장음표시 사용
481쪽
A. Epistola ad Hedib. quaeil. s. qui eandem sequitur lectionem : Mendosa est igiturl leolo illa, S legendu m es: Nonaeum e- rat spiratus datus : quod si illo legere- tur modo, adhue sensus idem ellet, ut
non esse diceretur, quia datus credentibus non esset.
Glorifidi secundo annotandum est , quantum ad sensim illius verbi f Glo: ificatus. JChryc loco citato, hanc glorificatione exponit mortem ipsius Christi : visit sensiis: quia nondum Christus mortem' subierat, nec reconciliatio humani generis facta erat, propterea nondum erat datus Spiritus, qui donum est : nam donum amicis datur, & reconciliatis. Et
B ita dicit Euthym. Hieron etiam epist. ad Hedib. quaest. s. hanc glorificatione
mortem interpretatur: & cur glorifica- tio dicta si rationem explicat, tuc enim - mirabilia suae potentiae exercuit, i obscuratus est: terra tremuit, se pud chraaperta sunt: tuc triumphauit de inimicis. glorifieatio igitur, inquit, est patibulumi triumphantis. August. vero tradi. 32. r surrectionem eius, & praeeipue ascensionem intelligendam centent, post eam enim Spiritus sanctus datus est. Non negat mortem esse glorificationem quandam, similiter,& resiarrectionem:tamen hoc in loco ascensionem in coel os glorificationem appellat : quod ex ipso effectu satis probatur . post ascensione enim
C misit die Pentecostes huc Diritum, qui cordibus fidelium disi i sus, fluuios miraestae virtutis effudit. notandum est tertio ex Hiero. loco citato. ante huiusmodi glorificationem Ddaium esse Spiritum sanctim mana remisso peccatorum sada fuit multis& Spiritus sane ius fuitie dicitur in Simeone,& in Prophetas, immo post resurrectioncm dedit Spiritum lanctum discipulis,
ut peccata remitterent: tamen plenit
do Sp. ritus scindi i data est post ascensionem, quando visibiliter deicendit, & dona sua communicauit quantum ad eff)sionem, S abundantiam: tum namque donum linguarum,operationes virtutu,gratiae sinitatum, tunc scientia, fortitudo,& gratiae omnes datae sunt. Et haec est donatio, quam faciendam dicit crede libuς,quod si tune n6 habent singuli omnia haesitam tamen in Ecclesiaspinc ius fideles sunt membra:& quamuis non Eomnia singulis dentur, omnibus tamen iustis datur Spiritu anctus, ut ex ipso flumina fluant, licet non sint in sing lis aequalia. Adnotandum est qnario hoe non ad necessitatem, quasi aliter fieri l. 6 posset, reserendum este, sed, undicit Aug. tract. ΤΣ. ad diuinum beneplacitum, quo ita voluit,& decreuit, ut non daretur Spiriatus, nisi post ouam esset Christus glorificatus. Hie idem est sensus illorum o borum Ioan. I 6. Expedit vobis, ut ego vadam,si enim non abiero, Spiritus sanctus non veniet ad vos, si autem abiero, mittam eum ad vos: ac si dicat, quando glorificatus fuero ascensione mea , miti. Flam vobis Spiritum sanctum, sontem quae vivae, qui in vobis existens emittet aquae huius, copiosa fluenta.
Ex illa ergo turba,cum audissent hos sermones eius dicebant,Hic est vere opheta. Alii dicebant, Hic est Christus: quidam autem dicebant, nunquid a Galila a venit Christus 3 nonne scriptura dicit, quia ex semine David,&de Bethlehem castello, Vbi erat David, venit Christus P dissensio itaque facta est in tu
ba propter eum. C O M M E N T A R I V s.
VID ex Christi doctrina con semitum sit, narrat Euangelista, variae turbae OPilitones extitet unt: quidam eum esse Prophetam diccbant,
482쪽
n non qualetneunq; , sedilhun quem venturum sperabant, de quo diximus e. . Dibi Es tu Propheta de in Graeco habetur articulus s Hie est vere Propheta ille, Sosie legit Euthymiij maiora sentiebant, thine est Christus,J huic co- oni, quae vera erat, alii opponebant scripturam: quia Christus de semine David, id de Bethleem venturus ex tali Christum Galil sum putabant ignΡrantes eum natum Disse in Bethlehem de semine autem non dubitabant: quia stiebant esse de familia David,sed de loco propterea enim scripturam citant, utrunque complectentem, ut de David, Si de Bethlehem dicatur; ut probae non satis sutisse, quod ille esset de David, quia deesse credebant locum natiuutatis. Rethlehem, dicunt castellum David, ut distinguat ab altera Bethlehem, quae erat in Galil . Facta igitur est rixa, Sedissensio inter eos, qui de tu ba erant, singulis suas defendentibus partes. Diuina elucestebat veritas in cras imis, de densissimis tenebris, de caligine eam adumbrante, donec ab ea
luce vincerentur, de evanescerent.
Quidam autem ex ipsis volebant apprehendere eum, sed nomo misit super eum manus. ET hi de turba erant, sed omnium pessimi, de numero illorum,quos
rius retulimus dicentes contra Christum, Seducit turbas, tu appreei ς te voluerunt, tanto in Christum odio flagrabant,ut sine auctoritate ulla aioribus accepta, sibi id usurpare tentarent: sed virtute Christi tempus sui tum expe antis,eorum impiunde insanus repressus est conatus.
Venerunt ergo ministri ad Pontifices & pharis os, 2 dixerunt eis illi, Q rare non adduxistis illum
MINISTRI missi fuerant ante diem hune nouissimum sestiuitatis,eicque locutus est Dominus, quae iam explicuimus . s Adhuc modicum Ftempus vobiscum sum. 8ce. J tamen nihil illo die tentarunt sacere, miris D mini verbis allecti;expectarunt autem sequentem diem hunc,quando adhuc, mirabilem Domini doctrinam perceperunt: responsum autem iam differre hon vadentes,ad eos,a quibus sunt missi, re omnino insecta, de intentata reuertuntur. videntes autem Pontifices, & Pharisaei eos venientes, nec quod in mandatis habuerant executos esse, dicunt eis; qua de causa s Non adduxistis illumρJ Pontifices appellat eos,qui summo sacerdotio iuncti erant;non enim iam ad vitam secundum legem, sed in singulos annos dabatur pro Praesidum voluntate: hi superius dicti sunt principes nempe sacerdotum , nunc autem Pontifices appellantur. Particula targo, causam inducat, cur venerint. Venerunt ergo ad eos, qui miserunt, . quia ministri erant: venerunt autem non ut d
ferrent, & accusarent illiam, sed ut retsponsum suis heris redi
483쪽
Responderunt ministri, nunquam sic locutus est homo sicut hic homo.
CAV s A M, cur non addu xerunt ministri exponunt: nec impotentia aulegant dicentes, quia non potuimus: nec turbae timorem, quia non s nissauit: sed innocentiam ipsius, &doctrinae virtutem. s Nunquam se, i quiunt, locutus eii homo, sicut hicJ locutus est. Illud, ssiciJ Si doctrinam comendat, de modum ac virtutem: ac si dicerent; mirabilla loquitur, Si tanta virtute & energia animos allicit audientium : qualia,& quanta virtute nemo hominum locutus est. Ueibi Christi perpende virtutem,qus non tantum munistrorum surorem repressit, sed animos eorum ita etiam euecit constantes, ut omni postposito timore ad Pontifices, & Pharisaeos reuertentes nullam excusinionem praetexerint rc d libere veritatemannuntiarint, quos adhue nulla racula traxerant. Magnum prosecto caecitatis, dc inuidiae illorum, quis eos miserant, fuit hoc argumentum.
Responderiint ergo eis pharisaei nunquid, A vos seducti estis p
NOVE RUNT Pharisaei ex responsione ministros, si non omnino ad
Christum conuersos, tamen valde propensos:& propterea in eos inus huntur. Hoc indicat illa particula LErgo, nempe quia propensi in Pristum, ex responsione visi sunt, propterea a Pharisaeis reprehensi sunt. Dixerunt emo Crisaei,qui relum religionis maiorem praetexebant,qua caeteri, LNunoitid 8e vos seducti estisλJ id est, nunquid etiam vos sicut multi de turba, huc creditis esse Christum: de erratis, atque ab illo seducti,decepta estis λ Verbis hi se Christum seductorem esse conuiciantur.
ς Nunquid ex principibus aliquis credidit in eum, aut ex Pharia his, sed turba liac, quae non nouit legem.
APR o P E N SIO N E illa,& credulitate in Christum ministros remouere Pharisaei hoc argumento tentant: quia nemo ex primoribus Iud orum nec ex Pharisaeis, qui legis obseruantiam profitenturi credidit in C-stum sed turba legis ignara. quasi dicerent et si Christe' esset Pharisaei docti, & oeriti lias, & Iudaeorum nobiles, qui iudicio, de intellectu pollent, eum
' recediissent: nam ex lege pia Christus agnostendus est. Et ri Eargumentabantur, si isti legem obseruassent,de non odio inuidia,auaritia, ac ambitioneo oecati essent: a quibus vitiis turba magis libera, lumen veritatis facilius suscepitaliqui etiam ex hiscrediderant,sed quin o PS erant propterea d est meminem ex principibus, & Phari scredidisse;ignorabant eqimeos pharisaei. Sententia iustae suae damnationis nolentes Pharissi pronuntiant qui eum scientiam legis profiterentur,&d es esserit ignorantium,non videri nec videre voluerunt;paruulis,& ignaris iosis laetibus, & credentibuM Mimpletum est verbum Domini Maluuii. Abisadisti haec a sapienubus, No
484쪽
TV R B Α M eredentem inledictum incurrisse declarant,quod Deus co-tra legem non obseruantes inflixit ; hoc etiam argumento ministros aeredendo deterrent,ne de ipsi maledicti sint,cum re vera ipsi potius omni eL sent maledi Aione repleti; qui nec legem obseruarunt,nec eos, qui obseruare studebant, permiterunt; & contra legis auctorem insurrexerunt.Siccareo illi Ioan. 9. in tua consessione perseueranti maledixerunt. Est autem maledicerei mala alicui imprecari, maledictum autem declarare, est manifestare aliquem esie subiectum poenis; & malis quae Deus contra transgres res legis comminatus est. Hoc in loco non nialedicunt,sed maledicta turbam a Deo esse declarint; sunt enim verba indicantis, non depraecantis,quod formidabilius est.
Nicodemus ad eos ille, qui venit ad eum nocte, qui unus Lerat ex ipsis nunquid lex nostra iudicat hominem, nisi prius audierit ab ipso,&cognou rit quid faciat λ .
1NTER tot Christi persecutores aderat defensor 'nus, occyltus tamen
Dicit autem Euangelista huc fulisse Nicodemum, qui venerat n'cte ad I sum; tum ut personam manifellet ; tum etiam ut occultum fuisse discipulunt insinuet. Vnum ex illis Pharisaeis esse narrat,quia non omnes Pharisaei increduli erant in Christum, ut isti prius falso dixerant. verbum autem desenti nis generale est. Lex nostra non damnat aliquem prius, quam audiat iplum pro se loquentem, & diligenter cognoscat ore, & connitione propria quid secerit; vos Christum non audistis, nec ab eo cognquistis, quid doceat, quid faciat; non igitur damnandus est non auditus. Tacite eos legem transgredi indicat. ces,quomodo isti iudieabant Christum dico,quia mortis reum,ta'. quam sedui rem pronuntiabant, di eqs qui eum confitebantur, maledictos ei se a lege declarabant. . Itς rum percontaiaris, ubi in lige habetur reminem νς damnandum inauditum, Respondeo expresse id in lege uost contineri, men legem vocat,legis obseruantia de praxim: erat enim Iudsorum praxis, ut sententiam non pronuntiarent in aliquem nisi diligentia facti,an vere re
esset, contra legem deliquerib in quo ipsius confesso requirebatur, ni neonium x esset: non quod necessiria fuisset: nam conuictiis testibus iudic buur: de hau ς ptaxini, ex niturae lὸge sumpserunt, & obseruabant, sicut, &hodie kbique bbseruatur in iudiciis. proptere 'dicit legem ab iudicare quu- . ruam in uditum, id est, nemo regis nostrae sententiam patitur, nisi prius a i tur: secludex reos non auditos damnat. ἰ
Responderunt ,&dixeriint ei: nunquid, Stu Galilaus es λ,,
NON veritatis zelo,sed hi imano assectui: Nicodemi sententiam inputarunt , de quod sano, & aequo animo dictum erat, in malam interpretati sint partem: dc dicunt, sNu utilis Galilaeus esλJ Christum Galil*um appelluri*t:volas R. autem inauς Nicodemum quod humano Hectu, non rati
485쪽
A ne ductus Christo salieres dicunt: ε tu larisn Galilares, quia Galilaeis tan- nouam tuis,saues8Non haec dicunt,quod Nicodemurn Galilaeum esse arbitrati defit, sed ex quod inanimi surore c6niritium ractini, quod Galilaeis auxilium praestaret tanquam Galilaeus, passione animi non veritate ductus.'No autem appellant Galil sum, quas Chtilii discipulum, sicut Iulianus Christia. nos Gai laeos appellab Is sed G istaeum dicunt , quia Galilaei partes Neret. , sGalilaeus,J sed ex L Galilaea,J tegitur, & hoc magis hanc no-
stram confirmat expositione II.
scrutare scripturas, A vide quia a Galilla propheta non surgit.
DEFENDvNT se Pharisaei,& cur non sit necessarium eum audire,r spondent. Et sensus idem est, ac si dicerent, Resae manifesta, & indu-
bia, non est opus ipsum audire, certum enim est non esse Prophetam sPuta re enim Scripturas,t & inuenies a Galilaea Prophetam non surgere,id ,nec Prophetam extitisse ullum, nec secundum scripturas ullum extare debere de Galilaea. Certum ergo est, cum hic Galilaeus sit, prophetam non elle, omnes igitur, qui eum recipiunt, ut prophetam, maledictisunt: & ipse, qui pΣ
posse de Galilaea negabant, multo magis negabant Christum. notatione require. Nicodemus hos legis transgressionis tacite arguitii PT vero ignorantiae legis, &stripturum eum In simulim.
ANNOTATIO is. IN Graecis codicibus non habetursscripturas,Jsidiatum Scrutare, JMe Chrysost. nee Euthym. vel Theophylae. legunt lesit tamen August. &C Nonnus, & codices latini, & senuis ideest. Adverte in aliquibus codicibus Graecishaberi Non surrexitJ in peterito ; bc ira legit Euthymius at nostri Christi codices in praesenti; etsi sensim respiciamus, idem est; nam illi signi Geare voluerunt nullum' prophetam ex Galilaea surrexisse, nee etiam siuscitandum; aliter verba eorum nullius roboris essent : si enim non sirrexit, surgere in posterum poteran voluerunt ergo nefare futurum prophetam unquam de
Galilaea, & ita praeteritum illud interi exandum est, quem sensum latinE verum praesentis temporis exprimit quod aliquando omne tempus complectitur, scut quando dicimus auaritia excoecat mentem, non solum praesens, sed quodcunque significamus tempus. In hoc autem protulerunt i nusquam enim in scriptura reperitur non futurum thetam de Galilaea,quamuis nullus
e legatur: nec argumentu valet hoc serrppira non d icit futurum; ergo non erici non enim omnia, quq sutura sunt scriptura praedixit.Verbum autem surgeus; νde insignibus viris solet in scriptura ν-
surpari. Matth. i. Non surrexit maior Ioane. Luc.7. Propheta magnus surrexit in nobis. D .i3. Si surrexerit in medio cum .
tui propheta. Perpende autem quant' miseri Iudaei odio Christum proseque
bantur,ut cum tot,ac lata miracula edi
derit,quata nemo edidit Prophetarum, nec nomen simplicis prophetae ei tribuebant; quod Euangelista lignificans prophetam sine artrculo posuit. Recenti rum aliqui annotant hos Iudaeos salta protulisse, quia prophetae aliqui Galil iextitetur,ut Thobias, Eliseus,& Delbora. tamen haec obiectio et ax non est; nam Thobias in Hebr otu canone non est; Delboram autem fuisse Galilaeam. scriptura non exprimit,immo ex Iud. contrarium deducitur s Elisaeum autem
si ille ex Abelmeola os Edit striptura. a.
486쪽
A Reg. .r at lite Civitas non ad Galilaea eontra seripturam isti Iudii laeuti sint: 'sed ad Samaria pertinebataerat enim in in hoc tamen sunt Maviter decepti; namonte Aulone Dra in finibus mediae rei Christus natus est in Iudet quamuis hvs Manasses t constat ex terrae sancte tritus esset in Galilaea, de quo mysterio defriptione. Vnde in hac parte nihil cap. r. prose finem esimus.
Et reversi sunt unusquisque in domum suam. C O M M E N T A R I V s.
MULTUM potest verbum iustitiae, dis veritatis, etiam ab uno inter
multos malos prolatum. Ecce breuis Nicodemi sereno totum dissolute consilium impiorum: & quamuis non effecit ut mutarent, tamen obtinuit,vi: differrent sententiam: re enim infecta, unusquiseue in domum recessit pro B priam. Haec verba cum sequentibus in capitulo oriuo, usq; ad illa,Ego sum a lux mundi, Chrysest. non interpretatur, sed omittenda censet, similiter de Euthym. unde statim post verbum illud. s A Galilaea Propheta non surgit,' I sequitur, sIterum locutus est Iesus: Ego sum lux mundi,&e a id tamen quavi, retae faciant sequenti capite, annotatione altera tractabitur.
E s V autem perrexit in montem Olivetir 3e diluculo
iterum venit in templum, & omnis populus venit ad ora'& sedens docebadeos. Adducunt autem Scribae, & Pharia Dei mulierem in adulterio deprehensam: Se statuerunt eam in medio, & dixerunt ei Magister, haec naulier modo prehensa est in adulterio. Inlege autem Moyses mandauit inobis huiusmodi lapidare. Tu ergo quid dicisρ Hoc autem pdicebant, tentantes eum,ut possent accusare eum. IE S VS autem inclinans se deorsum, digito scribebat in tertiu cum ergo perseuerarent interrogantes eum, erexit se&dixit eis, qui sine peccato est vestriun, primus in illam i idem mittat. Et iterum se inclinans scribebat interea. Audientes autem aec, unus post unum exibant, incipientes a senioribus,& remansit solus Issus, & mulier in medio stans. Erigens autem se Iesus dixit vi, Mulier via sunt qui te accusibant λ nemo te condemnauit. Quae dixit, Nemo Dom ne: Dixit autem Iesus, Nec ego te condemnabor vade di iam amplius noli peccare . Iterum ergo locutus est eis IESUS, dicens, Ego sum lux mundi: qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed hes,ebit lumenviatae. Dixerunt ergo Pharisaei, Tu de te ipso testi nonium perhibes : testimo nium tuum non est verum. Respondit I ES Vs, de dixit eis, Et si ego e stimonium perhibeo de meipso, verum est testimonium meum, quia scio v de veni, O quo vado. Vos autem nescitis unde venio, aut quo Vado. 'vos secundum carnem iudicatis: ego non iudico quenquam: & si iudico
ego . iudicium meum venim est. quia solus non sum, sed ego, N mu
487쪽
rim sit me pater: Et in lege vestra scriptinnest, quia duorum hominum i faemonium verum est. Ego sum, qui testimonium perhibeo de me ipso , vi testimonium p rhibet deme, qui misit me Pater. Dicebant ergo ei, Vbi est .
pater tuus 3 Respondit Iesus, dieque me scitis, neque Patrem meum: si me sciretis, forsitam,& Patrem meum iciretis. Haec verba locutus est I E S U Sin gazophylacio; docens in templo : & nemo apprehendit eum,quia necdum venerat hora eius. Dixit ergo iterum eis Iesus, Ego vado, & quaeretis me, dein peccato vestro moriemini. Mo ego vado vos nonPotestis venire .
Dictbant ergo Iudaei, Nunquid interficiet semetipsum, quia dicit, Quo
ego vado, vos non potestis venire Et dicebat eis, Vos de deorsum estis, ego de rupemis sum. Nos de mundo hoc estis , ego non sum de 'hoc mundo. Dixi ergo vobis, quia moriemini in peccatis veHris. 'Si enim non tredideritis, quia ego sum, moriemini in peccato vestro. Dicebant ergo ei,Tu quis es 3 Principium, qui Sc loquor obis: Multa habeo de v bis loqui , & iudicare r sed qui me misit verax est, de ego quae audiui ab eo, haec loqu'riinmundo. Et non cognouerunt, quia Patrem eius dicebata Deum. Dixit ergo eis Iesus, Cum exaltaueritis Filium hominis Iunc co- Senoscetis, quia ego sum , & a meipso facio nihil e sed sicut docuit me Pater,saec loquor. Et qui me misi mecum est, de non Te liquit mesolum: qui ego quae placita sentei facio semper. Haec illo loquente, multi crediderunt in eum. Dicebat ergo Iesus ad eos, qui crediderunc ei Iudaeos, 'Si vos matruseritis in sermone meo, veri discipuli mei eritis: & cognoscetis veritatem , di veritasti rabit os- Responderunt ei, semen Abrahae sumus, Sc nemini seruiuimus unquam. Quomodotu dicis, Liberieritis .Respon sit eis Iesus, Amen amen dico vobis, quia omnis qui facit pecorum , seruusest pescati . Seruus autem non manet in domo in aeternum: 'filius manetin aere
num. Si ergo vos filiusliberauerit, vere liberi eritis. Scio quia filii Abi diae eris: seu uanitis me interficere, quia sermo meus non capit in vobis. Ego quod vidi apud Patrem loquor : vos quae vidistisvud patrem v ctrum facitis. Responderunt,& dixerunt ei, Pater noster Hraham est. Dia Pe est eis Iesus, Sistii Abrahae estis, opera Abrahae faciti. Nunc autem qu
ritis me interficere hominem, qui Neritatem vobis locutussum , uamauditaui a Deo: hoc Abraham non fecit: Vos facitis opera patris vestri. Dix iunt itaque ei, Nos ex fornicatione non sumus nati: unum Patrem habemus Deum. Dixit ergo eis Iesus, Si Deus pater vester esset, dilineretis vliqueme: o enim ex Deo processi, &venia neque enim a meipso veni, ille me ausit. Quareloquelam meam non cognoscitis 3 Quia non po- testis audire sermonem meum. Vos ex patre diabolo estis: dAsideria patris vestri vultis facere- 1lle homicida erat ab initio, & in veritatenon it tit: quia non est veritas in eo. Cum loquitur mendacium ex proprijs i quitur, quia mentix est, & pater eius. Ego autem quia veritatem dico,non creditis mihi. Quis ex vobis arguet me de peccato λ si veritatem dico, quare vos non creditis mihi λ Qui ex Deoest, verba Dei audit, Propterea vos etaon auditis, quia ex Deononestis. Responderunt ergo Iudaei,&dix runtes, Nonne bene dicimus nos, quia Samaritanus es tu, O daemomuin habes λ Respondit Iesus, Ego daemonium non habeo: scit honorifico Pa trem meum, & vos inhonorassis irrita. Ego autem non quaero gloriam meam: est qui quaerat, di iudicet. Amen amen dico vobis, si quis sermonem meum Kruauerit, mortem non videbit in aeternum. Dixerunt ergo I
488쪽
daei nune cognouimus, quia daemonium habes 3 Abraham imutuus est, di vprophetae : & tu dicis: Si quis sermonem meum seruauerit, non gustabit mortem in aeternum. Nunquid tu maior es Patre nostro Abraham λ qui mortuus est, & Prophetae mortui sunt, Quem teipsum facis λ Respondit Iesus, Silego glorifico meipsum, gloria mea nihil est. Est Pater meus, qui glorificat ime: quem vos dicitis, ia Deus vester est, & non cognouistis eum, ero si-imilis vobis mendax. Sed scio cum, & sermonem eius seruo. Abraham pater vester exultauit, ut videret diem meum, vidit, & gauisus est. Dixerunt e go Iudaei ad eum, Quinquaginta annos nondum habes, .& Abraham vidisti3 Dicit eis Iesus, Amen amen dico vobis, antequam Abrisam fieret, ego sum. B Tulerunt ergo lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se, & exi- uit de templo. ri l
aesus autem perrexit in montem Oliveti, & diluculo iter mnit in templum, & omnis populus venit ad ieum, A sedens docebat eos.
ABEUNT E unoquoque insitam domum, uti dictum est in fine capitis
praecedentis erat enim iam diei terminus Dominus propria cacens domo, & a nemine inuitatus, in montem Ollucti egrcssus est, ibi autem pernoctans, diluculo venititcrum in templum, qminum salutem esuriensinu que populus dabina eius miro allectus, ad eum veniret, sSedens eos doc bat. J Modo Christus stans, modo sedens docet ; nam superius magno stiliustatis die, stabat Iesus, & clamabat; modo autem sidens docet. quando enim Faliquid vehementer, & insolita voce proserendum er citabati ut inodo solet internos ficti..
uarum sie appellatus est , Grechmons Olivarum dieitur: proph Hierusalam erat distans Sabbati iterueid est,qu
tum Iudais in. Sabbato licebat ambu-lure, seu viam sacere, quod erat spatium duorum milliarium Italicorum,seu sex decim stadiorum. situs erat ad orientalε ciuitatis partem, ad cuius terminos inter ipsum , & ciuitatem erat torrens Cedron, ad latus autem Bethania domus Marthae, di Mariae collocata erat. Hune in montem Dominus sat, veniebantiam v t oraret; tum propter domum
Marthae, & Marte, quae eum hospitio
lam venientem illos esse dicit, qui eum aut Prophetam, aut Christum esse credebanto hos Dominus recipit, & d cet. Fieri etiam potuit, multos ex ais uersariis etiam eoncurrisse . Populi diligentia siue ad bonum, siue ad malum qii: con sideranda;veni t enim diluculo Chri
ANNOTATIO MVTHYMIVS a Verbis illii viii
miscapiti s praecedentis inclusioE,IAbit unusquisq; in domum suam,J viaque ad illa exclussita , L Iterum ergo locutus est eis Iesus; Ego sum lux mu di: J dicit in exactioribus exemplaria Ma, ut non inueniri, aut obelo con--.
489쪽
A fossa esse, eoque illegitima videri: Rhuiu esse argumentum', quod nullus ea sit interpretatus. Huic aisentiri videtur Chrysis stom. homi Lue i. 3c Theophy.
qui in suis commentarijs hare omnia Omiserunt. Hoc argumento permoti Anabaptistae auter alia multa, quat temere a Sanctis scripturis, hanc etiam reiecerunt de adultera historialia..Videtur Eusebii testimonium huic faue. . re; qui libr. 3. Hilios. cap. 39. loquens de Papia Ioannis ipsius auditore, haec subiunxit verba . Papias historiam quandam subiungit de muliere adultera , quae accusata est a Iudaeis apud 5 Dominum: habetur autem in Evangelio : quod dieitur secundum Haebraeos, - scripta haec parabola. Quae verba stendunt non selum Papiae temporibus, sed multo post non sitisse in Ioannis Euangelio hane hi storiam; sed in
Evangelio quodam apocrypho, secundum Hebraeos . Non desunt etiam nune Catholici, qui eandem secuti sentet tiam, apocrypham censent historiam, alii autem cautius loquentes , allirmant additam fuisse Ioannis Euangelio, sed postea receptam ab Ecclesia
ALm canonicam , hete tamen contentio nostro iam tempore inter Catholicos cessauit. Concilium enim Tridentinum libros Omnes Canonicos, & i c ter eos Ioannem cum caeteris Euange-
listis enumerans, habet haec verba. si quis autem libros ipses integros cum omnibus suis partitas , prout in Ecclesia Catholica legi consueuerunt ,
& in veteri vulgata Latina editione habentur, pro sacris, & canonicis non susceperit, anathema sit. Liber igitur Ioannis integer, prout in consuera editione Latina habetur, facer est, & cano-Ηilesia de nicus, igitur liqc historia canonica est Mulieri per censenda, nec hoc Glu n sequitur, sed 'm dioi esse partem historiae Euangelicae Ioannis. nam Ecclesia Euangelium hoc Ioan nis cum hac historia tanquam Eua
gelii parte proponit,& recipit. Nec
noe etiam line antiquitatis testimonio affirmamus: nam antiqui Patres ita legerunt, Sc probarunt. Ambros epist. 6. ad studium, totam hanc historiam interpretatur, virmans cili: ex Euang
lio secundum Ioannem, immo eam etia Dcelebrem historiam vocat. Celebris,
inquit, qui stio, & semper decantata solutio. Idem in episto. 18. ad eundem. Hieronymus etiam lib. 2.coni. Pelagia. habet lite verba, In Euangelio secun dum Ioannem in multis, & Graecis, &Latinis codicibus, inuenitur de adultera muliere, quae accusata est apud D minum,&c. ubi Hieronymus totam historiam narrat, & utitur eo testimonio contra Pelagianos, assirmantes aliquos
esse posse sine peccato. quod si Hier
nymus asserit, in multis esse codicibus, insinuans in aliquibus non esse, non id facit, quod in dubium vertat esse Ioan
nis historiam. sed nE aliquis de ea dubitet, dum eam in aliquibus, non reperit Elegi : propterea dicit, in multis tam
Graecis, quam Latinis reperiri, ut ce tum sit veram esse,& legitimam . Et setitur hoc testimonio, tanquam legitimo. Augustinus etiam traei. 33. eam exponit. sicut , Ic cetteras partes Eua
gelii, nee in dubium ullum reuocat. Sia militer Sedulius antiquior ipso libr. 4. de opere Paschali hane versibus tanquam Euangelieam historiam decantat. Chrys.st. etiam, ut visus est non expositisse, postea homiL6α in Ioannem habet hete verba. Quod autem non discendi gratia interrogent, multis in locis
perspicuum est, ut cum rogarunt, an lia ,
ceret censum dare Caesari, an lapidam Fda esset adultera, Sc cum de ea quae septem viros habuisse depreheia erat percontati sunt. Vides Chrysostomum i ter exempla ex Euangelio sumpta, hoe numerasse, ut probabile sit Chrysbst
mi hanc commentarii partem ablatam
esse ab aliquo, qui apocrypham ea elle credebat historiam. Idem sentit Greg. lib. i. Moral. cap. 6. Illud autem quod de Eusebio narratur, in primis in Eusebio
talia verba, ut citata fiant, non leguntur
GrqcE, sed in hune sensum; In l emprotulit, & aliam historiam de muli re accusata apud Dominii de multis peccatis,quam continet Euangelium secum
dum Hebr os . haec sunt verba Eusebiidε Papia loquentis. Alia igitur erat illa Historia I 'apit ab hac Ioannis, nam senius peccata haec adultera accusata est.
490쪽
A Addis non esse e scax argumentum, haec Euangeliis ab. Eceleri reeeptis , & h- πhistoria est in Evangeliosecundum historia unum horum esse potuit. non breos, ergoesi apocrypha: nam multa igitur de huius veritate historiae, Mim Euangeliis apocryphis, narrantur,. quod sit Canonica, & quod a Ioanne quae communiat etiam senti canonicis; narrata, dubitaresicet Catholico
Adducuntauremi Scribae, & pharisaei, mulierem in adulesterio deprehensam, & statuerunt eam inimedio.& dicunt et .
profitebantnn. Vtrique simul veniunt; ut illi scientiamini Christi religi nem tentent: una enim haec causa utrumque complectebariir. Turbaeveniunt; mut dicant; Scribae,& Pharisaei ut decipiant,illa docentur, d illuminantur; fui confusi,n pudoreassicii recedunt.
Magister haeci mulser modo deprehensa est iii adulterio, ita lege autem Moyses mandauit nobis huiusmodi lapidare tu ergo quid dicisn
t muneris sid respondere dissicultatibus, quae circalegem, & scripturam' occurrunci. . Quid Moyses de adulteris sui tueriri, proponunt quid autem ipse sentiat iaciendum inqu runci At non immeritb aliquis percolabitur; curet in Usimet fateantiit Moysiim huiusmodi adulteram lapidare praecepisse,quare pe- tunt. Itaquis dicis: I si enim ia sacerent , . ut Christus aliquid contra litania Moysis diceret. unde arguereeunxpossent, potius tacere; quid Moyses dixerit,debuerat sic enim facilius aliquid contra legem ipsiusiuci posse speraret . Respondeo,hoveb esse motos, qui aiam Christumdegem Moysis declararent viderant.manroperae sua;quibus infirmis mirimedebaturi Sabbato fieri potist non minus , quam circuncisionen , neCper haec legemillamsolui dicebat, . sperabant etian in hoccasualiquid circa hanclegem icturum,maxime, quia de saluanda foemina; autoccidenda agebatur . unde ipsi etiamcalumniandi ansam arriperent; &hoc. indicant illa verba Praergo:Jhit'enim tacitaqiuridam illatio aesidicereiantu legem Moysis declaras,& limitas tu Christus es se diceris : cumerm haecfacias, in hoc casu quid sentias, doce de manifestata