장음표시 사용
471쪽
. lieti uare clamet, illativa particula ostendit IErgor I nempῆ propter dictaeo rum, qui nihil aliud opponunt, praeter scientiam, i a sciunt, unde sit,& n scunt parentes,& progeniem eius. Clamore autem hoc docet se etiam hoc habere, quod requirunt, nempe se nescire eum,unde sit: ut nulla re deficiente Christum negare eum esse non valerent: propterea dicitur, s docens, & diacens. J Audiamus, quid dicat
Et me scitis, & unde si m scitis, δἰ a me ipso non veni, sed est verus, qui misit me, quem vos nescitis: ego scio eum, & sidixero quia nescio eum , ero similis vobis mendax , sed scio
eum quia ab ipso sum οὐ i pse me misit .
VE R A M suam originem docens, ostendit Christus eos nestare.qilis sit, se unde sit ipse: M repetit eorum verbum ut contradicat, & salsum esse R. demonstret: &est sensus: s Et me, &vnde sim, scitis, J id est affirmatis vos scire me, & unde sim, quia parentes meos scire vos putatis, & tamen ego si me ipso non veni, sed misit me, qui verus est:J id est, Deus implens quae pronuserat: & hunc vos nescitis; ac si clarioribus verbis dicat, Ego non sum merus homo, qualem me esse arbitramini, sed Filius Dei missus a Patrae pr dipter promissiones implendas, quas fecit Patribus vestris, Sc hunc, tuos nescitis, a id est nescitis esse patrem meum, non est ergo uram,quod putatis, ne pE vos me , Zea quo sim scire qui Filium Ioseph me esse existimatis: at ego .s scio eum, J quia ego sum ab ipso, id est genitus in eo,& verus Filius eius, demissus in carnem homo factus. quia, Si dixero .l me nescire eum, L Ero mendax,J sicut Sc vos estis mendaces,dum dicitis scire me, & unde sim. Perpendequaliter Dominus ostendit eos nescire, unde sit, nec elim cognoscere quis ipse sit, quia originem habet coelestem,le a Patre est, quem nemo vidit praeter ipsiun Filium, Sc qui assicinant se Patrem eius scire mentiuntur: sicut ipse D' mentiretur si negaret se scire eum. Mira doctrina, qua Christus suam diuin ς tatem, & originem aperit, in se promissiones patribus pr'ini iras docet, pr priis ipsorum verbis eosdem conuincit, hic est verus, legitimus sensus. Grae-cὰ non habentur illa verba, s Ego scio eum, de si dixero,quia nescio eum, ero similis vobis mendax, i nec antiqui Latini codices habent, nec Chrysost. nec August. exponunt: sorian relicta, quia in Octauo capite repetuntur: sensua
V Ari E superiora verba Doctores e ponunt. Primo loco Chrysoli. ho- mil. 46. verba haec. sEt me scitis, dc unde sim scitis, J Christi esse dicit affirmatis, illos vere scire eum esse Christum , a Deo minum: quod si postea dicitur,s Nescitis,J id est quia operibus,3c verbis negabant: Si hac ratione tollitur cω tradictio, quando alijs in locis dicitur,nem me scitis amen expositio hic di sicilla veritati accommouatur,sunt enim
verba truria dueausi Nestimus 'adet
siti quae turba tune non cognoscebat verum esse Christum. Meundo loco Iust. Mar. in explicationibus quaest. Gen. q. I . notat ignorationem voluntariam interdum scientiam dici & allegat hune locum exponens dictum elle, Me scitis,& Vnde sim, scitis, J id est scire eo testis
ex tot signis, & doctrinis a me dictis, factis: quod si alio in loco nescire hi di cuntur,id est quia vere ignorabant licte
eorum vitio ignoratio tribueretur ;d ctrina haec vera est, non tamen sarit Eaccommodatur. Tertio loco Aquilin.
tria. ia haec vesta Christi esie die R
472쪽
R afirmantis eos Γλῖre, & ipsem; & undescit ipse, sed ex parte, nempe quantsi ad
humanam naturam: at isnorare ex altera parte, quantum ad diuinam , qua eis explicat Recentiores alias adserunt expositiones, sed non videntur aptari contextui ita sacile polle. Isti enim Iudaei nec quantum ad humanam natura Christum nouerant: nam filium Ioseph esse Puta ut, quod salsum erat, & principium erroris i psoriim: non ergo Dominus eos scire affiniat, quasi quantumad naturam humanam eum cognoscerent, in qua veram originem non sciebant: &propterea docet se n6 habere alium Pas trem, praeter Deum, a quo si,&a qin, missu, ς ih. Verba ergo illa, i Mescitis,&ynde sim scitis, J sunt per quandam ironψm dicta, quasi eos multun aberrare
si nificaret, dum dicundi Im eundem Pscimus, per hoc progeniem eius indicare volentes, statim autem veram stam progeniem aperit,isti enim progeniem a Patribus describebant & propterea Mlium Ioseph appellabant: Dominus euero se a Deo esse: & Patrem habere Deudocet. Illud autem ΓNescitis & ego scio eum,J signifieat illo nescire Deum esse Patrem Christi: qui enim nescit unum este Patrem alterius, dicitur nescire inlum licet personam cognoscat, ct consequenter nescire originem, si illumn scit esse Patrem. Illis verbis, sAbipis sum,JS ipse me misit, i utramque nauseram suam, & originem aperit aeternam. Ab ipso sum, , t Deus & Dei filius: dc a ipse me misit; quia homo iactus sum ab eo missusώ E
maerebant ergo eum ap prehendere, δἰ nemo misit in illumina
nus, quia non dum venerat hora eius- l . .a
ea de caula,quibus exosus erat,apprehendere cum quaerebant, sicut Im, s. dictum est, Propterea magis quaerebant eum interficere , quia patrem suu' dicebat Deum, aequalem se ei faciens, non igitur accusare poterunt Chrisi in quod eis locutus non fuerit, Se quis ipse fuerit,desertis verbis non docuerit: pHoc notat illa particulas Ergo, J quasi dicat Euangelista, quia dixit se esse a Deo Patre &scire Deum, quem ipsi nesciebant, propterea quaerebant eum apprehendere, de unde debuerunt conuerti a malitia, Se cscitate ad fidem , & amorem: inde argumentum obdurationis,& multiplicandi sceleris sumusim diuina virtute repressi sunt conatus eorum: non 'quod mori timeretri, aut nollet:sed quod in tempus a Deo constitutum mortem ditarier: LNondum, enim, s Venerat horai mortis, εἰ passionis eius. Illa particula L Et nemo mi sit,J loco aduersaliuae posita est: ut sit sensus; quamula quaererent eum apprehendere. tamen nemo misit ita eum manus- i
De turba autem multi credidetunt in eum, δἰ dicebant. TA M mira doctrina Christi non sine auditorum fructu omninb fiuiisnam
multi de turba crediderunt in eum, nempe esse verum Christum, Momegiam a Deo missum: tantoque assequ crediderunt, ut sid In mente con ceptam, occultare non valerent, sed in consessionem oris prorumperent. ledicerent, quae sequuntur. Vno ergo verbo Christi, de hi conuertuntur, 'illi obdurantur ; sed quodconuertamur , virtus est verbi: quod obdure inir,
473쪽
vitium est audientium: sicut & eodem lumine., & sani vident, & lippi es, otiunt: sed quod illi videant, virtus est luminis: quod isti cscutiant, vitium est
oculorum: sed non est ae qualis ratio culpae: nam lippus sine culpa est,quia via tium est naturae: at obdurati in maximo sunt scelere & damnatioue , quia vitiuin est voluntatis.
Christus, cum venerit, nunquid plura signa faciet, quam quae hic facit λ
As I G NIs, & miraculis multis, quae Christus ediderat, argumentum
sumunt, ad credendum hunc esse Christum: & sensus est. Christus. quem speramus venturum non iaciet plura signa, quam hic facit. Ipse igitur verus est Christus: nam Christus non habebit maius argumentum probandi se esse Christum, quam hic habet: hic est sensus. Attende Euangelistam non referre hscverba quasi prolata ab ipsis postquam crediderunt: non enim di-- cerent, s Christus cum venerit A iam enim venisse credebant, sed relata tunc ut quam argumentum, quo moti sunt ad credendum: ac si dictum esset,inulti creaiderunt, quia dicebant, Christus cum venerit, J non faciet plura signa. ergo hic est Christus. quod si postquam crediderunt, iisc pronuntiarunt,tunc interpretabimur in hunc sensum: nempe ei se modum quendam loquendi ex quadam suppositione, de conditione scilicet,si quando Christus venturus es. Iet, non faceret veniens plura signa et vel Christus quem nos venturum professi sumus, non faciet plura signa quam hic, hunc sensum Chrysost. hom. s. di Euthymius sequuntur.
Rudierunt Pharisaei turbam murmurantem de illo haec , miserunt principes, Pharisaei ministros, ut
apprehenderent Iesum. HA s C E voces quamuis submissas, & velut inter se solos loquentium, raudierunt Pharisaei, qui timore ne turba crederet in eum, attentimmo omnia obseruabant: quae autem audierunt ad principes scilicet Sacerdotum sic enim Graece habetur retulerunt, & eorum a actoritate quae prima erat accedente,ta hi, quam illi ministros mittunt,ut Iesum capiant:'on ipsi sunt venire, ne turba in eos insurgeret, nec eum apprehendere dister volebant, ne si dimitteretur, tota turba in eum crc deret,liberumq; postea illis non esset sacere, quod cogitauerant, & qussii erant. Qui ergo tenebantur 'turbam dirigere: de illustrare, ut veritatem cognosceret:rei novent, S ueter rent 4 veritate sequenda; ut verum sit,quod dominus illis obiecit, Matth. 13. Vae vobis scribae, & Pharisaei, qui clauditis regnum coelorum ante homines
vos enim non intratis, nec introeuntes sinitis intrare.
Dixit ergo eis Iesus, adhuc modicum tempus vobiscum sum, α vado ad eum, qui misit me .
IN Is TRIS eum apprehendere venientibus dicit Dominus,
livi moi cum tempus vobiscum sum, de vado, i ad Patrem:
474쪽
A mus ac si dicat; post modicum lcmpus, quo vobiscum permanebo,vadam P ad eum , qui me misit : nondum est tempus me comprehendendi, cito veniet tempus hoc. Similis phrasis est Ionae 3. Adhuc tres dies, de Niniue subue tetur. Et est praesens Ioco futuri temporis vadam ad eum oui me misit. Concisideranda sunt verba, sVado,J inquit,id est, hi liberusii elt mori,pono an
AEnam meam quando, Se quia volo. Rursus mors mea non est, qualem vos pi talis L Vado ad eum qui me misit,J hominem merum me esse ut cateros creditis, non sic est: vadam ad eum, qui me mi sit: quia Dei Filius sum. & sic in xiar: ut citis resurgam, & humanitatem meam ad dexteram Patris mei coli cem : vobiscum autem sum hoc modico tempore inter vos agens ut doceam, 'vestram salutem operer, ad eamque acceptandam vos exhorrer. s Modicum tempus,J vocat, quia proximo Paschate erat passurus. Illa particula sErgo, indicat, quia eum comprehendere veniebant, Dominum haeUrotulisse,quia 'bus verbis non sollim illos docuit, sed furorem eorum repressitati ut relicio eo compuncti ad eos, a quibus missi erant, redierint. μ
Quaeretis me, A non inuenietis.
PROΡHETICA & simuI comminatoria haec verba sunt, quibus pra
dicit, de comminatur, quod Iudaeis incredulis, eiusque doctrinam contemnentibus post ipsius ad Patris reditum euenturum erat. s Quaeretis, Ii uit, LMe,4 id eii, verum Christum vobis promissum inquiretis, Noni tame . inuenietis, J id est ad i psius agnitionem non peruenietis: me enim reiecto, qui verus sum Christus,omnis, qui alium quaerit,non inuenit. Fiet ergo, ut loco veri Christi in pseudochri itos incidatis, studiique & Ialioris vestri in quaerend9 non solum nullus sit fructus, sed etiam damnum, nimirum error. νme enim repudiato,poteritis quaerere Christum, sed non inuenire. Hoc Iudaeis post Cnristi ascensionem accidit, surrexerunt enim pseudochristi, de C quibus Matth. 1 . dicitur,Si quis vobis dixerit, Ecce hic est Christus,aut e . - ce illic, nolite credere: Surgent enim pseudochrilli, quo in loco Hieronyram adnotat captiuitatis Hierosolymitanae tempore tres nomen Christi sibi usu passe eosque verisimile est incredulorum Iudaeorum diuisas inuicem partes ad se traxisse . Modo etiam Iudaei inquirunt,&adhuc requirent Christunt et non tamen quamdiu sic quaesierint, inuenient. Spreta enim veri Christi pra dicatione, Christus verus inueniri non potest. Haec verba dicta quidem sunt ministiis Iudaeorum.sed ineis omnes increduli Iudaei comprehenduntur,qui quotidie quaerunt Christum in lege, & Prophetis : quorum iam vera est illi ablata intelligentia,nμ ad veri agnitionem Christi perueniunt,impleturque quod dictumest aeretis.me, & non i: iuenietis. J Christus dicit Iudeos quaesituros eum, quia dum quaerunt Christum re ipsa quaerunt illum, qui v xus est Christus, quamuis eum negent esse Christum . ANNOTATroa VArie hunc locum,& antim ,& r
tem, & non habebitis quod impIetsi ximε esse dieit, quando in Hieroselymitana captivitate desiderar ut in sius assuctionibus eu habere liberatore, S auxialiatorem nec habuerunt. Hure consentit
arm. Haec expositio doctrina vera
475쪽
pe ni ea ,niminia peccatores, qui non resi-' ' i' ' piscunt, frequenter non exaudiri a Deo in suis calamitatibus clamantes. Id do coitu. cet Hieron. in illud Hierem. ii. Clamabunt ad me, & non exaudiam. id ipsum assirmat Bam in respon.breui .resp. 26 I. probatii; illo Ilai. i. Cum extenderitis
manus vestras, auertam faciem meam: cum multiplicaueritis Orationes, n6 ex- .audiam. Greg.etiam lib. I9. morat.c. I
nfirmatq; illo Prouerb. l. Ego quoqῖ in interitu vestro ridebo. Neque iis lum. hoc est, quin potius etiamsi resipistanti per poenitentiam, no semper Deus exaudit, quantum ad poenas temporales: ita Et sactum legimus cum Davide. 2.Reῆ. I 2. remissis enim adulterio , vi homicidio, non obtinuit etiam poenitens sibi condonari puerum natum. 2. etiam Reg. 2 quando numerauit populum etiam dolens de peccato punitus est. Potuit ergo . feri hos Iudaeos, quia increduli sueruli morte plexos esse a Deo , nec exauditos etiam n clamarent, & quaererent Chri sum sicque lactum est, ut quaererent, di non inuenirent: etiam si nituerit eos peccati,& incredulitatis iliae. Doctrina ergo cui nititur Chrysest. vera est,
eius tamen expositio non mihi videtur satis accommodata : nam vel loquitur
de fidelibus, aut de incredulis Iudaeis: si si de fidelibus, obstat quod refert Euseb.
lib. 1. histor. c. s . nempe diuina prouidentia credentes Iudaeos ante bellum a I daea sui se extractos, ne cum incredulis
perirent: si autem loquitur de incredu- . lis.non est probabile eos Chr istum desideraste, quem intestino odio prosequebantur, nec tanquam Christum, sed potius, ut seductorem, & hominem iustEdamnatum habebant: Haec igitur expositio non videtur legitima. Secundo li,co August. tract. 3I. impletum hoc esse dicit Actor. I. quando Petro praedicante multi compuncti sunt,
eos iue tanti sicinoris, nempe Christi morti interfuisse,poenituit,dixerit nisibe iri fratres, quid faciemus 3 Ecce hi quε-
serunt Christum,at n6 inuenerunt,quia veniam desperarunt. Si ex hoc loco ei- to Act. r. aliquos eorum, qui compun
m corde sint,quo'; patrati scelaris pla
nituit, desperasse, posset Augustinus pr' obaro, probabilior eius expositio videretur: tamen ex eo loco non id deducitur, nee yerisimile est compunctos,& poeni tentes desperaste, maxime eum in eam compunctionem vix sine fide venire potuerint: Petrusi; ipse remedium facilis,& emcax statim proponeret, Poenite tiam inquit, agite, & baptizetur unus. quisque vestrum in remissionem peccatorum, & accipietis donum Spiritus lancti, non igitur his expositio accomodata videtur. Verissima quidem est doctrina Augustini, Christi mortem emoce Mortis esse ad delenda peccata crucifigentium Ct 'ist, eum, immo multos etiam conuersos, &veniam obtinuisse non dubito:tamen M aliquos eorum, qui compuncti sunt co de Petro praedicante desperasse,non censo probabile. Tertio loco aliqui nostret aetatis an ctores sequetes Rupertum sic exponunti aeretis me in sepulchro detinere,&resurgentem comprehendere, in non inuenietis : quia neutrum poteritis emcere. Haec expositio minorem habet probabilitatem: Iudaei enim nunquam qu sierunt Christum poli ipsius resurrectionem comprehendere:tum quia non erediderunt restir rexisse , & si qui crediderunt,non id tentarunt scientes id est e vanissimum; tum maximE, quia loquitur Christus de eo, quod poli tuam ad Pa- strem ascensionem suturum erat, nec amplius post mortem eum in loco aliquo
quaesierunt,sicut fecerant,quando vivus inter eos conuersabatur.
Quarto loco alij aliter exponunt, ut hic Domini sermo ad pios dirigatur 'qui post eius ascensionem credetes eum, quaesierunt,& desiderarunt eum videre,&praedicantem audire in terris, sicutants fecerat,quando ipsi non credebant ei: non tamen inuenerunt, quia id non sunt assecuti. Haec expositio est omni uim probabilissima: dato enim, quod aliqui tale habuerint desiderium , de quibus forsan illud dicitur. Luc. i7Venient dies , quando desideretis via dere unum diem fili j hominis, & non videbitis. hoc tamen in loco lo gh diuersus est sensus t loquitur enimi vos Christus cum incredulis , S mbnistris'.
476쪽
A nistris persemiorum eiqs, quos deterrere oportebat: sicut etiam paulo post idem fecit eum ipsis Iudaeis, quando
Ioa αλ dixit, Maeretis me,&In peci cato vestro moriemini. propterea iubiuxit, Ubi ego sum, vos non pote itis ve- . nire. quod si Apostolis dixit. quaeretis me, non apposuit alterum, nemph non inuenietis,aut in peccato vestro moriemini,sicut dixerat,quando Iudaeis locutus iuerat: ideo aliter sunt verba dicta Apostolis interpretanda, uti fecimus tomo secundo Videtur igitur expositio adducta in commentario omnium accommodatissima. Aduerte ergo hane Iudaeo ii inquis stionem esse valde reprehensibile, quia cum fidelitate, & ex infidelitate est: ideo Binon merentur inuenire: Christum enim in lege,& Prophetis praedictum,& pr
missum fatentur, negant tamen venisse, propterea venturum expectantes quae runt,ti ultra autem venturus expectatur,
qui iam venit. Ante eius quidem ad
uentum vectexpectabatur,&quaereba-
tur; Malach.3. Veniet ad templum suum
dominator, quem vos quaeritis, de An- iringelus testamenti, quem vos vultis: at mo - --
do non sic, idcirco quari unt,dc non inueniunt: Contra euenit sentibus iliae enim nullam Christi notitiam habentes non quaesierunt, diuina tamen gratia, & mia sericordia Euangelium est illis reuel tum,&in dies reuelatur, & impletur, quod dicitur Rom. io. & Isaiae 6s. inuentus sim a non quaerentibus me , p iam apparui ijs, qui me non interrogabant. Si autem aliqui Iudaei demuta animi obstinatione contra Chritium , . studerent veritati, eamque audire non φdetrectarentPutique bene quaererent,&inuenirent: quod multi facient ultimis Adiebus, quando implebitur, quod dictum est Oseae 3. Reuertentur filii Inrael,& quaerent Dominum Deum suum, dc David Regem suu in nouissimo diera.
Et ubi ego sum, vos non potestis venire.
C O M M E N T A R I V s. a AD Iv N GIT tertiam comminationem: sensus est, eum post meum ad
Patris reditum, vos adhuc si is in vestra incredulitate mansuri, nec me unquam inuenturi, quia ad mei agnitionem, & fidem non estis peruenturi: C profectis hoc etiam eueniet vobis,ut a regno meo excludamini, nec mea sitis
diuinitate fruituri: subi J ergo Ego sumia id est ad coelum, ubi ut Deus sem- F
per sum, & ubi meorum est regnum,ubi mecum sunt regnaturi, suos non poteris venire: J illuc enini nemo sine fide in me intrare potest, Christus ut Deus erat in coelo, & illuc tendebat tunc, ut homo: propterea paulo ante dixerat. Vado ad eum, qui misit me.&Ioann. 8. Quo ego vado vos non pol his venire, ut igitur te Deum, & hominem ostenderet, utroque loquendi enim loco suturi positum esset, non diactum esset, ubi elo, sed quo vado sicuti Ioun. 8. & i 3. dixerat. August. tract. 3I. Ioan. illud non potestis venire,ad praesens tempus refert, quando increduli Grant: ac si diceret, non potestis modo venire, eum sitis ine duli, postea vem ruri estis, quando credetis. Accomm datius tamen Chrysbst. homil. 9. etiam siturum interpretatur: erant enim isti incre
tatem indi. ssum,J loco futuri situm arbitraoti tur, ac si dictum esset, ubi ero, vos non potestis venire. at Aug. tract. 3 i. rectius ientiens interpretatur tanquam praesens. ut se Deum significaret, qui iam, S semper erat, quo ut homo ibat, hoeque secuti sumus in commentario: Si
477쪽
d inereduli suturi, de quibus praedictum tempore posita sunt, hare verba. R uerat. aeretis, &non inuenietis, & centiorem suam sequetes expositionem quamuis hic sery o dirigeretur etiam verborum praecedentium sic interpr ad eos, qui postea crediderunt, adhuc tantur, non potestis venire viribus proisitruriam complectitiar, non potestis ve- prijs, mea tamen gratia poteritis. Vi nire, nec poteritis, quamdiu creduli fue lenta mihi videtur expositio, nec ae, ritis. Ioath 6. Nemo potest venire ad comodatur adducti interpretationi pretine, Ioannis is . Sine me nihil potestis cedentium verborum, quam legitimam sicere, non pro pra senti, sed pro omni esse ostendimus.
Dixerunt ergo Iudaei ad semetipsos, quo hic iturus est, quia nost' inueniemus eum8 nunquid in dispersionem Gentium iturus,, est, A docturus Gentes Z quis est hic sermo, quem dixit, quaeritis me,&non inuenietis & ubi sum A. ego, vos non potestis venire p
VERBA Christi prophetica erant, nec ministri sensum,sed nudum conuticem perceperunt, ideo intelligentiam indagantes, sensum excogitanti inter se, dubitantes an id si gnificare Ghristum iminerit, nempe se ad gentes docendas iturum,quae cum sint per totum orbem dispersae, & diuisae, si Chri stus ad eas diuexteret, a Iudaeis etiam quaesitus,inuentus non esset. At quia irali intelligentia eorum animus non quiescebat, repetunt verba dubitantes iterum, sciis eii sermo,J id est,quid hic sermo significatὸ sQuaeretis me, de non Auentutisnc.l Gentes,quia dispersae undiqite erant per orbem,appellae mentium dispersionem:Jest enim hebraismus, ac si dicerent;in gentes dispertis. quo vocabulo etiam significant, ortitum abiturum in gentes dispersas: nec habiturum inter eas locum firmum, & stabilem, sed modo ad has, mo- FC do ad illas diuersurum et sic enim quamuses quaererent nunquam inueniri posse t,hesens a verborum Cimili non pereeeerunt,ta a comminat me ita thielleurunt.
In nouissimo autem die. magno sestiui istabat Iesus: A esse
mabat, dicenS. DI Es era oclauus,in quo festum colle mirum agebatur eratque dies cor leberrimus, sicut primus: nec crat dies septimus, ut Theophylaetus exustimauit, sed octavus, yt habetur Leuit.Σ3. propterea autem, quia celebrior erat intermedijs diebus,dicitur magi ius,sicut dies oriuus festi apud nos,c lubrior est diebus, qui intra octauam celebrantur, Ct matergo Dominus in mare templo, ut cordibus auditorum, qui iamiam discessuri in propria loca erant, ver macius infigat. clamat etiam,vt se libere intrepide loqui,& doc fguificet: quod veAtatis est magnum arsum um clamat rursus, ut fur vitatem, reduritiem Iudaeorum in cregi rorehendat, clamat demum, hoc erat ultim -- aeculo celebrauit,
478쪽
A Iudaeormn multitudo conuenire tenebatur Lieruialent: nam Paschate proximo venturo passus est. Eos igitur Hamole hoc valde admonet suae sal eis, ne opportunitate tanta nc glecta pereant. Vnde Ambros. sermo. i 9. in Psalm. 113. versic., . ideo nunc clamasse dicit, q. ua homino ad magna, ne re regnum coelorum, vocabat.
Si quis sitit, veniat ad me, A bibat.
T T OMINIBVS commune est bonum, quo perficiantur,& in quo quiegri scant, desiderare: nemo enim in hoc saecillo ita est omnibus numeris periectus, qui non adhuc impleri, & perfici possit, & cui multa non desint,
hinc omnes desiderant, de appetunt,quod omni ex parte faciet: quamuis multi errent in electione eius, quod tale est, ut satiare valeat, Incitat Christus 22i igitur omnes sitientes, id est, eos omnes, qui summum bonum, α suam perfectionein desiderant, α quaerunt, ut veniant ad eum per fidem, promittens B hanc eis perfectionem, dc hoc bonum quo omnis extinguitur ficis, Isi quis inquit sitit, veniat ad me, I per fidcin vivam, i Et bibat,2 de accipiat aquas, quas ego dabo, hae enim sunt,quae omnem periactionem adserunt, & omnem sitim extingunt. Ali s verbis hoc idem 6ominus Matth. I i. significauit la . horis enim, & oneris nomine hoc humanum desiderium explicuit, quia si eorum, de laborum multorum est caula. Venite,inquit,ad me omnes,qui l horatis, & onerati citis, & ego reficiam vos. Isaias multo ante ad hoc idem exhortatus est,cap. s s. Omnes sitientes venite ad aquas, Hae enim sunt, quas Dominus hoc loco promittit Chrys homil. so. & Euthym. & alij antiqui P tres de siti Doctrinae haec exponunt verba, sed rectius,oc accommodatius i terpretabimur de doctrina, ex de quovis bono gratiae,oc generaliter de dono i irituali, de beatitudine, qcae satiat omni ex parte,quae quidem in hoc saec
Io communicatur, sed in ivtyro completur. -
Qui credit in me,sicut dicit scripturassiumina de ventre eius
fluent aquae vivata QvARE sitientes ad se venire invitet exponit; nam Qui credit,J in
quit, s In me, I magesi copiam: α abundantiam aquarum' ha bit. adeo ut, s Flumina aquae vivae de eius ventre fluant, I acu dicat: non eriesciit, qui corporaliter sitiens ad aquas accedit materiales: hic enim aquae partem accipit, N ebibit, de fonte, at qui in me credit, fiet in . sons, ά quo flumina aquae viva fluene prae abundantia, & copia sontis. Quo verbo significat credentes accepturos tale bonum, ac tantum, ut non ipsis tantuna suffciat, sed in alios etiam deriveriir: ventrem, cor & interiora hominis si-- docet Chrysoit. homil. so. & ita est i datur enim interius spiriatus Sanctus , qui sons est vivus, a quo innumera, & perfectissum domo, te virtutes velut flumina multa procedunt: quae in corpus, O in omne inferiores potantias, de Uus, & operationes extenduntur , & usque ad proximos, & alios multis modis derivantur, 'de dilatantur. iusti enim ali
Miltipliciter prosint Gregor. libr. in morat. capi i s. t Flumina, inqui Lucat
479쪽
n fluent aqvie vivae de ventre eius I rivuli ergo sunt fiuminis dona spiritus sania D: riuulus eli fluminis Charitas: riuulus est fluminis Fides: riuillus est huminis Spes: thaec Gregor. testimonium autem scri plurae Alcgat propter Iudaeos, qui scripturam profitebantur , & ut se es: e cum, qui tu scripturis erae promissus, significaret. ι
inia etsis Ita hoc testimonium in scriptura quaerenteM sint autem variae eorum sentenistac tiae. Primo loco Chrychom.so. non inueniens tale in scriptura testimonium,
dicit verbum hoc. t sicut dicit scriptu-y ra,J non esse sequentibus eoniungend si, quas in scriptura esset praedictum, sFlumina de ventre eius fluent aquae vivae,J' sedesiis annectendum superioribus sic, qui credit in me, sicut dicit scriptura: docet enim ςi essie credendum no lignis,&miraculis solis, sed scripturarum testimonio: quia ipse est, quem scripturae t stantvrihoe idem Eurnym. dicit, striptura aute multipliciter retiata est de Cnristo, &in ipsum credendum esse praem mir.idem docuit Theoph. sed expositio icta violenta est,& incongrua idcirco aliorum sententia est, verba esse sequenti. bus copulanda: visit sensus: scripturam dixisse, flumina aquae vivae emanatura, de ventre credentium in Christum:& si ficoPonamus,tunc est difficultas,ubi sit c tale scripturae testimonium.Secudo igitur loco Hieronymus in prologo Pentateuchi sequentibus copulans arguit Septuaginta interpretum ver fionem, quia
mea non habeatur tale testimonium,
quod tamen in Hebraeo, 3c in sua versi ne legitur,hoc autem dicit esse in prouerbib, locum tamen particularem non e primit. Recentiores locum his Prover. s. esse dicunt, ubi sic habetur: Deriuetur fontes tui foras, & in plateis aquas tuas divide. sed, cum haec νerba sint in versione Septuaginta. & non in sela Hieronymi, non videtur hie locus, quem Hieronymus pretiendit.Tertio loco Cyprianus. lib. I. Epist 3. 3c in nouo volumine 3. testimonium I .. 3. Dedi in dese to aquas, & flumina in inuio, ut darem tum populo meo, electo meo, aω-
dit in me, flumina de ventre eius Mene
aquae vivae. 4 Quarto loco aliqui rucentiorum non fixum, & ueteri inatum l cum i Domino ali gari affirmant: mutata autem sunt veteris seripturae testini nia hane abundantiam, & copiam aquarum spiritualium praedicentia, praelem tim Isa. 4 I. 42.43. 44. EZec. 36.& IOcl. I. Quinto loco Orige. horn. I a. in Numeri
hune locum Ioannis accommodat illi sententiae Prouerb. s. Bibe aquam de eiusterna tua, & fluenta putei tui. Insinuae ergo hunc locum esse a Domino signi scatum , quando dicit, sicut scriptura dicit. Mihi celth sententia Origenis omnium videtur probabilissima,& verissima,nempe locum hunc Prouerb. s. a Domino fignificari hisce verbis. In cuius declarationem attende, secundum Hebraicam lectionem sic haberi. Bibe aquam de eis terna tua, & fluenta de medio putei tui. In Hebraeo fluenta legimus
est fluere, unde nomen fluenta. fluenta autem putei appellat Euangelista flumina aquet vivae: ide enim fluenta,& fuismina aquae vivae significant, quae fiunni ex s. me: haec enim aqua viva est, quae ex sente fluit, & derivatur. Dominus autem in hune modum allegat locu scripturae, ac si dictum esset: qui credit in me, illa fluenta de medio putei proprii
emanantia, quae scriptura dicit bibe da, fluent de ventre eius, seu veter eius, erit puteus ille, de cuius medio fluenta
illa fluent bibeiaa. Allegat enim seriapturam fimul interpretando, & accommodando credentibus in eum . Non
ergo debet intelligi locus hie , quaa
velit scripturam dicere , qui credat, fluent flumina de ventre eius, sed sic, qui in me credit, de ventre eius fluentilla fluenta , quae' scriptura dicit bibe da de medio putei proprij. Recte au- una Hier Imus dicit in septuaginta
480쪽
A non haberi locum hunc: nam ipsi verte- cortice sensiis litteratis praecipuineo, drunt:Bibe aquam de tuis vatib& depu- tinotur, quem Chri istus adserb&accomteis tui sontis. ex quibus verbis non ira- modauit credentibus in se. Hic mihi viabetur sensus Domini. Nec obstat ibi de detur legitimus sensis. 'matrimonio sermonem esse: nam sub eo
Hoc autem dixit de Spiritu, quem accepturi erant credentes in eum. COMMENTARIVS.
B vrERBA sunt Euangelistae exponentis Christi sententiam, quam inte V pretatur de Spiritu lancto, qui communicandus erat iis, qui in ipsum erant credituri, & credebant. Hic est fons aquae vivae, cordibus credentium infundendus, & maxime Apostolorum, a quo flumina copiosa aduae vivae redundarent,qui & ipsosmet credentes irrigarent,& exterius effventia munda uniuersum vitae doctrina replerent, SI ariditatem sterilem humore *cundic Asimo fouerent. hic est Spiritus sanctus, qui flumen dicitur: a quo tota haec 'Dei ciuitas,qus est Ecclesia,donis, virtutibus,& gratiis repletur, de quo Da uid Psal. s. Fluminis impetus laetificat ciuitatem Dei : ut exponit Basilaiom. in eundem Psal. & attende sensum Euangelistae credentibus enim erat datus Spiritus sanctus: nemo enim in et ratia Dei est, nisi in eo Spiritu, sanctus sit, tamen loquitur de illa abundantia, & emuentia, quae post Christi a scensi
nem communicanda erat:vt verbis sequentibus exponit.
Nondum enim erat spiritus datus, quia Iesus nondum C erat glorificatus. A Dhue Euangelista verba saluatoris exponit: &cur,cum de Spiritu lo- u
queretur, usus sit futuro, sFluent fluminal declarat: quia, inquit, no dum erat hic Spiritus datus donec Iesus glorificaretur resurrectione, & ascesione sua. tunc erat credentibus hic spiritus dandus, propterea futuro usus est Dominus Fluent aqvs vivae & propterea dictum est,quem accepturi erat credentes. quia tunc nondum acceperant,quando haec a christo dicebantur. Caetera in annotatione require. ANNOTATIO a eeptis quibusdam verbis, nempE Non
enim non erat Spiritus Dei, qui erat
ANNOTANDA sint aliqua in apud Deum, sed nondum erat in eis qui
superiori sententia. primum est erediderunt in Iesummam haec verba diquantum ad verba,in Graecis enim codi eit exponendo Euangelistam: qui non cibus nune habetur: s Nondum erat Spi- dicit non esse Spiritum, sed non esse da ritus sanctus, quia Iesus nondum erat tum, longed; differunt dicere: non esse, glorificatus.J & ita legit Euthymius. At & non esse datum, & hie est verus sen- comunis lectio habet, ut nos legimus, & sus Augustini, & paulδ superius dicit se Chrysbstomus, homil. so. legit,& nondum erat datus Spiritus: quem Spi- Rug. lib. 2. con. Cresconi. c. I . immo ritum nisi salictum Vides legisse fNGEc tract. 3 a. tu Ioam quamuis aliquieu duin erat Spiritus datus,J de non ,s,pia