de teipso testimonium perhi-B bes, T ideo sTestimonium tuum non est verum,J id est,idoneum ad veritate a confirmandam, quasi paralyticus ille natura inumbiliri, non fuerit testimo nium eficax diuinitatis Christi probandae. Tanta erat horum nequiti ut in nredia luce cscutirent, Illa particula L Ergo, d indicat propter verba illa si periora hos ista dixisse: quia nempe se mundi lucem esse praedicabat, propterea Pharisaei haec obiiciunt. Hi erant, qui religionis obseruantiam profit tantur: ideo ipsi religionem relantes, haec dicunt. .
Respondit Iesus, 3e dixit eis, & si ego testimonium perhibeo de
me ipso, verum est testimonium meum, quia scio unde tveni, δέ quo vado, vos autem nescitis unde venio, quo vado. HUIC obiectioni respondet Dominus duo. Alterum est,o moni lacts
contrariopponit Et si ego, J inquit stestimonium perhibeo de ipso, verum ςst testimonium meum,J id est quamuis verum sit me testimonia
perhibere de me ipso amen verum intestimonium meum.1lterum uti pi batio huius assertionis probat enim testimonium suum verum elle, & pro tio haec est, s Quia ego scio unde veni, de quo vado,J id est ego testimoniuperhibeo ex scientia, non ex ignorantia, non ex opinione, nec ex audi luxerta,& experta loquor ,:Attende haec verba s scio unde veni, & quo vado, Iidem fgnificare, ac si dicerei: principium, & rationem mei aduentus scio,&ruia haec scio, propterea dico me lucem esse mundi. Scio enim me esse Deilium, qui carnem sumpsi, vzhominibus viam salutis facerem eos' doceres enim talis non essem, non lux mundi essem, at sum talis Oia scio me is
lem propterea testificor, & verum est meum testimonium quia ex scienti loquor: at vos nescitis hae,nec quis sum,. nec mei aduentus institutum & r tionem, propterea meum non accipitis testimonium. verba hae similia lime illis, Spiritus ubi vult pirat, Sc vocem eius audis, tamen nescis vitae venit,
aut quo vadit, id est, spiritum ignoras, de operum suoruminstitutu,na & ra tionem nescis. Modus unim locutionis est, quo sgnificat sed dire quis ipse sit, re sui adventua rationcm; illos autem viniarim ignorareati de testimoniu- dici
497쪽
verum dupliciter, ob modo quantum ad veritatem rei, quia ita est ut Ddissuta altero modo,quantum ad qualitatem, ut sit idoneum,&dirnum fide: Testima. omne quod verum est , idoneum est Christus istitur dicit
testimonium suum esse verum, quantum id utrumque ex parte sua, quia ex
scientia est, de quia filius Dei est omni dignus fide: tamen defectus est ex par-
te eorum, quia nesciunt unde veniat, aut quo vadat: &ea de causa non admittunt eius testimonium: quia de se testificanti non credunt, nisi adsint ismmonia: propterea qrgo Dominus persequitur probare, &adferre testia
.Vos secunddm carnem iudicatis, ego non iudico quemquam si ego iudico, iudicium meum verum est. J
G T r R probare suum testimonium esse verum,& idoneum;
iudicati si id est secundum sensus, & ea, quae apparent exterius: e x his enim E exterioribus homo sumit argumentum diiudicium,quod discernit unum ab altero: & quis sit unusquisque dignoscit. 1 .Reg. is. Non iuxta intuitum homnis ego audico: homo enim videt ea quae apparent Dominiis autem intum ntur cor. Ira. II. Non secundum visionem oculorum iudicabit: neque secum dum auditum aurium arguet. haec hominis sunt, & hoc est secundum carnem
iudicare. Vos igitur secundum carnem iudicatis suppledum est, ideo vestia rimonium no semper est verum nec idoneum: ob id etiam non accipitis te si motuum unius: at egonon iudico,nec ista iudicia exercere veni,sed homunes saluare, & a peccato liberare quod si iudico, nempe, dum me ipsum profero testii nonium, me esse Christum,& lucem mundi,meum testimonium est verum, & idoneum: non ut vestrum, quia non carnaliter iudico, sed secum dum naturam diuinam, in qua solus non sum, sed ego,ec Pater. Haec ad ver-c sequentia peninent,hic tamen est sensus.
Chrysestomus homil. T. 1 i . t Non hi dico quenquam, I e
porrunt,& connectunt multo aliter,nempe o non damno ullum, quia non veni iudicare mnndum: & connexio h cost: vos carnaliter, & crasib modo iudieatis ecundum ea 'ue sensibus appareti, quia poterant dicere Iudaei, cuderro non arguis nos, & damnas, quod fieti diremii,3 huic tacitae obiectioni respodet, quia non iudicare,nee damnare nucveni. Sed dura est expositio,& connexio: non enim tacitae obiectioni respondendum est, nis sit probabilis,& verim milis: at improbabitu er x Iudaeos id
ψbiicere voluisse, cur nos non damnas pca nihil tale colitari pl. Adde quod non vitio dat, quod secutaria conem iudi-eent,sed disserentiam ponit inter hominum iudicium,& suum. illi enita secun- dum sensitum cornitionem iudicam, eo cognitionis originem a sensibus' si me tes, at ipse non fie, sed secundum diuina Fnaturam , & cognitionem nee iudicium hoc siimitur pro damnatione, sed gen raliter pro iudicio etiam discretionis rq ub unum, ab alii discernimus, &, nabonum, alium non talem iudicamus, siue benE,sue mala, siue rationabiliter, siue temerhid fiat Hismana erso iudicia secundum carnem sunt, quia ex sensibus sumuntur, tanquam ex origine, & loquimur de iudiciis practicis quae circa res
humanas, & per nas funt:Chrissus a tem dicitur neminem iudicare, quia dis venit, 't in homines hete iudieia sic se & unum ab alid discerneret, & quis este decliuaret: omnes erim erant pec catores
498쪽
A eatores, venit autem, ut omnes -- fvos seeundis orarem miliatisamn d ret: ipsi se disceriant, dum iu salutem aci iungit superioribus , dc interpretaturcipiunt, hi repellunt. sic: Vos non aliam in me naturam,& nai sensus igitur Ecconnexio accommo- tiuira m cognoscitis, quam qui secu datior est, ut in commentario diximus, dum earnem est, ideo nescitis unde v Vos iudicatis secundum carnem, at ego nio,aut quo vado: & iuxta hane evo non iudico homines, nec personas:quia tionem p .mus quae sequuntur ne i non veni, ad hoc,quia si meipsum iudi- terpretari: ego non veni iudicare vos, eo, testimonilim praebendo me esse, lu- neque iudico, tamen si iudicare meum cem, id non secundum carnem iudicos iudicium esset verum, & idoneum: non sed secundum diuinam naturam, & meu ut vestrum. non est improbabilis interest testimonium verum, & omni digna pretatio hic, accommodatior tamen visde. Tertullianus lib. de Trinitialiud detur quam adhibui in commentario.
Quia solus non sum, sed ego, A qui misit me , Pater.
RATIONEM & causam, clar eius iudicium sit verum exponit. quando iudico, non est unius iudicium, sed duorum, nempe patris, de
meum:&etiam secundum vestram legem duorum testimonium verum est. Hoc dicit Dominus propter Iudaeos, ut ex lege conuincat etiam suum testia monium verum, & idoneum esse. Deinde,ut ostendat se esse Deum,eiusdem substantiae cum Patre, ae si diceret meum testimonium verum est, quia secutidum naturam iudico, in qua ego, & Pater unum stimus. Rursus, ut ostendat se patris habere testimonium. Denique, ut occasionem accipiat de sua diuia . nitate testandi, dum meminit patris. Tamen vis rationis, & probationis in se haec est. Iudicium meum verum est: quia secundum naturam iudico diui nam: in hac autem non solus sum, sed simul pater: & ia hoc etiam verum idoneum est testimonium, cum sit duorum.
Et in lege vestra scriptum est, quia duorum hominum testimo: nium verum est: ego sum, qui testimonium perhibeo de me ipso testimonium perhibet de me, qui misit me, Pater.
CO NFIRMAT propter illos sententiam testimonio scripturae Dein
i . de is: In ore duorum,vel trium,stet omne verbum, Ecce duo sumus
ego & Pater, & tam ego quam Pater, de meipso testimonium perhibemus obiiciet laquis, illud iniit. intelligitur de duobus testibus, non computat eos de quo redditur testimonium,Si enim ego testor rem aliqua de me, mihi necesse est duos alios adferre testes. Respondeo ita esse, propterea intelligo da sunt ista sic. Christus enim erat & homo,& Deus,ratione diuinitatis, per opera ipsus diuinitatis propria reddebat testimonium de se homine rotando sub illa humnitate Deum latere, si enim opera sola humana fecis tunc no computaretur in testimonium,& hac ratione dimim est cap. s . Si testim
nium perhibeo de meipso.testimotuum meu ma est verum id est,si ut homo
499쪽
A solus &hunianis operibus de me testor,testimonium meum idoneum no est, Dat quia operibus aliis diuinis testabatur de se, ideo in testem computatur, noquod duae sint persons una enim est in duplici natura, sed quod de se homine ipsemet,ut Deus,testificetur: & hoc est,quod nunc dicit, unde Tertia. lib. de Trinit. hoc verbum, Nestimonium meum verum est, I Christo tribuit rati ne diuinitatis,quia igitur,ut Deus loquebatur dicit, In lege vestra scriptum est, I quod ut magis innotescat, sit exemplum: si qui s aliquid a si met de se, nec alio probet, quam auctoritate dicentis, de se testimonium perhibet, aequando ratione,&argumento utitur, iam ipsa ratio in testimonium computatur, ec sui met dicti testimonium per rationem probat, multo ergo magis per naturam diuinam reddebat Christus testimonium de se homine, quod iaeo lateret Deus. Hic locus cotta Sabellium personarum distinctione conuincit. Caetera ex c. s .require,ubi de hoc testimonio,& quomodo Pater testificatus fuerit,egimus,ubi Ambroslib. s.de fide c. s.allegauimus haec verba exponentem de Christo, ratione diuinitatis de se testimonium perhibentis.
v Dicebant ergo ei, ubi est Pa ter tuuse
Ficti & malitiosa interrogatio haec est, sciebant enim eum Deum appellare Patrem, iam enim Ioan. s .audierant,& propterea interficere studebat, uia Patrem suum dicebat Deum, aequalem seipsi faciens. Vt igitur iterum id ipsum exprimat, se fingunt carnaliter, & sensualiter haec omnia intelligere, quasi patrem aliquem carnalem allegaret, qui simul cum eo testimonium perhiberet,ideo ubi sit petunt,quasi iptum audire vellent,sicut quando osco non credentes,natum esse sine visu,patrem eius adduci ad se secerunt. Pet ne ergo, subi est Pater tu 3Jilla particulasErgo, dindicat sequelam, quasi dic ret, quia non se solum, sed simus patrem suum secum testimonium de se perhibere asseruit, propterea petunt,ubi sit Pater eius: testimonium ipsius audire velle fingento,ut hac occasione ad expressesn confessionem inducant.
Respondit Iesus, neque me scitis, neque Patrem meum: si me sci retis,forsitan,& patrem meum sciretis.
DRudenter respondet Dominus:suam enim diuinitatem, Sc verum patrem C I. indicat veritatemq; rei sic aperit,ut omnes intelligant, de tame ex verbis scalumniandi occasione nemo possit accipere: s Neq; J inquit, sine scitis,neq;
Patrem meum. J sensus est, oportebat vos prius scire me, ut me agnito Patroni eu,quem mei teste vobis obtuli, nosse possetis,at vos nescitis me, nec ergo scitis patrem meum. unde non est,cur interrogetis ubi est pater,non enim euagnosceti nisi prius me noscatis. Attende, cum dicit,sNeq; mescitis, taliam se naturam habere ab ea, quam illi soris videbant & sciebant, fatetur: quam ipsi nesciebant,non videres nec credentes eum esse Deum, dum autem dicit, meque Patrem meum,J significat se secundum hanc natui am,quam nesci bant,&non credebant,habere patrem: cum ergo nescirent eum esse Deu,nesnebant etiam patre eius Non contentus est negativa locutione, sed usus estis titia, s si me sciretis, Se Patrem meum utique sciretis, a id est, si me quis sim sciretis credendo, utique me eue Dei Filium, de me Deum habere
500쪽
a Patrem crederetis: neque opus esset vobis interrogare, ubi est pater treus Ime enim agnito Pater timul agnoscitur. Aduerte illud I Forsito, I non esse dubitantis, sed dictio est assirmativa, aut orationis expletio, ut supra a
Haec verba locutus est Iesus in Garophilacio docens in templo.& nemo apprehendit eum, quia necdum
venerat hora eius. Arophylacium idem significat qubd Latinὸ thesauri custodia, arca erat. in qua dona populi in vitis templi oblata reseruabantur, Zc porticus, seu
atrium,in quo arca era eo nomine etiam appellabatur, ut autem e1 Luc. a T.
constat, erat in atrio maiori 'quo Reminis ingredi licebat, nam de vidua illa minuta misit in Gazophilacium .Hoc in loco pro arca,illa quae erat iuxta ALore,ut constat .Reg. i i simitur, ut sit sensus. Hsc locutus est Dominus,dudoceret in templo in Garophylacio, id est, iuxta Gazophylacium arcani donariorum, quae erat in atrio maiori. Potest etiam accipi pro ipso atrio. Hoc autem dietium est, ut& frequentiam hominum Euangelista significet, dc Christi in praedicando libertatem : similiter etiam, & sacilitatem Iudae v rum a s comprehendendum eum.Facile enim in eo loco apprehendere pol rane, sed nemo misit in eum manus, diuina impediente virtute, s Quia neci. dum venerat hora eius,Jhis verbis significat Euangelista Iudaeos intellexist e Christum Patrem suum Deum esse dicentem, seque lucem ludi, tanqua Dei Filium a firmantem,& cum occasonem apprehendendi, quam desiderabant B: ex verbis Ch risti, & ex loci commoditate haberent, nemo tamen illorum apprehendere est ausus,non quia nollent, cum id vehementer cupierint, sed, quia Christus noluit,horam suam expectinS..
Dixit ergo iterum eis Iesus iacim videret Dominus Iudaeos intellexisse, quae docebat, 3c tamen adhuc
nolle credere,immo illos feruentiori contra eum inuidia ardere;repetit in eos verba comminatoriae, quae capite septimo contra eorundem ministros pronuntiauerat . Notandae sunt duae particulae. Vna est,Ergo,haec significat C causam, propter quam Chri iliis sententiam sequentem protulit, ac si diceret Euangelista , cum Iudaei doctrinam intellectan egligereat, naviorique eunt comprehendendi cupiditate flagraren idcirco Christus,quae seouuntur,ata iunxit,nimirum, Ego vado, quaeretis me,&c. Altera particula eus Iterum, Thaee resemir ad eandem sententiam semel capit: septimo pronunciatam, quam Dominus nunc repetiti.
Ego vado. Hoc est unum ex iis quae cap. septimo dicta sunt. sensus/Vanus eis eo
natus veste quo me comprehendere quaeritumihil enim in me esseere potestis,nisi quod volo,& qua uo volo . Ecce ego vado ad Patremper momvem dc resurrectionem meam. sum qui na proximua i uidi re uriis ad '